P
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
1914,
No. 133.
1914.
Zaterdag 7 Maart
38e Jaargang.
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
f( 1814,
adering
n:
EERSTE BLAD.
Binnenland.
Uit de Provincie.
Kerknieuws.
(tijdelijk
angrachf
pril
ak
BOVEN.
RBERG.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. DHUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Goes. Een j u b i 1 e u nu Den 23 Nov.
1914 zal de vereeniging „Samuel',' haar
50-jarig bestaan herdenken. Samuel is in
Goes geen onbekende. Ze stelt zich ten
doel kinderen van on- en minvermogen
de ouders gelegenheid te verschaffen,
Christelijk onderwijs te genieten. De ver
eeniging, oorspronkelijk werkzaam ten be
hoeve van leden der verschillende ker
ken in Goes, heeft zich ongeveer 15 jaar
geleden gesiplitst in 3 afzonderlijke ver-
eenigingen, welke ieder op eigen terrein
werken ten behoeve der eigen kerken.
Een gedeelte, het grootste, bleef den na,am|
„Samuel" dragen en werkt thans, speci
aal ten behoeve der kinderen van de
Geref. Kerk. Deze vereeniging telt onge
veer 120 leden, die maandelijks,, halfjaar
lijks of jaarlijks hun penningske offeren.
Gedurende de eerste 25 jaren van haar
bestaan kon Samuel ruim £5000 aan
schoolgelden uitgeven; in de laatste 25
jaren zal dit bedrag zeker veel hooger
zijn geweest.
Onderwijs.
U.
voor beide
anvangende
p Maandag
litmaal in de
Voorzitter.
Secretaris
Onderwijs
onds 8 uur.
in te zenden
KE, Voorz.
JTER, Secr.
rt den inge-
bekend, dat
t overgedaan
ERG.
het genoten
opvolger be-
ovenstaande
j de ingeze-
e door een
mij het ver-
1914.
JPOT TEN
ten verzoeke
M, op de door
,Niet altijd
iet openbaar
ud 12 jaar
Merriepaard
vende Melk-
10 Loop-
arvan 1 met
Driewiels-
aet borden,
1 stel Wie-
iele veeren,
Kookfornuis,
Bascule met
eep en Blok-
ETandgereed-
tooi, Tarwe-
ït, Karnma-
Horden en
kken, Dak-
Huisraad en
igen op den
g-
in muziek.
UPOT TEN
in het café
ioud J.kz. te
en:
l
istkapelle, aan
dweg, samen
en 11 Centi-
van den oogst
veiling zijn
,n voornoem-
ian de Lange-
AARNOUT
estkapelle.
,58.47 H.A.
JANSE van
al doen.
vingsbiljetten
z. te Goes,
EEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. 1.25
Enkele nummers0.85
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels'ƒ1.—, iedere
regel meer 10 cent.
Zij die zich met 1 April a. s. op
ons biad abonneeren, ontvangen de
tot dier, datum verschijnende num
mers gratis.
Prijs en offer.
Aan liet hool'd eener Chr. school, die
de finale oplossing van de schoolquaesüe
verwacht op den arbeid der Bevredigings
commissie, en dit openlijk uitsprak, werd
dezer dagen gevraagd of hij' 't gevaar niet
achtte, dat de coalitie dan uiteen zou
vallen.
Het antwoord luidde kernachtigde prijs
js dat offer waard.
'Wij hopen, dat de schoolstrijd voor goed
uit zal zijn, de rechtsgelijkheid volkomen,
en de financieele gelijkstelling zuiver, ook
voor wat den schoolbouw* aangaat.
Die wensch dringt alle gedachten aan
de gevolgen terug.
En dat te gemakkelijker, omdat de coa
litie niet behoeft uiteen te gaan, wanneer
dit hoofdpunt van de partijprograms zal
verdwenen zijin. Immers er zijn nog tal van
vraagstukken die om oplossing vragen,
en waarbij de tegenstelling tusschen vrij
zinnig en antirevolutionair (dit laatste in
deh ruimisten zin genomen) z'eer bepiaiald
uitkomt.
Dit is evenwel een zaak van later zorg.
De onderwijsvraag spanne nu de aan
dacht.
Aan vrijzinnige zijde rekent men trou
wens ook al op de voortzetting van de
coalitie. Het vrij'zinnig weekblad „De Fak
kel" toch schrijft„De indeeling van
rechts tegen links wortelt in de mentar
liteit. (geestesgezindheid), in de psycho
logie (zielkunde) van het volk. En als
rechts zijn dierbaar strijdmiddel van het
onderwijs kwijt zou zijn, dan mag men er
stellig op rekenen, dat des anderen daags'
een nieuwe dierbaarheid zal gevonden
zijn".
Die baas btegrijipt het. heler!
X-
Continuïteit.
'De oud-minister Regout heeft in cle Eer
ste Kamer verzet aangeteekend tegen het
vonnis van minister Treub over de In
validiteitswet. De minister is namelijk be
zig om deze wet, let wel „wet", want
zij 'heeft al in het Staatsblad gestaan,
te vermoorden, door ze namelijk niet uit
te voeren.
Zoo iets nu hgeft nog nimmer plaats
gehad.
Alle ministeries hebben steeds de wet
ten onder hunne voorgangers in het Staats
blad gekomen, eerlijk uitgevoerd. De leer
plichtwet en de ongevallenwet, door li
berale ministers opgesteld, zijn door
rechtsche kabinetten eerlijk uitgevoerd ge
worden, ondanks de bezwaren die zij teigen
deze wetten, toen het nog wetsontwerpen
waren, hadden doen uitgaan.
Hei Was immers een quaestie van con
tinuïteit. dat wil zeggen van voortzetting
der zaak, zij 'tal door een andere firma.
gn van dezen regel nu. is minister Treub
afgeweKen. Au heeft voor hem een ander
liberaal, minister Rink, dat ook wel ge-
diaan, namelijk met de Drankwet. Doch
deze minister tastte het grondbeginsel der
wet niet aan. Minister Treub doet dit
wel. Hij' voert in staatspensioen, het
zelfde als staatsarmenzorg, staatsbedee-
ling; juist het tegendeel v,a|n verplichte
verzekering; en sluit tal van menscheni
uit die door de wet-Taimai zouden zijn
geholpen.
Terecht sprak mt*. Regout van vermoor
den van de 'wet.
Concubinaat.
Scherp maar' juist heeft mr. Regoiut
liet verschil tusscheh rechts en linksi doen
uitkomen, in betrekking tot den band die
je partijen saamhoudt. Hij deed dit onder
anderen toen hij zeide, „dat de vorige
Regeering steunde „op drie politieke frac-
.ties, waartusschen de hand toch zeker
heel wat hechter is, dan die van het
concubinaat tusschen de vrijzinnigen en
de sociaal-democraten".
•X" S
De 20 opcenten.
Het was te begrijpen, nu er een nieuw
kabinet optrad dal tegen de Tariefver-
booging is, dat er een Voorstel zou inko
men tot verhooging van bestaande be
lastingen, en een toezegging van nieuwe.
Hetgeen zeggen wil, dat de miljoenen die
anders de buitenlander zou betaald heb
ben, nu op rekening' van den 1 andsburg er
zouden komen,
'De lezer weet reeds, dat minister Berrt-
lirig voorstelt de tien opcenten op ver
mogens- en bedrijfsbelasting te verdubbe
len. Wie tien gulden bedrijfsbelasting be
taalt, en onder het vorige ministerie een
gulden daarboven, betaalt nu voortaan
twee gulden bij 'lle tien. Wie derhalve
zijn contributie aan de school of aan
een arme vereeniging introk, omdat hij
het niet. meer missen kon al was het
maar een gulden, die kan nu voortaan
dien gulden naar het belastingkantoor
brengen, en om hieraan te voldoen, nog
eens weer 'n gulden op zijn budget vaji uit
gaven hebben te schrappen. Dien gulden
meer zal in meer dan één gezin de Kerk,
de School, de Zending of de Philantropie
moeten betalen. Die zullen duizenden gul
dens minder inkomsten genieten. AVant
het is bekend de belastingontvanger
wacht niet, en vraagt niet hoe' koan je
er aan. ,Hij zegt maarSij'men betaal,
en anders een waarschuwing, een aanma
ning, een dwangbevel.
Voor die 20 opcenten op de Bedrijfsbe-
lalsting zijn wij derhalve niet dankbaar. De
mindere man en de middenstand hebben
er den last van, en Kerk en School varen
er slecht bij.
Dat de minister den accijns op! heit
bier verhoogt, zal minder bezwaar ont
moeten. De twaalf ton, welke hij bij die
verhooging meer uit den bieraccijns wil
halen, kunnen de biel-verbruikers best be
talen. Bier is een weeldeartikel. AVaar-
om niet liever )in die lijin voortgegaan,
dan het in verhooging van opcenten te
zoeken
Het is anders wel jammer dat tracta-
ten met andere landen de verhooging van
den wijnaccijns schijnen te beletten. Gaar
ne hadden wij een dergelijk voorstel ge
steund; omdat wijin, nog meer dan bier,
eeti weelde-artikel is,
'Ook zullen 60 opcenten geheven worden
op de aanslagen der uitdeelingen door
naamlooze vennootschappen, vereenigin-
gen enz.
Ten slotte dient nog opgemerkt, dat
dit alles een voorbereiding is voor - de
inkomstenbelasting. De minister had deze
belasting liever dit jaar ingevoerd, doch
hij! kan er niet tijdig mee klaar zijn.
En zullen dan de tijdelijke heffingen,
hierboven genoemd, vervallen?
Het gaat niet gemakkelijk eenmaal (ook
tijdelijk) ingevoerde belastingen weer af
te schaffen. Een minister doet dit niet
graag. En de belastingbetalers, schoon
mokkend, raken er aan gewend.
Inderdaad zij die de verdwijning van
het Tarief en het. vorige Kabinet bewerkt
en toegejuicht hebben, hebben heel wat
op' hun geweten.
X- w
X-
Beterschap.
De drie veelbesproken uit Java gezette
oproerpredikers Douwes- Dekker, Tjiple
Mangoenkoesoemo en Suardy Suryaning'-
rat hebben een adres gericht aan den
gouverneur-generaal van Nederlandsch-
ïndië, in welk adres zij' uiteenzetten hun
standpunt in zake vrijmaking van Indië,
en beloven in hun geschriften en rede
voeringen Voortaan eiken prikkel tot ver
zet te zullen vermijden.
Het stuk draagt de sporen van gesteld
te zijn onder den indruk van de door den
Minister van Koloniën toegezegde bemid
deling.
Adressanten verklaren dat zij als eind
doel nastreven de vrijmaking van Indië,
doch met de erkenning dat die vrijmaking
misschien wel eerst na jaren zal kunnen
komen.
Zij beschouwen de uitbreiding van het
onderwijs in zijn verschillende vertakkin
gen als het hoofdpunt op het program
van de Indische beweging,juichen de in
stelling van een kolonialen raad toe, en
verwachten dat na Verloop van tijd de
bevolking door verbéterd onderwijs, en
economische verheffing rijp' zal zijn ge
maakt zich in dien raad te: doen ver
tegenwoordigen.
Het meest teekenend in hun request is
wel de zachtmoedige mededeeling dat, zij
het geweld als factor van verheffing der
Indische bevolking verwerpen, en het
ootmoedige slot „dat zij, naar aanleiding
van enkele artikelen en uitdrukkingen,
door hen geschreven, die in tegenspraak
zijn of schijnen met bovenstaande be
schouwingen, door de o n d e r v i n-
d i n gi geleerd, verklaren, indien hun
het vrije verblijf in Indië werder mocht
worden vergund, in den geest dier be
schouwingen hun arbeid aan de verhef
fing van htm volk, aan de verbroedering
der rassen en aan de beschaving te
zullen voortzetten."
Het mag natuurlijk in niemand opkomen
dat dit adres niet oprecht geineend kan
zijn.
De gouverneur-generaal zal nu hebben
te beslissen of er termen aanwezig, zijn
O'iri, behoudens, nadere voorwaarden het
uitwijzingsbesluit in te trekken. En ook
of, tegenover den inlander, een dergelijke
intrekking gewenscht is.
Heel gerust zijn wij er niet o.p; nu „Het
Volk" deze „verklaring" toejuicht onder
meer als, grondslag van liet, verzet tegen
regeeringswillekeuren als voorwaarde
van het bondgenootschap der sociaal
democraten stelt, dat Douwes Dekker, c.s.
blijven „staan op den bodeni dezer ver
klaring."
Vf
w
Waarschuwing.
Weer ging er een slem op uit vrijzinnige
kringen om toch te waken voor ons kolo
niaal bezit.
Naar „De Nederl." herinnert schreef
de Delfitscihe hot gleeraar Slees wijk in het
„Tijdschrift voor sociale hygiëne":
Over 'n jaar of wat zullen wij dank
zij veel praten en weinig doen onze
koloniën wel hebben verspeeld. Laten we
nu toch zóóveel eergevoel er op na houden
dat wij pogen de eilanden dan niet „ver
pest'' acihter te laten.
Andere vrijzinnigen, vooral staatslieden,
die zoo tegen de gelden voor viootuitbrei-
ding zijn, mochten deze waarschuwing
wel ter harte nemen!
Men leze ook het opstel van jhr. SandL
herg: „Indië verloren, rampspoed gebo
ren", en lette op de lezing' van den heer
v. cl. Belt in de „Vereeniging voor Krijgs
wetenschap."
Hiermede in verband herinneren wij
nog eens aan hetgeen „De Standaard"
nog dezer dagen schreef (no. van 2
Maart)
Nu is ons Koloniaal bezit, en daarmee
de positie van heel ons land, nog te
redden, mits we ijlings toetasten en er
de millioenen voor over hebben. Aarze
len we, dan staat de jammer in nationalen
zin voor de deur, en dan zal straks een
vreemde Mogendheid ons laten meebetalen
aan de vloot van oorlog, waarmee ze
ons eerst onze Koloniën zal hebben ont
roofd.
X-
Een onjuistheid.
Men stelt het van vrijzinnige zijde voor
als zouden do financieele voorstellen
van het tegenwoordig' kabinet noodig ge
maald zijn door het. „wanbeheer''' van
het vorigie.
Uit 'alle toonaarden wordt. dat. liedje ge
dongen.
De beschuldiging: is zoowel een uitvlucht
als een onjuistheid.
Immers toen de vrijzinnigen in de Ka
mer ;tegen de Tariefherziening opkwa
men, hebben zij, bij monde o.a. van mr.
Patijn, gezegd dat ziji een andere finan
cieele regeling kenden, welke zij echter
op dat oogenblik niet zouden openbaar
maken.
AVanneer nu deze regeling bestaat In
een 'inkomstenbelasting, die reeds door
minister Kolkman was voorgesteld, en in
een tabaksbelasting, een successiebelasting
op; erfenissen in de rechte lijn, dan zal de
verrassing wel niet heel groot zijn. Bo
vendien het vorig kabinet, al heeft het
de zeer hooge uitgaven door artikel 369
noodig geworden niet voorzien, isi toch
op dekking der uitgaven bedacht geweest,
getuige zijn voorstel tot tariefeverhoo-
ging, een maatregel welken het kabinet
Gort v. d. Linden niet heeft overgeno
men.
Het gaat voor wie dit weten niet aan
te vertellen dat het ministerie Heemskerk!
de financien in de war heeft gestuurd,
en met dit verhaal de twintig opcenten
en de versterking der middelen door de
gewijzigde Inkomstenbelasting te verdedi
gen of aan te prijzen.
Post- en Tel. pers o nee 1.
De 7de algemeene vergadering van den
Ned. Bond van Chr. Post- en Telegraaf
personeel zal 7 en 8 Juli te Hilversum
worden gehouden.
Middelburg. Heden had de opening
plaats van de stembriefjes der verkiezing
van twee commissarissen van den Polder
Walcheren. De uitslag was, dat gekozen
werd de heer G. van de Putte te Vlis;-
singen met 138 van de 161 geldige uitge
brachte stemmen, en de heer mr. P. Die-
leman met 148 van de 168 uitgebrachte
stemmen. Voor iedere vacature was een
afzonderlijke stemming uitgeschreven. De
overige stemmen waren over verschillen
de personen verdeeld.
Van de oprichters de heeren J. Meijers,
B. Faberij de Jonge, P. den Herder, B.
M. den Bioer, M. Sterk en C. Snoep Az.
•is alleen de laatste nog in leven. Deze
heeft zich van den beginne af willen
belasten met het inzamelen der gelden.
Reeds geruimen tijd heeft hij deze func
tie aan anderen moeten overgeven.
Het is ons niet bekend of het Bestuur
plannen heeft om het 50-jarig bestaan
eenigszins feestelijk te herdenken. Er is
zeker alleszins reden toe. Het 25-jarig be
staan is, ook niet onopgemerkt voorbijge
gaan. Toen trad alsi feestrede naai- op de
heer Brouwer, hoofd der Chr. school te
Giesendam, vroeger te Goes, terwijl ae
heer J. J. Visser als secretaris een te-
knopt verslag gaf van Samuels geschie
denis,. De penningmeester mocht in dit
jaar (1889) milde gaven boeken ten be
hoeve van de kas.
In de maandelijksche vergadering
der Goesche afdeeling van den Nederl.
Meisjeshond (Vereeniging van Chr. Jonge
Vrouwen) trad ,AVoensdag j.l als spreekster
op Mejonkvr. S. E. de Savomin Lohman,
presidente van den Bond, die na een
inleidend woord der afdeelingsrpresidente
het woord nam en een bijbelbespreking
hield over Matth 13:115, de gelijkenis
van den Zaaier.
Dat het gesproken woord ingang vond,
was te bemerken aan de groote aan
dacht, waarmede de spreekster, gevolgd
werd. De presidente, mej. Janssen, dankte
uit aller naam zeer hartelijk voor de
goede woorden, die zij hoopte, dat in
gang mochten gevonden hebben bij allen.
Het Zomerfeest der Chr. J ongel in gs-
vereenigingen op Zuid-BeVeland zal wor
den gehouden op Donderdag 25 Juni.
Koudekerke. Vrijdagavond werd alhier
een druk bezochte vergadering gehouden,
belegd door Patrimonium en bijgewoond
door pl.m. 60 personen. In die vergade
ring werd door den Burgemeester een
duidelijke uiteenzetting gegeven van de
woningweten de wensclielijkheid uit
gesproken van de oprichting eener bouw-
vereeniging, welke ten doel heeft ver
betering van volkshuisvesting in deze
gemeente. Gevolg hiervan was dateene
vereeniging werd opgericht met 2 lieden
en 6 begunstigers. Een voorloopig be
stuur werd gekozen, bestaande uit de
heeren A. Aarnoutse, A. Jongepier, J.
C. de Koster en F. de Rijke. De ver
gadering werd door Ds. Postma met
dankgebed gesloten.
Nieuw- en Sint Joosland. Gisterenavond
hield het muziekgezelschap „Oefening-
na den ai-beid" in het café „de Hoop",
zijn 13e winteruitvoering. Op een achttal,
goed gespeelde nummers werd het pu
bliek, dat in grooten getale was opge
komen, vergast. Tusschen de nummers
werden een paar stukjes voorgedragen,
welke ook zeer in den smaak vielen.
Sluis. Uitslag raadsverkiezingen.
Gekozen: Aérnoudts (R. K.) met 192
stemmen, tegen 148 op Noest (lib.), 13 sit.;
ware nvan onwaarde. (N|. Z. Ct.)
Zisrikzee, Gisteren schrikte een paard
voor een vigelante van een motorfiets; 't
dier ging op hol en sprong regelrecht
door de voordeur den boekhandel Van de
firma Oehtman en Zonen binnen. Boven
wonder liep alles nog goed af. Alleen
de deur werd verbrijzeld.
Ned. Herv. Kerk.
De vergadering van 19,
April. Te Amsterdam is een buitenge
wone kerkeraads vergadering uitgeschre
ven, waar het eerste punt van de agenda
voor de vergadering dei- Ned. Herv. Kerk
op; 16 April, de belijden is k wes tie (pro
ponentsformule en lidmatenvraag) door
een der leden zal worden ingeleid, ter
wijl daarna de geheele vergadering' aan
de discussie over dit belangrijke .ondetflWehpj
zal worden gewijd.
Naai- de ,,Stichtsohe Crt." verneemt,
is ds. J. R. 'Slotemafcer de Bruine te
Utrecht, als opvolger van ds. Pierson, be
noemd tot president-directeur der 'Heb
dringsgestichten te Zetten. Dr. Slatema
ker de Bruine heeft deze benoeming .aan
genomen.
Geref. Kerken.
Beroepen te Middelbands, G. Verriji te
AVaarder; te Ouddorp, K. Schilder,,
cand. te Kampen.
Chr. Geref. Kerk.
Beroepen te Lutten a. d. Dedemsvaart,
R. E. Sluiter te Murmerwoude.
Goes. Aan de Hervormde school alhier
is met ingang van 1 ^,pril tot tijdelijk
voor Ambachtslieden, (vakken wiskunde,
onderwijzer te Sneek.
Het eind-examen der avondschool
voor Ambaxchtslieden (vaikken wiskunde,
natuur- en werktuigkunde) zal gehouden
worden, voor wat het mondeling gedeelte
betreft op 13 Mrt. ais. 68 uur nam.
te Goes.
Kruïningen. De heer D. Blok. alhier,
in militairen dienst te Utrecht, is be
noemd tot onderwijzer aan een Chr. schooi
te Scheveningen.
De examens Fransch, Duitsch en
Engelseh l.o. zullen worden gehouden in
Aug., zoo noodig ook in het laatst van
Juli; de examens Fransch, Duitsch en
