ornvee M
VOOR ZE
-LULU
n
No. 137.
1914.
Zaterdag 38 Februari
38e Jaargang.
HISTORISCH
1 4 Maart 1914,
UITVOERING
open:
llandsch ras,
sraad,
EERSTE BLAD.
Een ander Kiesstelsel.
Uit de Provincie.
3 Maart a.s.
schoone
kpaarden,
Paarden,
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. D HUI), te Middelburg.
PRUS DER ADVERTENTIËN
Dit nummer bestaat uit twee bladen
DE
EPOLDER,
acht, in de Ned.
0 Cents.
BLAUPOT TEN
Middelburg, zal ten
rC. VANDERWEELE,
bewoonde hofstede
nder de gemeente
penbaar
9'/2 uur
rie oud 10 jaar, 1
aar, 1 bruine Merrie
jine Merrie oud 7
oud 6 jaar, 1 vos
1 bruin-liere Merrie
/arte Merrie oud 4
end ragend, 1
10 jaar,
lerrie oud 2 jaar, 1
jaar, 1 bruine Mer-
os Ruin oud 2 jaar,
id 1 jaar, 1 bruin-
jaar, 1 zwarte Mer-
js Merrie oud 1 jaar.
:ende baatgevende
Stier oud 3 jaar,
14 2-jarige Ossen
/2-jarige Ossen, 9
Vaarzen, 2 Melk-
Varkens, 12 Loop-
ar en Hanen.
0
op Collings patent-
lel, nieuw), 4 Boe-
3 op ijzeren assen,
achine (Smyth Non
regen, 2 Coksploe-
Karweidekploegen,
iappelaanaardploeg,
:n en ijzeren Eggen
Kettingegge, 2 Rol-
eden, 2 Slepers, 1
;il met 3 zaadklee-
Vagenzeilen, diverse
:n en Gewichten, 2
Aardappelzakken,
1 ijzeren Hecto-
Stroomolen (voor
:eënmolen, 1 Kunst-
1 Karwei maaier
50 stuks Klaver
eenen met paarden,
ilandrolblok, Ploeg-
Paardenbakken,
Rieken en Vor-
hoppen, Waterbak,
Rijtuiglichter, Trap,
t loopen, Broedhok,
li, Houweelen, Mest-
:de, 2 Vleeschblok-
Baggen en Man-
nschaar, eene partij
indhout.
rts:
lf
4 Veeren Bedden,
en, Tafels, Stoelen,
lok, Barometer, 2
stje, 2 Meelkisten,
ink, Stallantaarn,
Wringer, Boterbak,
weren, Welie, Oven-
ine partij Buizen en
worden geveild.
t vee zal 's middags
ïag niet gestald wor-
etsen. Geen Muziek,
ember 1914.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers0.65
UITGAVE DER FIRMA'S
QOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN -
vaa 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 110 regels 'f 1.iedere
regel meer 10 cent.
Opdat de Staten Generaal in de natie
wortelen zou eischt de antirevolu
tionaire partij een ander kiesstelsel, en
wel dat hetwelk gebouwd is op het or
gaan de gezinshoofden.
Reeds meermalen hebben wij de betee-
kenis van dit kiesstelsel uiteengezet, als
prinoipieele tegenstelling van het algëmeen
kiesrecht, welk laatste de consekwentie
is van het tegenwoordige kiesstelsel en
in den grond is revolutionair. Immers het
gaat, niet uit van eenige organische grond
gedachte, maar verdeelt de natie in zes
en een half millioen los van elkaar staan
de individuen, door da Cosla met zoo
scherpen humor géteekend als een hoop
zielen op een stuk gronds. Gelijk reeds bij
het tegenwoordige kiesstelsel uitkomt. Men
(of liever Tho'rbecke) heeft gemaakt een
indeeling in „Staten" inplaats van de
standen te nemen die er z ij n, wat dus,
om met de toelichting van Ons Program te
spreken, „hoog'stens uitloopt op een fic
tie". En „behelpt men zich, wat nog' ver
derfelijker werkt, met „standen", die niet
meer te zamen kunnen optreden en dus,
op den keper beschouwd, niet eens „Sla-
ten" zijn, al blijft men ze ook met den
eerenaam van „Staten Generaal" sieren''.
Dit kiesstelsel is derhalve tweeslach
tig, wijl het „de vormen van het oude
organische nog wat bijhoudt, maar in dien
ouden vorm de nieuwbakken revolutio
naire idee van den atomistischen Staat
inschuift, die uit eenlingen op één hoop
geworpen bestaat en haar uitdiukkiug vindt
in het algemeen stemrecht van alle
individuen."
Dit stelsel zal niet tol rust komen voor
het stemrecht is toegekend aan alle in
dividuen, man voor man en vrouw voor
vrouw. De liberalen hebben deze con
sekwentie nimmer aangedurfd. Zij hebben
zelfs, uit zucht tot zelfbehoud, van 1848
tot 1888 den census altijd heel hoog ge
houden en het volk achter de kiezers, voor
hetwelk Groen van Prinsfcerer steeds
pleitte en op hetwelk hij zich steeds be
riep, van de stembus geweerd. Doch van
lieverlede hebben zij toegegeven, zijn zij
almeer naar het algemeen kiesrecht afge
zakt, en thans na in 1913 heelemaal in het
roode schuitje te zijn overgestapt, roeien
zij met kracht en lust naar het eindpunt.
Het algemeen mannen- en vrouwenkies
recht lis dichter bij dan ooit.
Wat zou het dan ook baten om nu nog
op het nieuwe kiesstelsel aan te dringen,
of de weiischelijkheid te bepleiten van
herstel van den ouden hand en de oude
indeeling'?
1 Natuurlijk zou die herstelling niet moe
ten zijn een photographie van het los-
gelatenehet zou moeten worden het oude
Stelsel maar gewijzigd naar de eischen
van den nieuwen lijd, in zijn wezen
vrucht der tijden, in zijn vorm van de
zen tijd. Doch wij herhalen, wij zijn ver
der dan ooit van de mogelijkheid van
herstel eener organische volksvertegen
woordiging af geraakt. Niet alleen dewijl
de gelijk geïnteresseerde volksgroepen
door de Fransche revolutie erbarmelijk
zijn uiteengeslagen, maar ook om
dat de uitvoerbaarheid van het denkbeeld
van organisch kiesrecht, zonder bijmen
ging, steeds minder vaststaat.
Zullen er bij de tegenwoordige constel
latie der partijen, nog stemmen opgaan
voor tweesoortige Kamerseen Kamer
van beginselen en een Kamer van belan
gen? Zullen er stemmen opgaan voor de
afschaffing der getrapte verkiezingen, ge
lijk die voor de Eerste Kamer, welke
niet rechtstreeks maai- met een trap,
door de kiezers gescliiedt, ingelascht als
toch de bepaling is dat de leden der
Eerste Kamer door de Provinciale Staten
moeten gekozen worden? Zullen zelfs de
stemmen van een evenredig kiesstelsel,
immers het. meest rechtvaardige, althans
het minst onbillijke van alle stelsels, even
luid klinken als. bijvoorbeeld een kwart
eeuw geleden
En toch blijft het onze roeping aan te
dringen op een ander kiesstelsel, opdat
de Staten Generaal in de natie wortelen
(in de natie als haar verschillende stan
den of groepen gedacht); het volk niet
slechts in naam vertegenwoordigen (het
volk niet gedacht als eenige millioonen
les van elkaar staande individuen, maar
als één oTganisoh geheel); en in hun sa
menstelling niet^langer een krenking van
het recht der minderheden opleveren (bij
voorbeeld dat iljMfeclft plus één den afge
vaardigde aanwijst, en de heft min een
die liever een ander aangewezen zag,
geheel verwaarloosd wordt; hetgeen bij
een stemming voor de Eerste Kamer, het
welk door de ProvincialeStaten ge
schiedt, op nog stuitender wijze aan het
licht treedt.) x)
Alleen de laatste woorden wan artikel
11, den eisch van census-verlaging ter
voorbereiding van dit andere stelsel in
houdende, zijn niet meer van onzen tijd,
en dienen derhalve te vervallen. Immers
hetgeen wij nu hebben, dank zij den nu
reeds zeer lagen census, is van algemeen
stemrecht niet meer zoo ver.
Op grond van de statistieken en de
daaraan vastgeknoopte beschouwingen
van het Kamerlid mr. Rutgèrs zijn er
960 duizend kiezers; mag het aantal uit
gestotenen, als zijnde bedeelden, wanbeta
lers van belasting, gefailleerden, onder
curateele gestelden op 200 duizend ge
schat.; zijn er nog 175 duizend niet-kie-
j zers, tengevolge van verzuim van aan-
I gifte; en Blijven er derhalve «ewijï
het geschat aantal mannen boven 25 jaar
1412 duizend bedraagt 77 duizend ove
rige niet-kiezers over, die bij invoering
van algemeen stemrecht kiezer kunnen
worden. Eén vijftiende deel van hen die
de wet thans toelaat. Nog niet 7 procent
Het zal derhalve niet zoo erg zijn, wan
neer de meerderheid der Kamer, de con
centratie, straks dezen stap doet.
Nu met den val van het Ministerie-
Heemskerk de vervulling van onzen eisch
voor goed schijnt te zijn afgesteld, en
de oplossing der schoolquaestie op onzen
weg gelegd werd, kon het wel eens eisch
van politieke w ijls hei d zijn dat onze Kamer
leden de zooveel kostbaarder vrucht, de
vrijheid van ons Christelijk onderwijs aan
vaardden, met tijdelijke prijsgeving van
al het andere. Twee vruchten tegelijk
plukken, een met de linker-, en een met de
rechterhand, giaat immers niet.
Karakteristiek.
iVoor de juridische faculteit van het
Amsterdamsch Studentencorps hield gis
teravond prof. mr. Krabbe uit Leiden een
rede over „belanglooze wetgevers".
Merkwaardig ,was in deze voordracht
o.a. de volgende karalcteiiseering van het
liberalisme
De groote fout van het liberalisme nu
is geweest, dat het genezing zocht in
de cultuur van het intellect, niet be
denkende, dat het intellect kan wer
ken ten goede, maar ook ten kwade,
zoodat er niet de minste waarborg be
staat, dat, met het intellect als uit
gangspunt, het denkende deel der na
tie zich niet bij voorkeur zou richten
op zijn klassebelangen, met verwaar-
loozing van de belangen van andere
categorieën.
De liberale staatkunde heeft niet be-
Seft, dat het niet op intellect, maag
op karakter aankomt; zij heeft niet be
grepen, dat de rechtsvorming in de eer
ste plaats is een ethisch proces.
De dwaling van het liberalisme open-
haait zich het scherpst in de leus der
neutraliteit van' den Staat.
In de rechtsvorming heeft het libera
lisme nooit iets andere gezien, dan een
intollectueele bezigheid; en doordat het
met godsdienst en met ethiek geen re
kening hield, is het tot eenzijdigheid
vervallen.
Het is scherp gezegd, maar is het ook
onjuist
De hooggeleerde spreker besloot dit deel
zijner rede met te zeggen: „Het wacht
woord jd;er democratie moet zijnVer
sterk het moreel der groote massa".
Dergelijke uitspraken zijn te noteeren,
te overwegen en te onthouden, zegt het
„Centrum", aa,n welk blad we bovenstaan
de ontleenen.
Bevolkingscijfers.
Het geboortecijfer in 1913 is voor ons
land weer iets hooger. Het bedroeg 28.10
per duizend inwoners. Blijkbaar is hier
een begin van goede uitwerking' van de
Zedelijkheidswetten van. wijlen minister
Regout. Immers enkele maanden na de
invoering dier wetten, ,toen een 40-tal ge
vaarlijke „deskundigen" achter slot en
grendel w(aren gezet, begonnen de ge
boortecijfers, in Juli 1911, opvallend te
stijlgen.
Twee jaren lang heeft, daar de cijfers
uitwijzen, de stijiging aangehouden, tot zè,
sedert Augustus 1913, wederom iis ge
volgd door eene geringp daling.
Wel zijn wij1 nog lang niet waar wij
wezen konden. Tusschen 29.94 der dui
zend in 1908, en 28.20 per duizend in
1913 nog een beduidende teruggang. Wat
de geboortecijfers van elk der provinciën
aangaat, izijn het weer Limburg en Drente
met Noord-Brabant die met 33.4632.99
en 32.58 het beste figuur maken, wharbij
Friesland en Noord-Holland met 24.42 en
24.68 als minst gunstige verhoudingen
droef afsteken. Tiert daar derhalve het
Neo-Malthusianisme het meest, ook Zee
land kwam nog niet aan het mooie cijfer,
harer zedelijk normaler üusteren, zij volgt
op Noord-Holland met het cijfer 26.17.
Dan volgen Groningen met 27.06. Gelder
land en Utrecht met 27.91 en 27.94 per
duizend inwoners. En voorts Overijsel en
Zuid-Holland met 28.14 en 28.85.
Met deze cijfers houdt ook de werke
lijkheid verhand, dat de toeneming der
bevolking in het Zuiden des lands sneller
gaat |dan in het Noorden. Vergelijk maar
eens Limburg met Friesland. Eerstge
noemde provincie streefde de laatstge
noemde reeds in hooger bevolkingscijfer
voorbij.
Zon ook de religieuse gezindheid der
bevolking onzer groote steden hier niet
een woordje meespreken? Het is wel te
denken. Althans het betrekkelijk honge
cijfer 29.90 voor Rotterdam steekt te
gen het zooveel lagere voor Haarlem
"20.14 tamelijk gunstig af.
De cijfers voor Amsterdam en Den Haag
zijn 23.25 en 24.60.
Engeland.
De suffragettes schijnen geen middel
onbeproefd te willen laten om haar „idea
len" te verwezenlijken. i
De geheimzinnige mevrouw Pankhuret
gaat het nu anders aanleggen. Als de
verdrukte onschuld gaat zij: nu op' het
gemoed werken.
Zij heeft n.l. den Koning1 een zeer lan
gen brief geschreven-
Met grooten omhaal van woorden zet ze
daarin de eischen der geëmancipeerde!!
uiteen, terwijl ze den koning verz'oekt
een adiëntie te willen verleenen aan een
deputatie van suffragettes, die het recht
van de vrouw om ook haar stem uit
te brengen zullen komen bepleiten.
Verder wordt in dat schrijven gewezen
op de ontelbare zegeningen, die over het
land zouden neerdalen, als de vrouwen
maar kwamen te prijken op de kiezers
lijsten.
Het slot van den brief is „een hart
roerend protest tegen de „kwellingen",
waaraan de suffragetton van de zijlde der
dienaren van de kroon blootstaan, die
maar hardnekkig volharden in hun wei
gering, om de klachten der geëmancapeer
den aan te hoeren.
Of het schrijven veel succes hebben
zal?
Het valt sterk te betwijfelen.
Er zullen nog heel wiat brieven noo-
dig zijn, eer het vertrouwen in den ernst
der actie volkomen hersteld is.
Om niet te spreken van verontschul
digingen, en herstel van eer en stoffe
lijke schade.
België ondervindt reeds nadeel door de
omstandigheid, dat op de spoorwegen zoo
groote wanorde heerscht.
'tMoet er dan ook treurig mee gesteld
zijn. De meeste treinen vertrekken te laat
en komen aan met groote vertraging, zeer
ten nadeele van den handel enz. Ook
in de aangrenzende landen zijln daarover
reeds klachten gerezen. Vooral de Duit-
scho kamers van koophandel hebben zich
herhaaldelijk beklaagd over de schade,
door d en Duitschen handel geleden ten
gevolge van de ontreddering op1 het Bel
gische spoorwegnet.
Een en ander heeft ten gevolge gehad,
dat de snelverbinding BerlijnParijs voor
taan niet meer over Belgische grondge
bied gal gaan.
Van Duitsche zijde wordt als reden
van dje maatregel opgegeven, dat zoo
doende slechts één grensformaliteit noo-
dig is.
Dit is nog maar een begin.
Wanneer de toestand niet verbetert, zal
België nog meer vermeden worden.
Albamië.
Er zullen geen Nederl. officieren meer
naar Albanië gezonden worden dan al
leen Wanneer de commandant «eneraal
- V
Do Voer, ^uitbreiding noodig acht èri
vraagt.
Middelburg. In de Raadsverg. op Woens
dag 4 Maart, 2 uur nm., zullen worden
behandeld: 1. Notulen; 2. Stukken; 3.
Benoeming lid commissie tot wering van
schoolverzuim; 4. Idem lid Burgerlijk
Armbestuur; 5. Verslag Kindervoeding;
6. Wijzigiug begrooting 1913 Burgerlijk
Armbestuur7. Idem begrootiug 1913
Godshuizen; 8. Wijziging van de Ver
ordening op de inrichting en het bestuur
der Godshuizen'; 9. Wijziging van de Ver
ordening, regelende de jaarwedden van
de Leeraren aan de Burgeravondschool
en de Avondschool voor Handwerks
lieden 10. Wijziging van Tarief van le
vering van electriciteit. (Adres Firma
Boddaert)12. Wijziging ligger der wegen
en voetpaden13. Voorstel tot uitgifte
in erfpacht van grond aan de Loskade
aan de Stoomwasscherij „Middelburg"
14. Aankoop huizen Bagijnhof; 15. Ver
zoek L. Roose om teruggave betaald ver
gunningsrecht 16. Begrootingswijziging
1913. (legaat Jeras)17. Plan tot verbe
tering bestrating en straatbelasting18.
Bezwaarschriften tegen aanslag school
geld 19. Idem tegen aanslagen Inkom
stenbelasting.
Stukken gemeenteraad,
Naar aanleiding van het verzoek der
N. V. Stoom- en Chemische Wasscherij
„Middelburg" om grond in erfpacht te
ontvangen merken B. en W. op:
Tegen het in erfpacht uitgeven der be
trokken strook gronds bestaat geen be
zwaar. Waar echter deze strook grond
grens aan het reeds bij de adressante
in gebruik zijnde terrein, schijnt het ons
regelmatig en gewenscht toe om den ter-
mijn der pacht gelijk te stellen met dien
van jhet hiervoren bedoelde terrein,
wa,arvan de erfpacht eindigt op 30 Juni
1988. - i
De overige voorwaarden en bepalingen
aan de erfpacht te verbinden zouden even
zeer, gelijk kunnen zijn aan die geldende
voor het thans reeds door adressante in
erfpacht bezeten terrein.
De Commissies Van Fabr. en Fin. heb
ben geenerlei bezwaar.
Naar aanleiding van het adres van L.
Roose, alhier, houdende verzoek om terug
betaling naar tijdsgelang van het door
•hem bij vooruitbetaling voldane recht voor
vergünning tot den kleinhandel in sterken
drank, deelen Bi. en W. mede, dat geen
der voorwaarden, gesteld in art. 22 lid 3
der Drankwet voor restitutie van vergun
ningsrecht, in dit geval van toepassing
zijn.
Derhalve stellen zij voor afwijzend op
het verzoek van adressant tc beschikken.
Wiat betreft de wijziging van de ver
ordening, regelende de jaarwedden van
den Directeur-leeraal' en de leeraren aan
de Burgeravondschool enz. stellen B. en
W. voor aan verordening 36a een nieuw;
artikel 7a toe te voegen, luidende:
„Voor waarneming van andere of meer,
lelssen dan hun volgens den lesroosteri
zijn opgedragen, wordt aan de leeraren
geene vergoeding gegeven, behalve bijl Va
caturen, in welk geval de Vrijvallende
jaarwedde wordt verdeeld onder hen, die
extra lessen hebben gegeven, naar gelang
van het aantal door ieder gegeven les
sen.
„Ingeval van vacature van den Direc
teur wiordt diens vrijvallende jaarwedde
verdeeld tusschen den waarnemenden di
recteur en de leeraren, die extra-lessen
hebben waargenomen, in verhouding tot
de door hen bewezen diensten, ter be
oordeeling van Burgemeester en Wethou
ders, de Commissie van Toezicht op het
Middelbuur onderwijs gehoord.
„Met „jaarwedde" wordt in de beide
vorige alinea's bedoeld het tractement,
dat dóór den persoon, die aanleiding gaf
tot ontstaan van de vacature, op dat
oogenhlik werd genoten".
Naar aanleiding van het adres, van de
firma Boddaert Co., ged. 17 November
1913, geven B. én W1. in overweging:
1 „i. O 1 f
xxii. a SU.D c van „xaraer eii »wtr
waarden voor de levering vaii olcctri
schen stroom door het G. E. B." voortaan
te doen luiden als volgt:
„c. Voor verlichtingsdoeleinden, alle
„huiselijk gebruik en hijschinrichtingen
„beneden 10.000 K. G. hefvermogen 25 et.
„per eenheden. Bij een verbruik van
„meer dan 1000 eenheden per jaar, in
„één perceel, wordt een rabat van 5pCt.
„over het meerdere toegestaan; bij meer
„dan 2000 eenheden 10 pCt.; bij meer dan
„3000 eenheden 15 pCit.bij meer dan
„4000 eenheden 20 pCt.; bij meer dan
„5000 eenheden 25 pCt.
„Voor hijschwerktuigen speciaal kra-
„nen met een hefvermogen boven
„10.000 K. G. woTdt f0,10 per eenheid
s,berekend met een nader door den ge-
„meenteraad vast te stellen bedrag voor
„de maxima le stroomsterkte, gedurende
„de speruren sub b van art. 3 van ,,Ta-
„rief en voorwaarden" bedoeld.
„De afrekening van het sub b en c
„bedoelde rabat vindt plaats aan het
„einde van ieder kalenderjaar.
„Met verbruikers, die in het geheel meer
„dan 10.000 eenheden per jaar verbruiken,
„kan de Raad bijzondere overeenkomsten
„aangaan."
II. In verband met de laatste zinsnede
van de voorgestelde tariefwijziging, van
de firma Boddaert Co. te vorderen per
krachteenheid f0,10 en gedurende de
voornoemde speruren per maximum ge
bruikte ampère en per maand f0,70.
III. Adressante mede te deelen, dat voor
een verlaging van het lichttarief geene
termen worden aanwezig geacht.
De Commissiën van Fabricage en van
Financiën vereenigen zich met het voor
stel.
Op de aanbeveling voor de benoeming
van een lid voor de Commissie tot Wie-
ring van Schoolverzuim (vacature mevr.
A. C. S. NonhebeiFaro) komen voor:
1. Mevri. A. C. S. NonhebeiFaro; 2.
Mevr. CL S. GiebenVan der Feen.
Op zijh verzoek is eervol ontslagen
dhr. A. Cl Touburg als tijdelijk concierge
bij het kantongerecht alhier.
Een goede vangst. Ter
aanvulling van het in het tweede blad
medegedeelde, bericht men ons nog:
