NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
R
No. 218. 1914.
Donderdag 18 Juni
28e Jaargang.
of Kalfvaars,
Kalfvaars,
isjes,
I
line left
ip|.
CS.TUl s
touwers.
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
ÜDDE1S0RG.
Dorschen,
n Gras.
cl,
>ONE Pz,
Meisje,
ienstbode.
1G direct ge-
ie Meid. Hoog
JLIVET, Kra-
ËEAAG.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. DHUSÏ, te Middelburg.
PRUS DER ADVERTENTIËN
Buitenland.
its willen
89 ct.
el 18'/a
17
hiaten 92
73
9>/i
19
29
Iprijs 12
loor
2 K
el li1/:
oer el 18
„26
ló'/a
BLOUSES.
ericht hiermede,
ïstaande seizoenen
It tot het
als op de hoven,
Kioudekerke.
ABRAHAMSE.
ifstede „Pauwen-
'ormecrde burger-
g wordt gevraagd
an gereformeerde
st. godsd. Loon
d. Br. met voll.
erdom onder no.
C. ORANJE, Den
;oekt Mevrouw DE
Goes, Oostsingel,
aschgeld. Aan te
uur.
ober
fSMAN, te
Grijpskerke.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers0.85
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN S LE COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.iedere
regel meer 10 cent.
Zij, die zich met 1 Juli! op „DE
ZEEUW" abonneeren, ontvangen
de tot dien datum verschijnende
nummers GRATIS.
'Het stelsel van evenredige vertegen
woordiging is dat volgens hetwelk elke
meening vertegenwoordigd wordt in de
juiste verhouding met den invloed dien
zij heeft in het rijk.
Volkomen wordt dit ideale doel nooit
bereikt. Zooveel hoofden, zooveel zinnen,
zegt het spreekwoord, en derhalve ook
zooveel meeningen. En al deze meeningen
een vertegenwoordiging te verzekeren zal
natuurlijk niet gaan. Edoch, zoodra, om
bij ons land te bljjlven, een meeninig ge
deeld wordt door het honderdste gedeelte
der kiezers, beeft die meening in onze
Tweede Kamer van honderd leden ook
recht op een vertegenwoordiger en moeft
derhalve het kiesstelsel de verkiezing van
dien vertegenwoordiger niet alleen moge
lijk. maar bij voldoende opkomst ter stem
bus ook ztekier maken. Dit nu doet het
stelsel van evenredige vertegenwoordb
ging.
„Iémand", in Let reeds vroeger dooï
ons aangekondigde geschrift: „Voorstel
van E. V." (Baarn, Hollandiadrukkelrij)
geeft van Evenredige Vertegenwoordiging
de volgende definitie:
Me/t E. V. bedoelt men zulk eene
regeling van het kiesrecht, dat aan
iedere stem zoovee 1 mogelijk
de uitwerking is verzekerdi,
die zij beoogt en die haar toekomt.
Indien zij dus, met een bepaald getal
andere stemmen vereenigd, op" "iemand
wordt uitgebracht, moet deze dan ook
altijd gekozen zijfa.
Wanneer men, inplaats van op de
enkelvoudige stemmen, liever ziet op
de kiezers, zooals deze georganiseerd
zijn in partij en, kan men het pok
•zóó zeggen: een kiesrecht, waarbij alle
Staatkundige partijen van een land, pre
cies naar dezelfde verhouding,
waarin zij met hunne uitgebrachte s.temJ-
auen tot elkander staan, ook leden
in de volksvertegenwoordiging hebben.
Op ons land toegepast, beduidt het
in ieder geval dus: zulk eene samen*-
Stelling van de Twleecfe Kamer, dat
alle partijen en uitgebrachte stemmeni
daarin naar de juiste e v e n r e d i g,L
heid van hunne getalsterkte verte,
gen w o o rdi g d zijn.
De heer v. Koetsveld aanvaardt in deze
definitie Zoowel de Part ij-vertegenwooM-
diging als de Persoonlijke vertegen
woordiging; doch hij voelt in de praktijk
slechts voor het laatste.
Zijn stelsel is een stelsel der persoon
lijke vertegenwoordiging, doch met een.
uitzondering op* het punt der candidaat-
stelling, met voorkeur wien men als
eersten candidaat begeert, hetwelk opi de
candid aten lijst met teekentjeg van vel
schillende kleur zou kunnen aangegeven
w.orden (panacheetren)
De heer v. K. behoudt voorts de enkel
voudige districten, terwijl „Iemand" deze
geheel loslaat, en ook rekening hojudt met
de politieke partijen. Ook kent „Iemand"'
in zijn stelsel slechts één kiesdistrict-1
teirwijl het ontwerp der Staatscommissie
Nederland verdeelt in kieskringen, bijv.
Noord-Holland 3, Zuid-Holland 4 kiaskrin-
igen, Zeeland 1, enz.
Welk stelsel ook moge worden aange
nomen, dat van den Deensohen minister]
Andrea© en van den Engelschen Thomas
Hare, kortheidshalve het stelsel-Andreae-
lare geheeten is het voornaamste, en
,- ®°©elijke andere stelsels zijn va
riaties er op
«-OÏÏS- :]rrast 0pl lie* kiesquotient
Het kiesquotient is het getal den uit
gebrachte stemmen, gedeeld door dat der
te kiezen leden.
Laat ons bijvoorbeeld eens' aannemen,
dat bij een verkiezing voor onze TvVeede
Kamer van honderd leden in het geheel©
land zijn uitgebracht miljoen stemmen,
dan is derhalve het kiesquotient miljoen
giedeeld door honderd, dat is tienduizend.
Ieder die nu dat kiesquotient bereikt,
dus die tuinduizend stemmen verkrijgt,
is verkozen, onverschillig of die stemmen
afkomstig zijn uit een bepaalde, streekj
of uit bet Noorden en Zjuiden, .Ooisten
ein Westen van het geheele Rijk te zamen.
Bij hen die nu juist tienduizend stem
men verkrijgen, is alles in orde; die stem
men doen hun volle werking, niet te
veel 'en niet te weinig. Maar dat iemand
juist 10 duizend stemmen krijgt, zal na
tuurlijk een uitzondering zijjn. Stel nu eens
B krijgt elfduizend stemmen, dan z'ijln
e-rt daarbij duizend die geen uitwerking
hebben; of juister, dan doen die 1.1000
op B hetzelfde bijvoorbeeld alsi 10000 op
A en wordt dufs de w;aarde voor' elk;
dier 10000 ^temmen verminderd. Stel B:
kreeg slechts 8000, dus minder dau het
kiesquotient, dan waren die 8000 stom
men onherroepelijk verloren. Doch dit is.
nu niet 7.00. Die s temmen zijn niet ver
loren, doch .worden ove'r ged, ragen.
Wat deze overdracht der stemmen be
doelt? I V
Men mag op zijn stembriefje zooveel na-
men plaatsen als men wil'. De persoon
dien men het meest verkieselijk acht,
staat bovenaan, de daaropvolgende noan-
mer 2, enz. Kan nu de stem niet gelden
voor den bovenstaanden, omdat deze het
kiesquotient reeds (bereikt heeft, dan geldt
zij toch voor den 2en, den 3en of 4en
De kiezer mag, yoor die overdracht de
volgorde aanwijzen.
Natu|urlijk zal hij niet meer kunnen
volstaan met het zwartmaken eener witte
stip. Ook het schrijven op het biljet is
contrabande'. Daarom koos de heer Van
Koetsveld een systeem, waarbij de kiezer
een gegomd en geperforeerd vel, met de
namen der candidaten, ontvangt, en er de
namen van de mannen zijner keuze af
scheurt.
Die plakkerij. is zoo merkt „De Ned."
terecht op omslachtig, en voor ouden
van dagen onhandig'. De niet gebruikte
rest wordt weggeworpen, zegt de heer
Van Koetsveld. Dat zal wel niet gemakke
lijk te controleeren zijn, wanneer- men
tevens het geheim der stemming wil be
waren. Anders geschiedt dit in het stel
sel van „Iemand". Deze behoudt de witte
puntjes om zwart te maken, of wil gebruik
doen maken van stemzegelsdeze laatste
te plakken in een stemboek je achter de
namen der candidaten, die volgens de
partijlijsten i n het boekje staan afgedrukt.
Dit boekje is oen aanbevelenswaardig©
vervanger voor de groote stemlijst (n.l.
voor het geheele land als één district ge
nomen) noodzakelijk.
In het evenredige stelsel vervalt ook
de plaatsvervanging bijl overlijden of tus-
schentij'dsche aftreding. De heer v. K- wil
in zulk een geval verkozen verklaren
dengeen, die in het vrijgekomen district,
na den .gekozene de meeste stemmen op
zich overgedragen zag. Daardoor
wordt de opvolger of plaatsvervanger
feitelijk aangewezen door, dezelfde kie
zers die den eersten candidaat in de
Kamer brachten. Een oplossing, die alles
zins aanbeveling verdient.
„Iemand" laat in dit boekje de ingele
verde candidafen'ij'sten rangschikken door
het „Hoofdkantoor der verkiezingen" in
Den Haag.. Hoe hij' zich verder den gang
van zijn stelsel voorstelt, vinde de lezer
zelf in zij'n boekje (uitgave Hollandiar
drukkerij Baarn). Dat van van Koetsveld
verscheen bij v. Sijn te Rotterdam, een
nog grootere uitgaaf verscheen bevorens
bij Mart. Nijhoff, Den Haag.
Kerkbeschermers.
De Kamer heeft hij stemming, links te
gen -rechts, uitgemaakt dat de sedert 1909
door het Staatslnijnbedrijï met goedkeu
ring de» aiegpering op' advies: van den
Mijnraad gedane jaarlijksche uitkeering van
subsidie aan de Hervormde en aan de
Roomsche Kerk in de Limburgsche mijn-
districten ten- behoeve van de geestelijke
verzorging der mijnwerkers niet meer mag
plaats hebben.
Dit befefuit werd genomen na zéér hef
tige redevoeringen van den liberaal D'rion,
den vrijzinnig-democraat Ketelaar, en een
paar socialisten, welke allen zich meen
den te moeten keeren tegen „het beschik;-
baar stellen van geld voor clericale pro
paganda uit de /Staatskas".
Deze ergerlijke afstemming van een
zoo noodzakelijken post geeft te denken.
Wie-tpok maar eenigjszins opi de hoogte
i's met de toestanden in Limburg bij liet
mijnbedrijf verbaast zich over de paga<-
niistische onbeschaamdheid waarmee alle
liberalen dit subsidie hebben geweigerd.
Waren zij dan in 1913 niet de echte
kerkbeschermers? Moesten niet juist zij
gekozen worden om de belangen der Her
vormde Kerk te bevorderen?
En !nu weet mén hoe in Heerlen en
Kerkrad© 'geestelijke verwildering heerscht
onder cl© uit D|uitschiand binnengestroom
de 'mijnwerkersbevolldrig; hoe noodig het
is 'dat onder deze mensahen het Evange
lie wordt gebracht, en door bevordering
van kerkbezoek, door Chr. schoolonder
wijs, door ordening! van krachten, door
lectuur en tractaatvérispreiding, enz'oo-
voort het Christendom wordt gebouwd,
en welk een moeilijke taak de kerk daarbij
te vervullen heeft.
Voor dezen belangrijken arbeid nu ia
door 'de vrijzinnigheid een schotje gescho-
ten, natuurlijk met de liulpj der niet min
der anli-clericale sociaal-democraten. „De
kerkgenootschappen", zoo heette het,
„moeten de zorg voo-r de geestelijke be
langen hunner leden maar zelve bekosti
gen".
Wat op zichzelf nu wel waar is, doch
in geen geval wettigt de afwijzing van
Staatshulp voor buitengewonen arbeid
onder de werklieden in de Staatsi-
mijnen.
'tls waar er profiteerden ook Room
sche kerken van dat Staatsig'e-ld. Maar
eilieve wie heeft nu toch ooit gehoord
dat iemand, teneinde zijn Vijand om halsl
te 'brengen, zijn eigen kind den nek om
draait I
En zie, dit nu juist dedeu deze liberale
pro-testantsche kerkverdedigersde Lief-
tincks, de Eerdmans' en Van Raaltes.
Verwildering.
Groot is, do verwildering die in Lim
burgs zuidelijk deel heerscht onder de
vlottende vreemde mijnwerkersbevolking.
Moordaanslag en overspel schijnen daar
s'amen .,te gaan; enj niet zelden hoort
men daar van moord of moedwillige ver
minking.
Toch wane men niet dat het in de
groot© steden zooveel béter is. Wel ko
men de misdadigers er niet zoo vaak in
(aanraking met politie en justitie-, doch
.de z'onde is- er niet minder groot. Alleen
maar, zij wordt meer binnenskamers! be
dreven en beperkt zich miaar tot over
tredingen waar-mede de overheid zich nie)f
inlaat.
Een pjater te Amsterdam onderzocht
dezer dagen naar het aantal gemengde
huwelijken van personen die, in éérf
maand tjjds- (nog maar, ziieh vanuit déi
dorp-en daa'r padden gevestigd. En de
uitslag van het o-nderzoek wasi treurig.
Vele gemengde huwelijken kwamen voor,
en van de meeste gold: geen godsdienst
meer-. 1 t
Nu is ,het een feit, dat van onze plat
telandsbevolking menigeen naar de groote
steden trekt om er zedelijk te wordeni
verdorven. Menig, onverzwakt, onverdor
ven, rein leven ging te Amsterdam of
Rotterdam in -een poel van ontucht en
jammer onder. Maar ook op1 het platte
land zélf begint het religieus© péil te
daLen.
Een schrijver in „Zelandia", te Antwer
pen wèl hekend, en het vraagistuk van.
Roomsoh standpunt beziend, wijst er op,
dat in Roomlsohe kringen althans de trek
naar de groote steden niet altijd en ove'raï
door edele en godsdienstige motieven
g-edreven wordt.
Hij 'heeft het nu over- België
'Bekend is het treurige feit, dat wan
neer de nieuwe lichtingen der militie
In dienst treden, de jongelingen, die
van het platteland komen, de trouwste
bezoekers van slechte huizen zijn en
(wel op eeu diergelijke wjjjze, dat zij
'zeer spoedig naar het hospitaal moé
ten, ,als een gevolg hunner uitspattin
gen. 1
Ook is een bekend feit, dat de slech
te huizen waarvan de overgroote
meerderheid der bewoonsters meisjep
zijn, die van het platteland komen
niet zoo welig zouden tieren, indien
deze op: de marktdagen geen overdruk
bezoek hadden van de bewoners van
het platteland.
Deze feiten, welke nog met een aan
tal andere zijn te vermeerderen, too-
nen duidelijk aan, dat de geloofsaf
val en de onzedelijkheid, welke in de
groote steden heerscht, voor een zeef
groot deel ten laste komen; van hef
platteland, omdat van daar uit voort
durend door- de vestiging komt de toe
name der 'bevolking'.
Men kan 'den trek van het platteland
betreuren, maar 'dit is een ijzeren wet,
waaraan niet te ontkomen is. Immers,
de bevolking van het platteland neemt
voortdurend toe, terwijl het platteland,
dat niet in uitgebreidheid toeneemt1,
geen meerderen arbeid oplevert om in
levensbehoeften van den aanwas der
bevolking te Voorzien. De voortdurende-
vermeerdering der bevolking dwingt tot
den trek naar elders.
Nu geldt dit ook voor ons land.
Te Rotterdam is het aantal bootwerkers
sinds 1887 van 5000 tot 12000 gestegen;
en het 'grootste contingent werd gele
verd door 'het platteland. En dat zijn
veelal onontwikkelde menschen die tegeh
geen stootje kannen. Daarom dringt de
schrijver in „Zelandia" en terecht.
op meerdere zielezorg en ontwikkeling
aan.
Het niet tegen te spreken feit, dat de
bootwerkers en polderjongens een
tweetal bedrijven, die niet in een geur.
van heiligheid staan bijna uitsluitend
op het platteland worden gerecruteerd,
toont genoegzaam aan, dat in het al
gemeen ten plattelande geen andere am
bachten worden aangeleerd. Gelukkig
helpen de -ambachtsscholen iets tot het
vormen van nuttige werklieden, maar
ze worden te weinig bezocht. Wei-den
ze meer 'bezocht, de plattelanders zou
den niet het gilde der bootwerkers en
polderjongens komen Vergrooten, maar
zij zouden 'in de steden versterken dep
kring van den gezeten werkman, waar
aan voortdurend behoefte is en waarin
geen geloofsafval, socialisme en zeden
bederf heensaben.
Hetzelfde geldt ook voor het vrouwe
lijk geslacht. 'Waren de plattelandsmeis-
jes behoorlijk onderlegd in dé kunst
van naaien, Wasschem, strijken, koken
enz., ze 'zouden vermoedelijk niet heft
breede pad opgaan, dat ze meestal uit
armoede betreden en zij zouden niet
naar ziel en lichaam ten gronde gaan.
En .eindelijk dient m-et het oog op
den teek naar elders meer dan ooit
da blik gfericht te worden op de gods
dienstige ontwikkeling ten plattelande.
De kermis der godsdienstige waarheden
is ten plattelande voldoende voor hen,
die ©r blijven, maar bepaald onvol
doende voor hen, die zich elders- gaan
vestigen.
Moge ook van protestantsche zijd© zelf
onderzoek en openbare bestraffing, in na
volging van het goede voorbeeld van de
zen Katholiek, de oog\*i openen voor het
geen dreigt. j
Uitgebreider vakonderwijs, op ruime
schaal bevorderd ambachts-, laad- en
tuinb011 wonderwrjsopperbest; maar doch
daarbij ook meer Christelijk schoolonder
wijs, meerdere arbeid onzter Chr. Jonge-
lingsvereenigingen, béter toezicht van kelt
keraden, en correspondentie. Ziedaar en
kele van de vele middelen ter verbetering
Van den al-gemeenen toestand aangegeven.
Rijksmiddelen Mei.
De opbrengst der Rijksmiddelen over
Mei was weer een meevaller, doch
geen groote. In cijfers uitgedrukt bedraagt
het accres in vergelijking met |de opbrengst
van Mei 1913 nog geen anderhalve ton,
namelijk 'f 140.962.13i/2- En dat niettegen
staande de directe belastingen met circa
zeven ton naar boven gingen. Feitelijk
gingen dan ook met uitzondering van
bovengenoemde, alle middelen eenigszins
terug. De suikeraccijns bracht 36 dui
zend, de gezamenlijke a-ccijnzen brachten
52 duizend gulden minder op. De .ge
zamenlijke indirecte belastingen Vermin
derden met vijf en een halve ton, waar
van de successierechten alleen reeds rni-mi
vier ton voor haar rekening hebben. De
posterijen brachten een halve ton meer op
en de telegrafie 1,0 duizend gulden meer;'
doch deze meerdere opbrengst wordt door
deze beide takken van ifïenst zelve ver
slonden.
Totaal resultaat voor minister Bertling:
een mager beestje.
Toch blijft de op;b'reng|st der eerste vijf
inaanden van dit jaar nog altijd circa
vier miljoen boven die van het gelijk
namige tijdvak des vorigen jaars, en be
hoeft voor blijvend© teruggang alsnog niet
te worden gevreesd.
Albanië.
Den ganschen voormiddag bleef het
stil, angstwekkend stil.
Aan de zijde der opstandelingen maakte
men zich echter weder gereed voor den
aanval, terwijl de verdedigers van Du-
razzo in spanning wachtten op de din
gen, die komen zouden.
Majoor Kroon, aldus meldt een bericht
uit Durazzo; had het bevel over de §tad
op zich genomen. Kort tevoren had de
vorst wapenschouw gehouden over de
•pas aangekomen Malissoren.
Geestdriftige toejuichingen werden ge
hoord. Met en voor hun vorst zouden
zij nu alles wagen.
Plotseling had men weer het hoofd te
bieden aan een hardnekkigen aanval van
de opstandelingen. Te half twee Uur
gistermiddag. j
De toestand was even hachelijk.
Daar de Mirdieten bij Sjak met de op
standelingen in een gevecht zijn gewik
keld, vreesde men dat de opstandelingen
in grooten getale de stad zouden binnen
dringen. De Mirdieten trokken weliswaar
geleidelijk naar Durazzo terug, maar toch
zal men nieuwe verdedigingsmaatregelen
moeten treffen om de stad te behouden,
tot nieuwe versterkingen uit het noorden
zijn aangekomen.
Volgens een telegram aan de „N. R.
Ct." is een expeditie, bestaande uit on
geveer 1000 Mirdieten en Malli'soren door
de opstandelingen omsingeld en gedeci
meerd. 1
Dit is een slag, die niet spoedig te
boven te komen is. De verdedigers van
Durazzo zijn nauwelijks bij machte de
stad in voldoenden staat van verdediging
te houden en wachten met spanning op
den ingeroepen bijstand.
Dit feit moet du-s hun positie niet wei
nig verergerd hebben.
Gistermiddag was de toestand nog on
veranderd. Verder is er nog niets bekend.
Dinsdagochtend is onder de gewond©
opstandelingen de sjeich Hamdi Rubiëka
gevonden. Hij werd verhoord en heeft
verklaard, dat de opstandelingen door
middel van lichtseinen uit de stad een
wenk hadden gekregen, Maandagochtend
bij het aanbreken van den dag de stad
te bestormen.
Dit wijst er al weer op, dat de stad
spionnen herbergde in dienst van de op
standelingen. En ook is dit feit weer
een bewijs te meer, dat overste Thom-
