NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
\o. 117. 1914.
Dinsdag 17 Februari
38e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. DHUII, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTSËN
Feuilleton
Onder de Oranjevlag.
Buitenland,
Binnenland.
Landbouw.
LEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. 1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
vau 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 110 regels [ƒ1.iedere
regel meer 10 cent.
Tweeërlei maat.
'loen liet ontwerp-Kuyper bekend werd
in zake de Ouderdoms- en Invajiditeits-
pensioneering reisde het Kamerlid Rood
huizen het land af met de klacht: wat
heeft een dooie aan een rijksdaalder!
De kreet was onjuist en onbillijk tevens.
Immers de man vergat er hij te zeggen,
dat deze „rijksdaalder" 's weeks ook voor
taan het deel zou zijn van iederen werk
man die bijvoorbeeld reeds op' zijn veer
tigste jaar, invalide zou zijn.
Maar ziehier nu, hoe „De Vaderlander",
hoofdredacteur ditzelfde Kamerlid de heer
Roodhuijlzen, de 12 „ouderdomsrente"
door minister Treub voorgesteld, beoor
deelt.
Hijl zegt: „het ingaan van de ouder
domsrente op 70-jarigen leeftijd is iets,
waarbij wij' ons slechts kunnen neerleggen,
bukkende voor iets onvermijdelijks, dat
dooi- den toestand van onze financiën
werd veroorzaakt".
Merk op de groote zachtmoedigheid, of
wilt ge, de zelfinbinding, lezer, waarmede
deze publicist, anders niet gewoon een
blad voor den mond te nemen, over de
£2 van den oude spreekt Nu niet: wat
heeft een dooie aan twee gulden; maar
wijl zullen er ons bij1 neerleggen.
En dan terwille van den toestand
onzer financiën; alsof clie in dr. Kuy-
pers tijd minder ongunstig was! En die
gaf dan toch nog een rijksdaalder! En
die zonderde de bedeelden niet uitEn die
sloot er de invaliden op veel jonger leef
tijd nog bijl in!
't Is waar, de schrijver komt ook tegen
de uitsluiting der bedeelden op. Maar
toch hoeveel gunstiger stond 'Ler in het
ontwerp-Kuyper niet voor. Vanwaar dan
dit verschil in waardeering?
Och, lezer, het ontwerprivuyper was
van Kuyper; en het ontwerp-Treub
was vanTreub 1
Daar' vandaan zal het zeker ook zijn,
dat deze liberale criticus zich niet stoot
aan deze leugenachtige benaming „ouder
doms ren te"! Iedereen ziet toch, dat dit
geen rente is, maar een bedeeling, een
Staatsbedeeling, die minister Treub voor
de 70-jarigen heeft gereed gemaakt.
Rente toch veronderstelt kapitaal, inleg,
verzekering, premiebetaling, gelijk die in
de wetsoritwerpen-Kuyper en -Talma tot
hun recht kwamen. Wie zeker kapitaal
aan een verzekeringsmaatschappijl geeft,
ontvangt hiervoor een lijfrente; en wie
premiën stort in zoodanige levensverzeke
ring heeft recht op re nte-uitkeering.
Maar hier heeft geen storting plaats ge
had. Hier komen de ouden va,n dagen
Een yerhaal uit het rampjaar 1672.
door L. PENNING,
54.)
(Nadruk verboden.)
Hij was diep ontroerd en weende. En
ik schaamde mij geducht, dat ik hem zoo
hardvochtig had beoordeeld.
„Willen wij samen het aangezicht des
Heeren zoeken?" vroeg ik, en hij zeide:
„Ja laten wij dit doen!"
Toen hebben wij samen gebeden. Een
diepe vrede vervult mijn ziel.
5 Augustus. Gister moet Raadpensiona
ris Jan de Witt zijn ambt hebben neer
gelegd.
7 Augustus. God zij gelooid wij heb
ben hedenmorgen tijding van Andries
glehad.
Daar stapte een vreemdeling ons huis
binnen; ik was op de werf. en moeder
liet mij roepen. Ik vertrouwde den man
in het eerst niet te best, maar hij nam
mijn wantrouwen mij. niet kwalijk, en
zeMe dat. ik groot gelijk had, om, m deze
hachelijke tijden op mijn hoede te zijn.
Bloeder heeft hem. een stevig maal van
brood eieren en kaas gegeven, want hij
had honger, en hij vertelde ons,, dat An
drites over een week denkt thuis, Ie zijn.
14 Augustus. Andries is heden morgen
frisch en welvarend thuis gekomen. Dat
was een blijdschap! Nu zeggen wij „Eb'en-
eenvoudig met open gehouden hand bij
den Staat en de Staat stopt er wat, in.
Doch dat schijnt, men in de vrijzinnige
redactie-bureaux zoo niet in te zien.
Wiaarom? dat ligt nu wel voor de
hand
Het verschil.
Het verschil tusschen hetgeen de wet-
Talma bood en dat hetwelk het. ontwerp-
Treub voor onze ouden van dagen over
heeft, springt al te zeer in het oog.
Het ontwerp-Treub geeft een pensioen
van twee gulden in de week aan 70-
jarigen, en aan gehuwde 70-jarigen man
en vrouw samen drie gulden.
En stel daar nu tegenover wat de wet-
Talma zou geven indien zijn opvolger niet
den "treurigen moed had deze wet op
een belangrijk punt, te weten de invalidi
teitsverzekering, stop te zetten.
Wij' ontleenen de cijfers die trouwens
iedereen controleeren kan aan „De
Rotterdammer"
„Bij normale premiebetaling, welke
ruimte laat voor in-gebreke-blijVen gedu
rende meerdere weken, krijgen de arbei
ders die minder dan f 5 verdienen, een
ouderdomspensioen van f 2.50, die tus
schen f5 en f8 verdienen, een pensioen
van f 3, tusschen f8 en f 12 een pen
sioen van f 4, tusschen f 12 en f 16 een
pensioen van f5, meer dan f 16 een pen
sioen van f6.
„In geval van invaliditeit op 56-jarigen
leeftijd zijn de bedragen respectievelijk
f2.15, f2.55, f3.40, f 4.30, f5.15.
„En ziet, nu zet Treub de invaliditeits
verzekering stop, verlaagt sterk de uitkee-
ring op 70-jarigen leeftijd, zonder dat,
zrüks met evenredige vermindering van
de lasten der gegadigden gepaard gaat.
„Zoo wordt alles ontredderd.
„Kiezers, wat zijf ge begonnen?" merkt
„De Rotterdammer" terecht op.
Oostenrijk
De N. R. Crt. bevat een brief uit Wee-
nen, betrekking hebbende op weer een
lid der keizerlijke familie. Het staat daar
maar niet stil met de opspiraakjes. Eerst
was het Johan Salvalor (Johann Orth),
daarna Leopold van Toscane (Wölfling)
en zijn zuster Louise, en nu is het de
dochter van aartshertog Ernst, die een
strijd voert om haar burgerlijken staat en
om de erfenis van haar vader. Deze laatste
Haëzer! tot hiertoe heeft de Heere ge
holpen I"
Die vreemdeling! heeft ons, niet misleid;
'het is precies uitgekomen, zooals hij ver
telde.
Er lag iets. in zijn gezicht, dat me niet
beviel, maar we kunnen ons. op dat ge
bied deerlijk bedriegen. Menno Simons
moet er als. een echte valschaard hebben
uitgezien, en toch was. hij een waar kind
Gods.
Ik zou nog. vergeten aan te teekenen,
dat die vreemdeling Jan Kees heet, en
uit de buurt van Abcoude komt. Andries
kent hem wel, maal' verwonderde zich,
dat de vreemdeling zoo goed met zijn
terugkomst op de hoogte was;.
19 Augustus. Cornells de Witt is gister
op de pijnbank gelegd ter zake van be
weerde medeplichtigheid aan een aanslag
tegen het leven van den Prins. Ik ver
neem dit alles door de zuster van mijn
meesterknecht, die one goed op do hoogte
houdt.
20 Augustus. Daar moet vandaag iets
verschrikkelijks en afgrijselijks in Den
Haag zijn gebeurd. Men zegt, dat de beide
De Witten zijn vermoord en als beesten
geslacht. De chirurgijn, dien ik heb laten
roepen, omdat moeder zoo'n last van de
irh-eumatiek heeft in haar schouder, zegt:
„Net goedl Boontje komt om zijn loontje I"
Maar zulke praat vind ik onverdraaglijk
Zjjn de De Witten schuldig, dan hadden
zij, evenals Oldenbaxneveld, door de wet
tige Overheid moeten gevonnisd worden.
Maar niet op deze afschuwelijke manier
o, dat geeft een zwarte bladzijde in
onze geschiedenis!
is een broeder vart Aarsthertog: Reinier,
die verleden jaar gestorven is, en bekend
geworden is door den aankoop van de
papyrus rollen, afkomstig uit El Fayum
in Egypte. Aartshertog Ernst was in 1858
stilletjes te Laibach met Laura von
Skublitz, een Hongaarsche dame,, ge
trouwd, welke toen den titel van barones
Walburg en dien naam Walburg dragen
hare 4 kinderen. Zij stierf in 1865. De
aartshertog, die in zijn jonge jaren zeer
lichtzinnig had geleefd, en bij den Kei
zer in ongenade was gevallen, stak diep
in de schuld. Zoo lang de moeder leef
de en nog jaren daarna, bemoeide de va
der zich veel met zijn kinderen en liet
ze een goede opvoeding geven. Maar daar
in kwam verandering, toen de aartsher
tog onder curateele werd gesteld. Van dien
tijd af kwamen de kindéren onder vreemd
gezag en gingen van de eene hand in
do anderè. Hun vader zag' hen nog maar
zelden en stierf in 1899. De jaren die toen
kwamen, waren voor de kinderen, die
■een vorstelijke jeugd, hadden gehad, vree-
selijk. Zij zagen :z:ich verlaten en aan
armoe prijs gegeven, een van de zoons
maakte zich van kant, terwijl een van de
dochteren later als dienstbode haar brood
heeft moeten verdienen. En nu voert de
oudste dochter Klotilde sedert 1899 on
vermoeid processen om in het bezit dei-
nalatenschap haars vaders gesteld te wor
den. Haar eischen worden echter telkens
algewezen, omdat haar vader 5 millioen
schuld had, welke door diens broeder
Reinier is overgenomen op voorwaarde
dat hij, Ernst, afstand zou doen van zijn
rechten op nog te verwachten erfenissen,
waarna de kinderen onder de voogdijschap
van de secretarissen van aartshertog Rei
nier kwam, die hen van school namen
en slecht behandelden, terwijl hun streng
verboden werd ooit. te zeggen dat hun
vader een aartshertog, was. De zoons,
Heinrich en Ernst, wilden niet deugen.
De eerste werd kantonrechter en maakte
schulden, die den eersten keer door zijn
oom Reinier betaald werden, maar den
tweeden keer niet, waarop hij den dienst
moest verlaten en hij, zonder middelen
van bestaan zijnde, zich van kant maakte.
De tweede, die iwegens slecht gedrag den
rang van officier verloor en steeds die
per zonk, is later in Boedapest kellner
in een koffiehuis geworden en daarna
conducteur op de tram. Van de dochters,
Klotilde en Laura, moest de eersite met een
dokter trouwen dien zij nooit te voren
gezien had en bij welke gelegenheid zij
van aartshertog: Reinier een bruidsschat
kreeg van 40.000 kr. Zij nam haar zus-
10 September. Andriesi is vandaag; weer
op een geheime expeditie uitgegaan voor
den Prins-, Daar wordt hem toch heel
wat toevertrouwd. Ik had het nooit ge
dacht. Onze ouderling zegt, dat de Fran-
sohen van leeuwen zooals de Montbas ha
zen hebben gemaakt, en van hazen als
Andries leeuwen. Het lijkt er wel naar.
20 September. Jan Kees is heden hier
geweest. Het speet hem zeer, dat hij
Andries niet aantrof.
23 September. Jan Kees is weer hier
geweest, en vertelt ons, Andries. te heb
ben gesproken. Hij zegt tevens, dat wij
onzen jongen binnen eenige dagen kunnen
thuis wachten.
Ik vind het. doen van dien man heel
vreemd; ik heb hem onder vier oogen
gevraagd, wat hij hier in Bodegraen toch
zoekt en hij zegt, evenals Andries in
's Prinsen dienst be zijn. We zullen eens
zien, als Andries thuis komt, of hij wer
kelijk Jan Kees heeft gesproken.
25 September. Onze jongen is thuis ge
komen. Ook is het waar, dat Jan Kees
©en geheime verkenner van den Prins> is.
Het zou hoogst onbillijk zijn, om bij zulke
feiten nog achterdocht te koesteren.
26 September. Andries is plotseling ver
trokken. Het lijkt mij en moeder toe, dat
er groote dingen op til zijn.
3 October. Vandaag hebben we den be
roemden oppervlootvoogd Micihiel de Ruy-
ter hier te Bodegraven gezien. Hij wan
delde met den Prins door het dorp naar
het legerkamp. De zee en de teerlucht
doen een mensch toch goed, want de
held van Solesbay liep daar zoo kloek
en stevig heen als een veertiger, in bla-
ter Laura bij zich in huis. Klotilde werd
weduwe en sloot een tweede huwelijk met
von Simits, een officier van de lijfgarde.
Zij is in het bezit van een menigte brie
ven van haar vader, waarin deze haar als
dochter aanspreekt, haar vertelt hoe hij
met haar moeder getrouwd is en die hij
nog: kort voor zijn dood onderteekend heeft
met de woorden „von deinem alten .treuen
Vater". Maar toen zij naar het sterfbed
van haar vader wilde, werd zij, trots smoe
ken en bidden niet toegelaten en zij mocht
pas in de sterfkamer, toen alles afge-
loopen was.
Haar eisch om als erfgenaam erkend
te worden, werd, zooals gezegd, door-
den Opperhofmaarschalksraad afgewezen.
Evenmin kon zij ooit audiëntie krijigen bij;
den Keizer of haai' oom, aartshertog Rei
nier. En haar man werd gepensioneerd
tot straf dat hij! zijn vrouw niet tot be
daren had weten te brengen. Want die
Klotilde zocht haar recht, ziji was daar
van niet af te brengen, ook niet toen men
haar f200,000 aanbood om de zaak uit
de wereld te helpen. Want ze verlangde
de nalatenschap van 'haar vader, die op
zijn minst 121/2 millioen bedroeg. Maar
daarvoor moest zij bewijzen, dat ze zijn
dochter was en de Maarsohalksraad wou
dit niet erkennen, onder voorwendsel, dat
de brieven onecht waren. Dat zijl evenals
haar broer en zuster wettige kinderen
zijln, wordt waarschijnlijk, door de om
standigheid, dat bewijsstukken deels ver-
valscht, deels gestolen zijn. Zoo is bijl-
voorbeeld bid. 36 uit het trouwregister
waarin het huwelijk stond aangeteekend,
er uit gescheurd, terwijl het voorafgaande
en volgende nummer er nog in s.taan.
Het geval is te zonderlinger, omdat de
broeder van aartshertog Ernst, aartshetog
Heinrich, ook met een burgerdame mejuffr.
Hofman, actrice, gehuwd was, de wettig
heid van diens huwelijk nooit bestreden
is, zijn dochter Maria later aan den prins
van Campo Franco uitgehuwelijkt werd,
en Ijij, Heinrich, en zijn vrouw later in
het paleis van hun broer Reinier gestorven
zijln. Deze laatste, aartshertog Reinier, is
kinderloos gestorven. Zijn weduwe is de
stokoude aartshertogin Marie van Oosten
rijk en de naaste bloedverwant is het
kind van zijn broer, prinses Campo Fran
co. Het grootste deel van de kapitale er
fenis is echter gevallen aan aartshertog
Leopold Salvator, gehuwd met een dochter
van Don Carlos en vader- van een groot
gezin. En die Salvator is weer een neef
van Wölfling en zijn zuster Louise.
Na Reinier,s dood is de zaak der kin
deren weer voor de rechtbank geweest,
kenden welstand. Ik ben tot hem doorge
drongen, en heb gevraagd, hoe het Kees en
Hannes maken.
„Ik ben baas Dirksen!' zeide ik. „En
ik ben Michiel de Ruyter!" zeide hij.
De Prins lachte even. Ik hield de hand
van den zeeheld omklemd, terwijl ik zeide
„Admiraal 1 Daar is geen morgen en geen
avond geweest sedert het begin van dezen
oorlog, dat ik mijn knieën niet heb gebogen
om den bijstand van den almachtigen
God in t e roepen voor u en uw vloot."
Toen antwoordde hij: „Baas, Dirksen!
De Heere en het gebed van Zijn volk zijn
een schild en een rondas geweest voor
onze vloot!" Thuis komende, heb ik aan
moeder gezegd, dat ik minder da.n ooit aan
het behoud van ons, volk twijfel.
„Man!" heeft ze toen geantwoord, „hebt
gij daar dan ooit aan getwijfeld?
Zij zegt, dat ik er over eenige jaren,
zoo ik in 't leven blijft, precies zal uit
zien als de oude Michiel. Ik weet niet,
of 't waar is zij zou me nog ijdel
maken, die goede, trouwe, edele ziel
4 October. Jan Kees is hier heden mor
gen weer geweest. Toen hij was vertrok
ken, waarschuwde mij de veldwachter, die
alles doet, om zijn dankbaarheid te loo-
nen, voor den vreemdeling. Ik heb echter
geen reden, om tegenover Jan Kees wan
trouwend te zijn. Moeder had heden zelf
een aangenaam, stichtelijk gesprek met
hem, en gelooft vast, dat er iets goeds
in Jan Kees is. Maar ik wil het wel eens,
laten 0 verzomeren en overwinteren. We
zijn geen hartekennersde rijke Jan Mom
Ion, die zoo gierig is, dat hij zijn familie
laat verhongeren, is vroom in den mond.
en die heeft hun eisch toegewezen, nadat
een getuige, zekere graaf Strahwitz, als
intiem vriend van aartshertog Ernst, hij
eede verklaard had, dat Klotilde en haar
zuster en broers wettige kinderen van
den aartshertog waren. *-
Men mag benieuwd zijn hoe het nu
verder gaan zal of het nog langer zal
lukken om de wettige kinderen van hunne
rechten te berooven en de waarheid te
verbergen, te meer nu hun burgerlijk©
staat eindelijk is erkend.
Vercenigde Staten.
Naar 't heet zal de progressieve partij
in den staat New-York den gewezen pre-,
sident Roosevelt candidaat stellen voor
het gouverneurschap en de democratische
partij Franklin Roosevelt, een neef van
den oud-president, thans ondersecretaris!
van het departement van marine.
K o n i n k 1 ij k bezoek.
Een telegram, uit Parijs heeft gemeld,
dat de koning en de koningin van Dene
marken daar den löden 'of 16en Mei
worden verwacht. Voorloopig) is bepaald,
dat Hunne Majesteiten den 19en Mei in
ons land zullen komen.
Het plan is, den koning en de koningin
te Amsterdam in het Koninklijk paleis te
ontvangen en één dag van hun verblijf
hier te lande te bestemmen voor een
bezoek aan de residentie. (N. R. Ct.)
Tienurige werkdag.
Volgens „Het Volk" heeft de directie
der Staatsspoor besloten, dat voortaan in
alle bestekken voor aanbestedingen, als
mede in onderhandsche overeenkomsten
voor uit te voeren werken, de 10-urige
arbeidsdag zal worden voorgeschreven.
Veiling svereeniging Z. Bi.
Dinsdag 24 Febr. vergadert te Goes; de
Veilingsvereeniging Zuid-Beveland. O.a.
zal de verkiezing plaats hebben van vier
bestuursleden (affcr. Joh. Pieterse, E, de
Jonge, P. de Wilde en F. Kakebeeke).
Verder zal worden behandeld het be
stuursvoorstel tot wijziging van artt. 4, 5,
6 en 12 der Statuten. Het stelt, voor arfc.:
4 aldus; te doen luiden:
De vereeniging bestaat uit belangheb
bende en belangstellende leden.
Belanghebbende leden zijn zij, die minsl-
tens 1/2 H.A. land- of tuinbouwgrond in
Nu, God zal die vroomheid wegen met
een rechtvaardige weegschaal!
lntusschen wil ik den godsdienst van
Jan Kees niet aantasten daar blijf
ik af!"
Baas Dirksen was aan het einde van
zijn dagboek. Hij stond op, om te zien,
of de buitendeur goed gegerendeld was,
en naar bed te gaan, toen aan het raam
werd geklopt.
Hij sloeg het dagboek dicht.
„Wie daar?" riep hij, en de veld
wachter antwoordde: „Er is zooeven be
richt gekomen, da.t alle burgers en boeren
van zestien tot zestig jaren tot den wapen-
dienst zullen worden opgeroepen om den
vijand te keeient"
't Is goedl" zeide de baas, „ik heb
drie zonen in den dienst des vaderlands
het is betamelijk, dat de vader niet
achterblijve I"
HOOFDSTUK XVIII.
l i I
Klaartje was naar de buurt geweest,
en hiel: de handen boven de oogen, terwijl
zij rechtuit keek naar de verte, waar twee
jonge mannen naderden.
Hun gezichten waren gebruind door de
zon; ze droegen de kleeding der mariniers,
en stapten, nu zij Klaartje ontdekken^
sneller voort.
„Keest" riep het meisje, „Hannes!" Zij
vielen elkander in de armen van blijd
schap, en Klaartje weende, toen zij haar
broeders kuste.
„Hoe is het thuis?" vroegen de broe
ders, „en is Andries nog altijd bij Oom
Wilbrink?" (Wordt vervolgd.)