NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND, *0. «17. 1914. Woensdag 17 Juni 28e Jaargang. GHRISTELIJK- HISTORISCH VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK F. P. D HUH, te Middelburg. PRUS DER ADVERTENTIËN Een andere kieswijze. Feuilleton. De Broeders van St. Jan. Buitenland. lil®, LEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25 Enkele nummers0.85 UITGAVE DER FIRMA'S OQSTERBAAN S LR COINTRE, te Goes EN van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Familieberichten van 1—10 regels fl—, iedere regel meer 10 cent. Zij, die zich met 1 Juli op „DE ZEEUW" aborineeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers GRATIS. De volksvertegenwoordiging is geroepen den Vorst kenbaar tie maken de pooden en belangen des volks, en voor zijn rech ten op te komen. Zij treedt op Voor en in de plaats van het volk. Nu Vertegen woordigen de Eerste en Tweede Kametr wel het geheele Nederlandsche volk, onverschillig pf ei' een beperkt of uitge breid kiesrecht bestaat; onverschillig zélfs of de vorst dan wél het beele volk dezte vertegenwoordigers aanwijst. Dit neemt echter niet. weg dat het wenschelijk is dat alle meerlingen en stemmen bij de .Ver kiezingen voor Kamers en Staten tot hun recht komen. (En dit nu geschiedt niet bij de tegenwoordige kieswijlze, onder deh invloed van bet zoogenaamd© meerdejr- heidsstelsél. Kiesrecht behoort tevens te zijn kiesver- mogen, en bij het tegenwoordig kiesstel- feel is {alleen het kiesrecht der .meerder heid tevens kiesvermogen. Het stelsel hul digt de opptermacht der- meerderheid, de heerschappij van de helft 'pluis! één. In. werkelijkheid staat het zoo, dat de over heid aan zekere burgers een zeker peohti verleent, doch daarbij tevens vaststelt een iwijzé van uitoefening die dit recht voor een groot gedeelte zijner bezitters1 tot .een fictie maakt. 'Stel toch er zjjn twee partijten; beiden komen getrouw, ter stembus, maan de eene partij blijft één stem in de minder heid. jWat gebeurt nu? De partij .die één stem in de .minderheid bleef zendt geen einkelen afgevaardigde; zij .bestaat in de' beraadslagende vergadering niet, en mist daardoor de noodige kracht om invloed ruit tte oefenen op haar tegenpartij en op ide publieke meening. Wanneer bijvoorbeeld in Goes van de 1400 kiezers 701 liberaal zijh en i6j9£t reehtsch, dan kiezen de 701 liberalen! dertien liberale gemeenteraadsleden, en de '699 rechtschen g!een enkelen, i j Dat er in Goies toch nog drie reohtsche raadsleden in dat college zitting hebben, kotnt alleen hier vandaan dat er nog kiezers uit de kleurlooze middenstof op ©en dezer heeren stemden. Doch naar verhouding moesten er niet drie maai! zes van de Goesche raadsleden rechtsch zijn. Met name de Roomsch-Katholieken, die er «en zesde van de {bevolking uit maken, hebben er recht ,,op twee iraads- door L. PENNING. (Najdruk verboden). 44) „Ja", zegt het meisje met haperende stem, doch met den moed der wanhoop voegt zij er aan toe: „Laten wij drie kruisen maken daar kan geen booze geest over heen!" En met de groote, lompe hakken van hun veldschoenen trekken zij op den grond drie buitensporige, geweldige krui sen, waarachter zij als achter een on- overwinbaar bolwerk zullen schuilen. „Ik zie niets meer, Eibert!" „Het spook is verdwenen; natuurlijk dat spreekt! We zullen nog even toeven en dan zijwaarts slaan, om thuis te komen". _i „Laat het ons dadelijk doen, Eibert „Neen neen n*>g niet! Dat is ge vaarlijk; men kan het met dat soort din- gen nooit te voorzichtig nemen bij alle heiligenwat is dat daar op den rand van het gat?" Het meisje stoot een rauwen kreet uit, en daar daar komt de witte gedaante recht op hen aan. En onbeweeglijk, als Zetels. Zij hebben, ©n nog wel piet be hulp der antirevolutionairen, er slechts, één. De antirevolutionairen (en chr.-histo risch en) hebben recht op vier zetels zij' tellen, dank zij den steun der Rooan- scben, er slechts tw.ee. In alle partijen begint men in te zien, dat men tegenover dergelijke onbillijkhe den er niet mee af is. met de tegenwer ping dat immers de meerderheid moet hé1 slissen; ook al is het waar .dat in zake van quaestiën die met ©ar ja of neep moeten uitgemaakt worden, een andet miiddel tier oplossing niet mogelijk is. t. Men leerde inzien, dat bij het meerdeït- heidssteisel het staatkundig meeleven ge vaar loopt, en eien geslacht van p olitiek - onveiischilligen gekwteekt wordt. In distric ten. waar de meerderheid toch rood is, blijven allicht honderden kiezers van rechts thuis. En in Brabant en Limburg nemen de enkele „protestanten" aan de verkiezingen maar geen deel, omdat het hij de overw'egend Roomsche gezindheid den kiezters toch verloren moeite is. Het aantal thuisblijvers in meer dan één district steeg dan ook in den loop der jaren tot boven de 30 procent. Nog tal van andere nadeelen kleven het meerderheidsstelsel aan, doch wij gaan hierop niet vierder in, dewijl hun bestaan door geen cLer partijen ontkend wiofdt. Doch op één moeten wij nog de aandacht vestigen, namelijk op de verplaatsbaarheid der meerderheid, en dat nog. Wel ziondef eenigie groote omkeering in de meeinin|g der kiezers. Hiervoor leverden in 1882 en >1884 de stemmingen te Brussel voor de Belgische Kamer van Afgevaardigden een stérk {Sprekend bewijs. In 1882 bezetten te Blru(ssel de Ka^ tholieken met 21673 stemmen 19 zetels; de liberalen met 22467 stemmen v ij f ti g; de verhouding had moeten zijn 34 Katho lieken en 35 libéralen. Maair in 1884 verkregen de Katholieken met 34 duizend (stemmen §1 zetels en de liberalen met 22 duizend stemmen slechts twee, terwijl de verhouding had moeten zijn 42 en 27. Dit is wel de scherpste veroordeeling van het meerderheidsstelsel en het districtea- stels'el in den toenmaligten vorm. Immers men had toen het stelsel der meervou dige districten, gelijk dit ook in ons land voor de Grondwets-heerziening van 1887 in den meest stuitenden vorm heerschende was. if Amsterdam bijvoorbeeld, dat nu in ne gen enkelvoudige districten verdeeld is heeft jarenlang negen afgevaardigden ter Tweede Kamer gekozen, terwijl het een meervoudig district was. Rechts en links zuilen, lam geslagen door den schrik, staren zij naar het spook, dat langzaam nadert. Er is nergens geen mensch te zien; voor het verbijsterde gezicht van het meisje rijzen overal witte (schimmen op ontelbaar velen! en zij schreeuwt het uit: „Vader! Vader!" Doch die kreet geeft den jongen man aan zichzelven terug; de hulpeloosheid, de angst, de wanhoop van het meisje treffen den man, die haar natuurlijke be schermer is, en inplaats van den angst, die hem overrompelde, komt (er een gevoel van schaamte over Eibert, omdat hij het meisje zoo slecht verdedigt. Hij gaat voor Judith staan, om haar te beschermen voor het gevaar, dat haar dreigt te verpletteren; hij strekt het cru cifix uit over het bolwerk van kruisen, en spreekt met een vastberadenheid, die het meisje verbaast, de geduchte geesten bezwering uit, terwij Judith de „Ave Maria's" bidt. |En wéér blijft de sombere, witte ge daante staan: vlak voor de kruisen, op twee pas afstands. Verder komt ze niet geen wonder, want welke duivel of welk spook is tegen zoo'n goed ge stelde bezwering en een plechtig Ave Maria, door een minnend hart uitgespro ken, ooit bestand geweest? En als het spook nog weifelt, krijgt stonden toen onder de kiezers ongevertr] gelijk. Toch waren al de Amsterdamsche vertegenwoordigers liberaal; de helft plus! één koos negen liberalen; en dehelft min één visohte, omdat zij minderhpid was, steedsachter het net. De -vijf zoo genaamde groote districten hadden te za- men 21 vertegenwoordigers, allen liberaal. De 16 duizend kiezers van libérale 'rich ting in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Groningen saam vaardigden 21 liberalen ter .Kamer af; de 15 dui zend niet-liberale kieizers -in deze zelfdé districten hadden geen enkelen vertegen woordiger. Wij zagen den schaduwkant van deze stelsels willekeurige districten-in deeling en meerde'rheids-systeem ook nog in 't vorig© jaar naar vorten komen bij de Kamerverkiezingen. Slechte een paar hon derd kiezers hadden anders moeten ste)n- men dan zij deden, en de meerdeiihèid nu 54 Kamerleden van links >en 46 rechts [ware juist andersom geweest. In Zwolle iwtertl de liberaal Knobel g©- kpzén met 4249 stemmen, en viel ute Chr.-historische Van Dedem met 4221; die 4221 reehtsch© stemmen gingen ver loren. In Riddeikerk zegepraalde de li beraal DriiOU anet 4409 stemmen, en gin gen de 4333 op den antirev. ,v. d. Boreh Verloren. In het geheel over het gan- isiche land ging de grootste' helft der stem men verloren. Waar clan nog bij komt, dat er twintigduizend meer reichtsche dan liberaal-socialistische stemmen werden uit gebracht, en fooh de meerderheid in (de Kamer op de hand der laatstgenoem den is. i AVij zouden natuurlijk van elk Verkie zingsjaar kunnen aantoonen wélk een groot aantal kiezers telkens tevergeefs naar de stembus liepen. Wij herinneren alleen, ter verduidelijking, aan de ver kiezing van 1891. Toen werden uitge bracht 183533 stemmen. De candidaten die verkozen werden kregen 107343 76190 stémmenl Ergo bleven van de uit gebrachte stemmen 411/2 procent buiten invloed. (Uit deze berekening zijn wegge laten alle meervoudig© districten, uit vree|s van de stemmen dubbel te tellen). Eivenwel men heeft het vicieuse van dit stelsel inu ingezien. De Staatscom missie voor de evenredige vertegenwoor diging beeft ,haar rapport uitgebracht en1 beveelt dat (Stelsel aan, hetwelk, indien het doorgaat, ,in de Kieswet allereerst, maar dan pok in de Provinciale ;W©t, in de Gemeentewet, en ten slotte .in de Grondwet ingrijpende wijzigingen zal noo- diig maken. - 1 Eibert plotseling een moecl, die het meisje doet sidderen van angst en bewondering; en recht voor de witte gedaante tredend, roept hij met donderende stem: „Wie zijt gij?" „G'en avond," zegt het spook. Maar Maar Eibert rukt den geest het witte beddelaken van het lijf en roept: ,,'t Is de dolle Jen bij mijn ziel, zij' is het." Eibert doet precies, alsof hij dit van meet aan heeft vermoed; hij lacht Judith in haar gezicht nit om haar misplaatsten angst, en spreekt er zijn verwondering over uit, dat zij in zijn tegenwoordigheid nog bang kan zijn. „Als het er op aan komt", zegt hij, met de zware vuist ,op de borst slaande: „dan durf ik op staanden voet wel het gat in, en mijn handen wasschen in het water, dat daar in dien kuil uit den grond opborrelt wil ik, Judith? Neen? Ook goed maar anders hebt gij 't maar voor 't zeggen, hoor." Het is weer de krachtige, zelfbewuste stem van een jongen, sterken man, die het staal in zijn armen voelt, en het niet weten wil, dat hij zoo even een oogen- blik van angst heeft doorstaan. Jen, eene arme bezembindster, die in een hut op den rand der heide woont, is niet dol, maar in het voorjaar- en in den herfst, als de bladeren komen en gaan, verward van brein. Dan doet ze Nu is een der hoofdbezwaren tegen he|t huidige meerderheidsstelsel dat verloren gaan van istemïnen; en hieraan komt nu het nieuwe .in dit rapport aanbevolen stelsel tegemoet. Jammer dat niet is voorgesteld Neder land tot één groot kiesdistrict te-maken, dan toch zou er kans zijn .op het verlo ren gaan van zoo weinig mogelijk istöm!- men. De Commissie heeft echter geineend een verdeeling in meervoudige kietskrin- gen te moeten aanbevelen. Gaat dit 'dooi-, clan wordt Zeeland, dat op dit ,oog©nblik vijf enkelvoudige kiesdistricten bevat, een meervoudige kieskring. De Zuid-Holland- sche gemeenten, die nu bij het ikiés- district Zierikzee belmoren, vallen af en worden bij rlen kieskring Zuid-Holland ge voegd. Albanië. Over den strijd van eergisteren, die aan een onzer dapperste militairen het leven kostte, worden thans nog vele bij- z'onderheden gtemeld, waaruit blijkt, dat ook de Mbret zich moedig; gedragen heeft en niet geschroomd heeft door zijn .voor beeld tolt b,et uiterste te prikkeïén. De eerste aanval van de opstandelin gen had plaats over de geheele linie langsi bet moeras. Thomson liet dadelijk de ver schansingen bezetten en- het vuui' van het geschut openen. Om kwaitt vóór tï begaf d© Mbret zich te paard naar de kazerne, waar juist de laatste Malissoren ten strijde 'trokken; vervolgens, ging hïjl naar de batterij, waar ©en laatste .ver dedigingslinie werd gereed gémaakt. Thomson trachtte de Malissoren te over reden de loopgraven te verlaten en .voor waarts te rukken. Zelf ging hij yppp. Hij kreeg er verscheidenen een eindweegs mee, nmar weldra snelden zij naar de loopgraven terug, waar zij niet vandaan te krijgen waren. 'Om 6.15 werd Tïhqm,- son 'ju den hals getroffen en .viel in het open veld. Geen enkele Albanees ver roerde (zich om hem te helpen. ,M:ajoo® Roelfeëma en een Engelsch journalist hie ven den gewonde op pn droegen ,hem een huis in, waar hij binnen enkele .minuten stierf. Eerstgenoemde nam aanstonds bet be vel over dé stad .over. De opstandelingen vielen den heelen dag door van tijd tot tijd aan, zoowel uit cle bergen als uit de moerassen. Bij het invallen van den nacht zweeg het vuur. Op de schansen werden z'oeklichten op gesteld om een nachtelijken aanval ge makkelijker te kunnen afslaan. Op cle heuvels en langs de kust zag men groepen kampefenende opstandelingen. Nog eeps' dwaze Idingen, dwaalt 's nachts cloor bosch en heide, houdt samensprekingen met de clooden op het kerkhof, en is in die da gen geheel ontoerekenbaar. Judith voelt een verruiming, die onder geen woorden is te brengen; zij' valt Eibert snikkend om den hals, en ver zekert hem met een klem, die zijn hart doe!,- zwellen van mannelijken trots, dat al de edellieden in den iomtrek, wat moed en dapperheid betreft, kinderen zijn, bij hem vergeleken. En zich tot die onge lukkige stumpert van een vrouw wen dend, zegt zij op een gebiedenden toon, met een gezag, alsof zij Jen's moeder is: „Ga naar je hut, Jen; 't is meer dan tijd foei, om de menschen zoo te verschrikken." En Jen gaat werkelijk heen, al maar onverstaanbare woorden mompelend. Het meisje staart nog even over den verlichten rand in den donkeren, zwarten lcuiluit de diepte rijzen de machtige beuken als reuzen op, en zij' strekken him takken en twijgen als armen naar het jonge paar uit. „Laten we nu heengaan," vermaant bet meisje, en snel stappen zij voort, om den verloren tijd in te halen. Ze spre ken druk als menschen, die een buiten gewoon avontuur hebben beleefd, en 'nu behoefte hebben, hun hart voor elkander uit te storten. Ze voelen zich honderd werd korten tijd een zwak vuurgevecht geleverd, blijkbaar om de verdedigers biet tot rust fe laten komen. Het aantal dooden, dat binnengebracht is, moet ongeveer honderd, het aantal gewonden twintig bedragen. Het lijk van Thomson was naar het paleis van den Mbret gebracht. In clen nacht van Maandag op Dinsdag en gistermorgen werden de aanvallen del- opstandelingen herhaald. Het was hun gelukt tot op 600 M. van de verschansingen en 1 K.M. van het paleis van den vorst dooi' te dringen. Zij openden uit de omstreken van den Rasboel een hevig geweervuur op de verschansingen, dat onmiddellijk door de troepen uit Durazzo beantwoord werd, Op dit oogenblik was de bezetting van Durazzo slechts klein en de uit Alessio vertrokken Mirdieten en Malissoren, onge veer 1500 man, waren bij het begin van den strijd nog niet aangekomen. De toe stand was weer zeer hachelijk. Tijdens het vuurgevecht kwam het schip aan met de 1500 man hulptroepen aan boord. Deze werden onmiddellijk ontscheept en namen dadelijk aan het gevecht deel. Het gelukte de bezetting, de opstandelingen na een gevecht dat verscheidene uren duurde, terug te slaan. De opstandelingen moeten aanzienlijke verliezen geleden hebben. Tenslotte werden zij gedwongen terug te trekken. Men denkt echter dat zij hun aanvallen zullen herhalen. Het Engelsche oorlogschip, dat 850 man aan boord heeft, werd ieder oogenblik verwacht, terwijl )de eerstvolgende dagen nog oorlogsschepen van andere naties zullen verschijnen. Een telegram meldt nu, dat de vorste lijke familie in het paleis is gebleven, waar de vorstin een kamer! ingericht heeft tot het verbinden van de gew;on- den. Naar 't heet was een der gevangen ge nomen opstandelingen met een Italiaanscih geweer gewapend. Men zal hem daarover verhooren en waarschijnlijk zal dit voor val een niéuw voorwendsel voor aanklach ten tegen Italië zijn, ofschoon het be kend is, dat den inwoners, van Tirana een aantal geweren is uitgereikt toen de veldtocht tegen Epirujs op touw1 werd g©- ;zet. Turkije—Griekenland. Dat wordt mis, dat zult ge zien. De verhouding tusschen Griekenland en Turkije wordt met den dag meer gespan nen. In Griekenland worden de toebereid selen tot den oorlog: met kracht voortge zet, en de .bevolking is overtuigd, dat de strijd ontbranden zal, tenzij Turkijte alle eischen der Grieksche Regeering zon der dralen inwilligt. Bjnnen eenige dagen moet het (besluit tot inlijving der Egeïsche eilanden bij Griekenland worden afge kondigd. pond lichter dan daar straksJudith hangt het crucifix, dat de jonkman nog al maar in zijn hand heeft gehouden, weer om den hals, en zij1 zegt: „Als we Drie hebben gehad, dan schieten we op." Drie is het oude Thrij, waarvan reeds melding wordt gemaakt in den giftbrief van Folkerus, nu zes eeuwen geleden, toen hier de weiden der wilde everzwij nen werden gevonden. Door de heiden- sche voorouders werd er de halfgod Ir- min of Herman vereerd; naar Irmin werd het woud het Irmin-lo 1) genoemd, doch Karei de Groote, de geweldige Aposto- tus armatus, die met het zwaard het Christendom uitbreidde, liet het woud omhakken, om zijn verachting voor de go den der heidenen aan te toonen, en bis schop Harmokar VI voltooide dezen ar beid, door er het Heilig Huisken te bou wen. Van het heiligdom der oude heide nen is geen spoor meer te vinden, maar de plek, waar de houtrichters en mark- genooten, de maalmannen, vergaderen, is gebleven als in vroegere tijden. Een mooie, verrukkelijke plek, vooral in den mane schijn van dezen Meischennacht, die den omtrek hult in een zilveren waas. Pas op, Judith, en struikel niet over de stee- nen, die in het rond zijn verspreid, en ten zetel strekken der markgenooten. (Wjordt vervolgd.) 1) Irmelo, thans Ermelo.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1914 | | pagina 1