NIEOWSBLAD
VOOR ZEELA
1914.
Dinsdag 34 Maart
38e Jaargang.
papier.
.ier.
éét (VI.)
oe
rkens,
itroo.
lid ol Meisje
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
i
JSo. 147.
op
eid
•g. -
$D Boons!
te koop,
d Meisje
Binnenland.
GEN
e koop:
ilmesi
n geit,
vraagd
ide Meid
gevraagd,
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. DHUIj, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
F. TOEBES
LEN
1RRAAD
of vroeger
t- en Slaap-
ension.
iu dezer Courant
ng van haar 6e
op 't dorp, te
riante
11$.
eau ..De Zeeuw"
NE Oostkapelle
1
P
ost-Souburg.
KLUIJFROUT
0 P
en, Kruitmolen.
P
1
STENMILLER,
F.
ilfde adres een
•aagd, vast werk,
Abeele.
serooskerke (W.)
IED, „Paulienen-
k
E, St. Laurens,
HJNSE, Noord-
n gezin
en verval. Fr.
Baurdoux Mid-
>f met Mei
CHAART, Vlis
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
jEnkele nummersO.05j
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels f 1.iedere
regel meer 10 cent.
Zij die zich met 1 April a. s. op
ons blad abonneeren, ontvangen de
tot dien datum verschijnende num
mers gratis.
Geen steun aan de gemeenten.
De minister van financiën helpt, even
als zijln overige collega's, dapper mee
om de valsche verkiezingsleuzen der li-
berale&i van 1913 aan de kaak te stel
len. i »- ,i
Een dier leuzen luidde, dat de gemeen
ten moesten worden geholpen, en er bij
werd verteld, dat minister Heemskerk,
schoon oud-wethouder van Amsterdam,
niets deed om den geeuwhonger der ge
meentekassen te stillen.
De beschuldiging was valsch, want er
was ingediend een wetsontwerp-Heems
kerk dat aan de gemeenten het recht
schonk tot het heffen van opcenten uit
de belasting op de naamlooze vennoot-
scliappen.
Dit ontweip is door minister Bertling
niet alleen niet overgenomen, maar hij
strijkt deze opcenten ten bedrage van zes
tig, op ten behoeve van het Rijk- En;
voorts belast hij bier en tabak, lègft hij
beslag op het suikerpotje, dupeert hijl de
minvermogenden met verdubbelde opcen
ten op' hun bedrijfsbelasting, en haalt de
rest uit de successie, met vriendelijke toe
zegging van nog meer.
Wie nog niet gelooft, dat er in Juni
door de vrijzinnige opscheppers in volks
vergaderingen, volksmisleiding op groote
schaal is gepleegd, zal het wel gewaar
worden, wanneer hij straks zijn belasting
biljetten thuis krijgt.
Patrimonium.
Gisteren meldden wij reeds een en an
der over de 33e jaarlijksche algemeene
vergadering van het Ned. Werkliedenver
bond Patrimonium. Aan de bladen ont-
leenen wij een cn ander over het gisteren
behandelde
Na. het openingswoord van den heer
P. van Vliet, den bondsvoorzitter, volg
de het jaarverslag, uitgebracht door den
secretaris, F. Noordhof, uit Arnhem.
Hieraan is hét volgende ontleend:
Herinnerd wordt aan de ten vorigen
jare te Rotterdam gehouden vergadering,
welke voor een belangrijk deel was ge
wijd aan de behandeling van het verkie
zingsprogram. Het Verbond heeft, hoewel
het als zoodanig geen deel neemt aan
de actueele politiek, in de verkiezings
dagen in samenwerking met andere Chr.
soc. organisaties een actie gevoerd voor
het behoud van het toen zittend kabinet.
Het verslag maakt vooxts met dankbaar
heid melding van hetgeen deze Minister
voor de ouden van dagen deed.
O.m. werd door het Verbondsbestuur
het initiatief genomen tot een actie ter
verkrijging van den vrijen Zaterdagmiddag
en verkorting van den arbeidsduur, wat
tengevolge heeft gehad, dat voor deze
zaak een permanent comité, bestaande
uit vertegenwoordigers van verschillende
Chr. Werklieden-vakbonden, in het leven
werd geroepen.
Een commissie werd benoemd om een
herziening van het sociaal program te
ontwerpen. Deze commissie kwam nog
niet geiieel met haar arbeid gereed.
In het afgeloopen jaar werden 7 nieuwe
afdeelingen opgericht, doch ook weder een
zestal opgeheven.
Omtrent den arbeid van het Chr. Bu
reau van het Verbond werd vermeld, dat
Sn dit jaar ongeveer 190 adviezen werden
verstrekt, ook van rechtskundigen aard,
betrekking hebbende op, zaken, rakende het
Burg. Wetb. (in het bijzonder de wet
op het Arbeidscontract) de Woningwet, de
Invaliditeitswet enz.
'Na verwelkoming van den eere-voorzit-
ter den heer K. Kater, en van oud-mi
nister Talma, en nadat de verslagen van
secretaris en pjenningmeester waren goed
gekeurd, werd overgegaan tot enkele be
noemingen.
Bij de verkiezing van drie bestuursle
den, wegens periodieke aftreding van de
heeren M. de Braai, li. Ouborg en F.
Noordhof, werden de aftredenden met
overgroote meerderheid van stemmen her
kozen.
Eveneens werd herkozen als lid van de
Commissie van Advies, Mr. H. jv. d.
Vegte, te Zwolle.
Ook de heer Talma werd in de Com
missie van Advies gekozen.
De heer Talma nam daarop het woord,
izeide dank voor de hartelijke ontvangst
in de vergadering en wees er voorts op,
in verhand met hetgeen door den voor-
zifter naar aanleiding van zijn minister
schap gezegd werd, dat in de politiek niets
zooveel schaadt, als wanneer de belang
stelling zich concentreert op den persoon.
•Wie het werk doet, komt er niet op aan,
indien het maar gedaan wordt. Daarom
raadt spr. ten sterkste aan: „zaken voor
op
Voorts is het spr.'s overtuiging zijn le
ven lang geweest, dat de eigenlijke voort
gang van sociale wetgeving in nauw ver
band staat met een gezonde ontwikkeling
van de arbeidersbeweging.
En dan zal de sociale wetgeving goed
deels afhangen van de wijize waarop de
arbeiders hun plaats innemen in de vak
beweging. De beginselen van „Patrimo
nium" zijn inderdaad goed en in staat de
arbeiders in goede lijn te leiden. (Appl.).
Het komt thans ten zeerste aan op posi
tieven arbeid. Spr. heeft ook eerbied voor
Smeenk's arbeid.
Men zoeke zijn kracht niet in debat;
veeleer in het doordringen van de arbei
dersgroep met den wil tot zelfstandigheid.
Daartoe is 'Wel degelijk voorlichting noo-
dig van de arbeiders.
Indien de arbeidersbeweging slechts
steunt op gerechtigheid, dan zal zij heil
zaam kunnen werken. Daarop dient, men
zijn aandacht vooral te concentreeren.
En dan zal, aldus spr., uw politieke
invloed afhangen van uw invloed onder
de arbeidersgroep. Hieruit blijkt derhal
ve, dat er gearbeid zal moetten worden
onder de arbeiderskringen.
In het bewustzijn van de noodzakelijk
heid van het aankweeken van innerlijke
-kracht en bedenkend, dat „Patrimonium"
steeds zal moeten zeggen: „wij zijn aan
'f begin van een langen dag", heeft „Pa
trimonium" zijn arbeid onvermoeid voort
te zetten. .(Applaus)
Verder werd aan de vergadering rap
port uitgebracht van hetgeen door de af
deelingen werd verricht voor 'de versprei
ding van de propaganda nummers van het
Bondsorgaan en het werven van aboné's.
Daarna werden de eerste tien vraag
punten in behandeling genomen. Deze be
sprekingen werden gehouden in een huis
houdelijke vergadering.
In de gisteravond voordgezette verga
dering leidde de architect Tj. Kuipers in
het ontwerphet woningvraagstuk. Hij be
pleitte, dat Patrimonium een centraal bu
reau oprichte ter bevordering der stichting
van arbeiderswoningen in het geheele
land. Dit bureau zal zich niet alleen moe
ten bemoeien met het administratieve ge
deelte van het vraagstuk, wat de Woning
raad reeds doet. Aansluiting bij den Wo
ningraad zou moeten worden overwogen.
Bij practitsehe uitvoering van de woning
stichting moet ook goed opgelet worden,
waar men zal gaan bouwen. Daarom zal
het bureau zich van bekwame adviseurs
moeten verzekeren, wier adviezen ook
■reeds noodig zijn bij den aankoop van
den grond.
De heer G. Smeenk besprak daarna
eerst de technische zijde van de Woning
wet. Eerst stond h ij-stil bij de uitvoering
der wet; behandelde daarna den woning
nood, de schadeloosstelling, hetgeen de
wet eischt van de bouwvereenigingen en
de bedenkingen, welke daartegen bestaan.
Voorts behandelde hij den gemeentelijken
woningbouw, en de resultaten, daarme
de in het. buitenland bereikt. Vervolgens
ging hij na de Wijiziging, in de Woningwet
van d eminister Heemskerk en Cort v. d.
Linden, welke naar zijn meening téveel
rekening houden met de belangen der
huisjesmelkers. Ten slotte bepleitte spr.
een betere regeling van de onteiglening,
waarbij hij de landbouwwaarde inplaats
van de speculatieve grondwaarde vergoed
wjil zien. I
Ter navolging.
„De Getuige" schrijftAls indirecte be
strijding v(an het Nieuw Malthusianisme
kan met vreugde' worden vermeld, dat
de Rotterdamsche Maatschappij voor
Volkshuisvesting Rijkssubsidie voor den
bouw van woningen ontving, onder con
ditie dat er minstens 20 vrije huisjes zou
den worden verhuurd aan gezinnen met
meer dan drie kinderen. De conditie werd
aanvaard
Zouden onze bouwvereenigingen dit ook
niet eens kunnen probeeren? Gezinnen met
meer dan drie kinderen de voorkeur, dat
is mooi. i
K o n i n k 1 ij' k bezoek aan
Amsterdam.
Zondagochtend om kwart over negen
verliet de Koningin met. Prinses Juliana
per auto het paleis, ten einde zich naar
Artis te begeven. Ongeveer een uur werd
daar vertoeld. Te kwart over tien keerde
de Koningin naar het paleis terug, om
enkele minuten later opnieuw uit te rij
den, naar de Amstelkerk, waar dr. Lam-
merts van Biueren predikte met de woor
den uil Johannes 18 veis "2838.
Te kwart over twaalf keerde de vorstin
naar 't paleis terug, waar even te voren
prinses Juliana gearriveerd was, die onder
de hoede van freule v. d. Poll in Artis
hare bezoeken aan de verschillende hok-
bewoners had voorlgezet.
Het mooie Weer had in den loop van den
dag heel wat wandelaars naar den Dam
gelokt, die, in de hoop de Koningin of
de Prinses te zien uitrijden, zich rond
het. paleis posteerden. Vooral tegen tweeën,
het uur wiaarop-'t Prinsesje, wanneer ze te
Amsterdam vertoeft, nogal eens naar Ar
tis ol' het Vondelpark wordt gebracht, was
de toeloop enorm. Omstreeks kwart voor
en tegen drieën werd de eerste dier lan-
anwers bestegen door de Koningin en
haar dochtertje. In het tweede rijtuig na
men enkele leden der hofhouding plaats.
Het publiek bereidde overal een harte
lijke ontvangst.
Te 3 uur 40 minuten stonden de rijtui
gen weer op de kleine steentjes.
Gelijk men weet, waren verschillende
deskundigen op 't gebied der volkshuis
vesting en hygiëne ten paleize genoodigd.
Het ook voor Amsterdam zoo nijpende
woningvraagstuk werd door H. M. uit
voerig met. hare gasten besproken.
Na de bespreking ging H. M. zïcih ter
plaatse overtuigen. Allereerst begaf de vor
stin zich naar ,de Nieuwe Spiegelstraat.
Van de ontmoeting in perceel 29 heb
ben we gisteren reeds verslag gedaan. Hier
volgen nog eenige bijzonderheden over
het bezoek aan een onbewoonbaar ver
klaarde woning in de Eerste Passeerders-
dwarsstraat.
1 Daar woont in het benedenhuis G. J.
van Hommert, barbier van beroep. Wan
neer men de voordeur opent, komt men in
een iets lager dan de straat gelegen win
keltje, dat. als „scheersalon" is ingericht;
daarachter bevindt zich' het eenige ver
trek, waarover man, vrouw en zeven kin
deren beschikken. Het licht moet deze
kamer uit den winkel ontvangen, vandaar
dat het er ook op de zonnigste dagen don
ker is en kil. Niet alleen dat het gezin
dn dit vertrek eet, drinkt, slaapt en huist,
moeder Van Hommert wascht er ook nog
voor anderen en natuurlijk moet dat goed
dan in die ééne kamer worden gedroogd.
Toen de rijtuigen de nauwe straat bin
nenreden, kwamen de kinderen ,die buiten
speelden, moeder vertellen, dat de Konin
gin voorbijrijden zou. Dit. bleek echter niet
het geval te zijn. De Koningin hield voor
hun woning stil en kwam nipeder opzoe
ken. Ook hier raakte men niet uitgepraat,
over de vriendelijkheid der Koningin, die
naar alles en nog wat informeerde, met
belangstelling luisterde, toen moeder tan
Hommert haar de verbouwingspüannen
van den huisbaas vertelde, waardoor 't
mogelijk zou zijn te blijven wonen, al
werd de huur, die thans f2.20 pier week
bedraagt dan ook iets hooger.
Voor elk van de kinderen had de Ko
ningin een piaar vriendelijke woorden en
zie lachte hartelijk, toen een dreumes, van
een jongen de kamer binnenstapte en met
een „Dag, Majesteit!" haar de hand toe-
jstak.
Na ongeveer een kwartier bij de fa
milie Van Hommert vertoefd te hebben,
begaf de Koningin zich naar de Gouds
bloemstraat. i
Ten bewijze, dat voor dezelfde buurt
die de eigenaren der krotwoningen ver
laten, iets goeds geboden kan worden,
toonde mevr. Van der PekWent, die
op dezen tocht als geleidster dienst deed,
do Koningin een woning van de bouw
onderneming „Jordaan", en wel in per
ceel 137, de woning van één hoog ach
ter, die verhuurd is aan mejuffrouw Nel-
len. Grooter verschil dan tusschen de wo
ning in de le Passeerderdwarsstraat, die
f'2.60, en deze, die slechts fl.90, huur
doet, is moeilijk denkbaar. De kamer, die
men door een afgesloten portaaltje be
reikt, voert met openslaande deuren naar
een ruime, frissche veranda. Het slaap
kamertje heeft voldoende ventilatie en in
het aardige keukentje is ruimschoots voor
berging gezorgd.
Mevr. v. d. Pek had Zaterdag belet
gevraagd voor een nette dame, en ge
zeten in haar kraakzindelijk vertrek zich
zelf en de beide kindertjes op z'n Zon-
dagsch uitgedorst, wachtte juffrouw Nellen
't bezoek ,af. De dame kwam in gezel
schap van mevr. v. d. Pek, bekeek alles
nauwkeurig, maakte zelfs de kasten open
en ging toen, nadat de bezichtiging zeer
tot haar tevredenheid was afgeloopen, nog
een oogenblikje bij haar gastvrouw zit
ten.
Ze informeerde wat de man van de
juffrouw deed.
„Dje is marinier", luidde 't antwoord.
„Hij zit nu in Indië!" Meteen wajs, 't por
tret :al van den muur gehaald en ter
wijl! zij 't haar bezoeksters overhandigde,
zei de juffrouw: ,,'tls niet prettig alis je
man zoo lang weg is".
„Neen!" antwoordde de Koningin, „de
Prins is ook drie maanden weg".
„De Prins?" vroeg juffrouw Nellen ver
baasd„Waarom zegt u 'juist de
Prins". i
„Dit is Hare 'Majesteit de Koningin",
verklaarde mevr. v. d. Pek.
„Bent u de Koningin?" riep juffrouw
Nellen verbaasd uit, en dadelijk liet ze
er op volgen„Ik had nooit gedacht,
dat ik u van zóó dichtbij zou zien. Maar
waar is nu het prinsesje?"
„Die heb ik niet meegebracht; die
speelt in 't paleis", antwoordde lachend
de vorstin.
Alvorens de Goudsbloemstraat te ver
laten, werd nog 't badhuis van de bouw
onderneming „Jordaan" bezichtigd. Mejuf
frouw Ton, die daar het toezicht houdt,
geleidde de vorstin rond.
Een geweldige menschenmenigte had
zich 'tijdens dit bezoek rond de rijtuigen
verzameld, 't Geleek wel of geheel de Jor
daan was uitgeloopen, om van deze zeld
zame visite getuige te zijn. Een dave
rend, oorvei'doovend hoera steeg er op,
toen de stoet zijln weg vervolgde naar de
huizen van „Rochdale", de coöperatieve
bouwvereeniging, die, gelijk men weet, in
de Indische buurt een groot huizencomplex
haar eigendom noemt. Ook hier werden
eenige van de in elk opzicht goed inge
richte woningen bezichtigd.
Het was half zes toen de vorstin in
het paleis terugkwam.
Ni et-toegel at en als Raadslid.
Het uit de „Std." overgenomen bericht
da(t de heer Berends (Chr.-hist.) door den,
Gemeenteraad van Avereest (omvattende'
Dedemsvaart :c..a.) meft 6 tejgen. 5 stemmen
links teigen rechts niet is toegelaten als
Raadslid, omdat vanwege de rechtsche
partijen op vele kiezers een ongeoorloofde
druk „is geoefend" vereischt dezie cor
rectie dat men leze: zou zijn geoefend.
Over het „ongeoorloofde" en over de qua-
lificatie „druk" moeten nu de Gedeputeer
den beslissen. De rechtsche Raadsleden
hielden vol dat niets onbehoorlijks was)
gedaan. Men wete, dat, daar de heer B*
bij eerste stemming minder stemmen haal
de dan venvacht werd, de antirevol., om|
toch trouw stemmen op den Chr.-hist. can
didal te bevorderen, lijfeten hebben la
ten rondgaan onder de antirevol. kiezers,
met welker, onderteekening zij beloofden
op den heer B. hijl de hei-stemming te
zullen gaian stemmen. Doel waszoo
nauwkeurig mogelijk op te nemen hoevelo
antirevol. kiezers er in deze gemeente
zijn, en het te bewerken. Het teekenen
had natuurlijk achterwege kunnen blijven.
Men had 't bij zelf-noteeren der namen
en aansporen tot getrouwheid kunnen la
ten. Maar of de gevolgde- piractijk tegen
over menschen die toch geheel vrij ble
ven, „moreele dwang" is, gelijk in den
Raad werd uitgesproken, mag toch ten
zeerste betwijjfeld worden. Intusschen,
men zietvoorzichtigheid zij in den lande
geraden.
Het bovenstaande staat in „De Rot
terdammer"
Wij voegen er aan toe, dat wij met ge
rustheid de beslissing van het Drent-
sche vrijzinnige Gedeputeerd college te
gemoet 'zien. Indertijd bij' een Kamer
verkiezing were! in zeker district door
ongeveer twee derden der vrijzinnige kie
kens een door hen onderteekend stuk ges
publiceerd, waarin zij verklaarden een
zekeren candidaat te zullen stemmen. Dat
was derhalve een aanbeveling van een
bepaalden candidaat door vele kiezers,
niet door „vele kiezers, zooals men dat
in sommige bladen Wel eens geadver
teerd ziet, en waarbij dan die „vele" kie-i
zeis slechts bestaan in de verbeelding
van den steller der advertentie of ook
wel van den candidaat zelf, maar werke
lijk door vele, dat wil zéggen door hon
derden kiezers die deze aanbeveling met
hun handteekeningen bevestigen.
Toen indertijd tegen een a.-r. blad te
gen deze taktiek werd geprotesteerd, de
wijl er door werd krachteloos gemaakt
een wetsartikel hetwelk voorschrijft, dat
de stemming geheim is, weid door „De
Standaard" deze opvatting onder instem
ming van de liberale pérs bestreden, en
integendeel de gewraakte taktiek als be
doelende een zoo krachtig mogelijke aan
beveling door mannen van erkende be
trouwbaarheid en solidariteit, aangepre
zen.
De Zaandamsche o n d e r wijls-
qu,a;es,tie.
De heer .1. H. 1). van dei' Kwast, hoofd
van school E te Zaandam, waaraan on
langs een onderwijzer benoemd werd,
dien de afd. van de S. D-. A. P. korten
tijd later tot haren voorzitter verkoos,
deelt ons mede, dat de voordracht niet
op verzoek van den wethouder van
onderwijs werd aangevuld met den naam
van dien onderwijzer. De heer v. d. K.
schrijft voorts
„Als het betrokken schoolhoofd gevoel
ik fttij gedrongen, ter wille van de waairi-
heid, te verklaren, dat de Wethouder van
Onderwijs mij geen verzoek gedaan heeft
met de daaraan toegekende strekking, en
in geen enkel opzicht eenige pressie heeft
uitgeoefend op de samenstelling van de
lijist der laanhevolenen". (HM.)
Vrijkaarten voor Kamerleden.
De „Ned." meldt, da,t jhr. de Savornini
Lohman de hem aangeboden vrijkaart van
de maatschappijl tot Exploitatie der Staats
spoorwegen, de Nederlandsche Centraal
en Noord-Brabantsch-Duitsche spoorweg-
Maatschappijen teruggezonden heeft. Hijl
schrijft, niet behoord te hebben tot de
groote meerderheid der leden van de
Tweede Kamer, die om een bewijte van
vrijdom over de Nederl. Spoorwegen heeft
gevraagd: omdat liij! van oordeel is, dat
Kamerleden als Zoodanig geen diensten be
wijzen aan de spoorwegmaatschappijen:
dus geen aanspraak op personeelen vrij
dom kunnen doen gelden; dat hun ver
goeding van reiskosten en verdere scha
deloosstelling behoort te worden bekostigd
uit de rijkskas, zonder dat daartoe doop.
particuliere maatschappijen indirect wordt
bijgedragen; dat dit vooral daar geldt
Waar, in dezelfde qualiteit. waarin zij vrij1-
dom hebben aangevraagd zijl kunnen ge
roepen worden over die maatschappijen
critiek uit 'te oefenen.
Gok de heeren De Beaufort en Van
Bvlandt hebben op ongeveer gelijke gron
den een dergelijk schrijven verzonden.
Het Huis ten Bosch.
Het Huis ten Bosch wordt thans in.
gericht om met 1 April gereed te zijn
oor het verblijf van het hof, dat erals
^ar. vermoedelijk tot het laatst van M
"intrek zal nemen.
