NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 222. 1914
Dinsdag 23 Juni
28e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISGH
F e y i S1 e f o n.
De Broeders van St. Jan.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. DHUIJ, 4e Middelburg.
PRUS DER ADVERTENTIËN
Provinciale Staten van Zeeland.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. 1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN S LE COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels ƒ1.—, iedere
regel meer 10 cent.
Zij, die zich met 1 Juli op „DE
ZEEUW" abonneeren, ontvangen
de tot dien datum verschijnende
nummers GRATIS.
Albanië.
'De revolutie viert hoogtij.
Heit wespennest wordt met den dag'
gevaarlijker voor hen, die er mede in
aanraking komen.
Do „Stampa" verneemt uit Durazzo, dat
do Mohammedanen van Skoetari Prenk-
BibtDoda met geweld verhinderen om met
zijn troepen naar Durazzo op te rukken.
De toestand in Albanië zou allertreurigst
zijn. In Durazzo zijk talrijke Mohammeda
nen onder verdenking van hoogverraad
in hechtenis genomen, daar in hun wo
ningen patronen en verdachte papieren
gevonden zijn.
In het binnenland Van Albanië zijn plun
deringen en brandstichtingen aan de orde
van den dag, terwijl Grieksche troepen
slechts op het vertrek van den vorst wach
ten om E pi nis binnen te rukken.
Wat Prenk Bib Doda betreft, deze heeft
de regeering verzocht hem een tweede
kanon te zenden, om met zijn troepen de
stelling, vier uren benoorden Durazzo,
te kunnen verlaten, en den opmarsch te
gen de opstandelingen te kunnen begin
nen. Het kanon is hem dadelijk gestuurd.
Intusschen heeft de wapenstilstand, die
tot vandaag zou duren, de verwarring,
nog grooter gemaakt; vooral waai- onze
Hollandsche officieren in deze zaak niet
gekend zijn.
Volgens de Fransohe pers dreigen de
Nederlandsdhe officieren, die niet geraad
pleegd zijn over den wapenstilstand, welke
een zaak van militairen aard is, ontslag
te nemen, en moet de commissie van
toezicht tusschenbeide komen om hun ge
prikkeldheid te bedaren. De inwendige
ruzie versterkt natuurlijk niet het centraal
bestuur van Albanië in een in werkelijk
heid belegerde stad.
Integendeel.
'tls dan ook onbegrijpelijk, dat vorst
Wilhelm zich tot een dergelijke daad heeft
laten overhalen, vooral in z'n herhaal
delijk gebleken afhankelijkheid van hen.,
'li Is nog moeilijk te zeggen, wat de
gevolgen van dezen misstap zijn. 't Spreekt
vanzelf, dat ieder z'n best doet de Ne'-
derlandsche officieren te kalmeeren eto
hen tot aanblijven te bewegen.
Over 't algemeen is men nog vol lof
over hun houding en prijst men hun moed
en plichtsbetrachting.
Een Duitsch verslaggever seint, volgens
de „N. R. Crt.", uit Durazzo: Algemeen
ook in hun niet bepaald goedgezinde Ita-
door D. PENNING.
(Nadruk verboden).
48)
'tWas haast niet uit te houden voor
den heer van Wonderstein. Tot op dit
oogenblik had hij een bewonderenswaar
dige zelfbeheersching getoond; gister had
'hij nog den stal uitgemest, zonder een
kik te doen, maar dit smadelijk tooneel:
in het gezicht van zooveel omstanders,
die vroeger voor hem hadden gesidderd,
zou den geduldigste dol maken. De ade
ren op zijn voorhoofd zwollen; in zijn
kleine, rondo oogen begon een somber
vuur te gloeien, en hij strekte de handen
heeds uit naar het muziekinstrument, om
er zijn plaaggeest mee te verpletteren,
toen Geurt met daverende stem hem toe
snauwde: „Denk om de penitentie, hoog-
m<rtl wa-ngedrocht."
De herinnering kwam juist van pas;
e heer slikt© met ©en wanhopige po
.erg®mis in, en begon te zingen
harp1,1 gleden over d® snaren der
„Sinds alles weer zoo groen daar staat -»
„Niet op zoo'n brouwenden toon," bul-
liaansch© kringen, is men vol bewondering
over de plichtsbetrachting, de offervaar
digheid en de daden der Nederlandsehe
officieren. Tevens legt men er 'den na
druk op een diplomatiek vertegenwoor
diger van een der mogendheden heeft het
openlijk verklaard dat het pnrecht-
vaardig en onverantwoordelijk is, de of
ficieren met ongeoefende manschappen en;
onvoldoende hulpmiddelen te laten vech
ten en hun een zekeren dood tegemoet
te doen gaan. De Nederlandsehe regee
ring zou, naar do meening van alle tot
oordeel bevoegden, het volste recht heb
ben den mogendheden .te verzoeken de
officieren van hun zending te ontheffen,
en hen uit dezen onboudbaren toestand
naar het vaderland terug te roepen.
Z o m e r z i 11 i n g 1914.
In de op Dinsdag 7 Juli te openen
zomerzitting' der Provinciale Staten van
.Zeeland, zal mededeeling gedaan worden
van verschillend© ingekomen stukken,
Waaronder Koninklijke goedkeuring van
Verschillende besluiten der Staten en ©ene
mededeeling van Ged. Staten dat zijl in Ja
nuari een adres van „Nehalennia" ont
vingen, waarin verkocht wordt het adres
dier vereeniging van 24 October 1913
om bij het verleenen van rentelooze voor
schotten itot verbetering van wegen, het
beplanten Van die wegen voor te schrijven,
als niet ingediend te beschouwen. Ret
adres van October 1913 was in handen
van Ged. Staten gesteld, doch na het
inkomen van ©en nader adres hebben zij
het ingetrokken verzoek buiten behande
ling gelaten. Nog' is ingekomen het Ver
slag van de Maatschappijl tot Exploita
tie van Staatsspoorwegen over 1913.
Aan de orde is vervolgens het vaststel
len van het verslag van den toestand
dea- Provincie over 1913.
Door Ged. Staten zullen mededeelingten
worden gedaan omtrent den post, voorko
mende onder Hoofdstuk IX der uitgaven
in de Provinciale begxootingen voor 1913'
en 1914 ter bestrijding van behoeften,
welke hare omschrijving niet vinden in
de artikelen der begrooting, omtrent oh-
derhandsche aanbestedingen, omtrent de
samenstelling der afdeelingen van Ged.
Staten, omtrent de presentielijsten der ver
gaderingen van Ged. Staten, omtrent den
staat van Provinciale ambtenaren en be
dienden, omtrent den staat van de Pro
vinciale eigendommen en bezittingen en
van die, welke verhuurd of verpacht zijn.
De benoeming van het lid der Staten,
bedoeld bij' artikel 89 der Provinciale w©t,
zal vervolgens plaats hebben.
Behandeld zullen worden de1 volgende
voorstellen van Ged. Staten:
derde Geurt; „dat gesnork moet den ede
len hoevenaar bepaald hinderen. En ik
wensch een vroolijker tempo denk
daarom. Overdoen en opgepast."
En Geurt hield een eindje lat waar
schuwend omhoog.
De heer van Wonder stein dreigde te
stikken van woede, maar met een held
haftige poging overwon hij nogmaals zijn
ergernis, en hief aan:
„Sinds alles weer zoo groen daar staat,
't Frisch golfjen op den oever slaat,
En 't zomerkoeltjen suizen gaat
Door eik en pijn
Moet ook de mensch, met blij gelaat,
Recht vroolijk zijn!"
1
En uit den bocht van den weg ant
woordde de echo van een paar jonge,
levenslustige kolenbranders
„Recht vroolijk zijn!"
Er verzamelde zich allengs een groot
aantal toeschouwersboeren, schreeu
wende varkens naar de markt leidend,
ambachtslieden, die op karrewei uitgin
gen, een kramer, die met de mars op
den rug den boer opstevende, een Zigeu
ner met zwarte, flikkerend© oogen, die
van zijn troep was afgedwaald, en een
paar monniken uit het Franciskaner-
klooster te Harderwijk.
Tot aanhouding der adressen van de
Koninklijke Nederlandsehe automobiel-
club, de Nedei la ndsohe mo tor-w iel rijdehs-
vereeniging en de kamer van koophandel
le Breda, omtrent den verbindingsweg tus-
tu'sschen Noord Brabant en Zeeland.
Tot buiten behandeling laten van een
adres van E. Huijghebaert om wijiziging
van ,het besluit tot verleening van een
renteloos voorschot voor tramwegen op
Zuid-Beveland en een adres van dr. J.
W. Jenny Weijerman en M. Onnen om
©en renteloos voorschot voor gielijk doel.
Tot aanhouding van adressen van inge
zetenen van Hansweerd en van Honienissio
omtrent verplaatsing van de planten te
Hansweerd en van de stoomtram van
Hansweerd naar Vlake.
Tot aanhouding van een verzoek van
J. C. Krijger te Goes om subsidie voor
een auto-dienst tussohen Goes en bet
Wolfaartsdijksche veer.
Tot aanhouding van. een adres van V.
J. Borm en andere ingezetenen van Honte-
nisse en aangrenzend© gemeenten, om
den weg van Hulst naar Walsoorden ge
schikt te maken voor Wielrijders, met een
(adres van adhaesi© van den Algemeenen
(Wielrijdersbond.
Tot aanhouding van een verzcek Van de
Provinciale Zeeuwsche vereeniging tot be
strijding der tuberculose om een jaarlijk-
sclie subsidie van f 1G00.
Tot wijziging van het Reglement op we
gen en voetpaden.
Tot wijziging van het reglement voor:
'de calamiteuz-e polders en waterschappen,
met een© mededeeling betreffende door de
besturen van eenige polders ingebrachte
bezwaren.
Tengevolge v,an besluiten der Staten
van 7 Juli 1876 en van 14 Juli 1903,
tot wijziging van bedoeld reglement, wordt
aan de waterbouwkundige ambtenaren en
de andere beambten en bedienden bij de
besturen der waterkoelingen van de cala-
miteuze polders en waterschappen pensi
oen verleend, naar de regelen door Ged.
Staten vast te stellen.
Herhaaldelijk is er bij Ged. Staten op
.aangedrongen, om te bevorderen, dat ook
aan de secretarissen-ontvangers van die
besturen pensioen wordt verleend, doch
zij achtten den tijd daartoe niet gekomen,
zoolang zulks voor de secretarissen en
ontvangers van de gemeenten niet was be
paald.
Nu 'echter 'een pensioenwet voor de
gemeenteambtenaren is tot stand geko
men, meenen zij1 dat ook de secretarissen-
ontvangeirsi recht op pensioen moet wor
den toegekend, waarvoor een aanvulling
v.an genoemd reglement noodig jsj. De re
gelen, waarnaar dat pensioen wordt ver
leend, 'zouden even als die voor het pen
sioen van de waterbouwkundige ambtena
ren en van de andere beambten en bedien-
,,'t Is toch een vreeselijke penetentie,"
zeide Arendsz, zich hoofdschuddend to,t
den priester wendend; „een pelgrimstocht
naar Jeruzalem is er kinderspel bij."
De geestelijke haalde de schouders op,
en zeide tot de omstanders, die den hals
uitrekten, om het naadje van de kous
te weten, dat de kapelaan 'van dezen iboete-
doenden heer hem de keus had gelaten
tusscben een bedevaart naar het Heilige
Graf en deze penetentie. En naar den
rijknecht wjjzend, begon de priester hard
op te lachen, terwijl hij ter aan toevoegde
„De man zal denken, dat de heer hem
zoo dikwijls heeft geturkt, en dat zoo'n
kans niet gauw terug komt."
Geurt keek op dit oogenblik juist in
de richting van voerman Arendsz en
zeide: „Och edele hoevenaar, wilt gij
zoo vriendelijk zijn, om den halster van
uw witvoet 't is een best paardje,
hoor! dien ongelukkig© daar met den
brandewijlnneus ter hand te stellen? Hij
zal het paard voor- u ter markt geleiden."
Maar dit vernederend voorstel deed de
aderen op het voorhoofd van den baron
opnieuw zwellen van toorn; zijn oogen
schoten vuur, en als een veer omhoog
vliegend, barstte hij gramstorig nit: „Maar
wordt jij nu gek of ben ik het;" waar
op Gomt met een onverstoorbare hoog
heid antwoordde: „Jij bent nog nooit bij
je verstand geweest marsch vooruit,
zeg ik je."
den van Ged. Staten kunnen worden vast
gesteld.
Verder is bij besluit der Stallen van
9 November 1894, het Voornoemde regle
ment in dier voege aangevuld, dat aan
den Dijkraad, behoudens goedkeuring .van
Ged. Staten, werd opgedragen het besluit
tot hlet nemen van maatregelen ter voor
ziening in 'het lot van weduwen en wee
zen van waterbouwkundige ambtenaren,
welke regeling door het besluit van 14
Juli 1913 is uitgestrekt tot andere be
ambten en bedienden.
Van die bevoegdheid is door een aan
tal Dijkraden gebruik gemaakt, doch nu bij
de Weduwenwet voor de gemeenteambte
naren 'recht op ptensicen is gegeven, ach
ten Ged. Staten het noodig ook aan de
weduwen en weezen van de bedoelde wa
terbouwkundige ambtenaren en andere be
dienden en beambten, en ook aan secre
tarissen-ontvangers. r e c h t op pensioen te
verleenen. ;Ook de regeling van deze ma
terie zou aan Ged. Staten kunnen Worden
overgelaten en vereischt ook wijziging' van
het reglement. Op de ingebrachte bezwa
ren komen wij' nader terug.
Tot vaststelling eener verordening tot
levering yan ©leetrisohien stroom in de
Provincie Zeeland.
Tot verleening van een crediet van
f2500 voor een onderzoek naar de beste
wijze om de .geheel© provincie te voorzien
van electrischen stroom voor licht en
kracht.
In het desbetreffend voorstel wijzen
Ged. Staten er op dat het niet aan de
aandacht der Staten kan ontgaan zijln,
dat allerwege in den lande het vraag
stuk van de electriciteitsvoorziening aan
de orde is. Het groot© gemak van den
electrischen stroom voor het opwekken
van .licht en kracht wordt meer en meeir
erkendde behoefte daaraan Wordt steeds
grooter en roept dringender om voorzie
ning.
In de meeste grootere gemeenten is die
voorziening reeds getroffen. Uit den aard
der zaak zijn dat lie plaatsen, waar groot
kapitaal wordt gevonden of industrieën
worden aangetroffen of waar de getal
sterkte der bevolking zioodanig is, dat ©en
electriscke installatie met beperkt lteve-
ringsterrein levensvatbaar moest worden
geacht. De kleinere plaatsen zij'n daarmede
.evenwel niet gebaat. Moge al hier en daar
een enkele kleine centrale zijn opgericht
over het algemeen bleef het platteland
verstoken van de voordeelen en gemakken
welke de elektriciteit oplevert. Alleen wan
neer van hooger hand de voorziening
in de behoefte aan electrischen stroom
goed wordt aangevat en op breed© schaal
uitgevoerd wordt, bestaat er kans, dat ook
kleinere plaatsen en meer afgelegen stre
ken afdoende geholpen worden. Het is
voornamelijk deze overweging, welke er
Het moest wel 'net zoo treffen, dat
broeder Anselmus, die een bezoek had
gebracht aan het Sint-Joris-gasthuis bij
Tonsel, door een zijlaan recht op de groep
aankwam. Hij nam door de bril het too
neel met even groot© nauwgezetheid als
verbazing op, en zich tot Geurt wendend,
fluisterde hij dezen in het oor„Ge moogt
wel voorzichtig zijn, vriend. Ik wil in
do forsche manier, waarop gij1 optreedt,
in geenen deele de heilzame en christe
lijke strekking voorbij zien, die gijl ©F
stellig mee beoogt, maar de boeteling is
een korte, ineengedrongen gestalte; een
dikke, zware nek; ik weet het niet, maar
ik vrees, dat hij vóór Harderwijk ©en
beroerte zal krijgen zie die rollende
oogen toch eens."
De knecht gaf den Broeder een wenk,
terwijl deze op zijn tieenen ging staan,
om geen woord te missen. En (met de
hand langs den mond fluisterde de knecht
met grooten ernst terug: „Mijn ongeluk
is niet te overzien, eerwaarde Broeder,
als hij geen beroerte krijgt; ik kan u
niet zeggen, in welken angst ik verkeer
bij de gedachte, dat hij deze penetentie
zal doorstaan."
Daarop het gelaat naar den boeteling
keerend, brieschte Geurt: „Zal 't nu
gauw gebeuren, droevig schepsel Schaamt
ge u niet voor deze achtenswaardige
schaar menschen? Zoo, nu is 't goed."
Broeder Anselmus staarde den optocht
toe geleid heeft, dat eldere de Provinciale
besturen zich de zaak hebben aangetrok
ken.
Ged. Staten herinneren er veTder aan,
hoe in Groningen eene fabriek bijna ge
reed is, hoe in Noord-Brabant de Sta
ten besloten ©ene N.V. op te richten.
Hoe in alle andere provincies behalve
Limburg, plannen in voorbereiding' zijn.
Ook in het college van Ged. Staten is
meermalen de vraag behandeld of er aan
leiding bestond, vanwege het Provinciaal
bestuur in deze aangelegenheid hande
lend op te treden. In zijn vorige samen
stelling heeft het college geen© vrijheid
kunnen vinden, stappen te doen, om de
electricitei'tsvoorzüening jn Zeeland van
wege de Provincie tot stand te brengen.
Bij schrijven van 16 Mei 1913 Werd dien
aangaande aan den Minister van Land
bouw enz. geschreven, da t, gezien de
hooge kosten van het onderhoud der zee-
werken en van de voorziening in de mid
delen van gemeenschap, en de eigen
aardig© samenstelling der Provincie, die
vermoedelijk zou leiden tot inrichting van
verschillend© Centrales, Ged. Staten geen
vrijheid vinden daartoe mede te werken.
Ofschoon het gewicht van deze bezwa
ren in geenen deele onderschattende, acht
de meerderheid van het tegenwoordige col-
leg© zich niet verantwoord nu reeds, uit
spraak in gelijken geest te doen. Zij vindt
de thans bekende 'gegevens niet voldoen
de, om daarop met overtuiging een oor
deel te vestigen. De gegevens kunnen
niet worden aangevuld uit de rapporten
over het vraagistuk der electriciteitsvoor
ziening in andere provincies uitgebracht.
Daarvoor verschillen de toestanden in die
provincies en in Zeeland te veel. Vol
doende en betrouwbare gegevens., om een
oordeel ite kunnen vestigen, kunnen alleen
verkregen worden door een opzettelijk
voor Zeeland ingesteld nauwkeurig on
derzoek. Daarbij: zal rekening dienen te
worden gehouden met de vorderingen wel
ke het electriciteitsvraagstuk in 'Zeeland
reeds heeft gemaakt. Voor zoover Ged.
Staten Ibekend is, bestaan thans electrische
centrales te Vlissingen, waarvan Middel
burg ook stroom betrekt, te Neuzien,
Schoondijke, IJzendijke, Breskens en Star
venisse. Voor het aanleggen van het kabel
net van een enkele van deze inlichtingen
was een vergunning van rijkswege noodig;
bij het verleenen daarvan zijn voorwaar
den gesteld, waardoor overgang van de
inrichting in eene te stichlen algemeeno
centrale mogelijk wordt gemaakt. Voor
Oostelijk Zeeuwsch-Vlaanderen 'zijn op dit
oogenblik twee aanvragen aanhangig!;
een© van de „Association Coöperatieve
Zelandaise de carbonisation'' te Sluiskil,
welk© geheel oostelijk en een deel van
Westelijk Zeeuwsoh-Maandeien omvat en
eene van de „Centrales électriques de
hoofdschuddend na; de heer had het
paard met den halster aan de linkerhand,
terwijl hij met de andere hand het touw
vasthield, Waaraan de harp op zijn dik
ken rug bengelde. En de knecht, op het
mooie rijpaard gezeten, wuifde den Broe
der (nog een vriendschappelijken groet toe
uit de verte.
Het paard van den hoevenaar staat aan
de lijh, en de knecht van den heer van
Wonderstein is er met zijn heer weer
op uit getrokken, om nieuw vee voor de
lijn te halen.
't Is een heel© drukte op de markt;
Barendje, die nog nooit een Harderwijk-
sche paardenmarkt heeft bijgewoond, kijkt
zich de oogen uit. Dat is een gesleep en
gesjouw, een gedraaf en geroep, dat den
mensch hooren en zien zou vergaan; uit
alle hemelstreken zijn de menschen saam-
gestroomd van de Veluwe, uit Amersfoort
en Utrecht, uit Deventer en van over
de Zuiderzee.
„Een paard koopen"? vraagt Tymen
Arendsz aan den heer van Schaffelaar,
door een Stichtschen paardenknecht ver
gezeld, juist voorbij komt, en belangrijke
inkoopen schijnt te willen doen: „gaaf,
hoor! van 't voorgestel tot het achter-
gestel."
i
(Wordt vervolgd.)