NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAN1
Mo. 153.
1914.
Maandag 30 Maart
38e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Buitenland.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. D HUI|, te Middelburg.
PRUS DER ADVERTENTIËN
Ons belang bij het behoud van Indië.
LEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers0.85|
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.—, iedere
regel meer 10 cent.
Zij die zich met 1 April a. s. op
ons blad abonneeren, ontvangen de
tot dien datum verschijnende num
mers gratis.
De aan de lezers van dit blad bekende
■artikelen onder den titel „Ons belang bij
bet behoud van Indië" hebben naast veel
instemming ook eenige bestrijding uitge
lokt, al kan niet worden gezegd, dat de
inhoud dier artikelen inderdaad is bestre-
deen veel minder weerlegd.
Van zekere zijde zijn de artikelen („sensa-
tioneel" genoemd. Als de qualificatie juist
i.s, dan kunnen zij die eigenschap slechts
hebben ontleend aan de daarin vermelde
nuchtere feiten, waaruit de omvang van
hef; belang bij het behoud van Indië dui
delijk blijkt.
De bestrijders lieten de feiten onaan
getast, gingen er langs been wat meer
voorkomt. Merkwaardiger is echter, dat
een der bestrijders, doende of bij ons
aanvalt, op menig punt betzelfde zegt als
wij
Zoo zal de lezer 'dier „bestrijding" bijv.
meenen, dat door 'ons is beweerd, dat het
behoud van Indië is een belang van zuiver
sfoffebjken aard, en dat het door ons is
geschetst ais een voordeel uitsluitend
„voor de schatkist der Nederlandsche
Handels- en andere maatschappijen",
waarbij slechts betrokken zijn de geldbe
legger, „die kloppingen gevoelt in zijn In-
dische-fondsenhart", de scheepvaarton-
dernemer en de mijnontginner, die een
voorrecht willen behouden boven ande
ren. Bij de opsomming der door ons ge
noemde economische voordeelën, ver
zwijgt de bestrijder dan zorgvuldig, en
zulks niet tegenstaande wij daaraan een
geheel artikel hebben gewijd, de indi
recte belangen, dat zijn die belangen,
welke iedereen raken
Wie de bestrijding leest, zou meenen,
dat de strekking onzer „gevaarlijke" arti
kelen was niet meer of minder dan „ten
profijt» van bet conservatief militairistisch
element" de publieke opinie te drijven „in
de richting van de imperialistische groot
doenerij" (als boeman wordt hierbij de
geest van Chamberlain opgeroepen) en
het protectionisme, met inbegrip van de
iwederinvoeiing der differentieele rechten
in Indië, benevens de wering van de
vreemdelingen en van het vreemd kapitaal
uit onze koloniën.
De lezers onzer artikelen weten echter,
dat wij niets van dit alles hebben aanbe
volen integendeel en dat wij even
min ons hebben verklaard tégen de ver
heffing van de Inlandsche bevolking,
waaromtrent wij juist schreven, dat het
een slechte regeering zou zijn, die den
drang voor geestelijke en economische ont
wikkeling der inlandsche bevolking zou
tegengaan, in plaats van dien te steunen
en aldus den band (tusschen de Nederland
sche onderdanen in Indië ten het moeder
land hechter te maken.
Ter voorkoming van misverstand ver-
meene® wij hier look nog in herinnering
te moeten brengen, dat wij ons omtrent
plannen tot vlootbouw niet hebben uitge
laten.
Evenmin als al het overige, dat men
ons in de schoenen Dacht te schuiven,
nemen wij voor onze rekening de „gevaar
lijke argumentatie van hen, die beweren,
dat ons land zonder Indië materieel
niets zou te beteekenen hebben en ten
gronde zou gaan."
Eens en vooral wenschen wij hier te
zeggen, dat wij niet willen verantwoorde
lijk worden gesteld voor wat anderen,
zelfs diegenen met wier streven wij tot
op zekere hoogte kunnen medegaan, tot
staving van hunne meening wenschen
aan te voeren. Daarom kunnen wij voorbij
gaan, wat tot bestrijding van onze argu
menten wordt aangevoerd, zoo dikwijls
men hetgeen door ons i* gezegd, verwart
met wat te lezen staat in de geschriften,
afkomstig van anderen, die de aandacht
voor de Indische quaesties vragen, en met
name in de vaak tegen ons uitgespeelde
brochure „Is Lands welvaart in gevaar
uitgegeven door de Vereeniging „Onze
Vloot." Met waardeering voor veel van
de goede bedoelingen der schrijvers, zijn
wtj van meening, dat men zich ook bij
het vermelden der belangen, verbonden
aan het behoud, en de gevolgen van een
eventueel1 verlies van Indië, heeft te hoe
den voor overdrijving.
Nochthans zijn die belangen, ook naar
onze meening, zeer groot; de materieele
zoowel als de ideëele. Wij beseffen niet
minder dan onze 'tegenstanders in wie
wij voornamelijk op dit punt medestanders
ontmoeten! de moreele beteekenis voor
Nederland van het behoud van zijn kolo
niën, waaraan ons volk voor een goed
deel zijn aanzien dankt.
Ook ons lijkt de beste en meest veilige
politiek in Indië te volgen, die welke
uitgaat van de verheffing der inlandscho
bevolking, en ook wij wenschen de vrije
openstelling voor den ondernemingsgeest
an den vreemdeling maar wij voegen
hieraan, toe; niet voor den ondernemings
geest van den vreemden overweldiger.
En op den vreemden overweldiger, niet
op den' vreedzamen vreemden mededinger
hadden wij' het oog, toen wij in een onzer
artikelen waarschuwden, dat, als 'Neder
land de Oost verloor, wel is waar
alle bezittingen van Nederlanders in In
dië met één slag zouden zijn verloren,
omdat het gezag, dat het Nederlandsche
aldaar zou opvolgen, den eigendom van
particulieren zou hebben te eerbiedigen,
maar dat het verlies van Indië wel zou
beteekenen, dat de Nederlanders gaan
deweg uit Indië zouden worden verdron
gen. Een vreemde overweldiger, zeiden
wij, zou zich zeker niet meester maken
van den Archipel om den tegenwoordigen
gang van zaken te bestendigen en den
Hollanders het leeuwendeel der economi
sche voordeelen (en dat hebben zij op
dit oogenblik dan toch onze bestrij
ders ten spijt) te laten behouden.
In de waardeering van de ideëele be
langen, die wij bij Indië hebben, doen wij
voor onze bestrijders niet onder. Daar
om kunnen wij volkomen onderschrijven,
hetgeen blijkbaar tegen ons was bedoeld,
dat het belang 'bij het behoud van een
Indië, dat zich onder Nederlandsche vlag
en Nederlandsch opperbestuur gaande
weg' ontwikkelt tot een zelfstandige volks
gemeenschap, voor Nederland (niet licht
is te overschatten, en dat als Indië zich
tot een zelfstandigen staat onder Neder
landsche opperregeering en nog zeer vele
jaren onder Nederlandsche leiding ont
wikkelt, deze haar merk zal zetten op
den wordenden staat en dat dan de Ne
derlandsche taal, indien wij onze taak
tegenover het onderwijs in Indië behoor
lijk opvatten, een groot verspreidingsge
bied zal vinden, en dan bovenal ons land
met zijn koloniën 'tezamen 'een plaats van
beteekenis zal blijven innemen in de rij
der volken, waardoor het aanzien van
den Nederlandschen stam wordt verhoogd.
Wij zijn het ;ook met onzen aanvaller
eens, die zeide: „Verlies van onze kolo
niën zou een ramp zijn", en wij gaan
ook in zoover met hem mede, dat wij
meenen, dat het althans minder noodlottig
zal zijn, wanneer dat later het geval wordt,
als het oogenblik zal zijn gekomen voor
hare geheele zelfstandigheid, dan wan
neer het geschiedt door 'de overheersching
door een ander volk.
Doch het tijdstip voor de algeheele zelf
standigheid, ligt, zelfs bij een snelle ont
wikkeling, in een verre toekomst ook
naar de meening van onzen bestrijder
in een verdere toekomst allicht dan het
tijdstip, waarop de ramp 'zal komen, waar
van ook onze tegenstander sprak, en welks
komst zonder twijfel zal worden verhaast,
als wij bij de pakken blijven neerzitten,
in gelatenheid afwachtende de dingen, die
komen zullen.
Wil men de handen niet uit de mouwen
steken, nu het nog tijd is, dan stelle
men zich van ions aandeel in de ontwik
keling van de inlandsche bevolking van
Indië maai- niet veel' voor, en breke zich
vooral' het hoofd maar niet over de vraag,
wanneer het tijdstip zal zijn aangebroken,
waarop Indië rijp zal zijn voor zelfbe
stuur. Over het al of niet verleenen der
emancipatie zal ons oordeel dan vermoe
delijk wel niet meer worden gevraagd.
Daarom is het zoo gevaarlijk om, als
het aankomt op handelen, het materieele
gedeelte van het vraagstuk geheel voor
bij te gaan en uitsluitend aan het ideëele
aandacht te schenken.
Van welken kant men de Indische vraag
stukken ook beziet, men zal moeten er
kennen, dat zij hebben een zeer belang
rijke financiëele zijde.
Wij gelooven niet, dat door een ver
wijzing, zonder meer, 'naar de wet van
1912, waarbij de Scheiding tusschen Ne
derland en Indië tot stand kwam, de Ne
derlandsche schatkist van de zaak afkomt.
Een liefde voor Indië, die de financiëele
gevolgen uitsluitend ten laste van Indië
wil brengen, is apenliefde.
Men verklaarde dan maar ronduit: Wij
laten Indië liever los.
Waar nu de geldelijke regeling dient
vooraf te gaan, leek het ons practisch
en lijkt het ons nog, ondanks! de verwij
ten onzer aanvallers tegenover de even-
tueele verplichtingen van materieelen aard
te wijzen in de eerste plaats op de mate
rieele en niet op de ideëele, op geld
niet waardeerbare belangen, gelijk onze
tegenstanders deden. Al hebben wij er
nimmer aan gedacht, te geweren, dat het
belang bij het behond van Indië slechts
een materieelen kant ion hebben, wij
zijn toch niet genoeg idealist om te mee
nen, dat de doorsnee-Nederlander in
Europa zoowel als in Indië tot groote
ï'inancieele offers zal worden bereid gevon
den, wanneer men herq komt spreken
b.v. over ons taalbelang, voor welk be
lang hij wel niet geheel ongevoelig js,
maar toch alleen dan als het hem geen
geld kost.
Ook de behartiging der ideëele belan
gen eischl in Indië voor alles materi
eele bescherming. Dit hebben wij1 nog.
onlangs vernomen uit den mond van den
Javaan Noto Soeroto, toen deze de ethi
sche zijde van het vraagstuk, het een
drachtig en in onderlinge waardeering. sa
mengaan van het Oostersche en Wester-
sche element in Indië, in warme bewoor
dingen bepleitte.
Maatregelen materieele en ideëele
moeten worden getroffen vóór het. He
laat is.
Alle doeltreffende maatregelen, van wel
ken aard ook, die kunnen strekken tot
verhooging van de weerkracht, het weer
standsvermogen van Indië zullen wij toe
juichen. Als tot de maatregelen, die ab
soluut noodzakelijk moeten worden geacht,
ook behoort uitbreiding van leger en vloot,
oif van een van beide, zullen wij ook
die hebben te aanvaarden op gevaar
af van militarisme en imperialistische
groot doenerij te worden beticht. Doch dat
deed men ons trouwens reeds bij voor
baat.
Wij zijn het inmiddels volkomen eens
met onzen tegenstander, die zeide dat,
hoe de verdediging in Indië te land en te
water behoort te worden gevoerd, met
vrucht eerst zal kunnen worden bespro
ken, als voorstellen van de Regeering ter
tafel liggen.
Het beoordeelen van de doeltreffendheid
der door de Regeering in te dienen voor
stellen op het Stuk der defensie zullen.:
zij echter hebben over te laten aan do
deskundigen.
Wij kunnen dus slechts afwachten, na
dat wij ons hebben gekweten van de taak
de aandacht te vestigen op het belang,
aan het behoud van Indië verbonden, zon
der daarbij de stoffelijke zijde van dat
belang voorbij te zien.
Waarlegen wij echter nog wenschen te
waarschuwen met alle kracht, dat is te
gen het gevaar van zich te laten in slaap
sussen met zuiver ideëele argumenten,
los van de materie.
Dergelijke slaapdeuntjes zijn te gevaar
lijker naarmate zij schooner klinken en....
goedkooper zijh.
Frankrijk.
De zaak van mevrouw Caillaux, die
nu in Parijis aan de orde van den dag is,
brengt allerlei sensatieWekkend nieuws
aan de markt.
lederen dag yinden verhooren plaats
en wordt een poel van ongerechtigheden,
geopend, ons een blik gunnende in het
private leven der Parijlsche aristocratie.
Over het conflict Calmette-Caillauix wor
den nu weer bijzonderheden vermeld, die
een ander licht op de zaak werpen. Voor
da waarheid yan het verhaal staan wij
echter geenszins in. De juistheid van der
gelijke mededeelingen staat natuurlijk bui|-
ten onze beoordeeling.
Er is reeds lang een andere oorzaak
gezocht voor de buitengewone heftigheid,
waarmee Calmette 'zijn polemiek tegen,
Caillaux gevoerd heeft als die, welke al
leen in een yerbchil van inzicht in d«
belastinghervoiming gjelegen zou zijn. De]
menschen, die Calmette goed gekend heb
ben, moeten 'verbaasd zijh geweest over
dein ongewoon scherpen toon, die uit zijn
stukken tegen Caillaux sprak en die vol-
baasd zijh geweest over den ongewooh
scherpen toon, die uit zijn stukken tegen
Caillaux sprak en die volstrekt niet in
overeenstemming was met zijn karakter.
Calmette schijnt een zacht en beleefd
metnsch geweest te zijn. Natuurlijk heeft
zijjn verwoede aanval op den minister
van financiën tot veel racontars aanlei
ding gegeven, en 'rij1, die in de vrouw-
den sleutel tot het geheim meenen te
moeten zoeken, vinden het meest geloof.
Calmette en Caillaux, zoo wordt verteld,
dongen beiden naar de gunsten van een
zelfde vrouw, mevrouw; B„ de vrouw vlan,
een bekend journalist. Calmette was op
het oogenblik, dat hij vermoord werd,
gqwikkeld in het proces, dat hem van zijn.
vrouw moest pcheiden en men zegt dat
ook Caillaux scheidingsplarmen had. Ah
leen (het feit, dat zijn tegenwoordige vtouw;
een erfenis yan twee millioen Dank get-
kregen had, heeft hem doen besluiten)
brji haar te blijven.
't Is dus mogelijk, dat do haat van Cal
mette tegen Caillaux, die uit de verwoede
aanvallen van den journalist op den per
soon van den minister van financiën
sprak, zijn oorzaak vond in minnenijd.
Deze zou dus de Fransche politiek be-
heerschen.
Geheel onwaarschijnlijk is het niet.
Fmnkrijk's historie vermeld meer derr
gelijke gevallen.
Engeland.
Omtrent den toestand te Belfast wordt
van daar aan „Het Vaderland" het volgen
de geschreven:
De „oorlogs"-toebereidselen gaan hun
rustigen gang. Gisteren was ik in een van
de gebouwen van de Unionisten, het oude
Stadhuis. Ik sprak even met den Unio
nist Council mr. Anderson, die me uiteen
zette, hoe de Ulster-mannen werken. In de
Town-hall alleen zitten een 100-tal klerken
ter regeling van alle orders en werkzaam
heden. Daar van uit; gaan ook de ontzagge
lijke bergen propaganda-lectuur.
De regimenten zijn op domocxatischen,
grondslag gevormd. Iedere sectie, icdero
compagnie, ieder bataljon en regiment
kiest zijn eigen leiders, 's Avonds komen
de manschappen van hun werkplaatsen
en kantoren om gezamenlijk te oefenen.
Tot dusver nog in burgerkleëren, doch
langzaam aan worden ze allen gestoken
in militaire kleed ij,.
Naar Captain Graig's buitenplaats, even
buiten Belfast, waar sir Carson voor een'
paai' dagen verblijf houdt, wordt regel
matig door de Belfasters een bedevaart
ondernomen. Ik ging er gisteren even heien
om sir C'arson te spreken en mijn brief
werd aan tien ingang van het buitengoed
aangenomen door een Van de Ulstersol
daten volkomen in oorlogstenue met de
kogelpunten komend uit zijn bandelier en
zijn zwaard hangend aan een wit-leeren
koppel. De uniform zelf is van reseda-
kleurige stof gemaakt als die van de
ler&che infanterie met omwonden beenen.
Aan iederen ingang van de buitenplaats
stonden 12 gewapende Ulstersoldaten en
op de zacht-glooiende heuvelhellingen van
het landgoed zag ik de tenten voor een
200 man sir Carson's lijfwacht. Mijn
brief werd beroken en beslagen, alsof
er dynamiet in kon zitten, vóór besloten
werd hem- den leider te brengen.
En 's avonds zag ik een afdeeling van
500 man door Belfast's straten trekken,
zonder uniform, maar met zeven Schob
sche pijpers en acht tamboers voorop.
En de bedwelmende doedelzak-muziekj meti
haar eentonig motief gaf een stille begees
tering zóó groot, dat ik voelde hoe deze
mannen the very minute den dood zou
den zijh ingegaan.
Vereenigde Staten.
Het Panamakanaal. Bij de stem
ming in het Amerikaansche Huis van
Afgevaardigden over het nieuwe Pana
makanaal-wetsvoorstel van president Wil
son, hebben de aanhangers van Wilson,
trots het heftige verzet zijner tegenstan
ders, de overwinning behaald. Het Huis
besloot n. 1. met 207 st. tegen 176 st.
met de beraadslaging van het voorstel,
dat naar men weet de opheffing beoogt
der vrijstelling van tol in het Kanaal
voor Amerikaansche schepen, voort te
zetten.
Uit deze stemmen-verhouding kan vrij
wel worden opgemaakt, dat de voor
standers van het wetsvoorstel ook bij
de definitieve eindstemming in de meer
derheid zullen zijn.
Oobtenrijk-Hongarije.
Het gebeurde eens, in den goeden
ouden tijd, dat ergens in Bohemen een
vader weigerde zijn kind naar de cate
chisatie te zenden, weigerde het kind
godsdienstonderwijs te doen geven. Dit
was geen quaestie van ongodsdienstig
heid, maar hing natuurlijk samen met
den taalstrijd. De vader was een Tsjech
en wilde geen godsdienstonderwijs aan
zijn kind laten geven in het Duitsch.
De districtsschoolraad, die door den
schoolopziener met het geval in kennis
werd gesteld, velde het besluit, dat die
vader verplicht was, met het oog op de
bestaande bepalingen, 't kind godsdienst
onderwijs te doen geven. De vader tee-
kende tegen dit besluit van den districts
schoolraad verzet aan, en de zaak kreeg
nu het gewone verloop. Telkens werd
een besluit geveld, en telkens verzet
aangeteekend met hooger beroep, zoodat
ten slotte de beslissing van den minister
van onderwijs in Weenen moest worden
ingeroepen.
Deze heeft nu beslist, in allerhoogste
instantie, dat de vader verplicht is, zijn
kind godsdienstonderwijs te doen geven.
De districtsschoolraad kreeg tevens de
opdracht den vader te doen ontbieden,
en hem dit duidelijk te maken.
De districtsschoolraad antwoordde ech
ter, toen dit besluit van den minister
van onderwijs aankwam, dat het
niet meer noodig was. Er waren toch
sedert de eerste beslissing van den
schoolraad en dit besluit tien jaren ver-
Ioopenhet kind van toen is nu meer
derjarig, gehuwd, en zelf reeds vader.
De quaestie komt nu spoedig voor, of
hij z ij n kinderen godsdienstonderwijs
zal laten geven Hand.
Zuid-Afriks.
De Ka f fors. De Transvaalsche Boe
ren zijn nogal eens over den hekel ge
haald omdat zij de kaffers niet als hun
evenboortigen behandelden. De Boeren
merkten daartegen evenwel altijd op', dat
deze beoordeelaars de kaffers niet keil
den.
Wat lezen wij in „Het Handelsblad"?
I 1
„!Het Zwarte igevaar groeit intusschen
voortdurend. Het aantal aanrandingen1,
vooral in de buurt van Johannesburg)
neemt met den dag toe. Zoo veelvuldig
zelfs komen aanvallen van Kaffers op
blanke meisjes voor, dat do kranten zie
niet eens meer allemaal vermelden. Het
valt niet te ontkennen, dat, al was het ré
gime van den Boer in sommige opzich
ten wel eens wat ruw en hard, het toch
ook veel goeds had. Het respect van deiï
Kaffer voor den witmensch was stellig)
veel grooter in dien tijd dan tegenwoordig.
En aanrandingen kwamen lang niet Zoo
veel voor. Sommige Engelschen beginnen
zelf in te zien, dat hun emancipatie-
systeem hier en daar niet geheel in orde
schijnt, ta wezen, maar ze glijden langs
de helling en heit zal niet Zoo heel ge
makkelijk wezen om thans te stoppen.
De Kaffers bezitten eigen bladen, die
een geheelen staf van Kaffer-redacteuren
hébben. Die kranten beginnen een toon
aan te slaan, die als een teeken dejsl
tijös wel de aandacht waard is.
Een er van, de „Abantu-Batho" zegt
bijrv. het volgende: „Wij hebben au al
zoo lang moeten hooien, dat de Kaffers
kinderen rijn en als zoodanig moeten
