O
ghristelijk-
BLAD
historisch
VOOR ZEELANl
Brakel
roente,
No. 163.
1914.
Zaterdag 11 April
28e Jaargang.
kt 122,90
EERSTE BLAD.
'RANK.
[STANDIG
R IJ S T
ïhines
garantie)
Ie beste
ichineMij.,
>r minder-
lamaak.
:T MERK
,0
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
iederen werkdag des avonds.
F. P. DHUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Dit nummer bestaat uit twee bladen
rerwerken
la-
[burg,
van 14 Va cent per ons.
Thee van 16 cl. p. otra.
van 26 cent per m.
IWSEN Bz..
Groente.
iEVRAAGD
'ilver Aiuin en
n Fikling of
laak Ajuin
Christelijk-Sociaal Congres.
Binnenland.
Uit de Provincie.
Kerknieuws.
Onderwijs.
Rechtszaken
Uit de Pers.
afbetaling.
Ikomen en in
lederen Dins-
]te Vlissingen.
18 uur te
kitend in het
Middelburg.
\Vlissingcn.
Prijs per drie maanden franco p.p. 1.25
Enkele nummers
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.iedere
regel meer 10 cent.
Wegens het Paaschfeest zal „De
Zeeuw" Maandag niet verschijnen.
heerende prijzen.
Silver, Bloed-
len tegen de
leruild en ge
ldig, billijk en
STE PRIJZEN voor
Thee, Cacao enz.
'U recht geven op
-x, maar tracht bij
Ie voor uw geld te
gelegenheid zijn,
CACAOPOEDER a
Inbevelend,
IKERS ZOON.
»de soort f 5,50,
K.G.
ÏDIJKE.
td, zoowel overjarige
groente.
tor het aankomende
[•en ©f mondeling te
BEERS Pz ,Wal
Dat wij de uitschrijving van een Chr.
Sociaal Congres, zoo hot kan nog dit jaar,
met belangstelling en instemming tegemoet
zienbehoeft geen betoog. Wij sluiten ons
aan bij die bladen, welke reeds hun goed
keurend woord spraken; en vereenigen
er ons gaarne mede, dat de voorberei
dende maatregelen uitgaan van het Cen-
jtraal Comité van A.-R. Kiesverenigingen,.
Dat door deze voorbereiding het Con
gres geen partijtint krijgt, behoeft niet
jte worden aangetoond. Er was nu een
maal een lichaam noodig dat zich met het
bp gang brengen dezer zaak zou belas
ten, en wie ware beter hiertoe in staat
ftan hetzelfde Comité dat zich in 1891
Sr mee belastte, en vóór het uiteengaan
fan het eerste Congres met algemeene
(temmen voor de saamroeping van een
Lo15cm<ï angles was belast geworden.
1 Het tweede Congres zal derhalve ge-
jouden worden, en voorbereid worden op
ezelfde wijze als het vorige, natuurlijk
tal hierbij rekening gehouden worden met
ferschillende feiten en met nieuwe ver-
leelingen en verhoudingen sedert 1891
openbaar geworden.
Er zijn nu meerdere Chr. Bonden en
fereeniging'en ontstaan welke op het Con
gress belmoren vertegenwoordigd te zijn.
Dat de soc.-democratische pers met deze
pogingen den spot drijft, behoeft niemand
Ie verwonderen. Aan dien kant eigent men
'rich het monopolie toe van arbeiderszorg,
jsn ziet men niets liever dan dat de Chr.
,rbeider wordt gelokt binnen soc.-demo-
Bafehe tenten en de leiders der Chris-
elijke vakactie dit werkeloos en kwij'gend
uanzden.
Op dien spot antwoordt men dan ook
riet.
Evenwel mag wel even gewezen worden
)p een kleine vergissing waaraan deze
potters zich (schuldig maken.
Zij beweren namelijk dat sedert het
mrsteChr. Sociaal Congres door de Chris-
enen 5eeii|bijeenkomst van eenigen om-
;ang «er Js gehouden ter bespreking
'an de sociale belangen. En dit nu is
le vecssing, die wij niet mogen laten
mssee®- Immers .wij hadden op 9 en
,0 Jan -9QÜ te Amsterdam een belangrijke
■mistelji'^Eiale conferentie en daarna op
i Mei 1910 te Utrecht nogmaals gelijk-
ortiff bijeenkomst. Beide conferenties
hkïmicht gedragen, al was het slechts
|.3ze eest dat de Chr. arbeidersvereeni-
ingen tó Inauwere aaneensluiting zijn
lekomenm de siologen van verscheidene
erkelijhrichting tot meerdere samen-
rerking AI genoopt. Wij denken hier
inder anten met name aan het Christe-
NatiM Vakverbond.
Natuurles door deze twee bijeenkom-
ten Üe h« op een tweede Chr.-Sociaai
on gres nicverflauw.d. De noodz'akelijk-
ieid van w ««ns zulk een congres
rerd genoeg®®- ingezien. Men heeft lang
ewacht, dit ijtoeBgeven. Doch niet zóó
mg, dat er varen rusttijd van 23 jaren
,ou mogen gfemld worden.
In (Ie krinf onzer Christelijke arbei-
.ers is blijde dal. die wensoh zoo
,a aan zijne"Wötenlijking; schijnt. En
net groote i achtingen is men daar
ezield omtrete kans van welslagen;
iu sedert 189'->Veie mannen van naam
ijn opgestaail »op siologisch gehied'
ezaghebbend^m werkers de vrucht
n degie stu sindg jaren hezi^
^n uit te stall
Moest er onder ons met
sociale studie nog een begin gemaakt wor
den, nu is dit anders. Talma en De Vis
ser, tot rijper levenservaring gekomen, bij
gestaan door jongeren als Slotemaker en
Diepenhorst, die geacht mogen worden
pilaren te zijn, wisten in breedere krin
gen belangstelling voor de sociale vra
gen te wekken, en licht te doen schij;-
nen, waar tot nog toe duisternis had
geheerscht.
De Universiteiten, vooral de Vrijle Uni
versiteit, In-achten een breeder kring Van
jonge mannen naar voren, rechtsgeleer
den als Dieleman en De Wilde; theologen
als Do Moor en Vonkenberg, journalisten
>als Z ijls tra en Smeenk, en zoovele an
deren die zich 'tot voorlichting van ons
volk op sociaal gebied opmaakten, bene
vens tal van anderen, als Goedbloed en
Van Maare en Seret, die door proef
schrift als anderszins blijk gaven van hun
studiezin in de richting van de. oplos
sing der sociale quaestie.
Wat zullen onze afgevaardigden, wat
zal ons volk, met name de arbeid in
zijn beide vertegenwoordigingen van hen
op dit nieuwe Congres veel kunnen leeren.
Want er is nog zoo velerlei waarover
licht ontstoken moet worden. Omdat do
sociale kwestie niet alleen heeft een ma?
terieelen, maar ook een geestelijken kant.
Gelijk onze JU Haagsche Courant het
zoo juist uitdrukte:
i
„Zulk een Congres kan ons brengen
meerder licht omtrent hetgeen het chris
telijk beginsel eischt, ten einde het ver
anderend en vergroeiend maatschappe
lijk leven in zijn snelle ontwikkeling te
leiden in de richting, waarin het waar
achtig belang der maatschappij wordt
gediendzooveel mogelijk de onderschei
den maatschappelijke groepen zich naar
haren aard kunnen ontplooien tot voller
levensuiting en gewaakt worde tegen
verslapping of inzinking van nationale
energie, maar daarentegen de volks
kracht wordt gestaald en tot rijker ex
pansie zich den weg ziet geopend. We
staan op sociaal gebied voor mach-,
tige problemen, welker juiste oplossing!
zal kunnen gevonden en aangewezen
door hen, die bij hun sociaal streven
heel het organische maatschappij-
leven in zijn rijke verscheidenheid,
maar toch ook weer diepe eenheid en
samenhang overzien."
i Ij
Daarvoor is het noodig dat onze man
nen van de praktijk, de mannen van Pa
trimonium vooral, zich tot dit Congres
voorbereiden, om uit hun ervaring veler
lei bij te brengen wat tot juiste, alzijdige
voorlichting strekken kan.
De (arbeider met het hoofd, en de hand
arbeider beiden hebben hier een roeping.
•Opdat bij het Licht van Gods. Woord)
de verschillende vraagstukken uit de the
orie en uit de praotijk te zarnen worden
besproken. Opdat er meerdere toenadering)
en saamwerking kome en blijve. Opdat
misverstanden worden uit den weg gje-
ruimd. Opdat vooral den jongeren onder
onze Christen-arbeiders de oogen ge
opend mogen worden koor de vele dwaal
lichten op hun weg; en alle aan het
Christelijk geloof gespeende critiek die de
gesprekken ook in onze Chr. kringen som
wijlen ontsiert, voortaan worde geweerd.
Niemand wane echter dat dit Congres
Ms met een tooverslag alle misstanden,
en wanverhoudingen zal wegvagen, of
zelfs ook maar een sociaal vraagstuk zal
vermogen op te lossen. Daartoe zijn de
ze vraagstukken te duizelingwekkend
vele. De ondernemers van dit Congres
nemen dan ook een reuzentaak op zich.
Maar zij het ook kruipende
wij
moeten Vooruit op den weg der sociale ver
heffing. En hoe zal dit kunnen jzonder
voorlichting li
En dan toenadering, meerdere een
heid van handeling, meerdere wederzijd-
sche waardeering, nauwere aaneensluiting
tus.schen Christen-patroons en Christen-
werklieden, tussohen eerstgenoemden on
derling en laatstgenoemden onderling is
niet minder noodig. Meer onderling ver
trouwen, meer wederzijdsche waardee
ring, meer terugdringing van kerkelijke
geschillen; meer eenheid van inzicht in
sociale aangelegenheden; meer van dien
goeden geest, welke den een zich min
der uitnemend doet achten dan den an
der.
Dien geest hebben, wij op het Congres
van 1891 werkzaam gezien.
Welk een geestdrift, welk een broeder
zin, welk een opgewektheid kenmerkten
dat Congres. De liberale persmannen ston
den er versteld van. Denkt eens terug,
gij die er geweest zijt, aan dien laatsten
morgen, toen ds. Pierson zijn woord van
dank Inamens het Congres tot dr. Kuyper
richtte, toen die twee daar hand in hand
getuigden van den zegen der gemeen
schap dien zij doorleefden; toen dr. Kuy
per, de „onaandoenlijke" immers! diep
bewogen, ds. Pierson dankte voor zijn tref
fend woord cn voor den bröederblik dien
hij mocht opvangen uit het oog van zoo
vele mannen, die anders jn zoo meniger
lei opzicht niet met hem eensdenkend wa
ren; en toen hij ,aan alle mannenbroe
ders deze uit het hart gewelde bede meclej
gaf-
„Toen bij het eeuwfeest der Fransche
Revolutie" (twee jaren te voren. Red.) „de
Socialisten van alle landen bijeen waren,
ging van hen de kreet uit: Proletariërs
van alle landen, vereenigt ul Welnu, bij
het sluiten van dit Congres zeg ik u:
Leert den eisch verstaan der solidariteit;
verspilt uw krachten niet in noodeloos
getwist. Protestantsche Christenen van
Nederland, althans wat de sociale nooden
betreft, vereenigt, zoo noodig hereenig t
u! Dat geve de Heere!"
Wij zien met groot verlangen uit naar
het tweede Christelijk Sociaal Congres.
L a n d w) e e r-o f f i c i e r e n.
De inspecteur der infanterie heeft be
paald, dat het zijn verlangen is, dat alle
tot de landweer behoorende verlofsoffi-
cieren, den. tijd welken zij eventueel ver
plicht zijn bij het leger onder de wapenen
te komen, in beginsel doorbrengen bij
het legeronderdeel, waaruit het landweer-
onderdeel, waarbij deze officieren zijn in
gedeeld overeenkomstig de nieuwe in-
deelingsregeling voortkomt. De officie
ren leeren op deze wijze het toekomstige
kader en de manschappen der landweer
reeds kennen,.
In verband met het tekort aan landweer-
officieren kunnen zij boven en behalve
hun verplichten werkelijken dienst nog
deelnemen aan de oefeningen van andere
landweerbataljons. Daartoe moet een vet
zoek worden 'ingediend aan den eigen
bataljonscommandant, die voor de verdere
afdoening zorg jnoèt dragen.
Troelstra en De Bond.
In een tweetal artikelen, getiteld „De
kop van Jut" in „Het Volk" toont mr.
Troelstra aan, dat hij ten onrechte door
het bestuur van den Bond van Ned. Onder
wijzers als de schuldige oorzaak is be
schouwd geworden van de bevestiging van
hooger hand van het ontslag van den heer
Beishuizen, die zich ook volgens mr.
Troelstra vergrepen heeft aan art. 1 en
21 van de Lager Onderwijswet. Het slot
van zijn apologetische artikelen luidt
„Wat meer bezinning, wat minder door
drijverij, wat meer ontvankelijkheid voor
de meening, dat men de wijsheid niet in
pacht heeft en heel veel zelfkri
tiek als het de Bondsleiding mogelijk
mocht zijn, deze wenschen te vervullen,
dan heeft zij geen „Kop van Jut" meer
noodig."
Hier kan het Bondsbestuur in zijn so
cialistische meerderheid, de familie Ossen-
dorpBeishuizen, het voorloopig dunkt
ons wel mee doen!
Goes. Donderdagavond vergaderde in de
melksalon de afd. van hot Ned. Werklie
denverbond „Patrimonium". Ingekomen
was een verzoek van het Chr. N. Vakver
bond om steun. Besloten werd om de
steun lijs ten bij de leden ter inteekeninjg
te doen aanbieden. De voorzitter, De
Vriend, behandelde het vraagstuk dei'
„Volkshuisvesting", waarop een geani
meerde bespreking volgde. Het resultaat
was dat met algemeene stemmen werd
besloten om eene vereeniging voor Volks
huisvesting op te richten.
Emiel H ul le b roeck. De popu
laire Vlaamsche zanger Emiel Hulle-
broeck, die het afgeloopen najaar hier
zulk een succes heeft gehad, zal, alvorens
naar Nederland'seh-Indië te vertrekken,
nogmaals te Goes optreden en wel op
Maandag 4 jVÏei. (G. Crt.)
Biezelinge. Naar wij uit goede bron ver
nemen, heeft de afd. Patrimonium alhier
na een lezing over dit onderwerp door
jdhr. J. de Vriend, besloten tot heit op
richten van een woningbouwvereeniging.
Serooskerke. Gisteravond hield onze
plaatselijke afdeeling voor Christelijke Ver
zorging van .Krankzinnigen eene algern.
vergadering in de Consistoriekamer der
Geref. Kerk. Door ongesteldheid van den
voorzitter, werd de vergadering geleid
door dhr. J. Christiaanse. Deze opende het
samenzijn met het laten zingen van een
psalmvers, ging daarna voor in gebed en
las een gedeelte van Gods Woord. De
Beer. las de notulen, welke onveranderd
goedgekeurd werden. Uit het Verslag van
den penningmeester bleek, dat de ont
vangsten bedroegen f 167.75 en de uitgaven
£156.80. JHet aftredend bestuurslid, clhr.
J. Christiaanse, werd, met op één na
algemeene stemmen, herkozen en nam
zijne herbenoeming aan. In plaats Van de
[bestuursleden, cfhrn. J. dei Visser en C.
Traas, die niet meer herkozen wens'Chten
te worden, werden gekozen dhrn. J. de
Nood en A. Meulmeester. Het benoemen
van afgevaardigden naar de Algem. Verga
dering werd overgelaten aan het bestuur,
Door het bestuurslid dhr. L. Meilse we'rd
met dankgebed geëindigd.
Ned. Herv. Kerk.
Aangenomen naar Westervoort door
W. J. Val te Biervliet; naar Wanswerd,
D. E. J. Hupkes te Staphorst; naar
Hontenisse, door VW. J- van Lindonk, cand,
te Scheveningennaar Schraard, door
J. C. H. Romij'n, cand. te Amsterdam.
De kerkvoogdij der Ned. Herv. ge
meente te Kleverskerke (gem. Arnemui-
den) heeft, naar de „Tel." meldt, van
H. M. de Koninging-Moeder f150 ont
vangen als bijdrage in de kosten voor
den bouw van een nieuwe pastorie.
Geref. Gemeente.
Bedankt voor Tholen, door A. Janse
te Barneveld.
Benoemd tot onderwijzer aan de
bijzondere school te Noordeloos bij Go-
rinchem, de heer J. Stelwagen (vroeger
Oud-Vossemeer) thans volontair aan de
bijzondere (school 'tie Poortvliet.
„M. C."
Middelburg Tot de eerste klasse van
de Kweekschool alhier zijn toegelaten: C.
A. Baarschers, L. Clarisse, J. Fröberg,
J. v. d. Meulen, W. Pelle, allen te Vlis
singen; A. Bosdijk, S. J. Daman, N. Dek
ker, J. Ludikhuijzen, H. Zietse, allen te
Middelburg; P. Geldof te Oostkapelle; J.
Geschiere te 'tZandt; W. M. Glerum te
V rouwepolder; A. de Pagter te Ritthem;
S. de Regt te Biggekerke; C. de Rijke te
Koudekerkeen J. A. Witte te Goes.
Vrijdagavond 10 April hield de Tuin-
bouw-wintercursus te Middelburg haar
eindexamen. Van de zeven leerlingen kre
gen 6 hun diploma, n.l.: P. Joosse, J.
Leijnse, Js. Rijkse, C. v. Belzen, allen te
Middelburg; J. C. Walraven te St. Lau
rens en A. Leinse te Serooskerke. De
oudste leerling dankte de beide leeraren
voor 't genoten onderwijs.
Ernstige Rierenmi shainde-
ling. Voor de rechtbank te Groningen
stond Donderdag terecht de landbouweï
Jan Burema, van Leermans. wegens ern
stige mishandeling van zijn hond. Hei
verhaal van deze ergerlijke mishandeling
heeft indertijid do ronde gedaan en. alge
meene verontwaardiging gewekt. Het dier,
een fox, was met den knecht meegoloopen.
Daarover woedend geworden had beklaag
de het arme dier bijl den halsband Vas#-
houdende tegen een muur geslagen, ver
volgens met een hooivork in den kop ge
stoken, zoodat de vork afbrak. Daarna,
toen het dier niet dood bleek te zijn, had
hij het met een bijl op den kop geslagen. Een.
uur later bleek, dat het hondje ondanks
dat hij dit met staaldraad de keel had
dichtgesnoerd nog leefde onder de mesK-
vaalt, waarin hij "het schepsel had gje-
stopf. Toen groef hij het dier weer op er»
wierp het in de sloot, waar het reu-
dronk. Heit O. M. onderscheidde twee sta
dia. Het eerste stadium het werpen oQ
den mestvaalt, werd voor bewezen ver
klaard; voor het tweede stadium moest
vrijspraak volgen, daar hij toen niet 't doel
had te mishandelen, maar aan 't lijden een,
eind wilde maken. Volgens den veearts
heeft de boer overigens hart voor zijn
beesten. Verder pleitte voor hem, dat hijl,
nu do drift voorbij is,- diep berouw over
zijn daad heeft. Geëischt werd 1 maand
gevangenisstraf.
Meer zorgen, meer eer.
De „N. Tilb. Courant", een Roomsch
blad, schrijft onderstaande, dat allicht ge
schikt is ook in onze kringen te worden
gelezen en betracht.
Wij lazen een kort verslag van een
rede van pater Borromeus de Greeve over
„De gevaren der oogen", welke rede ver
leden week te Groningen werd gehouden.
De kernachtige spreker gaf o. a. deze
waarheid, die hij tegenover de ontaar
ding van het huwelijk stelde: „Maar voor
ons, Katholieken, blijft gelden: „Liever
zorgen, dan zonde; liever martelares, dan
zondares; liever met acht kinderen op
een bovenhuis, dan met twee op een
villa, als God het geeft."
Inderdaad, zoo moet het zijn: liever
zorgen dan zondigen.
Maar dikwijls is er iets, dat nog zwaar
der te dragen valt dan zorg. Dat is de
onverholen minachting, die onze tijd heeft
voor den. mensch, niet met zorg, maar
zonder veel geld. Het is tegenwoordig
schande niet rijk te zijn en, helaas, tellen
wij ook al te veel katholieken, die niet
alleen vergeten zijn dat Christus gezegd
heeft „Wee, den rijke" maar die voor de
wereld do leugen huldigen: Wee, den niet
rijke, immers wij minachten hem.
De juiste waardeering van „geld" is
een zaak, die ook onder de onzen verbe
terd moet worden. En hot is niet genoeg,
dat men theoretisch schijnt te weten, dat
waarlijk niet het bezit van geld en goed
de waarde vormt van den mensch, maar-
dat men ook practisch ophoudt den neus
hoog op te trekken tegenover den broe
der, die met aardsche goederen minder
gezegend is. Want het kan zeer goed zijn
dat het juist daardoor toch feitelijk de
meer gezegende is.
Wij christenen moeten, ook door een
zuivere waardeering van wat in werkelijk
heid menschenwaarde is en door op te
houden met aan botte goudvereering te
hechten, het leven vergemakkelijken van
hen, die, omdat zij zielenadel en deugd het
hoogste stellen, in zwaardere zorgen le
ven. In werkelijkheid immers verdienen,
zij meer eer en hoogachting.
Wij merken alleen op, dat „de woorden
„Wee den rijke" niet zoo door onzen
Heiland gesproken zijn.
