NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 135. 1914.
Donderdag 39 Februari
38e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. D HUIj, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIÈN
Feuilleton.
Onder de Oranjevlag.
Buitenland.
Binnenland.
LEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers0.85
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LF COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 110 regels J1.iedere
regel meer 10 cent.
Evenredige vertegenwoordiging.
De heer O. E. van Koetsveld, bekend
voorstander van evenredige vertegenwoor
diging, heeft bij' D. van Sijh en Zn. te Rot
terdam een wetsontwerp tot invoering van
dien vonn van kiesrechtuitoefening het
licht doen zien.
De, vooral in deze materie hoogst be
kwame, schrijver geeft een concept wets
ontwerp tot wijlzig-ing van paragraaf 3
der Kieswet, waarin enkele nieuwe facto
ren naar voren komen, onder anderen
het centraal stembureau, in Den Haa»g
gevestigd, en door den minister van bin-
nenlandsche zaken voorgezeten, welk
stembureau den einduitslag der verkiezin
gen vaststelt. Voorts de eandidatenlijls-t,
w.elke de kiezer tegelijk met het stem
biljet aan 'tstembureau in ruil voor zijin
stamkaart ontvangt, alvorens het stem
hokje binnen te gaan.
Voor den eerstbeginnenden schijnt dit
nieuwe stelsel vrij) omslachtig; het zal
er echter wel „in" kunnen gaan; en de
schrijfver is er in geslaagd het zoo weinig
ingewikkeld mogelijk te maken. Het stelsel
is er een van persoonlijke keuze. Het be
rust op liet gekozen verklaren van den
cajndidaat, die meer stemmen heeft ver
worven dan het aantal in liet geheele
land uitgebrachte stemmen, gedeeld door
het aantal districten. De kiezers mogen
evenwel ook een reserve-stem uitbrengen,
die, 'zoodra de ais no. 1 door hen ge
stemde candidaat de meerderheid heeft
verkregen, wo>rdt overgebracht op den can
didaat, o;p wien bijl die reserve-stem heeft
uitgebracht; is deze reeds gekozen, dan
komt zij aan den volgenden, enz.
Ten einde de moeilijkheid te ontgaan
v,an een ,te lang stembiljet, waarop» bijl stel
sels van evenredige vertegenwoordiging,
en inzonderheid bij persoonlijke stelsels
veel kans bestaat, en niet te vervallen
in de fout der vroegere stembiljetten
(waarop men de namen der candidaten
schreef), heeft de heer Van Koetsveld
zijn toevlucht genomen tot het opplak
ken van den naam des candidaats of
der candidaten, waarop1 de kiezer stemt,
op het stembiljet. De kiezer ontvangt daar
toe bij de stemming, behalve zijn stembil
jet, ook een candidatenlij'st, maar deze
is aan de achterzijde gegomd, en het
papier is zóó geperforeerd, dat elk strookje
met den nap.m van een candidaat er op,
gemakkelijk kan worden afgescheurd,
wiaiama het op het stembiljet wordt ge
plakt.
De heer v. K. licht een en ander met
voorbeelden toe. Hijl handhaaft o.a. de
Een verhaal uit het rampjaar 1672.
door L. PENNING.
62.)
(Nadruk verboden.)
Veldmaarschalk Johan Maurits van
Nassau verscheen, door onrust gejaagd,
zelf te Bodegraven, om een persoonlijk
onderzoek in te stellen naar de vorde
ringen van de fortificaties, en bemerkte
met geen geringe bekommering, dat de
ingevallen vorst den grond hard had
gemaakt als metaal, zoodat nog niet één
Stormpaal was ingeheid. Bij gebrek aan
grond voor borstweringen werden op zijn
advies de hoornen gekapt, de stammen
kruiselings over elkander gelegd, en be
dekt met mest
Voorts was het plan, om dezie borst
weringen, waarachter de musketiers zou
den worden opgesteld, op de bepaalde
punten van zwaar geschut te voorzien,
terwijl een rij huizen, waaronder dó
woning van baas Dirksen, in de verschan
singen werden opgenomen, en van pek
kransen voorzien.
Te midden van deze beslommeringen,
terwijl het krijgsgedruisoh het dorp ver
vulde, en van het Noorden en Zuiden
de troepen aanrukken om de krijgsmacht
van graaf Koningsmarcfc te versterken,
verscheen een der laatste weken van De
cember het welbekende gelaat van Jan
Kees in de woning1 van moeder Dirksen.
Ze was» blijde hem weer eens te ont-
verdeeliag van het land in enkelvoudige
districten, belast enkel het centraal bu
reau met de stemmenoverdracht, en toont
de verkieselijlkhedd aan van het stelsel
van persoonlijke vertegenwoordiging' boi-
ven partijtvertegenwoordiging._
Indien het tot een bespreking van een
evenredig kiesstelsel toekomt, zal dit laat
ste een punt van ernstigien strijd uitmaken.
Zal de wetgever ook met partijen mogen
rekenen; zal bij overlijden of vertrek de
ledige plaats dfoor een geestverwant van
den heengegane vervuld worden; enz.
Laten zij die met een stelsel van even
redige vertegenwoordiging op» de hoo»gte
willen komen, deze brochure raadplegen,
gelijk, naar wij verwachten, de toekomstige
wettemnaker ook wel van het „concept
ontwerp" van den schrijver zal gebruik
'maken.
Liberale nonsens.
De heer C»h. Boissevain, de moderne
dweper, die in „Het Handelsblad" onder
den schuilnaam „Vair Dag, tot Dag" reli
gieus-liberale stukjes maakt naar aanlei
ding van dien dood van den Franschen
patriot Paul Déroulède de volgende on
zinnige opmerking
„Lo»yaal tot het uiterste", was steeds
het motto der zijhen.
Zijin overgrootmoeder, ofschoon ze
ee»n innig overtuigde» katholieke geloo-
vige was, weigerde op» haar doodsbed
de sacramenten, te ontvangpn, omdat ze
niet hiernamaals gescheiden wilde wo»r-
den van haar echtgenoot, die zijin ge
heele leven tegen de Kerk geschreven
had, en die, naar ze meende, dus ver
loren Wag. Voorwaart zulk een lief
de is. sterker dan de dood!
Hij past op deze liefde toe: „geen lief
de kojnt Gods. liefde nader" dan deze
„oprechte huwelijkstrouw".
Verbeeld u een Radbo»udsliefde die wei
gert zalig te .Worden, omdat de geliefde
er niet v»a,n weten wil, z!ou „nader komen"
of gelijk staan aan de liefde Gods, welke
wil dat alle menschen zalig worden
Zeg zelf, lez'er, is nonsens een te zachte
benaming voor dergelijk vertoog?
Mexico.
De toestand in Mexico is nog maar
treurig.
moeten. Zij vertelde hem, dat de baas met
een aantal boeren aan het werk wasi, om
het boveneinde van het dorp door een
doelmatige versperring af te sluiten. En
toen Jan Kees vroeg, waar Kees en Han
nes waren, vertelde de moeder, dat de jon
gens op» een uitlegger waren geplaatst,
telrwijl de uitlegger ;ten Westen van het
dorp Nieuwkoop, wajs gestationeerd.
De reiziger onderzocht met groote be
langstelling, op welk punt die uitlegger
was te vinden, en moeder Dirksen verhaal
de hem wat zij wist; ze vergat zelfs
niet te zeggen, dat deze uitlegger als
turfschip» was gekocht voor de koopsom
van tweehonderd gulden. Zij wist hem
mede te deelen, dat graaf Koningsmarck
op dit punt spoedig 5000 man bij elkan
der zou hebben, en dat de Prins van
Oranje zou gezegd hebben„Indien Gouda
en Bodegraven tegelijk in nood zijn, dan
snel ik Bodegraven het eerst te hulp."
„Nu 'tis graaf Koningsmarck toe
vertrouwd 1" zeide Jan Kees, met smaak
de kom» heete melk drinkend, dio de gast
vrije huisvrouw voor hem had inge
schonken.
,,'tls wel een vinnige vorst!" vervolde
Jan Kees, „en dat zoo ineens!"
En hij wierp» een blik naai' de ruiten.
„Dat zegt ge wel, man! Ik kan de rui
ten niet ontdooid houden. kijk maar,
de bloemen komen er al weer op!"
„Schik toch dicht bij den haard!" zeide
zij met een vriendelijk gebaar; „toe poesl
ga eens» een beetje op zij! Trek uw
laarzen uit, Jan Kees dan kunt ge
de voeten op de warme vuurplaat war
men Hebt ge in de laatste' week niets
meer van Andries vernomen?"
En. 't is nog niet te zeggen, wanneer-
verbetering verwacht mag worden.
In de Daily Telegraph geeft de New
Yorksche correspondent een overzicht.
De banken hebben geen geld meer, het
goud is verdwenen, papiergeld is het
eenige betaalmiddel geworden, alle zaken
staan zoo goed als stil.
Er is voor honderden millioenen aan
bezittingen vernield, heele landstreken
zijn verwoest, 3500 mijlen spoorweg zijn
buiten gebruik gesteld. Het werk van
30 jaar is vernietigd.
Dezelfde correspondent tracht aan te
toonen dat Huerta nog steeds over veel
grooter hulpbronnen beschikt dan zijn
tegenstanders Carranza en Villa. De pro
vincies waar Huerta de baas is hebben
12 millioen inwoners en zijn welvarender
dan de noordelijke gewesten die zich
onder Carranza en Villa hebben ge
schaard en slechts 3 millioen inwoners
tellen.
Het is dus bijna uitgesloten dat Huerta
binnen betrekkelijk korten lijd het tegen
Carranza en Villa zou moeten afleggen.
Huerta zal dus nog langen tijd de schrik
van Mexico en half Amerika zijn.
Voorwaar, 't ziet er hopeloos uit.
't Zal jaren duren, voor de oude toe
stand weer hersteld is en vrede en welvaart
alle revolutie-sporen uitgewischt hebben.
Engeland.
De Engelsche bladen geven natuurlijk
kolommenlange verhalen nog over de
aankomst van de negen Afrikaansche
labourleiders eergisteren te Gravesend,
aan de Theems, aan de overzijde van
Tilbvry gelegen. Men herinnert zich, dat
in liet begin geregeld sprake was van
tien ballingen. Het bleek nu echter, dat
er slechts negen gedeporteerden aan
boord waren. Een van de raddraaiers,
Kendall, had nog kans gezien, voor hij
aan boord gebracht werd te ontsnappen,
hetgeen echter stilgehouden schijnt te
zijn.
Toen de heeren te Londen aankwamen,
waren ze het middenpunt aller belang
stelling en werden ze door drommen
journalisten omringd. Tot 50 pond toe
werd hun zelfs geboden, wanneer zij een
artikeltje wilden schrijven voor de krant.
De aanbiedingen werden echter afge
wezen.
Veel nieuws leveren dan ook de bij
zonderheden, door de bladen gegeven,
niet op. Het zal onzen lezers waarschijn
lijk wel weinig interesseeren, wie van
de heeren het ter beschikking gestelde
„Wacht", antwoordde Jan Kees,
,,'t Is vandaag Donderdag. Gister voor een
week heb ik hein voor het laatst gezien.
Hij wasi in de buurt van Harmeien
ik was er ook voor zaken. Maar wij» zijn
stijf aan elkander voorbijgegaan, zonder
elkander te groeten, opdat we elkander
niet .zouden verraden. Ge weet, moeder
Dirksen, dat Harmeien een belangrijke
Fransahe post tussehen Utrecht en Woer
den is. Schenkt ge me weer in?"
„Ja, dat is goed voor de kou ik
wensohte, dat Andries» thuis was!"
Moeder Dirksen zucihtte, toen ze dit
zeide.
„Ik word dikwijls door een bang voor
gevoel gekweld o, ik heb het er als
moeder niet altijd gemakkelijk onder!"
Zij veegde een paar tranen weg, en Jan
Kees, die ontroerd was door het gezicht
van die schreiende moeder, scheen plotse
ling tot een vast besluit te ko-men. Hij
sloop op zijn kousen naar de gang,
speurde met vorschende oogen, of er geen
onraad was, en zeide toen, diep» adem
halend: „Moeder Dirksen, kan ik u ver
trouwen?"
'Zij stond verbaasd te kijken van die
vraag, deze moeder in Isiraël, die de op
rechtheid van een Nathanaël in haar boe
zem droeg, 'had zoo'n vraag nog nooit
te beantwoorden gehad.
„Ik begrijp» u -eigenlijk niet!" zleide ziij».
„Het geldt de veiligheid van uw kind!"
meende Jan Keesi.
„Nóg begrijp» ik u niet!" zeide moeder
Dirksen.
„Dan kan ik 'tniet helpen!" zeide Jan
Kees, de laarzen weer aantrekkend. „Gij»
hebt een voorgevoel dat er gevaar dreigt
schoone goed aantrok en hoe lang som
migen hun goed al gedragen hadden,
vóór zij de gedwongen zeereis van een
maand begonnen. Op die manier uitten
n.l. sommige journalisten hun diepe
vereering voor deze moderne „marte
laren".
Te vermelden valt alleen misschien
nog, hoe volgens de gedeporteerden de
Afrikaansche regeering hun van hun
verbanning op de hoogte had gebracht,
Toen zij ojj de „Umgeni" waren gebracht,
kwam majoor Trew hun het volgende
meldenÓp instructie der regeering zijt
gij naar Engeland verbannen. Ik waar
schuw u, dat, als gij naar Zuid-Afrika
terugkeert, gij gearresteerd zult worden.
Ik kan u niet melden, op welke gronden
gij gedeporteerd zijt. Ik weet niets, waar
van gij beschuldigd zijt. Ik ben hier al
leen om mijn instructie uit te voeren.
Uw vrouwen en kinderen zullen, als
gij wilt, vrije passage naar Engeland
krijgen. De som van drie pond per man
is aan den kapitein van het schip ter
hand gesteld om onmiddellijk na aankomst
in Engeland te worden uitgereikt. Zoodra
het schip de grens van drie mijlen over
schreden heeft, zult gij vrij zijn.
De gedeporteerden brachten hierop een
protest uit tegen het optreden der regee
ring, welk protest majoor Trew beloofde
over te zullen brengen. Enkele minuten
kregen de gedeporteerden om aan hun
vrienden en magen te schrijven. Toen de
„Umgeni" drie mijlen uit de kust was,
ging de militaire wacht op een ander
schip over en waren de gebannenen vrij
op het schip.
Wat de plannen der heeren zijn, is
voorloopig nog onbekend.
Vredesprijs voor de jeugd 1914.
De Algemeene Nederlandsche Bond
„Vrede door Recht" en de Nederlandsche
R. K. Vereeniging tot Bevordering van
den Wereldvrede schrijven gemeenschap
pelijk voor het jaar 1914 twee Prijsvragen
uit voor de Jeugd.
De eerste P r ij s v r a a g is een uit-
noodiging, om een opstel te schrijven
over een der volgende onderwerpen
1. De Opening van het Vredespaleis. 2.
Roode Kruis en Vredesbeweging. 3. Waar
om is de Duif gekozen als symbool voor
den Vrede
De keuze staat geheel vrij tussehen
voor uw zoon dit gevaar is werkelijk
niet denkbeeldig'. Er kan spoedig een
oogenblik komen, dat ik hem van het
grootste nut zou kunnen zijn."
„Op welke manier?" vroeg de moeder,
en haar adem ging sneller; „o zeg het
mij l/och op» welke manier?"
„Door de Fransohe speurders - op een
dwaalspoor te leiden, want ik wil het u
niet langer verhelen, dat uw zoon op de
lijst der verdachten staat!"
„O, het is vreeselijk!" suisde het van
haar lippen; „wat zal ik, arme moeder,
nog beleven!"
Doch toen dacht zij na over de woorden
van Jan Kees, en zeide: „Hoe kunt gij
de Franschen op een dwaalspoor bren
gen?"
Hij zweeg even.
„Kan ik u vertrouwen? vroeg hij- op
langzamen toon; „zult ge mijn geheim
niet verklappen?"
„Ik zal uw geheim bewaren! zeide zij.
„Gij zult het me zweren!"
„Jan Kees!" riep ze verontwaardigd,
„gij zijt hier stellig al tien keeren bij ons
geweest heb ik ooit reden tot wantrou
wen gegeven?"
„Neen", zeide hij, „maar deze zaak is te
gewichtig. En als ge geen eed wilt doen,
dan is 'het lot van uw zoon voor uw
verantwoordelijkheid."
Hij stond op, en zou heengaan, want hij
had heden, zooals hij zeide, nog een
langen tocht te maken, terwijl de dagen op
hun kortst waren. Hij gaf moeder Dirk
sen heel gewoon de hand, alsof er niets
bijzonders was geschied, en verzocht haar
het hem, niet kwalijk te nemen, want als
zij zijn toestand kende, dan zou zij moe-
bovengenoemde onderwerpen. Een deel
nemer mag echter slechts over één dier
onderwerpen een opstel in zenden. De
opstellen mogen niet kleiner zijn dan drie
beschreven bladzijden uit een school
schrift en niet grooter dan zes bladzijden.
Zij moeten worden geschreven in de
Nederlandsche taal. Het papier mag
slechts aan één zijde worden beschreven.
De tweede P r ij s v r a a g is een
uitnoodiging, om in te zenden een schets
voor een al of niet geïllustreerden Maand-
kalender. Ieder der twaalf bladen van
dezen kalender moet bevatten één of
meer zinnen, de Vredesbeweging betref
fende. Deze zinnen mogen voor iedere
maand bestaan uit hoogster s vijftig woor
den en moeten in het Nederlandsch ge
schreven worden.
Het staat vrij voor den kalender tevens
al of niet een schild te ontwerpen, en
voor de bladen van den kalender een
toepasselijke illustratie aan te duiden,
zij het ook slechts in een beschrijving-
door woorden.
Aan de Prijsvragen kunnen deelnemen
alle meisjes en jongens, die geboren zijn
tussehen 1 Januari 1896 en 1 Januari
I960, onverschillig of zij nog schoolgaande
zijn of niet meer.
Een ieder mag aan één of ook aan
heide Prijsvragen deelnemen.
Voor deze Prijsvragen is Nederland
verdeeld in 28 districten met 28 districts-
commissie's.
Iedere commissie zal, voor iedere Prijs
vraag afzonderlijk, op iedere 10 (of ge
deelte van 10) ingekomen antwoorden
één kiezen, dat doorgezonden zal worden
naar de Hoofdjury. De commissie heeft
de bevoegdheid om redenen van hijzon
deren aard nog enkele antwoorden méér
aan de Hoofdjury te doen toekomen, met
verzoek ook die antwoorden bij de be
kroning in aanmerking te nemen. De
Hoofdjury zal, bijzondere omstandigheden
voorbehouden, aan al de door de Districts-
commissiën toegezonden rntwoorden een
bekroning toekennen. Al deze bekroonden
zullen een op naam gesteld diploma ont
vangen en voorts zoo mogelijk een Vre-
deskalender voor het jaar 1915, of anders
een toepasselijk boekwerk.
De Hoofdjury zal bovendien aan de
drie verdienstelijkste inzenders uit de
bekroonden voor iedere prijsvraag toe
kennen een eersten, tweeden en derden
prijs.
De inzendingen moeten geschieden
vóór 15 Maart 1914.
De antwoorden op de prijsvragen moe
ten erkennen, dat hij niet andersi kon
handelen.
Zoo ging hij heen, maar hij» had den
dorpel der buitendeur nog niet bereikt,
toen de moeder bovenkwam in. de vrouw;
van baas» Dirksen.
„Jan Kees,!" riep ziji opgewonden, „ik
heb geen rust over mijn kind! Red mijn
kind, als het in gevaar is ik zal
den eed doen, dat ik uw geheim» aan nie
mand zal vertellen!"
„Zelfs aan uw man niet!"
,Wéér aarzelde zij, liet kwam haar mis
dadig voor, een geheim voor haar man
te hebben.
Maar de reiziger was onverbiddelijken
in haar moederangst hief zij de bevende
vingers op, om den noodlottjgen eed te
doen.
Toen zeide Jan Kees: „Nu is alles in
orde verneem» dan in de eerste plaats,
dat ik een Fransoh spion ben 1"
Vrouw Dirksen deed van ontzetting een
stap achteruit en sloeg de handen in
elkander van de droevigste verbazing,
Doch Jan Kees liet zich daardoor niet
van de wijs brengen, en ging rustig voort:
„Ik kan den Prins en het vaderland niet
beter dienen, dan door-.den vijand te mis
leiden; en hoe kan ik hem beter misleiden
dan door als zijn spion op te treden! Gij»
kijkt mij nog altijd verwonderd aan, moe
der Dirksen, maar als ik weg ben, sla
dan het Oude Testament eens» op», en
lees de geschiedenis van Husai, den
trouwsten dienstknecht, dien David had,
en di© tot Absalom overliep, ten einde Da
vid te beter te kunnen dienen."
(Wordt vervolgd.)
