luw,
1
NIEUW8BLAD
VOOR ZEELAND.
No. 319. 1914.
Vrijdag 19 Juni
38e Jaargang.
Sk
e r
GHRISTELUK-
HISTORISGH
EERSTE BLAD.
en 20 L.
rsulen,
lien,
ide Knecht
lecht
wer
Ie,
lirect ge
lid. Hoog
ÏT, Kra-
VERSCHUNT ZESMAAL PER WEEK
PRUS DER ADVERTENTIËN
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Het Belgische stelsel.
Buitenland.
agen bij de
Biggekerke.
Kinderbalk
iude Steen.
I Middelburg.
litelande.
lie.
|SE, Seroos-
Landbou
litthem.
lendrikskin-
I dor w ij k sche
|jl Barendje
Jster, reeds
|»nge<luld op
er dol op,
|ien, die op
En moeder
den drem-
na, zooals
>n den Nij1-
zeide de
[as er veel
leiden, en
»s den han-
Jlle verbond.
Ir tegen uit
|are llessen-
asgoederen
li oogenblik
daar een
Ikt niet mee
pn wij1 naar
nken, en ze
lid ze goed
ik vertrouw
ideloos ge-
litziet; hun
en wordt
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maandtn franco p.p. 1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
en
F. P. DHUIJ, te Middelburg.
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent,
Familieberichten van 1—10 regels ƒ1.—, iedere
regel meer 10 cent.
Zij, die zich met 1 Juli op „DE
ZEEUW" abonneeren, ontvangen
de tot dien datum verschijnende
nummers GRATIS.
In België heeft men sedeit 1899 Even
redige Vertegenwoordiging met Meervou
dig Stemrecht en Kiesplicht, en meervou
dige distriolen. De Kamer van Volksverte
genwoordiging (Tweede Kamer) telt 186
leden; de Senaat (Eerste Kamer) 93, ge
kozen in 30 kiesarrondissementen (kies
districten of kieskringen).
Aangezien het Belgische stelsel voor
een groot deel ook wel in het Rapport
der Staatscommissie voor ons land tot zijn
recht zal komen, geven wij hier een
overzicht van genoemd stelsel.
Elke lijst (opgave van candidaten)
moet door tenminste honderd kiezers
onderteekend zijn, althans voor een Ka
merverkiezing. Voor ons land zal dit ver-
eischte getal wel belangrijk minder zijn;
tien of twintig schijnt ons al meer dan
voldoende.
Tusschentijdsche verkiezingen komen
niet meer voor. Komt er een plaats open,
dan wordt die vervuld door den „plaats
vervangende candidaat", die voor den
verderen duur der zittingsperiode de
plaats van het tusschentijds uitgetreden
of overleden lid inneemt.
Het candideeren dezer plaatsvervangers
geschiedt op dezelfde lijst waarop de
eigenlijke candidaten voorkomen, doch on
der een afzonderlijk hoofd.
Het Belgische stembiljet isi eenige malen
grooter dan dat, hetwelk 'wij hier te
land» kennen, omdat niet de namen van
alle candidaten in alphabetische volgorde
onder elkaar worden afgedrukt, maar alle
lijsten (opgaven) zoovele als er zijn
naast elkander op het stembiljet worden
afgedrukt; b.v. van anti-revolutionairen,
Christelijk historischen, unionisten, demo
craten, socialisten, enz.
Evenals ten onzent wordt ook in Bel
gië bij den naam van ieder en candidaat
een zwart blokje met witte stip aange
bracht; doch niet voor maar achter
den naam (of namen) van den candidaat.
Maar bovendien wordt nog een dito blokje
met dito vakje geplaatst boven elke
op het stembiljet afgedrukte opgave Van
candidaten. Is namelijk de kiezer het eens
met de volgorde waarin dei candidaten,
voorkomende op de lijst zijner keuze (par
tij), geplaatst zijn, dan heeft hiji slechtst
dat blokje boven aan de lijst zwart te
maken. Dit noemt men een lijststemi. Is
hij 't echter wel eens met die volgorde
,wat dp titel voerders aangaat (dat zijn dd (fel
kiezen Kamerleden) doch niet voorzoover
biet betreft de plaatsvervangers (dat zijn de
mannen die bij overlijden van die Kamer
leden in hun plaats optreden) dan maakt
de kiezer het blokje zwart achter den
naam van den plaatsvervanger dien hij de
voorkeur in de volgorde heeft toegedacht.
Dit is een naamste m; en die itst te
vens lijststem; dus in ieder geval
heeft hij maar een wit puntje zwart te
maken.
Nu kan het ook zijn dat hij het eens,
is, met de volgorde waarin de plaatsver
vangers voorkomen, doch niet met die
der titelvoerders. In dat geval maakt hij
de stip zwart achter den naam van den
tltelvoerder, die volgens hem no. 1 be
hoorde te staan op de lijst.
Kan hij zich en dit is een vierde
mogelijkheid niet met de volgorde der
titelvoerders en ook niet met die der
plaatsvervangers vexeenigen, dan maakt
hjj twee blokjes Zwait, en, wel een achter
den naam van den tltelvoerder dien hiji
als no. 1 verkiest, en een achter den
naam van den plaatsvervanger dien hij
voor de anderen wil laten gaan.
leder kiezer mag niet meer dan één
naamstem voor de titelvoerders, en één
naamstem voor de plaatsvervangers: uit
brengen.
Ongeldig zijn de stembiljetten waarop
meer dan één lijststem in uitgebracht; of
meer dan één naamstem op titelvoerders
of meer dan één naamstem op plaats
vervangers; of tegelijkertijd een lijsllsitem
en een naamstem is uitgebracht; of tege
lijkertijd een tltelvoerder van de eene
(bijv. van de Katholieke) en een plaats
vervanger van een andere lijst (bijv. van
de vrijzinnige) is gestemd.
Het getal geldige stemmen, dait een
lijst van candidaten heeft verworven,
noemt men het kiese ij fer. Men krijgt
het door optelling van het getal lijlsit-
stemmen (hieronder begrepen het getal
stemmen, uitgebracht door zwartmaking
van het blokje achter den paarn van
een plaatsvervanger) en het getal naam-
stemmen, uitgebracht op de titelvoerders.
Eens dit gedaan, hoe worden dan de
zetels verdeeld?
Men deelt achtereenvolgens het kies-
cijfer van elke lijst door 1, door 2, door
3, door 4, enz., die onder elkaar wor
den geschreven, totdat men een even groot
aantal quotiënten bereikt als er zetels te
verdeelen zijn. Dit quotient noemt men
den kiesdeeler.
Een voorbeeld ter verduidelijking
Op de lijst der1 liberalen
zijn uitgebracht dooi;
zwartmaking van bet blok
je boven aan de lijst 20985 lijstst.
door zwartmaking van het
blokje achter den naam
van den plaatsvervanger, 15 lijstst.
Op A 0 naamstemmen
Op B 1250 naamstemmen
Op C 0 naamstemmen
Op D 0 naamstemmen
Op E 1000 naamstemmen
Op F 0 naamstemmen
Op G ,750 naamstemmen
3000 naamst.
Totaal 24000 st.
Dus 24000 is het kiescijfer.
Nu gaan we zien hoe wordt uitgemaakt
wie moeten worden gekozen
verklaard.
Veronderstellen we dat er voor het
district A (bijvoorbeeld Kieskring Zee
land volgens het rappiort der Nederland-
sehe Staatscommissie) moesten aftreden
vijf leden; er derhalve 5 zetels te be
geven zijn en er 4 lijsten op rang! staan,
n.l. van de liberalen, de katholieken, de
socialisten en de vrijzinnig democrafen.
Op de lijst der liberalen (lijst 1) is
bet kiescijfer 24000; op die der katholie
ken (lijst 2) 11000; op die der socia
listen (lijst 3) 9000; en op die der vrij
zinnig democraten (lijst 4) 3000.
Nu deelt men (het bureau van opne
ming) deze kiescijfers achtereenvolgens
door 1, 2, 3, 4 enz. Dus alzoo
1 24000 11000 9000 3000
2 12000 5500 4500
3 8000 3666 3000
4 6000
5 4800
Nu zoekt men voor de vijf zetels de
vijf grootste quotiënten. Die zijn 24000
(lijst 1); 12000 (lijst 1), 11000 (lijst
2), 9000 (lijst 3), 8000 (lijst 1).
Het hoogste v ij; f d e quotient is de kies
deeler. Elk der lijsten z:al derhalve recht
hebben op zooveel zetels als deze kiea-
deeler in haar kiescijfer gaat
Het kiescijfer der le lijst (24000) bevat
den kiesdeeler (8000) driemaal; alzoo zijn
gekozen 3 candidaten der eerste lijst (li-
beralen)f
Het kiescijfer der 2e lijst (11000) bevat
den kiesdeeler (8000) één maalalzoo
gekozen 1 candidaat der tweede lijisit
(katholiek).
Het kiescijfer der 3e lijst (9000) geeft
denzelfden uitslag;: 1 candidaat (socialist).
De 4e lijst komt niet in aanmerking,
daar zij den kiesdeeler niet bereikt; im
mers 3000 is niet door 8000 deelbaar.
Men kan ook zoo reden eierenHet stcm-
menfal der vrijz. democraten (3000) be
draagt slechts V15 van het totaal
(47000) uitgebrachte stemmen, en er zijn
geen 15, doch slechts 5 zetels! vacant. Zij
kunnen dus rechtens geen aanspraak op
een afgevaardigde maken.
Voor de verdeeling der zeteLs tusschen
de candidaten (titelvoerders) eener zelfde
lijst doen zich drie gevallen voor: he|
aantal candidaten isgelijkaan, groo
ter dan of kleiner dan het aantal
toegekende zetels.
In het eerste geval worden al de ge4-
kOzen candidaten uitgeroepenin het laat
ste geval worden plaatsvervangende can
didaten gekozen verklaard. In het twee
de geval echter, wanneer het getal titel
voerders meer Jfedxaagt dan dat der aai*
de lijst toegewezen zetels, dan zijri zij
gekozen die het grootste getal stenimeii
behaald hebben, terwijl ingeval twee ti
telvoerders evenveel stemmen bekwamen,
diegene is gekozen die eerst op: de lijst
voorkomt.
Aan wie nu zullen de zetels worden,
toegekend f
"Daartoe is pooclig', dat het door ieder
(Tehaald stemmencijfer worde vastgesteld
(naamstemmen en lijststemmen te zlamen).
De lijststeimmen worden toegekend bijl
w, ij z e van o v e r d r a ci h t.
En wat de naamstemmen (men kou
ook kunnen zeggen voorkeurstemmen)
aangaat, hiervoor ga het volgende voor-
bééld ter verduidelijking:
Nemen wij de hierboven genoemde li
berale lijst, bevattende vijjf candidaten aan
welke drie zetels moeten worden toege
kend. Stel zij bekoant 21000 stemmen
in het hoofdvak (dat is het vak waar
de witte stip bovenaan staat) en elk der
vijf candidaten bekomt (achter zijn naam)
het volgend aantal naamstemmen of voor
keurstemmen: A O, R 500, C 1500, D
100, E 900; te zamen 3000. Dus in het
geheel 24 duizend (stemmen.
De candidaat A bekwam geen enkele
naamstemom den kiesdeeler te bereiken
moeten hem dus 8000 lijststemmen wor
den toegekend.
B. bekwam 500 naamstemmenhem
heeft men dus 8000 5O0 750Q
lijststemmen toe te kennen om den kiesL
deeler te bereiken.
C bekwam 1500 naamstemmen; hem
worden dus 8000 1500 6500 lijst
stemmen toegekend.
Daar er nu nog slechts) 21000 min:
(8000 -f-, 7500 -j- 6500) 1700 lijst
stemmen overblijven vallen D en E, er
buiten, en zijn A, Bi en G gekozen.
Wie omtrent het Belgisch stelsel van
E. V. meer wil weten, bestelle de broL
jchure van A. B. Michielsen (IJselstein,
Eerste Nederl. Boekdrukkerij).
Albanië.
Een ernstig vermoeden is er gerezen.
Dat straks wellicht zekerheid zal blij
ken te zijn.
N.l. dat overste Thomson niet door den
kogel van den eerlijken strijder, maar
door moordenaarshand is gevallen.
De oorzaken van dezen dood zijn moei
lijk te preciseeren. Sommigen zeggen
thans, dat de kolonel niet gedood is door
de opstandelingen, maar door een verra
der, die zich onder de eigen troepen be
vond.
Volgens de inlichtingen, verstrekt door
een ooggetuige, een Russisch journalist,
is de gevallen officier langen tijd op het
gevechtsterrein blijven liggen. De journa
list ging een Hollandschen dokter halen;
deze laatste wilde eerst niet gelooven,
dat de kolonel gewond was, onder voor
wendsel, dat hij eenjge minuten geleden
nog bevelen gegeven had. Hij1 liet zich
eindelijk overtuigen, maar toen hij opi
het slagveld kwam, was het lijk reeds
naar een veilige plaats overgebracht door
een Albanees, geholpen door een Engelsch-
man.
Dr. Dillon, wiens verhalen in den laat-
sten tijd al zeer onbetrouwbaar zijn ge
bleken, Zal ook thans wel aan het fanta-
seeren zijn. In alle berichten, hoe onder
ling afwijkend ook, is immers gezegd;
dat overste Thomson door majoor Roelf-
sema na het doodelijk schot is wegge
bracht.
Blijkt het vermoeden straks juist en
worden de geruchten van een moord,
den laaghartigS'ten moord onder deze om
standigheden, bevestigd, dan is dit een
reden temeer, om ons over het lot van
onze Nederlandsche officieren, van den!
vorst en zijn familie en allen, die met
moed en zelfopoffering voor hen strijden,
zeer bezorgd te maken.
Het verblijf in dit wespennest wordlt
steeds gevaarlijker.
Als we zoo de oorlogsberichten over
lezen, is er weinig reden, om de toekomst
nog optimistisch in te zien.
De kansen der Malissoren en Mirdieten,
onder leiding van den Mbret en onze
Hollandsche officieren, staan zwak. In
middels nemen de geruchten omtrent de
actie van een Mohammedaansch candi
daat voor den troon steeds zekerder vorm
aan, en de publieke meening wordt op
die wijze reeds aardig bewerkt.
Uit Konstantinopel wist men over deze
zaak het volgende te melden:
De Albanees Soeleiman Draga, die se
dert het laatst der vorige week te Kon
stantinopel vertoeft, onderhandelt daar
ijverig met andere aanzienlijke Alhaniërs.
Hij had een lang onderhoud met Izzet-
bey, den vroegeren Turkschen minister
van oorlog en bezocht toen met dezen
prins Burhan Eddin. Naar men zegt is
Izzet gewonnen voor het plan, tenminste
zoolang naar Albanië te gaan, totdat de
nieuwe grondslagen voor het nationale)
leven zijn gelegd en maatregelen geno
men voor de veiligheid naar binnen en
naar buiten. Bij de besprekingen daar
over werd van de zekerheid uitgegaan,
dat de voortdurende propaganda voor een
Mohammedaansch vorst succes zal hebben.
Soeleiman Draga had ook een onder
houd met den Turkschen senator Re-
sched Akif, die eveneens van Albaneescbe
afkomst is; het schijnt dat Soeleiman
dezen poogde over te halen in Albanië
de organisatie van het binnenlandsch be
stuur op zich te nemen. Andere in Tur
kije wonende Albané&zen van beteekenis
kregen eveneens aanbiedingen van Soe
leiman Draga.
De bedoeling schijnt te zijn prins Bur
han Eddin tot vorst van Albanië uit te
roepen, met Izzet-bey voorloopig als re
gent, later als eerste minister.
De „Jeune Turc" ontkent wel, dat in
Konstantinopel pogingen worden gedaan,
om een candidaat voor den Albaneeschen
troon te vinden. Maar het bericht van
Soeleiman Draga's zending wordt ook van
andere zijden bevestigd.
Wanneer deze pogingen spoedig slagen
naarmate de positie v,an den Prins von
Wied hachelijker wordt, zal het gauw
met zijn regeering gedaan zijn.
Waren de eigen mannen slechts te ver
trouwen, de status quo zou zeker heel
wat dragelijker zijn.
Wat te denken van het volgende!
Woensdagochtend bij het aanbreken van
den dag, wilde majoor Kroon, de tegen
woordige bevelhebber van Durazzo, met
de uit Alessio aangekomen Malissoren de
opstandelingen van den Rasboel verja
gen, om vervolgens naar Sjak op te
rukken.
De Malissoren weigerden eerst Durazzo
te verlaten, doch lieten zich eindelijk
overreden. Toen zij met den vijand slaags
raakten, was hun gedrag verre van dap
per en tegen den middag poetsten zij de
plaat naar de stad terug en lieten de Ne
derlandsche officieren met de vrijwilli
gers, die het geschut bedienden, in den
steek, zoodat de kanonnen slechts met
de .grootste inspanning door de officieren
en de vrijwilligers gered zijn.
Sedert de mislukking der expeditie win
nen de opstandelingen terrein, ondanks
den heldenmoed en de bovenmenschelij-
ke inspanning, waarmede de Nederland
sche officieren de Malissoren en Mirdieten
tot den opmarsch trachtten te bewegen
en de daden van opoffering der vrijwil
ligers. De strijd moet moorddadig geweest
zijn, het aantal dooden en gewonden le
gio.
In de stad ziet het er maar treurig uit.
Door de slachtpartij onder de 1000
Mirdieten is men er met een panischen
schrik bevangen. En intusschen vallen de
opstandelingen, wier aantal men op 6000
schat, Durazzo concentrisch aan.
Men vreest, dat zij zoodra ze de stad
binnendringen alles kort en klein zullen!
slaan. De strijd duurt nog voort en staat
voor de regeeringstroepen ongunstig.
Gisterochtend deed aan de Berlijnsche
beurs het bericht de ronde, dat de M b r e t
v a n Albanië in de laatste gevechten
door een schot doodelijk ge
wond zou zijn. Bevestiging van dit ge
rucht kon niet verkregen worden, omdat
sedert des middags geen verbinding met
Durazzo te krijgen is. Op een telefonische
aanvraag in het kasteel te Neuwied werd
medegedeeld, dat daar van den Mbret
geen enkel bericht was binnengekomen.
Het laatste telegram van de prinses
meldde dat in Durazzo' rust heerschte.
Ook te Weenen, waar hetzelfde gerucht
als te Berlijn de ronde deed, had men
geen zekerheid kunnen krijgen omtrent
het lot van den Mbret.
De vorst is bij1 de gevechten van eer
gisteren herhaaldelijk langs de stellingen!
van de artillerie gereden en heeft de vrij
willigers die de stukken bedienden, zijn
dank en waardeering betuigd en zijn
leedwezen geuit dat hij door gemis van
eigen geschoold personeel voor de bedie
ning op vrijwilligers moest rekenen.
Naar het oordeel van ooggetuigen zijn
de verliezen der regeeringstroepen zoo
zwaar, omdat de opstandelingen niet al
leen uitstekende stellingen bezet hadden,
doch ook een uitmuntende taktiek volg
den en blijk gaven van goede organisatie.
Men ziet nu met spanning de komst
van 2000 man uit Aletssio ondeai bevel
van Prenk Bibdoda tegemoet. Wanneer
de verdedigers dezen steun krijgen, wordt
hun positie voordeeliger.
De internationale commissie houdt zich
intusschen bezig met de kwestie van een
paar zoek geraakte brieven van de op
standelingen. Aan protesten geen gebrek.
Alsof er niet iets beters te doen is.
Engeland.
Bij de optening van het onderzoek te
Quebec Verklaarde lord Mersey, de voor
zitter der commissie, dat de behandeling
der quaestie zoo snel mogelijk ten einde
gebracht zal worden.
(Toen de vertegenwoordigers van de
eigenaars der Storstad het Noorscba
schip, waarmede de Empress of Ireland in!
aanvaring kwam eenige uren uitstel
verzochten, omdat er geen stenografen
beschikbaar waren bood lord Mersey;
aan, om ztelf de verklaring van de eige
naars op te schrijven.
In deze Verklaring wordt een nieuw; £ei(ö
gemeld, n.l. dat kapitein Andersen be
neden was, toen de Empress het eerlat
werd 'gezien. De stuurman liet hem op; de
brug troepen. De kapitein Vroeg: „Kunt
ge Father Point zien?" De stuurman ant
woordde: „Heit is. juist onzichtbaar ge
worden door den mist". Hij zeide niets!
van de Empress en| had den kapitein'
laten roepen, omdat deze verzocht had
dit te doen, wannéér het mistig wérd'.
Zoodra de kapitein de mastliohten van
de Empress die zich toen op een af
stand van 800 voet bevond ontwaarde,
gaf hij hevel om met volle snelheid ach
teruit te fetoomen. t i 1
Het was echter te laat, om een botsing
vervolgd.)
