NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
lillil
lor
No. 193. 1914.
Maandag 18 Mei
28e Jaargang.
iOURS
ILLANDER,
DE PLAA,
CHRISTELIJK-
HISTORISGH
vaarfsdag.
lebbe,
BEIDE VERF IN BUSSEN
IASTEH. enz., enz.
'ER Co.,
KORTGENE
LEC
:rwerk.
F e u i TT e t o n.
De Broeders van St. Jan.
Buitenland.
eeland),
|eiier, Oostkapeile.
HOLLANDER.
berijdt de vol-
n Rijwielen.
oorradig:
ING'S
IR. MULDER,
lit 19, Vlissingen.
sedert 1830.
Coupons,
- Prolongatiën,
d, Hypotheken
iteiten, de grootste
mooiste dessins in
men bij
chting voor fijn
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. DHUIj, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
i. 2 ure te VLIS-
icertgebouw.
ten a f 0,25 te
gebouw.
.1
voor de leverantie
|Trouwfeesten, Be
dek- en Zanguit-
lesten, enz. Hier-
alle soorten Brood
Icornpleet Servies van
Irhanden.
puren in alle soorten.
Aren.
or daarvoor geschikte
gering van alles hier-
rdt gegund, worden
liet servies en de be-
pvoerd.
Klich tingen.
lanbe velend,
ïlmina, Transvalia,
de fijnste Hol-
j-kste Duitsche Rij-
frince of Wales, de
Rijwielen,
Rijwielen.
t een partij Engelsche
lien met volle garan-
pn.
In Buitenbanden met
PO, Binnenbanden met
goedkoope Buiten-
"I
Tel. no. 4.
[Gin ruim 40 ver
3e kleuren.
Zeemen, Sponsen
bk Varnish, Kunstkalk
|concurreerende prijzen.
Goes.
912'/2 en van 2—6 uur.
speciaal adres voor
OUTEN
EENMANTELS,
RAPPEN, enz.
traat 1 Vlissingen.
LEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. 1.25;
Enkele nummers0.85
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTEREAAN LE COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.iedere
regel meer 10 cent.
„De vrijheid te grabbel gegooid".
Het verblijdt ons, dat „De Nederlander"
onder bovenstaand kopje de voorstanders
der vrije school heeft wakker geschud en
gewezen op een gevaar dat de vrijheid
der vrije school dreigt, bijaldien stelling'
8 wordt aangenomen van de vier stellin
gen door de Vereen, v. Chr. Onderwijzers
egz. aan de leden voorgelegd.
Gelijk wij reeds, gemeld hebben verlan
gen de vooretellers verplichte vertegen
woordiging der ouders in het schoolbe
stuur, minstens een vierde van het aan
tal bestuursleden door de oudere te ver
kiezen, en op niet-voldoening daaraan een
wettelijk vastgelegde boete te zetten van
een tiende der Rijkssubsidie pér jaar.
Wanneer een school aansp'raak heeft
op tien duizend gulden Rijkssubsidie, zal
ztj'duizend gulden per jaar moeten missen
omdat er geen of te weinig ouders van
schoolgaande kinderen in 't schoolbestuur
'zitting hebben; een leelijk stukje dwang!
dus, waarbij de sterke arm van den Staat
wordt te pas geroepen; een stukje prijs-
geving van de vrijheid, te zotter dewijl
juist, in die kringen, reeds in 1889 en
daarvoor zoo principieel voor de moge
lijkheid van vrijheidberoovende voorwaar
den door het Rijk aan de subsidieeringj
der vrije scholen te verbinden gewaar
schuwd was.
Natuurlijk zijn wij in het algemeen voor
elke geoorloofde poging om de leus „de
school aan de ouders" tot werkelijkheid1
te maken; en juichen wij het motief ook
nu toe dat de voorstellers dreef.
Toch wagen wij te voorspellen), dat door
invoering der gevraagde bepaling in vele
scholen die verwerkelijking niet zal plaats!
hebben, en stellig niet meer zal worden
bevorderd, dan door handhaving van den
tegenwoordigen toestand. Immers nu reeds1
worden de schoolbesturen gekozen door
de leden der sehoolvereeniging, waartoe
ook behooren de ouders der schoolgaande
kinderen, en worden derhalve de leden
der 'schoolbesturen gekozen uit deze per
sonen. Het zal derhalve niet veel voor
komen dat de leden der schoolbesturen
niet zoiuden zijn ouders van schoolgaan
de kinderen.
Bovendien daar waar dit. niet het ge
val is, kan door een kleine reglements
wijziging vrijwillig op eenmaal tot stand
gebracht worden, hetgeen de voorstellers
hierboven genoemd door dwang z!o|U,den
willen opleggen.
Met „De Ned." en „De Standaard" zijn
wij Van meening, dat het voorstel der
Ver. v. C. O. enO. in N. en O. B.
wat punt 3 aanbelangt moet worden Ver
worpen. Het zou een strop zijn voor de
vrijheid der vrije school.
door L. PENNING.
(Nadruk verboden).
22)
De Procurator wierp slechts een vluch-
tigen blik naar diegebouwen, en keek
ijverig rond, om broeder Christoffel te
ontdekken. Want hij gunde zich geen
j'.l'l tot rust, en wilde onverwijld de boe
ken nazien met dezen broeder, die een
buitengewone vaardigheid bezat, om sier
lijke lettere te schrijven en te teekenen,
en tijdens de afwezigheid van den Pro
curator met de administratie was belast
„Broeder Christoffel!" riep hij niet zijn
heldere, doordringende stem, maar er
kwam geen antwoord. En de Procurator
had misschien nog lang kunnen roepen,
indien een jonge kapelaan,, die uit den
kruidtuin m aderde, hem niet had onder
richt, dat broeder Christoffel en de gan
zenhoeder dood op hun gemak aan den
Vijver zaten te hengelen.
De Procurator rimpelde even zijn scherp
hoekig gelaat, toen hij 't vernam, en ge
lastte een der bouwknechten, die aan de
pomp zijn dorst stond te lesschen, broe
der Christoffel onmiddellijk te roepen.
Even later kwam de gewenschte man:
°P den schouder de lange hengelroede,
die hij in den hoek van den binnenhof
Het slagschip.
In de troonrede, waarmede dit kabi
net optrad, stond te lezen: „ten behoeve
van de verdediging van Ned.-Indië zal
de aanbouw .worden voorgesteld van een
slagschip, ten laste van de Indische geld
middelen'". Later deelde de minister van
marine mede, dat het in de bedoeling
van de jegeering lag, om nog in dit
zittingsjaar te komen met een wetsont
werp betreffende dit slagschip.
Nu hoort men evenwel niets meer van
plannen voor een slagschip.
Wij hebben indertijd de hoop 'uitgespro
ken, dat de heele Rechterzijde den mi
nister Rambonnet zou bijvallen, bijaldien
de vrijzinnigen en socialisten mochten
volharden bij hun uitgesproken tegbnzin
om hem bij de uitvoering van zijn voor het
behoud van ons koloniaal bezit zoo hoogst
.noodzakelijke plan te steunen.
Doch nu is deze aandrang niet meer
hoodig; want dei minister schijnt zelve
zich bij die tegenstanders te hebben aan
gesloten. Althans „de regeering" heeft wij-
ziigipg gebracht in haar oorspronkelijke
pla,nnen. Er is blijkbaar achter de cou
lissen iets gebeurd. Wie' zitten er ach
ter deze frontverandering? De Troel
stra's ;soms? Of de Marchants? Of bei
den
Clubs en Kiesverenigingen.
De Bond van A.-R. .Prop. clubs geeft
blaadjes uit voor de Propagandadat
wil zeggen voor de voorlichting.
Algemeen verneemt men de klacht: ons
volk krijgt nic4 genoeg voorlichting. Dat
is ook zoo. Maar ons volk neemt
ook niet voldoende voorlichting aan. De
artikelen in onze antirevolutionaire bla
den, hoe weinigen lezen die, en hoe wei
nigen die ze lezen, nemen ze in zich
op. Daarom juichen wijl 'ttoe, dat ons
volk meer met propagandablaadjes Wordt
bewerkt.
Doch de B(ond van A.-R. Prop. clubs
is arm. Hij heeft geen fondsen. 'Daarom
is ft zoo broodnoodig dat hij financieel
gesteund wordt. Het is daarom dat wij
het verzoek in de circulaire van den Bond.
lieden ontvangen, vervat en aan de A.-R.
Kiesvereeniging'èn gericht, van harte steu
nen. De Bond roept de hulp der Kies-
vcreenigingen in tot het welslagen zijner
uitgaven, waaronder het bekende in onis
no. 160 overgedrukte pakkende en on-
wederlegbaar juiste blaadje „Talma en
Treub", dat tot zeer seringen prijs tg
bekomen is.
De Bond vraagt dat de Kiesvereenigin-
gen begunstigster van den Bond worden
tegen een jaarlijksohe contributie van
f2.50; en de uitgaven van den Bond
koopt en verspreidt.
neerzette, terwijl hij den broeder Procu
rator vriendelijk welkom heette bij diens
terhgkomst in het vaderland.
„Dank je," zeide de rentmeester tame
lijk kort: „wees nu zoo goed, broeder
•Christoffel, mij naar de schrijfkamer te
volgen, om de hoeken na te zien."
Voortvarend als hij was, liep hij reeds
vooruit, terwijl de dikke dienstbroeder
hem in teen bedaarder tempo naschom-
melde.
In het midden der schrijfkamer bevond
zich een groote tafel, rustend op eenvou
dige schragen; een grijnzend doodshoofd,
•een kruikje zwarte inkt en een fraaie
ganzenpen stonden er boven op. De Pro
curator zette zich neder op de harde
bank, die voor deze tafel stond, en
Christoffel haalde uit de groote nis in
den muur de zware administratieboeken,
die thans gecontroleerd zouden worden.
Inderdaad: zoo'n controleering was wel
noodig, want de kommanderij van 's
jleeren Loo is uitgestrekt, en hare bezit
tingen zijn vele.
t Is wonderlijk gegaan met de Sint
jfans- of Johanniterridders; 't is eenig in
de geschiedenis der kloosters; uit een
zwak, nietig rijsken is een geweldige
boom gesproten, die zijn schaduw over
een half werelddeel uitspreidt
Wilt ge weten, hoe deze orde is ont
staan? Deze broeder- Procurator, die in
spjjt van zijn strakke tronie, zijn fron-
zende wenkbrauwen en zijn dor, taan-
Laten onze Kiesvereenigingen daarop
ingaan.
Is 'tvoor de kas te bezwarend, laten
dan een vijftal leden ieder vijftig cent
bijdragen, en de kosten van dat begunsti-
gerechap op zich nemen.
Ons volk moet meer en beter worden
voorgelicht..
De Bond van A.-R. Prop. clubs zal
daarvoor zorgen. Het werk is in goede
handen. Men steune den Bpnd dus milde-
lijk. 1 1 i
Kiesvereenigingen en Propagandaclubs
moeten elkaar meer steunen. Wat in Zee
land al heel gemakkelijk kan, dewijl de
leden van de Propagandaclubs tevens le
den van de Kiesvereenigingen zijn. Wat!
wel niet zoo hoort, doch hierover later.
Herinnerd zijl nog dat ds. Hogerzeil te
Vlissingen voorzitter is van den Bond
van A.-R. Prop. clubs.
Knikventjas.
De Belgische Senaat heeft de Schoolwet
aangenomen. Een gebeurtenis van betee-
kenis; want drie jaren lang heeft al wat
liberaal en rood is, zich tegen deze wet
Verzet, omdat zijl volgens dezen de natie
overlevert aan de opperheerschappij de|r
Kerk.
De liberale bladen in België zijin in
terns kwaad over deze aanneming. Zij
schelden op den Senaat de Belgische
„Eerste Kamer", omdat die weigerde de
Kamer af te vallen. Een der. vinnigste
onder hen, de „Nieuwe Gazet" schreeuwt!
zijh. leed als volgt uit:
i i i
De rechterzijde in den Senaat heeft
zich, tijdens de bespreking, even
'slaaf&ch, -even hondsch betoond als de
rechterzijde in de Kamer. Al de kle
rikale senatoren hebben daar al dien
tijd gezeten als volslagen idioten. Him
was gelast, de wet te stemmen, pre
cies zooals zijj uit de Kamer was geko
men, zonder daarbij te denken; met
ooren en oogen toeen tot dat on
waardig machineWerk hebben ze zifeh
geleend. Een tachtigtal Chineesche „pa
godekens" in de Kamer en een ze-
yentigtal in den Senaat, ge weet
wel: van die porselein knikventjes
hadden met precies dezelfde autoriteit
de rol van afgevaardigden der Natie
gespeeld.
Let nu eensi op dit verschil.
De Belgische liberalen en socialisten
hebben toen de Kamer de schoolwet
had aangenomen, alleen met de recihfëche
stemmen den Senaat gesmeekt en ge
dreigd om de wet te verwerpen, en de
Kamer eens te laten zien dat hij er ook
nog is.
kleurig gelaat een hart heeft, dat van
toewijding brandt voor zijn orde, zal het
u vertellen. En 'als hij aan het einde is,
zult gij de handen van verbazing in een
slaan, terwijl hij met een eerbiedig en
ootmoedig gebaar zal eindigen: „Geen
lof aan menschen Soli Deo Gloria!"
Het is' meer dan vier eeuwen geleden,
dat eenige christen kooplieden uit Amalfi
in Nooi'd-Italië van een der Kaliefen
vergunning ontvingen, ten behoeve dei-
pelgrims en bedevaartgangers te Jeruza
lem, in de nabijheid van het Heilige
Graf, een kapel te bouwen benevens twee
hospitalen: het ééne voor mannen en
het andere voor vrouwen. Er werd een
klooster aan toegevoegd, terwijl de Broe
derschap, die zich aan deze stichting
wijdde, bij de Christenheid een ruime on
dersteuning vond. Eerst toen de Turken
de heilige stad overmeesterden, braken
er sombere dagen aan, doch de heldhaf
tige dapperheid van Hertog Godfried van
Bouillon plantte de 'kruisbanier op de
muren van Jeruzalem, en de eenvoudige,
nederige stichting verhief zich eensklaps
tot een! dubbel grootsch doel. Vele dap
pere, vrome mannen, die tot het kruis
leger behoorden, werden door bewonde
ring aangegrepen voor deze Broederschap
zij verlangden, aan die Gode gevallige
werkzaamheden deel te hebben, en door
Zijn eigenlijke naam was Gerard van Tonqu,
een provinciaal.
Daar gold het een weerstaan van cle
ricale ontwerpen.
De Xederlandsche liberalen en socia
listen doen juist andersom. Zij bezweren
de Eerste Kamer om toch de ontwerpen
van Bertling en Treub a&n te nemen',-
en zij waarschuwen de reehtsche meer
derheid bereids tegen den dag der afreke
ning .in 1916.
Maar dit geldt en dit verklaart dit
verschilde ontwerpen van een li-
beraal-roode meerderheid.
En nu de Belgische clericale meerder
heid in de Belgische „Eerste Kamer," pre
cies doet wat de Nederlandsche „clericale"
meerderheid in de Nederlandsche Eerste
Kamer verlangt, nu scheldt de Belgi
sche pers de clericale Senaatsleden voor
„knikventjes" en „volslagen idioten".
Wij verwachten, en tot op zekere hoogte
mogen - wij het zelfs wel „tijen", dat de
clericale meerderheid in onze Eerste Ka
mer de ontwerpen van het vrijlzinnige
kabinet naar het voorbeeld der roode
meerderheid in de, Tweede Kamer aan
neemt.
Doch wanneer liet nu te avond of mor
gen eens spaak loopt en onze reehtsche
Eerste Kamer niet langer de „p'agodetjes"
van de vrijzinnigen en socialisten wezen
wil, en een der door de Tweede Kamer
aangenomen malle of schadelijke wets
ontwerpen verwerpt, wat zal de Neder
landsche roode pers dan aanvoeren om
dit bedrijf te hekelen?
j Want clan doet toch de Nederlandsche
meerderheid wait de vrijzinnigheid, ook
in Nederland, van de Belgjisohe meerder
heid verlangd had, dat deze doen zpu
een wetsontwerp, verwerpen dat he,t
schandteeken zijner ongerechtige totstand
koming op het voorhoofd draagt.
Wij denken "hier aan cle ontwerpem
Treub1! Een ontwerp' dat op zijn weg naar
liet Staatsblad geen „knikventjes" be
hoort te ontmoeten.
Mexico.
In officieele kringen te Washington
■verliiidt, dat president Wilson een tweede
Ultimatum aan Huerta voorbereidt.
De Amerikanen verlangen n.l. terstond
bericht omtrent den vermisten vice-con
sul Gulliman. Wanneer de Mexicanen
geen bevredigend antwoord geven, zal
Mexico de oorlog worden verklaard.
Men is zeer ongerust over het lot van
Silliman. De vrees, dat hij te Saltillo
is doodgeschoten, en dat de marinesol
daat Parks' te Tejeria hetzelfde lot heeft
ondergaan, wint veld.
de geestdrift van dezen merkwaardigen
'tijcl medegesleept, werd de Broederschap
een monnikorde. Het besluit werd geno
men, zich geheel te wijden aan cle uitoefe
ning der liefdadige plichten de wereld
werd opgegeven, en cle eed van kuisch-
heid, gehoorzaamheid en armoede afge
legd. Torsten met schitterende namen ga
ven blijk van hun warme belangstelling;
Godfried van Bouillon bezocht elke week
het hospitaal, terwijl op zijn last alle
goederen van kruisvaarders, die zonder
erfgenamen overleden, aan de stichting
vervielen.
Zoo werd de orde van Sint Jan of
der Hospitaliërs, zooals de Broederschap
werd genoemd, een groote en machtige
instelling; zij werd door den Paus er
kend, terwijl zij in Gerard Tomx)> een
man van edel bloed en edele inbo-rst,
een voortrefielijken leider ontving. Geheel
Jeruzalem kende dezen uitnemenden man;
al wat arm, krank en verlaten was, nam
tot hem zijn toevlucht. Op de plaats, die
cle overlevering1 aanwees als het huis van
den priester Zacharias, stichtte hij een
kapel ter eere van Sint Jan den Dooper-
hij bleef op zijn post, totdat de dood
hem afriep, en de weeklagen der ellen
dig,en, wier tranen hij zoo dikwijls had
gedroogd, volgden hem naar de stille
groeve.
Wie zou Gerards Tom's opvolger zijn?
Voor de broeders was de keus niet moei
lijk, zij meenden, dat God hem even dui-
Naar het heet zullen de Vereenigde
Staten alsnog weigeren aan de bemid-
delingsconferentie te Niagara Falls deel
te nemen, tenzij opheldering wordt ge
geven over het verblijf van beide Ame-
rikaansche onderdanen.
Uit de Mexicaansche hoofdstad komen
berichten over muiterij onder de troe
pen van het garnizoen. De oproerige be
weging begon Donderdag in de Piedad
kazerne, waar de soldaten verscheidene
officieren, die hen op hun plicht wezen,
moeten hebben neergeschoten. Toen later
een afdeeling trouw gebleven soldaten
met machinegeweren op de kazerne aan
rukte, om cle muiters tot rede te brengen,
waren die al gevlogen. Men denkt dat
zij naar Zapata zijn overgeloopen. De
aanvoerder der opstandelingen in het
Zuiden staat met 5000 man bij Topilejo,
10 mijlen ten zuiden van cle hoofdstad.
Ilij moet daar in een gevecht gewikkeld
zijn met d evoorposten der regeerings-
troepen. -
In de Amerikaansche peis komen weer
berichten voor over een dreigenden
opstand in de Mexicaansche hoofdstad.
„Huerta loopt steeds grooter gevaar ver
moord te worden" zegt een New-Yorksch
blad.
De vuurtoren op het eilandje Lobos
is door de Amerikanen, die hem hadden
bezet, teruggegeven en wordt nu weer door
Mexicaansche lichtwaehters bediend.
China.
Er is een interessante mededeeling ge
publiceerd over het weder opbouwen van
Tsingtien, „de stad, die verloren ging",
die in Augustus 1912 door een tyfoon
geheel van den aardbodem weggevaagd
is. f I
Het bericht van deze ramp werd des
tijds naar Europa overgeseind, heeft ech
ter maar weinig de aandacht getrokken.
Tsingtien was een door muren omring
de stad van ongeveer 20.000 inwoners
en lag aan de Wu-rivier in de provincie
Tsje-Kiang, omstreeks 30 K.M. ten noor
den van Wentschau.
Den 29en Augustus 1912 verhief zich
een tyfoon en de rivier steeg gedurende
den nacht! ongeveer 15 meter, overstroom
de de stad en sleurde talrijke huizen in
de zee.
Minstens 2000 personen kwamen daar
bij om het leven, en 43 steden en dor
pen in cle omgeving zijn gehceel of ge
deeltelijk verwoest geworden.
Toen men een paar weken geleden het
gansche gebied doorreisde, vond men
groote zandvlakten, waar eens bloedende
steden hadden gestaan. Maar langzaam
aan wordt het verlorene thans weder her
wonnen. De zandlaag, die de rivier achter
gelaten heeft, ligt één meter hoog, en
deze ontzaglijke massa moet emmersge-
delijk als den apostel Paulus elf eeuwen
geleden als met den vinger had aange
wezen; en zonder strijd, met eenparige
stemmen werd Raymond van Puy, een
edelman uit Dauphiné, die van geestdrift
voor de orde blaakte, tot hoofd gekozen.
„Knecht der armen van Christus, en
Meester des Hospitaals van Jeruzalem'-':
met dezen titel, die het program van zijn
leven bevatte, aanvaardde hij zijn ambt,
en luidde hij het eigenlijk beroemde tijd
vak in de geschiedenis dezer orde in.
Tot nog toe had hij rustig en vredig in
de afzondering geleefd, de werken dei-
liefde en barmhartigheid betrachtende,
maar Raymond van Puy meende, dat het
zwaard de baan moest vrij houden, om
de barmhartigheid te kunnen beoetenen.
En zijn bezielend woord, de gloed van
Zijn overtuiging en deze eeuwen van
storm, bloed en ijzer maakten het hem
gemakkelijk, om zijn meening te doen
zegerieren. Deze monniken, die tot nog
toe slechts de wonden hadden verbonden,
veranderden eensklaps in helden, die won
den zouden slaande stille krankenverple-
ger werd 'n krijgsman, met helm en pantser
gekleed, en terwijl het zwaard dei' onge-
loovigen hun rijen dunde, stroomden er
uit West-Europa telkens nieuwe scharen
geestdriftige edellieden toe, om de ge
maakte gapingen te vullen.
(Wordt vwvolgd.)
