NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 313. 1914. Donderdag 11 Juni
38e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Partijbeleid.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. DHUIjf, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Buitenland.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels ƒ1.—, iedere
regel meer 10 cent.
Zij, die zich met 1 Juli op „DE
ZEEUW" abonneeren, ontvangen
de tot dien datum verschijnende
nummers GRATIS.
De antirevolutionaire partij
heeft, om deze beginselen ingang
te doen vinden, hare zelfstan
digheid te handhaven zich bij
geen andere partij te laten in-
deelen en slechts dan samen
werking met andere partijen te
aanvaarden, indien die door een
vooraf wèl omschreven program,
met ongekrenkt behoud van hare
onafhankelijkheid, kan worden
verkregen. Reden waarom zij bij
eerste stemming gemeenlijk met
een eigen candidatuur aan de
staatkundige verkiezingen deel
neemt, en by herstemming zich
voorbehoudt te handelen, naar
omstandigheden.
(Art. 21 van Ons Program).
Naar aanleiding van dit artikel hebb'eni
wij weinig te zeggen. Het artikel ia voor
een deel verouderd of overbodig. Het dagj-
teekent uit een tijd, toen de herinnering
aan Groens leus1: „In mijn isolement ligt
mijn kracht" levendig wasde R.-K. staats
partij, uit de omarming van liet liberalis
me ontkomen, zich begon te organiseeren
tot zelfstandige partij met Christelijke as:-
piratiën; de geloofsdwang, door het libeJ
'ralisme op dei Chr. „minderheden"' ge
oefend, steedsl zwaarder werd, en de tijds
omstandigheden op saamwerking! Van alle
Christenen van welke gezindte ook teg'en
'den walsenden stroom van ongeloof en,
revolutie schenen aangelegd; de afkeer
voor „Rome" in onze kringen nog groot
wjas en de liberalen slag voor slag! hier
van gebruik maakten om hunne partij
te versterken.
Wanneer men ,zich in dien tijd terug
verplaatst, en ipien ziet dan ons! Pro
gram nog eens in, en leest vooral arti
kel 21 nog eens over, dan bewondert
men den vèr zienden staatsmansblik van
den samensteller van dit artikel. Immem
hij doorzag, dat er een göed geregelde
saamwerking met cle 'Roornsehen moest'
komen, zou men er ooit in kunnen sla
gen om den machtigen Reus die onsi den
Voet op den nek zette te verslaan. Maar
hij kende ook ons Christenvolk in zijn
zin voor isolement, maar dan een isole
ment naar eigen uitlegging; en in zijn
tegenzin telgen samenwerking met zijn „na
tuurlijke tegenstanders". En hij voorzag]
dat, wanneer immer de reg,el gelden zóuj
dat bij eerste stemming onze partij! met
eien edgen candidaat in het strijdperk
kwam, bij de herstemming altijd de Libe
raal den buit zóu Wegdragen. 'Maar ook
het optimisme des geloofs bezielde hem,
hij verwachtte van de taktiek in artikel
21 omschreven den gewensohten uitslag1.
Het was het jaar- van het decretumi horiri-
bile, van de schoolwet van Kappeijne,
■de wet die ons- Christelijk lager onderwijs!
vernietigen zou; van de wet die ons ChrisU
tenvolk met rouw 'in 't hart had zien
aannemen. En juist in dat jaar stelde
de Deputatenvergadering' 'Ons1 Program van
beginselen met zijn 21 artikelen vast. En
toen in de pauze de twee leiders onzer
partij Kuyper en Lohman ju den
tuin van het Gebouw, te Utrecht, waar
vergaderd werd, met elkander over de
gebeurtenissen van den dag spraken, die
het hart met zorg voor de toekomst onzer
Vrije school vervulden, toen het was
in 1878 zeide Kuypei- tot Lohman:
over tien jaar zitten onze mannen aan de
ministers tafel.
Dat deze voorspelling is; uitgekomen,
behoeft niet gezegd. Een ieder onzer weet
hejf. In 1888 trad het eerste Christelijk
coalitie-miniserie op; vier antirevolutio
nairen: Mackay, Havelaar, Keuchenius en
Godin de Beaufort hadden er zitting
in; met de Katholieken Bergansius en
Ruijs de BeerehbPoucken Lohman met
Sehaepman waren in de Kamer met 52
anderen, de getrouwe lijfwacht om dit
rechtscho kabinet te steunen bij de tot
standkoming der herziene lager-ondeïwij's1-
wet waarin 'althans het beginsel der rechts
gelijkheid werd Vastgesteld. De eerste stoot
aan het voetstuk van hetwelk Kappeyne,
de vervolger, weldra zou worden afg'e-
b'onsd. i
Dit heeft men menschelijk gesproken
mede dank te weten aan dit artikel 21',
waarin de beteekenis van het isolement
gehandhaafd bleef, doch door het woor-
deke „gemeenlijk" speelruimte gelaten
werd voor steunbieding, reeds bij eerste
stemming aan een candidaat der bevriende
partij. Ware er meer gebruik van ge
maakt, de meerderheid der rechtsche par
tijen zou grooter geweest zijjn. Doch in
die jaren aarzelde men nog.
Bij de droeve ervaringen daarna opge
daan, de verbreking der samenwerking;
in 1891, de afbrokkeling onzer partij in
1894, de mislukking der coalitie-proef in
1897, de overwinning in 1901, de sma
delijke nederlaag in 1905; de herademing!
in 1907, straks! door te grooter; overwin
ning in 1909 en nog1 droever nederlaag
dan die van 1905 gevolgd, wenschen wij
in dit Verband niet te verwijlen. Wij; wen
schen alleen het feit vast te stellen, dat
sedert de totstandkoming van ons Proi-
gram, het aantal zebr is; toegenomen van
diegenen, welke zich bij onze partij voeg!-
den; zich yoor de coalitie verklaarden;
zich op de kennis onzer beginselen toe
legden; zich benoemen lieten in verschil
lende betrekkingen, die het liberalisme
tot heden toe uitsluitend voor zic-h en
des'zelfs Vriendjes bad opgeëischt.
Toch 'zijn e'r helaas nog duizenden kie
zers die, in de strikken der; Vrijzinnigheid!
verward of door de lokstemmen van hef
'socialisme misleid, bij de stembus: zich
tegen ons keeren. Ook zijn er nog' zeer
velen die niets voelen voor het partij'le-
ven, vooP het onderzoek onzer staatikuQ-
dige beginselen, voor den eisch van Godsi
Woord, op ieder 'terrein van het leven.
En nog meerderen, zelfs in de eigen gele
deren, die, gelijk de Rufeenieten, rustig)
bij hunne stallen blijven zitten om te
luisteren naar het geblaat hunner kud
den, en den stembusstrijd door hunne
broederen lafen yoeren.
Dank zij den invloed onzep Pers', van,
Clubs en Kiesverenigingen, is dit kwaad
wel een weinig aan het afnemen. De tijd
ligt vein achter ons! dat onze partij! werd1
uitgelachen vanwege haar kleinheid. En
wij gedenken hierbij met achting den
stichter onzer partij Groen van Prin steger,
die den strijd tegen het liberalisme aan
vaard heeft, en zich het ongenoegen dei]
liberalen op den hals haalde, dewijl hij'
zich niet stil wilde houden. „Waart gij,"
zoo sprak de liberale staatsman Thog-
becke, Groens' „vriend en vijand tevens",
„waapt gijl een stille partij, die enkel' zocht
God op hare wijfee te dienen, men zou,
al hield men uwe meening voor dwaling1,,
'u eerbiedigen."
Een stille partij, dat had de vrijzinnig
heid wel gewild. Evenzeer als het socia
lisme lachen zou, wanneer op- deszelfs ge-
'roiep dat ^godsdienst privaatzaak is de
mannen uit onze gelederen naar zijn kamp
overliepen. Doch geen partij is: beter, ook
in de beginselen, geschoold en georgani
seerd dan de onze; en feijl dankt dit
in de eerste plaats aan haren grooten
stichter, doch niet 'minder, aan de bezie
lende leiding van dr. Kuyper en aan de
degelijkheid van Ons Program.
Had de anti-rev. partij vóór 1870 me
nigmaal 'zich als smaldeel van de gpoofe
conservatieve partij gedragen, hieraan
wist Groen een einde te maken met zijn
gevleugfeld 'woord„In isolement ligt onze
kracht."
Later heeft mien aan zekehe zijde ge
daan of men dit woopd niet beigpeep. Men
Wilde er van gemaakt hebben als. zon
Groen hebben bedeeld dat de antirevolu
tionaire partij altijd -op; zichzelf behoort te
blijven staan, en nooit met een ande'pei
partij saamwerken. Doch ook dit zouden
de vrijzinnigen wel gewild hebben. Neen,
dan begpeep1 hun groot© penvoerder pro
fessor Buys, het beter: „Isolement"
zoo, schreef hij in „De Gids" (1869
„dat wil 'zeggen het streng, vasthouden
aan eigen beginselen". En zoo lis het.
Groen bedoelde er mee„In onze zelfstan
digheid, in onze beginselvastheid ligt onze
kracht".
Door vast tie houden aan onze begin
selen kan onze paptij als zelfstandige] par
tij bij iederen stembusstrijd in federatie
saamwepken met andere rec.htsche partij
en. MaaP als (zelfstandige partij. Een partij
'die zich niet laat inlijven of indeelen
hij! :een andere partijdoch alleen bondge
nootschappelijk met andere partijen ver,-
eenigd, tracht te bereiken, wat zij meent
in het landsbelang te zijn.
Geestelijke ellende.
Het is bijna te ontzettend om het te
gelooven, maaP volgens die statistiek Van
Schilling ife het 'n feit, dat gedurende!
de 19e eeuw twee mil li oen men-;
sohen zich van het aan God behooPende
leven hebben bePoofd.
Twee m i 11 i o e n men&ehen, die den
last des levens niet langep meenden te
kunnen dragen, een dwaling die slechts
zijn oorsprong vindt in het feit, dat men
den weg tot de bron van alle zedelijke
kPacht' niet in wil slaan.
Merkwaardig is het, dat onder de zelf
moordenaars veel minder vrouwen dan
mannen Voorkomen; een pleit wellicht
voör den religiensen zin van de VrouW
en hare gelatenheid in het dragen van
stnapt.
Eveneens ve'rdient het de aandacht, dat
niet alleen in de kringen der armen en ont
erfden het leven te zwaar werd om te
dragen.; ook te midden va,n stoftelijken
overvloed woont droefheid en ellende.
Het aantal zelfmoorden neemt voortdu
rend schrikbarend toe.
Sedert 1831 is hun gtetal pér jaar 400
pet. 'ge-stegen, hoewel kle bevolking slechts
met 60 pet. is toegenomen.
In het Duitsche 'rijk alleen bedroeg; het
getal zelfmoorden in 1903 niet minder dan
12.730; terwijl dit schrikkelijk' cijfer (in
1881 veel lager, namelijk 9994 was.
In goed twintig jaar dus 'n vermeerde-
iring van (ruim 3000 gevallen.
Gok in andeite landen in de misdaad van
den zelfmoord toenemende. Frankrijk
steekt 'zélfs behoorlijk boven Duitschland
uit.
Slechts in Denemarken, Noorwegen en
Spanje neemt het aantal gevallen af.
Vooral Noodwegen maakt in vergelijking
met andere landen 'n gunstige uitzonde-
ping'.
Misschien wel omdat in Noorwegen een
der voornaamste oorzaken van stoffelijke
en zedelijke feilende is beteugeld, dat
daap het alcoholgebruik,_ tengevolge van
'n machtige drankbestrijding, belangrijk
is, verminderd.
Is de aerdt der Hollanders nog sodanigh
'„Want de aerdt der Hollanders is so
danigh, gelijk UEd. mede bekend is, dat
ialS haar de noodt ende de periculen niet
zeer talaer voor de oogen staan, zij g|eens-
zints gedisponeert worden om naar bet-
hooren te vigeleeien om haar eigen secu
riteit."
'Zoo Schreef Johan de Witt aan Pieter
de Groot, gezant bij het Hof van Lode-
wijk XIV, kort voor de gebeurtenissen van
het rampspoedjaar 1672, dat de Republiek
der Vereenigde Nederlanden door de ver
overingszucht van den Franschen koniog,
gesteund door 'zijn bondgenooten, maar
bovenal tengevolge van de verwaai loozing
der defensiemiddelen, in Weinig maanden
op 'den rand van den afgrond zag gei-
bracht.
Is nu twee en een halve eeuw laitep,
de aard der Hollanders nog 'een zoodanigfe,
dat zoolang de dreigende gevaren hun
niet zeet klaar voor oogen 'staan, zijl
niet gezind zijn naar beboeren te waken
voor hun ei-en Veiligheid?
Zullen de Nederlanders nu niet, zoo a's
toen, hun verdeeldheid eerst dan Vergeten,
wanneer 'heit water tot de lippten 1st ge
stegen, en zullen zij zoolang! de nood nog
niet zóó hoog is, geklommen, wèl praten
maar niet doen?
Het tijdstip is nabij', waarop! de Re-
geering met pen ontwerp tot vlootfeouw 'zal
en hi o e t komen, omdat een koloniale en
zeevarend© mogendheid het nu eenmaal
zonder marine niet kan stellen. En naar
mate de tijd vordert, wast de woorden
vloed, dien het op ieder 'punt heerschen!-
de verschil van inzicht doet zwellen
voodoopig in de Pers.
Wat de een te veel' vindt, is den an dep
te Weinig. Oneens is men hef omtrent het
aantal, den aard, de grootte ien de bewape
ning der schepen; over de als vlootbasisi
te kiezen plaats omtrent het aandeel, dat
aan de zeemacht len aan de landmacht in
de verdediging van Indië toekomt; over de
sterkte der marine, die voor de veiligheid!
van feet Rijk in Eupopa en de bescherming]
der Nederlandse! ie belangen buiten Oost-
Indië noodzakelijk moet Worden geacht;
omtrent de Vraag of en in welke verhou
ding de kosten ov-er de Indische en Nedep-
landsche financiën zullen moetien worden
verdeeldover de vloothemanning
enzooveel meer.
Als het meeningsversfehil in de PePs,
is de vooruitgeworpen schaduw van de
Kamerdebatten, dan zal er zeker heel veel
worden gepraat, doch komt er niets goeds
tot stand; dan zullen de Staten van nu
althans jin dit opzicht niet onderdoen voor
de Staten van toen en evenmin voor den
Romeanschen Senaat, die zóó lang beraad
slaagde ovep het behoud van een der
koloniën, tot Saguntum verloren was.
Het gevleugelde woord dat de ondergang
van deze Romeinscfee kolonie vermeldt,
doet nu welhaast twee duizend jaap
dienst ter waarschuwing van de gteheele
wereld. En Saguntum beteekende voor
Rome bij geen voeten of vamen, wat Indië
be teekent voor Nederland.
Geen Nederlander, welke feijn inzichten
overigens ook mogen 'zijn, heeft eï tot
dusver aan gedacht te zeggen„Laten
wij Indië toch prijsgeven. Het verschil
loopt slechts over de vraag". Op welke
wijze is het te behouden? Ieder wil daar
bij in toepassing gebracht zien de mid
delen, diet hijzelf voor de beste houdt.
En daarom is ook hier weer het betere
de vijand van het goede.
Als allen het eens moeten zijn, alvo
rens in dezen tot doeltreffende maatrege
len wordt besloten, zal dit (eerst dan
geschieden, als „de noodt ende de peri-
cnlen haar zeer claer voor de oogen
staan". Dat zal zijn niet vóór de nood
aan den man is!.
Maar- dan ook zuilen de Nederlanders
ongetwijfeld gedisponeerd blijken naar be-
hooren te vigileeren voor hun securiteit.
Endan is 'het te laat.
Bijtijds moge het daarom blijken, dat de
aerdt der Hollanders niet meer is so
danigh
Frankrijk.
Senator Rihot is1 er dus in geslaagd
een ministerie samen te stellen.
Hij heeft zich waarlijk met bekwamen
spoed van z'n taak gekweten.
Het Kabinet-Ribot zal er aldus uitzien:
da premier Ribot neemt de portefeuille
van Justitie; Bourgois, buitenlandsehe
zaken; Delcassé, oorlog; Cliautemps, ma
rine; Clémentel, financiën; Peytral, bin-
nenlandsche zaken; Dessoyer, onderwijs
Dupuy, openbare werken; Réville, handel;
Abel, arbeid, Dariac, landbouw en Mauno-
vury, koloniën. L
Ribot izelf staat het dichtst bij' de
rechts-republikieinen.
Volhardt de uiterste linkerzijde in haar
nu reeds aan den dag tredende oppositie-
zucht, dan mag betwijfeld, of het Ka
binet-Ribot het wel heel lang maken zal.
Of zal 'ter weer mee gaan ale met
het ministerie-DoumePgue, waaraan eren-
eens slechts ieen levensduur van eenigje
weken voorspeld was, en dat zijn be
staan toch nog tot de verkiezingten wist
te rekken?
Engeland.
Een parlementair medewerker van de
„Times" zegt uit goede bron vernomen
te hebben, dat de voorstellen der Pegee-
Ping voor een hervorming van het hooger-
huis gereed zijn.
Zij zullen binnenkort aan 'thoogterhuis
voorgelegd worden.
Het beginsel van erfelijkheid zal geheet
wórden afgeschaft en het heele hoogtep-
huis gekozten en benoemd worden.
Een deel der leden van het hoogerhnis
zal door het lagerhuis worden gekozen.
Mexico.
De bemiddelingspogingen vorderen goed,
ztegf men.
Carranza schijnt nog heel wat in de
melk te brokkelen te hebben, waardoor
de onderhandelingen nog al vertraging
ondervinden.
Dé bekende Italiaansche correspondent
BaPzini meldt uit de hoofdstad Mexico,
dat het nu zoo goed als zeker is, dat
de voorloopige president van Mexico ge
neraal Velasco zal worden.
Velasco wordt binnenkort minister van
buitenlandsehe zaken in plaats van den
aftredenden minister Ruiz' en volgens de
bepalingen der constitutie president, zioo-
dra Huerta aftreedt.
De generaal was indertijd d© verdediger
van Torreon, staat geheel en al buiten de
politiek en is een man van orde, die zal
zórgen, dat de aftredende staatslieden,
met Huerta incluis, geen gevaar zlullen:
loopen, zegt de correspondent.
Volgens de meening van BaPzini is de
thans heerschende revolutie niet alleen
van politieken 'maar ook van socialen
aard. Ze wordt ook bezield door klassen
haat en is ontvankelijk 'voor elke ophitsing
tot gewelddaden.
Italië
Berichten uit verschillende plaatsen
van Italië melden: Ondanks de afkondiging
der spoorwegstaking is de dienst overal
normaal, behalve tusschen Ancona en
Bologna, waar de lijn bij Fabriano, Imola
en Faenza beschadigd is.
De berichten uit de voornaamste ste
den melden, dat de avond eergisteren
zonder noemenswaardige incidenten ver-
loopen is. Gistermorgen duurde de sta
king te Turijn nog voort, maar een aan
tal winkels is geopend.
Te Genua duurt de staking insgelijks
voort, maar alle winkels zijn er geopend.
Auto's en rijtuigen rijden er door de
straten. Een aantal stakers trachtte de
arbeiders te hinderen, die aan den howw
van een tunnel bezig waren, maar ze'
werden door de politie verstrooid.
Te Napels duurde de staking voort,
maar de trams liepen voor het grootste
deel. De winkels zijn geopend.
Ongeveer drieduizend personen Waren
in de nabijheid der arbeidsbeurs te Flo
rence samengestroomd, toen plotseling re
volverschoten gelost werden op de troe
pen, die het vuren beantwoordden. Een
persoon werd gedood, verscheidene wer.
den gewond.
Een groote troep manifestanten trok
door de straten onder het uiten van pro-
testkreten tegen de gewelddadigheden, te
genover de stakers bedreven.
Te Rome deden zich gistermorgen ern
stige incidenten voor, vooral vóór de
arbeidsbeurs. De heele wijk daar levert
den aanblik op van in staat van beleg
te zijn. De manifestanten bedienden zich
van straatsfeenen als projectielen.
Uit de tegenstrijdige geruchten is het
niet mogelijk het juiste aantalgewonden
op te makeri. Afdeelingein cavalerie voor
kwamen tot tweemaal toe pogingen tot
het vormen van barricades.
Men zegt, dat er een levendige actie
zal gevoerd worden tegen degenen, die
voor de voortzetting der staking zijn. De
politie moest een huis omsingelen, waar
uit schoten gelost werden.
De secretaris van de algemeene fede
ratie van den arbeid heeft aan alle bij
de federatie aangesloten kamers van ar
beid een circulaire gezonden, waarin ver-
