NIEUWSBLAD VOOR ZEELAP ifectie. Wijn. !\o. 158. 1914. Maandag 6 April 38e Jaargang. HISTORISCH ADIG CHRISTELIJK- DREUZEL lie imakelijk. elef. 1059. rd recht. VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK F. P. DHUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Een Circulaire. Buitenland. Binnenland. Uit de Provincie. :.G. en K.G. stens 3 K G. aan- Aanbevelend, :t a.s. seizoen de |TE an vorig seizoen roon lagen prijs en prachtvolle irdt ingestaan. KORTGENE. t Nederland Inen. it zeer scha- verspreidt bederontste- |s te krijgen. Ivuil beslist gaven hun eid naar de leen uitslui- gebruiken. l,BUBUS" rschot N. B. TEN sdorp. ingegeven liet wilden rervloedig ïen daarom iJsel. 7oudrichem. EN's-Heer KASTE- tlTE Jzoon INSTANT ieuw- en St. EKE, West- Oostkapelle, iervliet, A. J. UTHoofd- Nieuwvliet, chement, W. fichoondijke, erlandkerkje, iNHOUTS IEFOUW; Tv. MOSSE- van Gent, EZELAAR; fDIERICK lEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25 Enkele nummers0.65; UITGAVE DER FIRMA'S OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes EN van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Familieberichten van 110 regels f 1.—iedere regel meer 10 cent. In ons vorig no. zinspeelden wij op een dezer dagen van vrijizinnig'-democra- tische zijde verspreide circulaire. Wij ko men er thans eenigszins breeder op te rug. Een der onderteekenaar,s is de huiten- gewone hoogleeraar der Amsterdamsche gemeentelijke universiteit der Kohnstamm, onzen lezers uit den jongsten stembusstrijd nog wel bekend als de Israëliet die in IWeststellingwerf in het belang der Ned. Hervormde Kerk door de vrijzinnigheid werd aanbevolen. De circulaire is nog al vaag, en niet vrij van geleerdheid, zoodat zij niet pakt, iniet op propageering in de volkskringen is aangelegd, en daarom ook, naar wij verwachten, als een, zij het ook wat lange, zielskreet in de lucht zal wegsterven. ©e circulaire klinkt overigens wel al leszins godsdienstig. Lees den aanhef maar even: Wij, ondergeteekenden, hebben ons vereenigd in de overtuiging, dat het voor het geestelijk en maatschappelijk leven van ons volk dringende noodzaak is, het groot© vraagtetuk omtrent het verband van godsdienst en politiek an ders, guiverdei', te stellen en te be antwoorden dan in ons land helaas ge braikelijfc is. Wij willen opkomen tegen de opvat ting alsof godsdienst en politiek twee volkomen gescheiden gebieden waren, waarvan elke aanraking vermeden zou kunnen, ja moeten worden. j\V,ant wij zijn er diep van doordrongen, dat wij in onzen godsdienst bezitten ons koste- lijikste goed, dat wij van God ontvangen al onze kracht tot handelen en strijden en dat er 'dus geen terrein des levenis ïs, dat wij1 kunnen betreden zonden Hem. Wij willen dus ook in pbliticis spreken en handelen als godsdienstige men- schen. Nu maakt deze verklaring wel een iet wat zonderlingen indruk. Het is immers zoo, dat de liberalen herhaaldelijk aan de rechtsche partijen venmenging van godsdienst en staatkunde verweten hebben. Bovenstaande verklaring vertolkt even wel de kentering die ten deze in de laat ste jaren begonnen is. Zij sluit zich tevens aan bij de uitspraak van het vrij-liberale Kamerlid Drion, in een vergadering v,an vrijzinnige Her vormden te Leeuwarden „Onder de sociale krachten, die aan staat en maatschappij de duurzaamheid en de innerlijke hechtheid geven, zondetr welke zij niet kunnen bestaan, behoort de godsdienst tot de eerste en de belangt rijkste. Een volk dat slechts hecht aan het leven van allen dag, wordt tot een votan looze massa, onrustig en innerlijk onte vreden. Het alledagsleven is nu eenmaal voor ieder een teleurstelling. Kunst, we tenschap, wijsbegeerte kunnen slechts aan een klein© minderheid troost brengen. Bui tendien een volk dat zijn godsdienst heeft verloren, mist de schatkamer van de diep ste innerlijke ervaring der eeuwen". Sterker nog is, dat op' ©en vergadering ter oprichting van een afd. van den bond van Vrijliberalen de volgende stellingen werden verdedigd: lo. Godsdienst is de centrale macht, het zuurdeeg, dat alle meel doorzuurt. 2o. Tusschen Godsdienst en Politiek bestaat er in onze dagen een groote klove. 3o. Ook de politiek mag aan den gods dienst, aan die centrale macht niet ont trokken worden; hij juist verheft, verrijkt haa1'. bij verhoogt haar waaide en betee- kenis. 4o. Aan de liberalen in 'de eerste plaats is de ta,ak, hun politiek door den gods dienst te laten doorzuren. Voor wie dit leest, klinkt de verklad- ring dezer vrijzinnig-democraten en an dere liberalen niet zoo vreemd meer, al maant zij! ons tot omzichtig luisteren. Het klinkt wel mooi dat Godsgeloof, die Godserkenning, ook in de staatkunde. Het is echter maar de vraag, hoe de steilere der circulaire zich dien God den ken. Is het de Algod van het Pantheïsme, of het Opperwezen van het Modernisme, de eeuwige Stof van den Materialist of de Alvadei' uit de sagen, god Noodlot van den Fatalist of de goedige God van de Theosofie die tenslotte alle „gods dienstige" menschen door steeds nieuwe incarnaties aan zichzelf gelijk maakt. Of is Hij het kleinste gemeene veelvoud van de verschillende goden, die door het parle ment der godsdiensten werden verheer lijkt? Niet. minder vaag is het begrip van godsdienst, dat uit de circulaire spreekt. Het vlouil zoo heet het daar Het vloeit van zelf uit ons beginsel voort, dat wij godsdienst niet willen vereenzelvigen met het aanvaarden eener belijdenis of met het lidmaatschap van een kerkgenootschap. En daar de godsdienstige mens'ch zijn gods dienst slechts onvoldoende aan anderen duidelijk kan maken en niemand zijn eigen geloof kan beschrijven Do vervaging houdt aan. Godsdienst heeft niet te maken met belijdenis of kerk, en met geloof ook niet, want Wij kunnen ons geloof niet beschrijven. Niets andei's derhalve dan een extract van ver schillende gelooven en godsdiensten, en wel van menschen die tot geen kerk be lmoren, zooals Joden, Boeddhisten, Mo hammedanen en vrijdenkende liberalen, met, nog wel een zeker soort Protestanten er bij, natuurlijk, mits zij er maar geen belijdenis op na, houden. Niemand verwondert zich dan ook dat de „elf" positie nemen tegen de rechtsche partijen; niet name tegen hen, die het bestaan der scheidingslijn, de antithese, erkennen ook op het terrein der poli tiek. „En wij kunnen dat doen zonder te vervallen in „antithese"-politiek, de po ging om ons volk te verdeelen in twee kampen, dat der „geloovigen" en der „ongeloovigen". En van ordinantiën Gods moeten zij ook al niets hebben: „Ordinantiën Gods in den zin van bindende voorschriften ter oplossing van concrete staatkundige problemen, kun nen wij derhalve niet .erkennen". Nu, wie zulk een godsdienst, die alle menschen voor geloovigen houdt, geen or dinantiën Gods ook voor de wetgeving! er kent, met staatkunde verbinden wil, die zal bedrogen uitkomen. Zulk een godsdienst laat zich met staat kunde niet vereenigen. De nieuwe partij is door vrijzinnigen van alle schakeering met ingenomenheid begroet. Ook (de „MiddelburgSche Cou rant" is er blij mee. Natuurlijk; elk© partij die tegen rechts, tegen de a.-r. partij, tegten de Chr. be ginselen gelijk wij die wenschen uit te werken, gekant is, kan op de sympathie onzer tegenstanders rekenen. In zekeren zin zijn de onderteekenaars van deze cir culaire Kohnstamm liberalen met het witte strikje om. En dergelijke menschen ston den van ouds bij d© Middelburgsche libe ralen in een goéd blaadje. Men leze maar eens met welk ©en geestdrift in 1878 een v. IWeede v. Dijkveld, in 1888 een Six en een Schellevis door de „Middel burgsche Courant" werden begroet, om niet te spreken van Bronsveld, v. Leeu wen en Gunning Wzn. Hier repeteert zich de geschiedenis. En zij zal zich ook repeteeren, wanneer straks de zon ook van dit nieuwe religieus-libe rale groepje zal ondergaan gelijk zij ver schenen is. Het volk kaïn over het algemeen nogal veel van een vrijzinnig-democraat verdragenmaar hij zette geen begrafenis- gezicht en doe geen witte das om; en neme niet de allures van ook-godsdienstig- heid aan, want dan wendt het zich van hem af. En dan gaat het type-Kohnstannn bet type-Schellevis van een kwarteeuw geleden achterop. Tenzij er een algemeen eerlijk verzet uit den liberalen hoek opkomt. Wij zagen er al eenige voorbeelden van. „Ook „Het Handelsblad" is met de nieu we methode niet ingenomen. Wijl libera len, zoo merkt de schrijver op, hebben al een halve eeuw lang tegen die ver menging geprotesteerd, omdat wijl gods dienst en politiek onvereenigba,ar achten. En nu komt gij daar ons voorrekenen, dat de politiek door den godsdienst moet worden doorzuurd. Wat moet dit betee- kenen? Wanneer het iets meer Is dan spelen met zalvende woorden, dan kan het niets andei's beteekenen, dan dat de godsdienst richting moet geven aan de politiek. Men moet dan vragen: welke godsdienst? De schrijver stelt zich twee mogelijkhe den: overtuiging; of stembusspeculatie. Is het overtuiging, dan behoort de echte li beraal er zich tegen te verzetten. Want dan loopt dit uit op het weer afschaffen van de Rede als den eenig braikbaren grondslag van de 'politiek. Maar is het. stembusspeculatie, vrucht van de tegenwoordig hier en daar wel waarneembare neiging om het liberalisme op 'te fleuren door het in de gunst en recommandatie van orthodoxen aan te be velen, dan verdient dit streven gebrand merkt te worden als politieke en gods dienstige kwakzalverij. Zoo schrijft de Hoefijzerredacteur van „Het Handelsblad" er over. Wie van sommige vrijzinnige Kamer- candidaten bij den jongsten stembusstrijd het gescherm met de Hervormde Kerk heeft gevolgd, schenkt aan de vrome taal van de circulaire niet terstond zijln volle vertrouwen. Frankrijk. Naar men weet (te melden, zal de open bare behandeling van het proces tegen mevrouw Caillaux, hetwelk in Juni of naJ de vacantie der juristen zal beginnen, geleid worden door raadsheer Couinand, den man, ,di© "Indertijd ook het proces der auto-bandieten leidde. Het openbaar ministerie zou dan wor den waargenomen door den procureur- generaal zelf en niet door een advocaat- generaal. i De tegenwoordige - procureur-generaal Victor Fabre, zou dan inmiddels door een ander zijn vervangen en gewoon raads heer bij het hof van cassatie zijn gewor den. Als plaatsvervanger van Fabre wordt de tegenwoordige raadsheer van het hof van 'cassatie; André, genoemd. Caill aux. Op aandringen van een afvaardiging van 'burgemeesters uit het departement Sarthe en van een aantal persoonlijke vrienden, heeft Caillaux er in toegestemd candidaat te zijn bij de a.s. al'gemeene verkiezingen. Albanië. Koritsa is eindelijk in handen der Epi- roten gevallen. Hun aanval op de stad begon in den nacht van Woensdag op Donderdag. Donderdagmiddag hebben de Epiroten na leen verwoed gevecht de stad genomen. Aan ibeide zijden zijn gevoelige verliezen geleden, 't Moet er geweldig heet zijn toegegaan. Bij' dit gevecht is majoor Snellen, licht gewond. In verband met de ernstige be richten uit Koritsa heeft de Mbret een ministerraad bijeengeroepen. Hij stelde voor aan het hoofd van de troepen naar het zuiden te marcheeren. Na een lange beraadslaging heeft de ministerraad tot algemeene mobilisatie besloten. Naar men uit goede bron verneemt, zijn de mogendheden niet voornemens in Albanië tusschenbeide te komen. De be richten,. dat de vorst van Albanië, Oosten rijk en Italië zou hebben verzocht maat regelen te nemen om den opmarsch der Epiroten te Stuiten, zijn onjuist. De aanvallen der Albaneezen op de Grieksche linies 'duren voort en brengen de Grieksche regeer in g in een moeilijke positie. Engeland. Zooals an en weet is de nagedachtenis van bisschop' Patrick bij de Ieren tot op den huidigen dag 'in eere gebleven. Ierland wordt dan oo'k het land van Sint Patrick genoemd. Nu lezen wijf 'ïn j?The Grand Rapids Press, dat Rev. G. P. T. Sargent op 'grond van zijn nasporingen heeft gepu bliceerd, dat St. Patrick niet op' 17 Maart geboren is, ook niet in Ierland en 'ten slotte ;dat hij' niet Roomsch-Katholiek was. i Volgens Rev. Sargent zou Patrick in Schotland geboren zijln. Voor de Ieren, die tot nog toe zoo trouw in hun verknochtheid zijn geble ven; die hem als een gestorven heilige aanbidden, geen pleizierige boodschap. Althans wanneer Rev. Sargent goed in gelicht is, wat we nog niet zoo direct gelooven. Rusland. In de laatste jaren schijnen de Rus sische autoriteiten het Zionisme te be schouwen als een „geheime Joodsche organisatie" met revolutionnaire doel einden, en het lidmaatschap van deze orga nisatie geldt als een „misdaad tegen de Russische staat." Zoo werden ook dezer dagen vijf Zionistische leideers, waar onder eenige bekende schrijvers aange klaagd. Hun werd ten laste gelegd de bij (een huiszoeking gevonden correspondent met het hoofdbestuur, het schrijven van Zionistische artikelen enz. Daar de aan geklaagden al deze dingen grif bekenden, werden zij, nadat het Openbaar Ministerie in een lange rede „bewezen" had, dat deze beweging, hoewel vroeger onschul- dend, tegen „revolutionnair" is, (o.a. om dat de organisatie geld had ingezameld voor slachtoffers van een pogrom) ver oordeeld tot gevangenisstraffen van eenige maanden. Ontslag B e i s h u i z e n. De regeering heeft op het verzoek van den Bond van Nederlandsehe ouderwij zere tot vernietiging van het besluit waar* bij de heer Beishuizen ontslagen is als onderwijzer aan de o.l. school te Garsthui- zen, afwijzend beschikt. Tweede Kamer. De Tweede Kamer is bijeengeroepen te gen Woensdag 15 April te halftwaalf! v.m. Aan de orde zijn de wetsontwerpen tot heffing eener inkomstenbelasting en toit instelling van raden van beroep voor de directe belastingen enz., en het wetsont werp houdende bepalingen in het belanjgi van de personen, werkzaam bij het la den en lossen van zeeschepen. Pes t be strijding. Een twintigtal geneesheeren en bacte riologen, onder wie 5 dames, heeft ge hoor gegeven aan (den oproep der jregeerin'g! om geneesheeren en bacteriologen tot be strijding van de pest in Indië. De staking t© Zaandam. Zondagmiddag hebben de 800 stakers! en hun vrienden, ten getale van 3000, een betooging gehouden, door de stad en langs de woningen der patroons. Er heeirschte orde. De zaak loopt kalm. De burgemeester heeft politiehulp geweigerd. De te zagen balken zijn naar Zaandijk g'e- bracht, doch ook daar werden zij door de werklieden geweigerd. De burgemeester heeft aan beide partijen bemiddeling aan geboden; welke door de arbeiders in het houtbedrijf is aanvaard, indien namelijk de patroons billijke voorwaarden ■wille» aanvaarden. De assurantiemaatschappijlen, hebben een nachtveiligheidsdienst inge steld als waarborg tegen sabotagemidde- len van de zijlde der stakers. Doch dezen zijn vast besloten geen wanorde te stich ten, integendeel voor de orde te zotgen. Dit is de korte inhoud van het in de bladen vermelde. Middelburg. De afdeeling Middelburg van de vereeniging van onderofficieren „Ons Belang" nam op hare vergadering! de navolgende motie aan: „De onderofficieren, kennis genomen hebbende van het ontwerp „Pensioenwet der Landmacht", drukken hiermede hunne diepe teleurstelling uit, over de lage stand- pensioenen welke daarin voorkomen en gaan over tot de orde van den dag. Ver klaring: Waar officieren en burgerambte naren, ongeveer 2/? van hun salaris alsi pensioen genieten, wordt den onderoffi cier slechts de helft zijner jaarwedde aJsi hoogste pensioen berekend"'. Zaterdagmiddag aan het station zijn de klonken plotseling de tonen Van een muziekkorps ons in de ooren en kwam van de zijde der Meelfabriek een onge veer 25 man sterk fanfarekorps aangèmar- Hheerd. Het bleek te zijh het voor korten) tijd opgerichte korps, bestaande uit werk lieden der houtzagerij der Naamlooze Vennootschap voorheen G. Alberts Lz. en Co.. dat zich oefende in het spelen ge durende het loopen. Hetgeen wij hoorden doet ons verwachten dat Middelburg bin nenkort een goed korpsje meer rijk zal zijn. De onlangs ingevoerde vrije Zater dagmiddag maakte de muzikale wandeling voor de leden van het korps mogelijk. Voor de Bakkerij-tentoonstelling zijn thans ook zilveren medailles van de ver eeniging „Uit het Volkvoor het Volk" en van het bureau „De Gids" alhier ont vangen Men fschrijft onsHedenmorgen is .alhier' d ©aangekund if de istaking der schil dersgezellen uitgebroken. Bij de 16 bij de afdeeling van den Bond van Nederland sehe schilderspatroons aangesloten pa troons wordt gestaakt door ongeveer 50 gezellen, terwijl aan die winkels 25 werk willigen zijn. Bij leen dezer patroons is hedenmorgen ook de staking geprocla meerd, omdat hij weigerde het loon van een jongen van 10 op 13 cent te brengen. Bij twee niet bij den Bond aangesloten patroons, die den eiseh van 21 cent per uur hebben ingewilligd, wordt gewoon gewerkt. Noch bij de winkels, noch b ijde plaatsen waar 'gewerkt wordt, wordt ge post, daarentegen wel bij het station, de trammen enz., om evéntueele „onder kruipers" van buiten 'de stad te bewegen hier niet (aan 'het werk te gaan. Naar wij vernemen, hebben een vijftal gezellen die zich in de laatste weken bij hun organb satie hadden aangesloten, thans reeds weer bedankt en zijn deze ook aan het werk gebleven. In de stad ontmoet men zoo nu en dan groepjes stakers, die de zaak be spreken. Hedenmorgen 'bij het begin der werkzaamheden, hebben stakers nog ge tracht, werkwilligen tot staken over te halen, wat hen .echter niet gelukte. Door de patroons is voorloopig al leen binnenwerk 'uitgegeven, zoodat men niet aan ivoorgevels ziet werken. Vlissingen. Door B. en W. is aan den heer J. H. Dommisse, op zijn verzoek, met ingang van 1 Juni, eervol ontslag verleend als hoofd-commies met den per- soneelen titel van griffier ter gemeente secretarie, onder dankbetuiging voor de vele, in verschillende betrekkingen, ,aan de gemeente bewezen diensten. Naai' „De Ingenieur" meldt, hebben d© ministers van landbouw, nijverheid en handel en 'van waterstaat benoemd tot regeeringsgevolmachtigde bij de Maat schappij De Schelde en tot regeeringscom missaris bij de gemeente Vlissingen, den heer R. A. van Sandkk, c.i., algemeen secretaris van het Kon. Instituut van In genieurs, te 's Gravenhage.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1914 | | pagina 1