NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
\o. 107.
1914.
Donderdag' 5 Februari 38e Jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
iiiii aan landarbeiders.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. DHUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Buitenland.
Statesi'Generaal
Binnenland.
TF,"PEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DRR FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
vanjl5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.iedere
regel meer 10 cent.
Blijkens het voorloopig verslag omtrent
het wetsontwerp betreffende verkrijging
door landarbeiders van land met woning
in eigendom of van los land in pacht, wor
den principieele bezwaren tegen het. ne
men van wettelijke maatregelen tot grond-
verschaffing aan landarbeiders niet inge
bracht Intusschen meenden enkele leden,
dat. waar men hier slechts te doen heeft
met de belangen van één bevolkingsgroep,
ten dfeze van algemeen nut geen sprake
is en dat dus het middel van onteigening
buiten toepassing behoort te blijVen. An
deren betoogden, dat niet blijkt, dat bij
de uitvoering der voorgestelde bepalingen
op de belangen der grondeigenaars zal
worden gelet. Ook zal gelet dienen te wor
den op de financieele gevolgen der voorge
stelde maatregelen. De voor bet. rijk 'daar
uit voortvloeiende uitgaven kunnen be
langrijk worden en ook tegen den vorm
waarin zijn verstrekt zullen worden, be
stond bij deze leden bedenking.
Hiertegenover voerden anderen aan, dat
de verbetering van de positie der landar
beiders als een zaak van algemeen belang
is te beschouwen en dat daarom tegen
de daartoe noodige onteigening geen prin
cipieel bezwaar kan gestaan.
.1 an de grief, dat bij! de voorgestelde re
geling niet genoeg rekening is gehouden
met de belangen der grondeigenaars, kan
zoo noodig door wijziging van de bepalin
gen omtrent onteigening' worden tegemoet
gekomen.
Zeer vele leden hadden bezwaar tegen
de beperking van de vrijheid der landar
beiders die ingevolge het wetsontwerp
grond verkrijgen. Vele van de landarbei
ders die de beschikking over een stukje
grond hebben, telen niet alleen voor eigen
gebruik, maar ook voor de markt, omdat
hun dit voordeeliger uitkomt. Zij zijn in
derdaad kleine boeren. Volgens art. 52 van
het ontwerp zal het land, dat de landar
beider verkrijgt echter voornamelijk moe
ten dienen tot het telen van de vruchten
die hij! voor zich en zijn gezin behoeft.
Volgens art. 53 mag het plaatsje niet
verhuurd of verkocht worden zoolang de
annuïteiten niet zijn afbetaald. Volgens
art. 55 mag' de landarbeider zonder- mach
tiging van het daar bedoeld college geen
ander land dan het plaatsje in gebruik
hebben, zoolang niet 15 annuïteiten zijn
afbetaald. Volgens 'art. 56 mag de land
arbeider bij! het losse land zonder gelijke
machtiging geen anderen grond in ge
bruik hebben. Deze bepalingen hebben cle
strekking den landarbeider onder cura-
teele te stellen en hem te binden aan de
plaats waar 't verkregen land ligt, terwijl
ontheffing van die artikelen evenmin als
verzorgde aflossing van annuïteiten veel
zullen voorkomen.
Vele andere leden waren van oordeel,
dat het voorstel der regeering, dat over
eenstemt met .het door de uit deskundigen
van. Verschillende richtingen bestaande
Staatscommissie gegeven advies, meer
waardeering verdiende, dan het blijkens
bovenstaande opmerkingen gevonden had.
Het streven der regeering is geweest, de
landarbeiders te helpen. Men vond, >vaar
thans een eerste stap op een nieuwen weg
gedaan wordt, de bepaling dat de grond
voornamelijk moet dienen ter voorziening
ni de behoeften van den landarbeider en
zijn gezin alleszins te billijken. Op die
wijze wordt het risico bij de exploitatie tot
een minimum beperkt. Dat het ontwerp
de gelegenheid om nevens het plaatsje of
het losse land nog anderen grond in «e-
bruifc te nemen beperkt werd met het oog
ópi de nadeelén, aan den gezinsarbeid en
lahgdurigen arbeidsduur verbonden, goed
gekeurd. Dat de arbeider die een plaatsje
verkrijgt, aan de plaats zijner inwoning ge
bonden zal worden achtte men betwist
baar.
Verscheidene leden betoogden dat het op
voordeelige voorwaarden verstrekken van
grond in huur, ook wegens de opdrijving
den pachten, waarover zooveel geklaagd
wprdt, een uitstekend middel is tot verbe
tering van het lot der landarbeiders maar
d;at het niet wenschelijk is, het verkrijgen
van grond in eigendom op den in het ont
werp voorgestelden voet te bevorderen.
Sommige dezer leden bevelen ter verbete
ring van de positie der landarbeiders in
de eerste plaats aan de vorming van ge
meentelijke landbouwbedrijven.
Andere leden juichten toe, dat in het
wetsontwerp het verkrijgen van eigendom
op den voorgrond is gesteld. Tegen de
vestiging van gemeentelijke landbouwbe
drijven werden verschillende bezwaren in
gebracht. Eenige leden verlangden dat. in
het wetsontwerp. ook de gelegenheid zou
worden gegeven om los land in eigendom
te verkrijgen.
Sommige leden betreurden, dat in de
voorgestelde regeling het streven om den
landarbeider tot kleinen boer te maken,
niet op den voorgrond is gesteld. Aanbevo
len werd de gemeenten door het geven
van rijkssteun in staat te stellen gronden
te verkrijgen, die zij dan in eigendom of
erfpacht zouden uitgeven aan hen, die klei
ne boeren willen worden. Ook voor de
steden werd dit wenschelijk geacht ter uit
breiding van volkstuinen, 'als die, welke
in Duitschland reeds veel worden aange
troffen.
Hiertegenover merkten anderen op, dat
de vraag, of den landarbeider steun moet
worden verleend om hen ih; Maat te stel
len bij te koopen of te pachten en zoo
doende meer het karakter van Keuter
boer aan te nemen, ligt buiten de grens
van dit wetsontwerp.
Enkele leden waren gekant togen in
grijpende maatregelen tot bevordering
van de ontwikkeling van de landarbeiders
tot kleine boeren, omdat zij het niet wen
schelijk achtten door philantropische be
scherming de natuurlijke concurrentie op
het gebied van den landhuur tegen te
gaan. Tegen de wijze waarop dc grondver-
schaffing in het wetsontwerp is georga.-
niiseerd, worden verschillende bezwaren
ingebracht. Zeer vele leden konden zich
niet vereenigen met het voorstel tot in
stelling van landarbeiderscommissies. An
dere leden deelden hun bezwaren.
Voorts maakten verscheidene leden be
denking tegen de uitgebreide bevoegdheid,
bij het Wetsontwerp aan Gedeputeerde
Staten toegekend.
De landarbeiders, die ingevolge 't wets
ontwerp een plaatsje verwerven, zullen
de daarop te vestigen hypotheek bij on-
derhaindsche akte knunen verieenen. En
kele leden achtten het. verschaffen van
goedkoop grondbezit voor alle landarbei
ders en kleine boeren van belang en be
pleitten verlaging van de hooge kosten
van hypotheekakten en eigendomsover
drachten.
Vooral werd toelating van hypotheek-
verleening bij onderhandse he akte ge-
wenscht geacht. Men hoopte, dat de regee
ring tot verlaging van bedoelde kosten een
voorstel zou doen.
Enkele leden wensehten verandering te
zien gebracht in de presteervrijheid van
een zekere waarde, ten einde het verkrij
gen en in stand houden van een stand van
kleine boeren te bevorderen. Thans moet
vaak bij het overlijden der ouders hunne
boerderij worden verkocht ten einde de op
brengst onder de kinderen te verdeden.
Het gevolg is, dat de kinderen allen weder
arbeider worden.
Sommigen wilden ook zoons van klei
ne boeren in de voordeelen der wet doen
deelen. Andere waren van gevoelen, dat de
gewenschte uitbreiding buiten het kader
der wet ligt.
Aan het verslag is toegevoegd een nota
van den heer W. H. de Beaufort, Waarin
betoogd wordt, dat de wijize, waarop de
hoogst belangrijke aangelegenheid der ver
krijging van land door landarbeiders, in
dit wetsontwerp wordt geregeld, aan ern
stige bedenkingen onderhevig' is.
Het verschaffen van land aan landar
beiders moet beperkt blijven lot het in
pacht geven van los land. Het verschaffen
van een plaatsje verdient geen aanbeve
ling.
Zoowel de landarbeiders-commissies van
hoofdstuk IV als de privaat-rechtelijke
lichamen van hoofdstuk V dienen te ver
vallen.
De verkrijlging van lo.s land in pacht
kan, naar de schrijver der nota betoogt,
zonder tusschenkomst der 1 and arbeiders-
commissies en der privaatrechtelijke - li
chamen worden bereikt op een meer af
doende wijze.
China.
Enkele dagen geleden hebben we een
treurig beeld van Japan opgehangen.
In China is de toestand echter weinig
rooskleuriger. Daarom maken we gaarne
melding: van do teekenen van vooruitgang,
waarvan ons bericht gewordt.
De Chineeseho regeering heeft de Ame
rikaanse!® Rootte Kruis-vereeniging ge
machtigd, om eene leening aan te gaan
van 4 millioen pond sterling ten behoeve
van waterwerken in het. stroomgebied van
de Hwai-rivier.
'Hoe ze hierbij komt? Wel, de bewoners
van het stroomgebied der Hwai-rivier wor
den herhaaldelijk getroffen, dooi' zware
overstroomingen, die somwijlen den gehee-
len oogst vernieten over groole uitgestrekt
heden, tengevolge waarvan herhaaldelijk
ernstige hongersnooden de bevolking tei
steren.
De Amerikaansche Roode Kruis-Vereeni-
g-ing heeft door deskundigen een onderzoek
doen instellen, waarvan de uitkomst was,
dat door aanleg van waterwerken twee
strooken, ter grootte resp. van 17.000 vier
kante Engelsche mijlen en 1 millioen acres,
voor goed van de plaag der overstroo-
mingen zouden kunifcn worden bevrijd.
De vereeniging bood aan de Ghineesche
regeering aan, het werk te ondernemen,
op voorwaarde dat de benoeming van de
ingenieurs en het sluiten van overeen
komsten aan haar zou worden overgelaten,
terwijl de Ghineesche regeering de aan-
legkosten zou moeten waarborgen.
Tot een ieders verbazing" hebben Yoeant-
Sji-Kai en zijne raadgevers in deze voor
waarden toegestemd, waarschijnlijk om
aan de regeering der Vereenigde Staten
het door deze zoo lang verlangd bewijs
te leveren, dat zij vastbesloten zijn om
te arbeiden aan de opkomst van China.
Nu, de toestand is dan ook reeds heel
wat beter dan vorige jaren.
Ofschoon de „Witte Wolf" bende en
zijne volgelingen nog veel last veroorzaken
cn onlangs weer van zich hebben doen
hooren, krijgen de bandieten 't te kwaad
in heel China en wel in het bijzonder
in de Delta van de West-Rivier en in de
omgeving van Kanton. Het aantal nog
onder de wapens zijnde soldaten is aan
merkelijk verminderd en weerspannige
generaals werden tot rede gebracht. Lang
zaam maar zeker wordt de macht der
centrale regeering hersteld en krijgt China
weer h*et aanzien van een aaneengesloten
geheel.
Zij het voor langen tijd.
De overgang van gevestigd gezag tot
een toestand van chaos en anarchie kan
zoo plotseling zijn.
Duitschland.
Die kwam er goed af.
De gepensionneerde kapitein-luitenant
ter zee baron Von der Goltz.
Dit heerschap mag blij wezen, dat hij,
beklaagd wegens aansporing tot spionage,
tot slechts drie maanden vestingstraf is
veroordeeld.
'tWas al half en half een soort Krupp-
proces, docli het gerechtshof heeft met
alle verlichtende omstandigheden rekening
willen houden. Dat is beklaagde's geluk
geweest.
Hoewel het geding met gesloten deuren
gevoerd is, blijkt nu toch uit het openbaar
gemaakte vonnis, waarom de zaak draaide.
Von der Goltz, die de kanonnenfabriek
van Ehrhardt te Berlijn vertegenwoordigt,
luid zijn vriend kapitein-luitenant Von. Hoff
mann te Larrasch bewogen, hem schiet-
tabellen en opgave van prijzen te ver
schaffen, ofschoon hij' wist. dat Hoffmann
die niet mociht verstrekken. In een blief
aan Hoffmann had Von der Goltz het
voorgesteld, dat hij' de schiettabellen voor
persoonlijk gebruik noodig had en niet
in het belang van de firma, die hij ver
tegenwoordigde.
De firma Ehrhardt is met de stukken
zeer voorzichtig geweest. Met dat al is
een fotografie gestolen door iemand, die
er geen besef van had dat men met mi
litaire geheimen te doen had. Het hof
heeft bij de vaststelling van de straf over
wogen, dat de beklaagde als gewezen of
ficier had moeten inzien, dat hij met de
stukken zeer voorzichtig had moeten zijn,
maar dat anderdeels geen groot nadeel
voor de landsverdediging was ontstaan.
Het hof heeft er rekening, mee gehouden,
dat Von der Goltz door de strafbare han
deling zijn positie bij zijn firma heeft Wil
len versterken, maar aan den anderen
kant ook heeft willen bevorderen, dat die
firma zoo goed mogelijk materieel leverde,
waarbij het rijk baat had. Eindelijk over
woog het hof, dat Von der Goltz 'zijn
ouden vriend meegesleept heeft, wat hem
als fatsoenlijk man zeer pijnlijk moet ge
weest zijn en dat hij ten slotte zijn eigen
positie vermoedelijk afbreuk gedaan heeft.
En zoo kwam hij er met drie maan
den af.
Zou Justitia, soms huiverig geworden
z.ijh voor lange en ingewikkelde proces
sen? De laatste tijd. was 'tzoo druk.
Zuid-Afrika.
De stakingsleiders zijn verbannen.
Het was de eenige voorwaarde ter ver
krijging van rust.
Een poging om de heeren weder terug
te voeren is dan ook gelukkig mislukt.
De Reis Juicht de straffe maatregelen
over het algemeen zeer toe en looft het,
dat de regeering niet met zich laat spot
ten, doch, als het er op aankomt, voor
niets [terugdeinst.-
Ziehier een en ander ontleend aan de
beschouwingen van de Hollandse ba pers in
Zuid Afrika over de deportatie. De „Volks
stem zet uiteen, dat „een land als helt
onze", een krachtige regeering vereischt.
„De geschiedenis leert, dat indien immi
granten. hoe goed hun bedoelingen ook
mogen zijn, politieken invloed verkrijgen,
de uitoefening van dien invloed altijd door
droeve resultaten wordt gevolgd." En de
„Volksstem" dankt de regeering, dat ze
in critieke tijden niet terugschrikt voor
de verantwoordelijkheid voor ingrijpende
maatregelen.
„Ons Land" is van oordeel, dat het
snelle, krachtige ingrijpen der regeering]
onlusten als in Juli voorkwamen heeft
voorkomen. „Het was niet een gewone
staking, waarmee de regeering te maken
had. Hier was een strijd tot het bittere
einde bedoeld. De regeering moest ten
onder gebracht worden en een arbeiders
republiek zou worden uitgeroepen." „Onsi
Land" meent, dat de regeering met goede
redenen is overgegaan tot den emstigen
maatregel der deportatiedie redenen
zullen in het parlement nu wel blijken.
De „Vriend des Volks" van Bloemfon
tein stelt de vraag, of de verbannipg
verstandig was. „Heden treft zij deze
klasse der bevolking, morgen een ande
re", zegt. het blad. Maar het meent toch
ook. dat de veiligheid van den slaat de
hoogste wet is. En voorloopig moet men
aannemen, dat de reg'eering in het belang
van de veiligheid heeft gehandeld en dat
ze zich volkomen zal kunnen rechtvaar
digen.
Tweede Kamer.
Droeve klaagliederen.
Kwam Heemskerk maar weer
Gt en leedvem aak mai r
toch een schrale troost.
Bepalen wij ons ditmaal in 't bijzonder
bij het veelbeteekenen.de en droefheid en
ontsteltenis teweegbrengende antwoord
van minister Cort inzake de onderw ijs-
belangen. waarover dezer dagen zooveel
geredeneerd en gekletst is.
Het gaat niet aan voor elke speech
de aandacht onzer lezers te vragenbo
vendien omval 's ministers antwoord in
ieder geval de voornaamste.
Nu dan, het heeft links droeve klaag
liederen uitgelokt.
Vooral de heeren Gerhard en Ketelaar
hebben op duidelijke wijze hun smart ver
tolkt.
Dat is hun nu eens bitter tegengeval
len.
Voor andere zaken is er wèl geld en
juist voor de verbetering van het onder
wijs is er niets. Is het niet verschrikkelijk',
onoverkomelijk
Ja zeker, het is althans betreurenswaar
dig, doch, zouden we dien heeren klagers,
willen vragen, wist ge dan niet, dat het
zoo zou uitloopen? Voor ons, die rechts,
staan, is het geen vreemd verschijnsel.
We hebben het aan zien komen en van
daar onze kalmte na een weinig hoop
gevende redevoering als van minister Gort
van der Linden.
Het hooge woord is er nu uitgekomen.
Thans, zoo verklaarde de Premieiy kan
hij op' onderwijsgebied alleen doen, wat
zonder belangrijke sommen kan tot stand
komen. Belangrijke maatregelen, zoo
heette liet een andermaal, moeten wegensl
de kosten achterwege blijven.
Zoozeer beminnen do „vrienden van
goed onderwijs" de lieve jeugd wel niet,
dat ze niet blij zijn over het heengaan
van Minister Heemskerk, maar' het is toch
te begrijpen, da,t het. antwoord van den
vrijzinnigen Minister een „troosteloozen in
druk" moet hebben gemaakt.
En, ze zullen toch nog wel eens aan
Heemskerk denkenDie heeft toch in iedeB
geval het onderwijs aan zich verplicht.
Wie durft dat ontkennen
Rechts stond gisteren met dat al dich
ter bij den premier dan links, concen
tratie en s.d.a.p.
't Is merkwaardig.
'tWas teekenend te zien met welk een
niets-ontziende frankheid hij den beiden
sprekers der rechterzijde Van der Molen
en Van Wijnbergen, die dooi' weinig vreed
zame om niet te spreken van hatelijke
uitingen van linksche sprekers onaange
naam getroffen waren, en zich daartegen
verzet hadden, gewonnen spel!
Hij gaf toe, terwijl 'hij' de uitingen van
links betreurde, dat protest van rechts
niet kon uitblijven. Zijn taak dus om toe
nadering te brengen.
De linksche complimenten waren an
ders niet erg vleiend. De heer De Jong
had zich Vrijdag het een en ander Ver
oorloofd we zullen geen oude koeien
uit de sloot halen; de heer Ter Laan
durfde spreken van „ontduiking", ^knoeie
rij'", en subsidiesleeperij" en de heer
Otto had gistermorgen de vriendelijke aar
digheid te constateeren, da,t rechts heel
wat minder belangstelling had voor hel
onderwijs dan links.
Nu, dat is net goed. om de gemoede
ren kalm te houden, en de atmospheeit
rustig voor de staatscommissie van on
derwijs
Overigens weinig van belang te mel
den.
's Ministers antwoord deed de deur toe.
Onmacht van de schatkist.
Verslagenheid onder de linksche fami
lies, die de hoogste verwachtingen van
dit kabinet koesteren.
We zouden al heel eigenaardige min
naars van de zaak van het onderwijst
zijn. als we thans leedvermaak kenden#
doch niettemin mogen we in dit verband
toch wel eens aan de groote beloften van
de linksche verkiezingsredenaars herinne
ren. r
Hoeveel is er nu af afbetaald op de
schuld uit die beloften ontstaan?
V r ij en n ie t v r ij.
„De Tijd" geeft het volgende raadseltje
en zijn oplossing
Hoe kan iemand vrij zijn in zijn vadeE-
land en toch als vaderlander niet vrij
wezen
't Heeft iets van een raadseltje voor een
politieke kinderrubriek. Ziehier de oplos
sing.
Dezer dagen is De Vaderlander officieel
orgaan geworden van de Liberale Unie. De
heer Roodhuyzen, lid van de Tweede
Kamer en secretaris van de Unie, is van
het blad hoofdredacteur.
Aangezien de heer Roodhuyzen ook po
litiek hoofdredacteur is, van het Vader
land, werd er uit afg'eleid, dat dit
laatste blad nu ook als orgaan der Li
berale Unie moest worden beschouwd.
Neen, zegt het Vaderland, de heer Rood
huyzen is onze hoofdredacteur en wijl
ons blad vrij is van de Liberale Unie
is ook zijn hoofdredacteur er vrij van.
Alleen als, hoofdredacteur van De Vader
lander is hij Unie-man.
