NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
Woensdag 22 April
28e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
op Mil
No. 171. 1914.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. D HUIJ, te Middelburg.
PRUS DER ADVERTENTIËN
Staten-Generaal
Binnenland.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers0.65
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
en
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels f 1.—iedere
regel meer 10 cent.
Alvorens de eerste vergadering van com
missarissen en aandeelhouders van de
N.V. Spoorwegmaatschappij „Zuid-Beve-
land" een aanvang nam, werden de ver
slaggevers in de gelegenheid gesteld kern
nis te nemen van het tracé cler spoor
wegen, zooals dat er thans uitziet.
De navolgende wijzigingen bleken in het
aanvankelijke ontwerp aangebracht te zijn
De lijn Wolf aartsdijkGoes kruidt ten
Oosten van 'sHeer Arendskerke den be-
staanden spoorweg er zal daar tel"
plaatse een hooge spoorbrug boven de
bestaande lijn gebouwd worden om
■daarna met een wijde bocht weer bij
de hoofdlijn te komen, en blijft dan ten
zuiden ervan parallel ermede loopen tot
Goes toe. Bij den overgang zal te 'sH.
Arendskerke. gelegenheid gegeven worden
uit te stappen. Dit station behoeft niet
vergroot of verbouwd te worden. Wèl'
zal het emplacement te Goes een belang
rijke uitbreiding moeten ondergaan.
Be lijn GoesWemeldinge zal van Goes
tot Kloetinge eveneens op een derde spoor,
doch nu aan de noordzijde ervan, de
bestaande hoofdlijn volgen.
Het station Wemeldinge komt aan de
zuidzijde van het dorp, dicht bij het Ka
naal.
Te lerseke komt het station aan de
.Wteotzjjde (laag) van het dorp. en niet,
zooals oorspronkelijk opgeteekend was,
aan de zuidzijde.
Wel zijn er stemmen opgegaan, om
het station meer oostwaarts, bij het be
gin van het dorp te bouwen, doch de
burgemeester zal dit met kracht bestrijden-
Be nu vastgestelde plaats, achter- de om
langs afgebrande hoeve, acht men het
meest geschikt. In iéder geval zal er
op gerekend worden, dat de lijnj mettertijd
tof het Kanaal bij Wemeldinge doorge
trokken wordt. (De Raad van lerseke1 zal
dezer dagen nog eens vergaderen, om
over de plaats van het station een stem
ming uit te lokken.)
Be lijn loopt dan over het tegenwoor
dige station Kminingienlerseke, om ver
volgens de bebouwde kom van Kruiningen
te snijden (ten westen van de dokterswo
ning) en zoo Hansweerd (haven) te be
reiken, dus niet zooals aanvankelijk
voorgesteld was, gedeeltelijk langs de oost
zijde van het kanaal.
Be lijn, die vanaf 's H. Arendskerke
te Borssele komt zal nu den steiger aan
doen (men zal zich herinneren, "dat het
eerste plan voor dit dorp niet zoo gunstigj
was). Vanaf den Hollepoldcr zal de lijn met
een bocht door het land loopen, om zoo
den Drieweegschen molen bij Ovezand td
bereiken, en aan de wens oh en van de
gem. Ovezand tegemoet te komen. Vanaf
de Groe buigt de baan westwaarts, om
aan de W.Z. het station Goes binnepi
te komen, en niet, zooals men 'zich aan
vankelijk had gedacht, aan de O.Z.
Tenslotte zullen we onze lezers onge
twijfeld een dienst bewijzen mejt de opsom
ming van alle haltes en los- en laadplaat
sen, 2ooals we die van de kaart noteer
den.
Station Wolfertsdijk; station Oostkerkfe;
los- en laadplaats in den HeerepoMer;
l.pl. in den Perponcherpolderst.' 'sH.
Arendskerke; l.pl. in den Ouden Nieuw-
landpolder; st. Heinkenszand; lJpï'. in dep
Oudelandepolder onder Heinkenszand
l.pl. 'in den N. Kraaijierlpolder (Groene
weg)st. 's Heerenhoekst. Nieuwdorp
l.pl. Moohveg bij het begin van den Bors-
■selschen polder; st. Borssele (dorp); öti
steHjgeo.' .Barssel^twee los- en laadplaat-
sen aan de beide einden van den Holle-
polder; st. Ovezand—Briewegen (bij den
Drieweegschen molen); st. Ellewouts)-
dijk; vermoedelijk l.pl. in den Kamerpot-
der (St. Oudelande; st. Baarland; st.
steiger Hoedekenskerkel.pl. haven Hoe.
dekenskerkest. Kwadendamme; st. Nisi-
se; st. 'a Gravenpolder; l.pl. bij de Groe
st Goes; st. Kloetinge; st. Munnifcenzijl
Kattendijke)l.pl. tusschen Kattendijke en
Wemeldinge aan den ouden polderweg
onder W., st. Wemeldinge (dorp) en We
meldinge (haven); st. lerseke (dorp); Lpl,
de Zoutte; st. Kruiningenlersekegt.
Kruiningen (dorp) en st- Hansweerd.
bhm
De eerste vergadering van de N. V.
Spoorwegmaatschappij „Zuid-Beveland"
werd, zooals we reeds meldden, geleid
door den heer J. A. van Heel, die in een
kort openingswoord op het resultaat van
den gestaagen arbeid van heeren com
missarissen en ingenieurs wees.
Er werd bijzonderlijk op gewezen, dat
met het oog op ev. belemmering
van den loop dei- mailtreinen besloten
was .vanaf 's Heer Arendskerke tot Kloe
tinge een derde onafhankelijk spoor naast
het bestaande dubbele spoor te leggen.
Wat de plannen met 'SHeer Arendskerke
betreffen, deze zijn eigenlijk nog in studie.
Overwogen wordt nog, of het niet wen-
schelijk is de lijn van Wolfaartsdijk ten
Noorden van de bestaande lijn te hou
den, zoodat het bouwen van een hoogen
spoorbrug vervalt.
Be heer D. Mulder, burgemeester van
Nisse wees er op, dat zijn gemeente zoo
stiefmoederlijk bedeeld wordt. Ingenieur
Ankersmit wees er daarentegen op, dat
voor Nisse reeds een omweg van 1500
M. gemaakt wordt, en dat een grootere
omweg zeker wel' 60 a 70 mille meer
zou kosten.
Op een vraag van den burgemeester
van Goes, den heer de Beaufort, vestigde
men er de aandacht op, dat het voordee-
lig is de hoofdlijn te volgen, ook al is
het op onafhankelijk spoor, en dat het
voornemen is om het vervoer op Goes
te coneentreeren.
De heer J. Oele Hzn., Dijkgraaf van
het Waterschap de Breede Watering be-
bewesten lerseke, wilde, dat de Spoorweg
maatschappij zich contractueel zou ver
binden, om de eventueele veranderingen
aan geulen en bruggen, die later noodig
mochten blijken in verband met de eischen
van den waterafvoer van het Waterschap
voor haar rekening te nemen. Spreker
gelooft, dat bij niet voorziening in dit
geval, conflicten niet zullen uitblijven;
met de S. S. heeft men het nu .herhaal
delijk aan den stok over dergelijke kwes
ties, zoo b.v. over het viaduct bij Kloe
tinge.
De heeren dr. Jenny Weyerman en An
kersmit kwamen aan deze bezwaren te
gemoet met de verzekering, dat het niet
minder in het belang van de Spoorweg
maatschappij is, dat de aanleg zoo royaal
mogelijk zij, en dat in 't bijzonder de
bruggen zoo tang mogelijk worden, op
dat niet na weinige jaren een verbouwing
noodig zij. Met de wenschen van bet Wa
terschap, 'wat afmetingen der bruggen be
treft, zal rekening gehouden worden.
Wat het afsluiten van dijken betreft in
geval van inundatie, waarover de heer
Oele sprak, dit is een kwestie, die Ged.
Staten hebben te beslissen. De heer
W. Kakebeeke verwees in verband hier
mede terecht naar de Waterstaatswet van
1912.
De heer dr. Jenny Weyerman zeide
tenslotte, dat men binnen enkele weken
met de heeren mr. P. Dieleman en
Huyghebaert tot overeenstemming hoopt
te komen.
Op de aanvrage op subsidies is door
vele gemeente- en polderbesturen gun
stig beschikt; zij, die nog niet .antwoord
den, worden tot spoed gemaand. Spr.
geloofde, dat er een misverstand heersch-
te, wanneer sommige gemeenten subsi
die aanboden onder beding van beëindi
ging, wanneer meer dan 5 pCt. dividend
uitgekeerd wordt; en wees er nadrukke
lijk op, dat de Provinciale Staten nimmer
zullen goedkeuren, dat het geld onder
deze voorwaarden verstrekt wordt. Trou
wens de gemeenten schenken slechts een
bijdrage in de oprichtingskosten, in de
kosten Van aanleg; en volstrekt niet
ten behoeve van de exploitatie of even
tueele uitbreiding van het bedrijf, want
deze komen geheel ten laste der maat
schappij. Zuiverder ware de toestand ge
weest, wanneer de Provincie bij de ge
meente aangeklopt had, doch dat is nu
eenmaal niet anders. Wanneer enkelen
volharden bij die „5 pC. clausule" zul
len de Staten nimmer hun goedkeuring
er aan kunnen verleenen en zullen de
commissarissen zich moeten terugtrekken,
zoodat de plannen in duigen vallen, 't
IS principieel onjuist, aan het verleenen
van voorschotten, die op den aanleg be
trekking hebben, een dergelijke bepa
ling te verbinden. Men denfce ook niet.
dat het de Staatsspoor aangaat, die „toch
rijk genoeg" is. Integendeel, men zij haar
dankbaar, dat zij de exploitatie wil over
nemen.
De burgemeester van Kattendijke zeide
al z'n invloed te zullen aanwenden, op
dat de raad zonder bovenbedoelde voor
waarde het subsidie verleent. Minder
edele motieven lagen echter aan het be
sluit niet ten grondslag1.
De heer J. A. van Heel deelde nog
mede, dat de lengte der ontwor
pen lijnen ongeveer 65 K.M. be
draagt; dat er 65 X f 3000 f 195000
moet worden bijgedragen, verdeeld over
20 armuiteiten.
Daarop werd de vergadering gesloten.
Doen en laten.
De oud-minister De Meester (unie-libe
raal) heeft in een kiezersvergadering te
Amsterdam sommige mannen van rechts
aangeklaagd, dat, nu er een bevredigLngS'-
commiissie is voor de onderwijsquaestie,
deze zich schuldig maken, aan felle bestrij
ding vian sommige leden van het ministe
rie.
De oud-minister' bedoelt hier waar
schijnlijk de aanvallen op minister Treub.
burners de overige ministers hebben geen
klagen; dezen toch zijtn het roerend met
dia mannen van rechts, of omgekeerd vol
gen dezen gaarne hunne leiding.
Pleyte, Bosboom, Rambonnet, om nog
te zwijgen van den premier en den mi
nister van justitie, deden in het oog dier
mannen van rechts nog niet andeirs dan
goeds. Zij worden dan ook niet beste
den.
Het 'zijh alleen Bertlings, financieel©, en
Treubis sociale plannen, welke eenige te
genkanting vinden.
Trouwens, omdat er een Bevredigings
commissie voor bet onderwijs is ingesteld,
zouden de mannen van rechte moeten
zwijgen wanneer er van 't kabinet voor
stellen uitgaan welke ingaan tegen hét
belang, bijvoorbeeld van den invalieden
arbeider
Tot dien prijs zal geen enkel man van
rechts de rechtsgelijkheid tusschen open
baar en bijzonder onderwijs willen koo-
pen. I
Een gezonde oppositie, en opbouwende
critiek, daartoe is elk volksvertegenwoordi
ger verplicht, onverschillig of er een kaj-
binet yan de eigen kleur of een ministe
rie uit de staatkundige tegenpartij aan
het roer zit.
Humor.
De oud-minister De Meester heeft in 'zijh
rede te Amsterdam verklaard, dat hij ge
kant is tegen een tabaksbelasting en een
bierbelasting; in plaate hiervan wil hij
een breederen aanslag op de successie
rechten.
Dit is een variatie op het thema van
wijlen het Kamerlid Heddt, dat „het ka
pitaal moet worden aangepakt". Zoo
bij wijze van houdt den dief!
Zijh financieele beschouwingen besloot
de oud-minister met den volgenden toost
op; fl>e goede gezindheid der belastingbe
talers om zich nog meer te laten plukken.
Dit merkwaardige pakkend slot luidde
blijkens het verslag in da dagbladen:
Het Nederlahdsche volk moge thans
blijk 'geven, de jbjj de verkiezingen be-
haalde overwinning, die het tarief van
de baan bracht, waard te zijhhet
toone offervaardigheid.
LjrfTj f^ik! jtj.j iftb'i riifi ïlï! al i
Wat 'n leuke opwekking!
De vrijlzirmigen hebben onder allerlei
leugenleuzen in Juni de overwinning! be
haald. Laten nu vrijzinnigen en cleri-
calen, ja het heele Nederlandsche volk
daar dankbaar voor wezen, en diep in
den zak tasten, wanneer straks: de fis
cus bij1 hen ^aanklopt.
De minderheid dei' kiezers heeft heit
tarief van de baan geholpen, laat hu de
meerderheid die juist wel voor dit tarief
was, met de minderheid saam, uit dank
baarheid dat zjjj haar wensch niet Vervuld
,z(ag, met opgetogenheid naar het belasting.
kantoor gaan, om de nieuwe belastingen
en verdubbelde opcenten te betalen.
In deze opwekking spreekt de echte
vrijzinnige humor.
Wij zien de Nederlanders in onze ste
den al huppelen naar de bekende ach
terstraatjes, om den ontvanger met een
vergenoegd gelaat de vruchten van hun
offmiaardigheid te brengén.
Het Nederlandsche volk zal nooit blijdes
offer gebracht hebben in ruil voor de ge
fingeerde lasten, die door de vrijzinnig
heid, nog altijd de minderheid van het
kiezersvolk, van zijn schouders zijn afge
wenteld I
TWEEDE KAMER.
De nieuwe stuiver symbool.
Tarief-literatuur. Teen-
stra beschermheer van het
Suikerpotje. Bertling's
virtuositeit en een verbrok
kelde speech.
Be vierkante stuiver is het symbool
van den huldigen financiëelen toestand,
Hiï rolt niet meer, men moet op de kleintjes)
passen.
De opmerking van den Rhedenschen afge
vaardigde van Nispen was volkomen juist.
Trouwens zijn heele betoog mocht ge
hoord worden. Hij verdedigde nog eerte
krachtig den opzet der belastingvoorstel
len van Minister Kolkman, ook van het
Tarief, waarvan de opzet beslist fiscaal
is geweest, al heeft de Minister, protec
tionistische tendenzfen ontmoetend, die niet
'geschuwd. Indien het waar is, dat men
alleen in moeilijke tijden belastingverhoo
gd ngen moet invoeren, dan is het 'zekein
nu daarvoor wel de tijd- Spr. bestreed
natuurlijk het betoog .van den heer Vlies-
gen, dat ei' nog wel 34 millioen uit de
directe belastingen kon worden gehaald;1
hij is van gevoelen, dat de economische
thermometer niet zoo gunstig staat ais'
men wel heeft beweerd, gelijk o.a. blijkt
uit de notarVan Gijn, bij de Indische de
fensieplannen. Progressie moet daarom
nimmer op kapitaal, doch slechts op in
komen toegepast worden.
De heer Fleskens, jr.-k., betreurde het,
dat in dit ontwerp niet is opgenomen
de bepaling, waarbij aan de gemeenten
de bevoegdheid wordt gegeven, om op
de rijkainiomstenbelasting opcenten je
heffen, terwijl zijh partijgenoot, de heer
Van Best een kort pleidooi leverde voor
een utüiteits-vrijlhandel. De heer Kooien
(r.-k.) yToeg iets langer de aandacht der
Kamer, ofschoon zijjn rede niet zeer lang
was. Hij heeft echter een aardige bij
drage yoor de tarief-literatuur geleverd.
Het Departement van Binnenlandsche Za
ken je Berlijn heeft op „vertrouwelijke"!
wijze gen boekwerk aan den Duitschen
handel pn industrie toegezonden. Het is
een bewerking v.an het laatste tariefont-
werp, vergeleken bij het bestaande. Dit
feit zelf en vooral ook nog de vergezel
lende .beschouwingen toonen voor .wie
bet nog niet wist de machtige ber
langstelling yan het buitenland. Is nu Ver
der de conclusie niet ten zéerste .gewet
tigd, ,dat deze buitenlandsch© belangjsteb
lenden ook belanghebbenden zijtn?
Met een .aantal opmerkingen over ver
schillende onderdeden van het ontwerp
der Rijiksi nkomstenbelasting, besloot de af
gevaardigde voor Grave zijn flinke rede.
De heer Teenstra (v.-d.) maakte eenige)
opmerkingen over het verschil in toon
van de redevoeringen des heeren Patijh
op 24 October 1912, en. die van. de vo
rige week. Spr. zeide terecht: het hejr-
innert aan Jean qui rit, en Jean qui
pleure (Jantje lacht, Jantje huilt). Spri
betreurde het buitengewoon, dat de heer
Patijh thans reeds denkt aan indirecte
belastingen. Dat is in strijd met hetgeen
aan de stembus is gezegd, misschien niet
door den heer Patijn, maar wel door de
Concentratie.
Dok het wegzetten van het suikerpotje
gaf spr. reden tot protest. Dat gaat een
voudig niet aan. Er is door een Minister
van rechte een bedrag van 10 millioeii
gereserveerd, het gaat nu niet aan dat
men van links eenvoudig zegt: We 'gaan
die 10 millioen gebruiken, want dam
is de verlaging van den accijhs voor lan
ge jaren van de baan.
Dat is andere taal, dan die van Bos
en Patijh- 's Heeren Teenstra's politieke
openhartigheid moet den minister wel zéér
gedaan hebben.
Tenslotte was het minister Bertling ver
gund, ditmaal zonder gestoord te worden,
zijh antwoord kenbaar te maken. Over
die rede is ,men over het algemeen niet
best te spreken.
Het „Vaderland" erkent, dat de minister
slechts op enkele punten wat diepjer in
ging, maar geen pogingen deed de muur
vaste overtuiging der Kamerleden te ver
wikken.
De „N. R. Cut." spreekt van éen „ver
rassende vluchtigheid", waarmede de mij
nisteir (sommige zaken behandelde. „Rij
Sprong met een virtuositeit, die u 'soms
voor enkele seconden den draad deed Ver
liezen, van het eene gebied op het andere
over. Zjjh rede w]a|s geen aaneensluitend)
geheel, 'zij wajs veeleer een bonte verza
meling opmerkingen, één voor één uit dé
argumententrommel gehaald.Een ver
brokkelde speech, konder groote lijn o£
breed gebaar".
„Over die rede is het allerbestge
zwegen", zegt de overzichtschrijver vaan
„De Maasbode". Na al deze opmerkingen,
die zoo verrassend eenstemmig zijjn, ge
voelen we weinig lust, diep op! dit mi-
nisterieele betoog in te gaan. Dank je
wel.
We (noemen slechts 's ministers plannen
met het „Suikerpotje". Het fonds zal Van
een 'levend, aangroeiend wezen worden
tot een Versteend fossiel. Immers de sux-
plufesen Van den gjedistilleerdaccijns zullen)
er niet meer instroomen. Maar wat ér in
is, blijft er. Aldus 's Ministers voornemen.
De staatsbegrooting gaat zich zetten naar
deze nieuwe regeling, de surplussen zijjn
voor goed besteed, de 10 millioen blij
ven 10 millioen. D.w.z. vrij wel doel
loos; gereserveerde gelden, die niet veel
meer Vullen doen dan rente opleveren.
Chr. Kantoorbedienden.
We ontvingen de jaarverslagen ovea
1913 van de $ed. Ver. van Chr. Kantoor-
en Handelsbedienden te Amsterdam. We
ontleenen er het volgende aan. Hef Hoofd
bestuur bestaat thans uit de heeren:
W. J. Bossenbroek, Voorzitter, Amster
dam, W. F. van Eek, secretaris, Haarlem,
H. J. Zier, penningmeester, Amsterdam,
H. B. Weijland Jr., Haarlem, G. J. V. d.
Beig, 's Gravenhage, F. G. J. Furda, Gro
ningen, A. J. M. Goate, Amersfoort, H. A.
C'. v. d. Kraan, Rotterdam, N. de Visser
Jr., Dordrecht.
De Ver. telt 710 leden en 52 jongleden.
Het aantal afdeelingen is 24. Studiecom-
missie's voor Arbeidswet, Collectieve con
tracten, Handelsonderwijs en voor Zondag-
rust en Zaterdagmiddagsluiling Verrichten
of verrichtten goed werk. De verdere ac
tie en propaganda wordt onverflauwd
voortgezet, getuige o.a. het jaarverslag
van den Propagandist.
Van de af deeling Middelburg (6 leden)
schrijft men„Na herhaalde mislukte po
lgingen gelukte het ons één maal te ver
gaderen.
De vraag werd dan ook gehteld„Zullen
we de afdeeling opheffen?" Dit was! den
leden toch wat al te kras. Algemeen werd1
besloten de afdeeling te doen voortduren,
en, door officieele samenwerking met
„Mercurius", te trachten wat meer sym
pathie voor het vereenigingsleven op te
wekken.
We wekken onze Zeeuwsche kantoor-
en handelsbedienden krachtig op zich bij
deze organisatie aan te sluiten. De Ned.
Ver. Van Chr. R. en H. bed. doet reeds)
veel goed, doch zal, wanneer ze maar
flink gesteund wordt, nog meer kunnen
doen. Ze verdient dien steun gewis.
Chr. SoC. week.
Door samenwerking van „Patrimoni
um", Christelijk Nationale Werkmansbond
en „Maarten Luther", zal van 612 Juli
a.s. te Lanteren een Chr. Soc. Week woon