VOOR ZEELA
No. 148. 1914.
Woensdag 35 Maart
38e Jaargang.
GHRISTELIJK-
HISTORISGH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. D HUI), te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Binnenland.
Spr. wéés Voorts op het feit, dat er
Zooveel stelsels van invaliditeitsverzeke
ring zijn. Terwijl de heer Treub. de jwet
ujlt elkaar heeft gezet, heeft de heer P|o-
lak gezégd, dat hij' bleef bij de verzeke
ring zonder arbedderspremie.
it de Provincie.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers0.05)
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van l10 regels f 1.iedere
regel meer 10 cent
Zij die zich met 1 April a. a. op
ons blad abonneeren, ontvangen de
tot dien datum verschijnende num
mers gratis.
0e staking te Almelo.
Uit door ons ingewonnen informaties
is ons gebleken dat de voorstelling; dei-
feiten gelijk de sociaal democratische pers
die geeft, onjuist is. en dat. het relaas
Van „De Nederlander", waarvan wij Vrij
dag een resumé gaven, aan nauwkeurig
heid niets le wensciien overlaat. i
Wij zijn hel dan ook niet eens met „Pa
trimonium" en „De Standaard" dat deze
staking moet gesteund worden, overtuigd
als wij zijn van het goed recht der pa
troons in deze kwestie.
In het manifest aan de burgerij in Ja
nuari te Almelo verspreid, wordt hoe
eigenaardig toch 1 niet de na
druk gelegd op grieven betreffende lage
loone.n, onredelijke behandeling, te lange
arbeidsduur, maar wordt als inzet van
den strijd genoemd de erkenning der
organ i s a t i e. Wie eenigiszins op de
hoogte is, krijgt den indruk dat de zooge
naamde loongrieven enz. slechts dienen
moeten om in het oog van Neerlands volk
de staking een gliinpi van recht te geven.
i\Ti heeft de organisatie inderdaad recht
door de patroons te worden erkend, doch
alleen dan, wanneer de arbeiders, zicih
eerst, individueel of gezamenlijk, direct
tot hunne patroons hebben gewend en
afgewezen zijn. Bij de firma's' Bendien
en Smits is niemand geweest, waren zij
gekomen, zij zouden niet afgewèzen zijln.
De organisaties zijn den firma's rauwe
lings op het lijf gevallen met de niede-
deeling dat zij voor hen een nieuwe loon
regeling hadden gemaald, en dat zij daar
over dan en dan, Zoo en zoo laat, to hun
nen kantore, kwamen spreken. Diit schrij
ven ging vergezeld van een loonregeling",
.welke zeer onredelijke eischen en boven
dien dwaasheden bevaitte, waaruit ten
duidelijkste bleek, dat de eiscihers zon
der kennis van zaken oordeelden. Enkele
voorbeelden mogen dit verduidelijken
Herhaaldelijk wordt het voorgesteld als
of de arbeidsters een collectief contract
wensohten gelijk de typographen dat thans
over liet geheelc land hebben inge
voerd gekregen. Zoo staat vhet echter niet.
Tot bewijs diene het feit dat het loonta-
rief hetwelk men Bendien deed toekomen
verschilt van dat, gezonden aan Smits.
Nu is bekend dat de firma Smits voor
verschillende artikelen een hooger maak
loon betaalt dan de firma Bendien. Wat
zou nu logischer zijn dan van Bendien
uit dien hoofde meer opslag te vragen dan,
van Smits? Echter blijkt telkens dat juist
het omgekeerde het geval is. Betaalt h.v.
Smits 25 en B. 20 et. voor een artikel,
dan werd van Smits 5 ct. en van JBi.
3 ct. loonsverhooging gevraagd (deze ge
tallen zijn uit de lucht gegrepen en die
nen alleen ter verduidelijking.)
Verder bemerkte men meermalen dat
een lager loon werd geëischt dan reeds
werd verdiend. Natuurlijk doordat de or
ganisaties niet op de hoogte waren van
de ioonen die de firma's betaalden, en
voor 't vaderland weg wat hadden opge
schreven. Eigenaardig is ook dat juist
op die artikelen, waarmede de meisjes
de hoogste loonen maakten ook de hoogste
opslag werd gevraagd. Waar moet dat
heen? Ook werden artikelen opgenoemd,
die de firma's óf in geen jaren hadden
gefabriceerd, of in 't geheel niet kenden,
.hoe degelijke vaklui ze ook zijin. Voor
de firma's alweer het bewijsi dat de
fidschers niet op> de hoogte waren. Ter
wijl het slot de deur dichtdoet: Op al
de artikelen die bij vergissing of door-
onwetendheid niet vermeld waren, werd
10 pet. verhooging gevraagd, ongeacht na
tuurlijk of daarvoor reeds een hoog of
een lager loon wierd betaald. Evenals in
Zaandam deed zich tenslotte ook hier het
geval voor dat de arbeiders maar niet kon
den vatten het verschil tusschen he;t
driedubbele en 200 pot. erbij. Merkte h.v.
de firnra. op wanneer op een of andere
werkzaamheid b.v. het aanzetten van
knoopen, waarvoor vroeger ct. werd
betaald en nu 11/2 ct. werd gevraagd,
dat dit 200 pot. loonsverhooging was, dan
trok men een gezicht of men het in
Keulen hoorde donderen, en er werd ge
zegd: Wat is nu ééne cent voor zoo'n
groote firma. Alsof men niet begreep dat
een loon van h.v. f7 daardoor steeg
tot f21.
Is het wonder, dat de firma's, nu, hun i
de weinige zakenkennis der aanvragers ge-
bleken was, terwijl zij uitt ervaring wis
ten, hoe moeilijk met dezen te redenee
ren viel, bovendien in aanmerking ne
mend dat een zeer groot deel van hun
personeel niet hij de organisaties was
aangesloten, is het wonder vraag ik, dat
dit alles den heeren te machtig werd,
en zij weigerden over zulke eischen een
conferentie toe te staan?
Wij zouden het over 't geheel juiste
relaas van „De Nederlander" nog wel
kunnen aandikken en aanvijlen; doch
meenen genoegzaam te hebben aangetoond
waarom wij de Chr. werklieden die daar
staken niet kunnen steunen. Trouwens dat
zijn er niet zoo veel. Wij noemden hét
cijfer honderd, met inbegrip der Room-
schen; en onze naaste „broeders", die
't nauwelijks tot 40 brengen, onder welke
drie gereformeerden, treden niet tegen de
mishandelingen op die door de andere
stakers(sters) in den eer-sten tijd ge
pleegd zijn op huis en have en de perso-
sonen der werkwilligen. Eén dezer laafeten
kreeg een steen door de ruiten heen in
zijn bed. Een ander heeft pjlanken moe
ten spijkeren omdat, herhaaldelijk zijn rui
ten werden ingeworpen.
En dan de broodval! Een winkelier,
wiens kostganger bij Bendien doorwerkte,
werd gedreigd met boycot, indien hij dien
man niet de deur uit zette. Anderen win
keliers werd verboden aan onderkruipers
te leveren. Waren de ouders of bloedver
wanten van werkwilligen neringdoend, dan
wist men hun op allerlei wijs te bena-
deelen. Een airme broodventer, die in een
arbeidersbuurt steeds veel brood ver
kocht, werd gedwongen zijn twee dochters
van de fabriek te nemen op straffe van al
zijn klanten te verliezen. Die man lijdt
nu gebrek.
En de „mannenbroeders" voor wie wij
dan onze gaven zouden moeten offeren,
zien het zwijgend aan, of wrijven zich de
handen, anderen zeggen luid op: wie met
hooren wil moet voelen. Ook Christelijke
meisjes deden aan de relletjes mee. Daar
is in de Christen werklieden van Almelo
een roode geest openhaar geworden, en de
socialisten deelen, ook in het gemeentebe
stuur, de lakens uit.
Ook voor onzen tijd!
Wanneer de vijg niet uit zal hotten.
Geen druif meer zwellen zal van wijn,
De olijf haar kweekers zal bespotten,
En alle vruchtboom kaal zal zijn;
Als nergens graanveld meer zal rijpen,
De herder tevergeefs zal grijpen
Naar ooi of rund op veld en stal;
Zoo weet (ik nog dat onder 't lijden
Mijn ziel in God zich zal verblijden.
Mijn hart in Hem opspringen zal.
'Da Cost a.
Patrim oni u m.
Onder telegrammen meldden, wij gis
teren reeds een en mul er over de ver-
gladering van Dinsdag.
Na de opening werd aan de orde ge
steld cl'e vraag van de afd. Amsterdam,
luidende„Wa,t moet door „Patrimonium"
wprdan gedaan in de huidige politiek^
constellatie om te doen behouden Mijf-
ven w,a't op- sociaal-wetgevend gebied is
verkregen, (ajsmede om den voortgang! der
sociale wetgeving te bevorderen?",
Naar aanleiding hiervan zeide de afge
vaardigde van Amsterdam, dat krach
tig moet worden aangedrongen op uitvoe
ring van de wet-Talma en voorts op zoo
krachtig mogelijke bestrijding van de wet-
Treub, echter met wettige middelen. Deze
vergadering Zal hebben uit te maken, op
welke wijze zal moeten geageerd worden,
opdat aanneming, van de wet-Treuh worde
verhinderd, want dez© wet bevat te veel
verslechteringen voor de arbeiders.
Ook de afgevaardigde van Den Haag
pleitte hiervoor.
Daarna Werd een ingekomen schrijfven
Van de (3. D. P. voorgelezen, waarin
wordt aangedrongen op gezamenlijk© ac
tie met alle centrales, vakbonden enz. in
het land, tegen de wet-Treuh.
De afgevaardigde van Alphen waar
schuwde tegen samengaan met een partij,
die beginselen heeft vijlandig aan die van
„Patrimonium".
Voor de afdeeiing Amsterdam werd
daarna het woord gevoerd en er op gewe
zen, dat „Patrimonium" heeft op te ko
men tegen de niet-uitvoering van de wet-
Talma door diens opvolger, Minister
Treub, Toen Minister Kuyper indertijd een
andere Onderwijs- en Loterijwet wilde in
voeren, voerde hij inmiddels toch de be
staande wetten uit. Spr. zou willen voor
stellen een verzoek te richten aan H. M.
tot uitvoering van de wet-Talma en voorts
e)en verzoek tot /le Tweede Kamer tot
verwerping van de wet-Treuh.
De afdeeiing Leiden bepleitte de wen-
schelijkheid van de instelling eener Com
missie tot onderzoek, om zoo mogelijk
te komen tot oprichting eener eigen druk
kerij.
De heer 1' a 1111 a, daarna 't woord ne
mend, zteode, nu hij benoemd is tot lid van
de Commissie van Advies, weer iets te;
moeten Zeggen. Spr. voelt zich volkomen
log van de politiek en hit verheugt Item
dat hij na een politieke loopbaan sinds
1901, weer kan doen op een gegeven
oogenblik, wat door God gewézen wordt.
Spr. begeert dan ook niet meer naai' cle
politiek.
Wat spr. wil zeggen is niet, of de wet-
Treuh er zal komen of niet, ook niet of
Rechts weer aan het bewind zal komen.
Spr. wil het hebben over het belang der
sociale wetgeving en in verhand hiermede
ontraadt spr. het richten van een adres
.aan de Kamer.
Wianneer het artikel tot bevel van uit
voering' der Invaliditeitswet wordt aange
nomen, Wordt in de eerste plaats de ziorgj
voor de oude arbeiders gebracht onder
het begrip „zorg voor béhoeftigen". Daar
zijn wij, aldus spr., altijd tegen geweest.
De oude arbeider moet zelfstandig kun
nen blijven en op den duur is cfat moge
lijk.
Spr. ging vervolgens na de geschiede
nis van de wet in Frankrijk in 1905, on
geveer een wét als Minister Treub nu
■miaakt. Na eenige behandeling 'dier wet
noemde de Senaat haar „de verplichte
onderstand". In verhand daarmede zeide
spr. niet te begrijpen, waarom een arbei
der onderstand krijlgt, alleen, omdat hij
70 jaar Js, eai waarom niet iemand, die
nog geen 70 jaar oud is, doch door ziekte
of invaliditeit behoeftig wordt.
In Frankrijk is toen gezegd, dat de
arbeiders daar niet mede geholpen werden
en er ovlgde een verplichte arbeidsverze-
keiing.
In de tweede plaats, wanneer het be
wuste artikel wordt aangenomen, dan
kan het zijn, dat die wet rustig blijft lig
gen. Er staat b.v. dezer dagen een wet in
het Staatsblad» die 50 jaren oud is, n.'l.
die tot aanbouiwing van een paleis voor
de Kamer, en die wet is nog steeds on
uitgevoerd.
Als de Linkerzijde aan het roer is, dan
kan de Kamer vlug werken. Dat komt
door de goede liberale pers. In heft am»
gekeerde geval, Wanneer Rechfcsche Re-
gjeering aan het bewind is, verdedigt die
zelfde pers op alle mogelijke wijze he't
vertragen van de werkzaamheden der Ka
mer in verband met een ontwerp'.
Nu zlou men het wetsbevel tot uitvoe
ring in 1916 willen schrappen. Daartegen
moet gewaakt worden. Spr. heeft verder
geen hartstocht gevoeld voor de zegel-
plakkerij; doch hij zélf heeft het er niet
uit kunnen krijgen. Indien Treub het
k(an, spr. is dat böst. Maar wat niet
moet, is, de wet al verbeterende, haar
doodmaken. (Applaus.)
Spr. is er van overtuigd, dat de heler
Treub meent, dat hij zijn nieuw plan
er (Joor brengt, maar spr. gelooft, dat
niet en daarom is het van de grootste
beteekenis, dat het Nederlandsche volk
weet wat er gebeurt. Een adres Zenden
aan do "Kamer heeft weinig praottech
gevolg; het Wordt gelezen, als do zaak
reeds is voor geweest. Maar waal- het
op aankomt is voorlichting van de
openbare meening. Wij hebben, aldus
spr. geen pers, die het publiek bereikt.
Wat de ouderdomswet betreft zeddc
spr. dat toen bleek, dat er pl.m. 90.000
personen van zouden profiteeren, zeide
men, dat de wetgever zich had vergist,
maar is dat niet juist verheugend, aldus
do heer Tahna?
Spr. haalde daarop eenige voorbeelden
aan, waaruit bleek, dat het publiek niet
bereikt werd. Dit nu moet „Patrimo
nium" trachten te hereiken in de eerste
plaats door het orgaan. Ten opzichte
van brochures is spr. sceptisch gezind.
Voor die propaganda is' het bondsbestuur
het aangewezen lichaam; zij moet daar
toe een commissie van onderzbek vormen.
in dit verband Wees spr. er op, dat de
Kanier gevoelig is voor politieke, zakelijke
grenzen, maar nog meer wanneer er
gewezen wordt pp' het een of ander on
recht. Wanneer „Patrimonium" de mid
delen geeft tot zelfstandig optreden, dan
kan tegenover volk en Kamer een nuttig
werk worden gedaan. 1
De afdeelingen moeten daarbij krach
tig steunen. En aldus zal er samenge
werkt kunnen worden met den wetgever.
Spr. heeft als minister altijjd graag cri-
tiek gehoord op (zijn arbeid, omdat
daarmede de Zaak werd vooruitgebracht.
Spr. besloot met een krachtig opwek
kend woord in den zin als hierboven
aangegeven.
Ds. Sikkel bracht hulde aan den heer
Talma, en sprak de hoop uit, da!t 'hijl
zijn heele leven lang aan „Patrimonium"
en het doel dat zij nastreeft, verbonden
zal blijven.
Spr. is ex Van overtuigd, dat oud-mi
nister Talma nergens beter op zijn plaats
weer zal zijn, dan in de politiek, om te
werken voor liet geheele volk.
Daarna werd de volgende motie aan
genomen: „De Bondsvergadering, gehoord
de bespreking over de voorstellen Amster
dam, 'sGravenhage en Dokkum, draagt
aan het Bondshestuur op de middelen te
beramen, welke 'den vooruitgang van de
sociale weigering, jn het bijzonder ook
voor de arhedders-vei'zekering, kunnen be
vorderen.
Besloten werd tot benoeming van een
commissie als door den heer Talma be
doeld, waarin zitting zullen nemen de
heeren Talma, mr. Rutgers, Kruithof, sec
retaris van het Christelijk vakverbond,
Smeenk, redacteur van Patrimonium en
P. Aran Vliet, bondsvoorzitter.
Vervolgens is aan de orde gekomen het
Volgende vraagpunt van de afdeeiing
Utrecht: Wat kan gedaan worden voor
hen, die in het bedrijf hun geschiktheid
om te werken gedeeltelijk hebben verloren
en nu, hoewel een uitkeering ontvangen,
van de Rijksverzekeringsbank', nochtans
niet in staat zïj'n hun positie to hand
haven
De heer Talma wees er naar aanleiding
v;an dit voorstel op, dat het zaak is te
onderzoeken hoe het onder de werklieden
staat met de werking van de Ongevallen
wet. Spr. meent, dat het aanbeveling ver
dient om aan de commissie van arbeideirs1-
wetgering alle bekende gevallen mede te
Jeelen, die een verkeerde werking Van het
stelsel aantoonen. Te overwegen is, af
gezien van de herziening van de Onge
vallenwet, of men bij de patroons érop
zal aandringen om de arbeiders, die juit-
keering ontvangen, te werk te stellen. De
doctoren zïjln het er vrijwel over eens;
dat in een aantal gevallen, een door een
ongeval getroffene alleen genezing kan
vinden door weer te werken. Overeen
komstig het advies van den heer Talma
werd besloten om bij de commissie voor
arbeidswetgeving er op aan te dringen
om, naar aanleiding van de gevallen, wel
ke haar medegedeeld waren, te overwe
gen of er termen bestaan om bij de re-
geering op 'wetswijziging aan te drin
gen. 1
Naar aanleiding van eenige voorstellen
irizjake een tweede sociaal congres werden
als leden der door dr. Kuyper reeds ge
vormde commissie te dier zjake voor
Patrimonium nog aangewezen de hee
ren Talma, Smeenk en de bondsvoorzit
ter, de heer Vian Vliet. In de zé com
missie hadden reeds: zitting de heeren
dr. Kuyper, prof. Diepenhorst en Van dei-
Voort van Zijp.
De afdeeiing 'I lillesluis Feyenoord had
een voorstel ingediend, om er hij de sy
node der Gereformeerde Kerken op aan
te dringen, dat zij de noodzakelijkheid uit-
spreke voor de plaatselijke kerken, om
sociale voorlichting te geven in dienst
van Gods Woord.
Een Zeeuwsch afgevaardigde wees er
op, dat in Zeeland vele predikanten, ouder
lingen en diakenen vijandig tegénover Pa
trimonium staan.
De voorzitter en eenige afgevaardigden
betoogden, dat deze zaak door de plaatse
lijke organisaties ter hand genomen moet
worden. 'Ook houde men er rekening mede,
dat Patrimonium plaats biedt voor lid
maten van alle Protestantsche kerjken.,
In tusschen Zegde de voorzitter toe, dat
da gecommitteerden v!an Patrimonium in
de commissie voor het tweede sociaal con
gres moeite zullen doen, om het onder
werp als een der punten van bespreking
op de agenda van dit congres te bren
gen- f
De vergadering werd daarna gesloten.
A. S. Ta 1 m a.
Bij K. B. van 20 dezer is aan A. S.
Tahna, oud-minis'ter van 1., n. en h. te
',s Graven ha ge, verlof verleend tot het aan
nemen van het grootkruis van do orde van
St. Olaf, hem door Z. M. den Koning'
van Noorwegen geschonken.
Vr ij kaarten voor Kam er leden.
Jhr. mr. Victor de Stuers, lid van de
Tweede Kamer voor Weert, heeft de
voor liern bestemde vrijkaart voor de
spoorwegen teruggezonden met de op
merking „dat hij geen douceurtjes aan
neemt van maatschappijen of personen,
welke hij geroepen kan worden te con
troleeren". N. R. C.
Luitenant.gen. Kooit
In den ouderdom van 73 jaren is gis
teravond te 'sGravenhage overleden de
oud-minister van oorlog A. Kool.
Majoor Thomson.
Uit een particulier schrijven van ma-
jaar Thomson aan eener zijner vrienden
alhier, gedateerd 19 Maart uit Valona,
mocht het Vad. het volgende overnemen
„Kom net uit Ivorfoe, waar ik een week
was om verbinding te krijgen met den
„President" van „Autonoom Epirus". De
toestand is daar ernstig en zooals ge
weten zult, ben ik door den Vorst tot
buitengewoon algemeen Commissaris van
Zuid-Albanië benoemd met „plein pou-
voir" een moeilijke taak die echter, als
ik slagen mag, eervol is. Ben voor eenige
dagen in Valona om verschillende dingen
in zake gendarmerie te regelen en wacht
hier op antwoord van Zographos, wien
ik mijn basis van administratie, school
politiek enz. in Zuid-Albanië in een
onderhoud met zijn afezant Carapanos
kennen deed. Het decreet, waarin
de vorst mij mijn zending opdroeg, was
zoodanig ingekieed, dat ik er uit lees
een haast te groote waardeering voor
het organisatorisch werk, dat ik tot he
den verrichtte. Toch stemt die onom
wonden erkenning me dankbaar en geeft
ze me nieuwe kracht om daar in het
Zuiden te willen slagen.
In ons onderschrift onder het bericht
uit Oomburg in ons no. van Maandag,
regel 8 van onder, staat hem. Wij schre
ven echter hen, wat uit het verband
den lezer wel duidelijk zal zijn. Wij
merkten op dat de burgemeesters
recht hebben van verandering der slui
tingsuren en dus niets hen belet deze
uren te vervroegen.
Nog maken wij melding van een ver-
