NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
Xo. 105.
1914.
Dinsdag' 3 Februari
38e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. D HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Rankt om de Kiezerslijsten.
F e u i i! e t o n
Onder de Oranjevlag.
r
LEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
vaii'l5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels fl—iedere
regel meer 10 cent.
De eerste maanden van het jaar eischen
van onze geestverwanten de volle attentie
voor de Kiezerskweek. Om hen daarbij
te dienen geven we hierbij weder onze
jaarlijfcsche wenken.
B e 1 a s t i n g k i e z e r s.
Wie in eenige rijksbelasting is aange
slagen, wörclt ambtshalve op dc lijst
gebracht, mits hij het verschuldigde over
liet laatstverloopen dienstjaar betaald
hebbe, vóór 1 Februari 1914,
Rijksbelastingen zijnPcrsoneele,
Grond-, Bedrijfs- en Vermogensbelasting.
Wit- mede bezitter is van een onver
deelde nalatenschap en voor zijn aan
deel t l.— of meer Grondbelasting be
taalt, moet zich echter ten gemeente-
huize aangeven tusschen 1 en 15 Febru
ari. Wie verhuisd is naar een.andere
gemeente, waar hij Rijksbelasting be
taald heeft, moet zich 'eveneens aange
ven in zijn nieuwe gemeente onder over
legging van zijn voldaan geteekende
belast ïngbilj etteii
Hnurkiezers.
Huiurkiezer is elk, die van 1 Aug,
1913 tot 31 Januari 1914 een huis (of
gedeelte daarvan) bewoond heeft en daar
voor eert huur betaald heeft als volgt
Te Vïissingen minstens f 1,75 huur per
week. Te Middelburg f 1.50. Te Souburg
en Koudekerke ('t Zand) minstens f l.25.
En voorts in alle overige plaatsen op
Walcheren, de plaatsen op de overige
eilanden, en Axel (kom) en Neuzen f 1.
Overig' Zeeuwsch-Vlaanderen f0.80.
Arbeiders nu die bijv. f39'sjaars huis
huur betalen en minstens f13 apart aan
huur voor een tuin, wei of stukje land,
die betalen dan minstens 39 plus 13 is
52 gulden per jaar, en zijn daardoor ook
woningkiezer, wanneer zij zich aangeven.
Men mag ook één keer verhuisd zijn
in dien tijd.
Is de woninghuur te laag om kiezer
te worden en heeft men een stukje grond
in huur (in dezelfde gemeente) dan mag
men de huur daarvan optellen bij de
woninghuur.
Schippers, welke gedurende denzelfden
tijd een schip in eigendom of huur
hadden van 24 kub. M. (ton) inhoud,
kunnen ook kiezer worden.
Aangifte tusschen 1 en {15 Februari.
Loonkiezers.
om loonkiezer te worden moet men
van 1 Jan. 1913 tot 31 -Jan. 1914 in één
Een verhaal uit het rampjaar 1672.
door L. PENNING,
(Nadruk verboden.)
43.)
Aan de spits van 4000 man 'cavalerie
bad Rochefort in een snellen, zegevieren
den üjocht de bevestigde plaatsen Wage-
ningem, Rhenen, Wijk bij Duurstede en
Amersfoort genomen, terwijl Moisel thans
van Amersfoort uit een aanslag op Naar
den zon ondernemen.
„Hél" zeide hij op montéren toon, „dat
is inderdaad een buitenkansjeJe spreekt
het l'iansch erbarmelijk, maat, maar jouw
1' i arisen klinkt dan toch altijd nog beter
■dan bet ellendige dialect van jullie men-
schea uit dit land van kikkers 1 We moeten
naar Naaiden en weten den rechten wieg
niet. meer."
„Heeft u dan geen treinkaart. mijn
heer?"
„Ik ben Koninklijk ritmeester, mant''
mo is u de beroemde ritmeester
Mo.teel, die gistermorgen Amersfoort bin
nentrok?"
„Dat denk ik wel!" antwoordde de of
ficier, die schik kreeg in de bewonde
rende nieuwsgierigheid, waarmede de
oogten van den veekoopman op hem rust
ten.
„En bezit u dan geen terreinkaart, rit
meester?'.'
Bé bevelhebber schoot in een schater-
ÜMreitkswttrt? Vel i'W heb »r
of hoogstens in twee dienstbetrekkingen
zijn geweest en een loon verdiend heb
ben, als volgt
Iemand te Vïissingen moet minstens
f 450 per jaar verdienente Middelburg
t'300; Souburg en Zand minstens f350:
te Goes, Ierseke, Brigdamme, Neuzen
(kom) en Zierikzee minstens f525; inde
overige gemeenten op dc eilanden
minstens f' 300 en in dc overige gemeen
ten van Zeeuwsch Vlaanderen met uit
zondering van Axel (kom) en Neuzen
(kom) f275 per jaar.
Wij zeggen minstens; die meer ver
dient dan die som is 't natuurlijk ook,
maar die minder verdient is 't niet.
Een knecht die bij zijn heer of baas
f100 per jaar verdient (dat is f2 per
week) en hij heeft er vrij kost en in
woning bij, die is kiezer.
Een knecht die bij zijn heer of baas
minstens f262.50 per jaar verdient en
vrije woning, die is ook kiezer.
Die getallen gelden voor de meeste
gemeenten in Zeelanddoch voorgrootere
gemeenten zijn zij eenigszins hooger. Eu
wel voor Goes, IersekeBrigdamme
Neuzen (kom), en Zierikzee vrije woning
f50 en f275 loon. Zand en Souburg
f 62.50 en f 287.50. Middelburg 1' 75 en
f324. Vïissingen f87.50 en f362.50.
Bij het loon van den man mag worden
opgeteld
le. Het geheele loon, dat zijn vrouw
(eveneens in vaste dienstbetrekking! ge
noten heeft.
2e. Het halve loon zijner inwonende,
minderjarige kinderen.
Als loon wordt óók gerekend
le. Pensioen en lijfrente..
2e. Ongcvallenrente.
Staat in een of ander bedrijf in den
regel het werk gedurende een gedeelte
van het jaar stil, dan wordt de tijd,
waar in niet gewerkt wordt, toch als
diensttijd becchouwd. Is men hoogstens
twee maanden ziek geweest, dan wordt
toch het loon gerekend ontvangen te zijn.
Ook de kost en de inwoning wordt
als loon gerekend, naar een daarvoor bij
de wet vcor iedere gemeente vastgesteld
bedrag'.
Wie op Zon-en Christelijke feestdagen
den kost niet geniet, behoeft daarvoor
niets af te trekken. Hij wordt gerekend
den vollen kost te genieten.
Inwonende zoons, die vóór 16 Mei a.s.
dit jaar 25 jaar hopen te worden, kun
nen zich als loonkiezer aangeven, wan
neer zij een zeker loon genieten, dat met
tien verschillende gehad, door jullie of-
officieren geteekend, en op mijn woord
van eer daar deugt er niet één van!"
Hij scheen in een gramstorige bui te
geraken, en vervolgde met schamperen,
toon: „Daar deugt niets in dit ellendige
land! De terreinkaarten, de vestingen, de
kanonnen, jelui soldaten 'tis alles even
miserabelSlechts bij het Tolhuis hebben
we een fatsoenlijk gevecht geleverd
dat is geen oorlog het is een flauwe
klopjacht! anders niets!"
„U bent toch gewond aan uw voet!"
zeide de veekoopman; „dat heeft, u toch
in een gevecht gehaald?"
Nu lachte de Fransche ritmeester weer.
„Gewond? Ik heb mijn voet. verstuikt,
kerel! Wijis' ons nu den weg naar Naar
den!"
„Het raa.dzaifmst zou zijn, dat ik mee
reed", meende de veekoopman, „om uw
ruiterij' den naasten weg te wijken, want
straks krijgt u weer een tweesprong, ver
volgens een driesprong, en het is moei
lijk, om u van hier alles nauwkeurig aan
te duiden".
De ritmeester wierp een vorschenden
blik na-ar den eenvoudigen veekoopman,
die bedaard de beslissing afwachtte.
„Hoor eens hier!" zeide de krijgsman
met een plotseling opkomend wantrouwen,
„wie waarborgt mijl, dat ge ons den rech
ten weg wijkt?"
„Mijtn eigen belang, want ik moet ook
naar Naarden'.'
„Zoo", zeide de officier, „moet je ook
daarheen? Ik denk, dat je 'tliegt!"
„Nu, dan liegi ik het".
De bevelhebber wenkt» »e* paar dra
gonders.
kost en inwoning- saam het wettelijk
cijfer bereikt.
Ook de loonkiezers moeten zich aan
geven tusschen 1 en 15 Februari.
Men behoeft niet mede te deelen hoe
veel men verdiend heeft. Een verkla
ring, dat men op grond der wet loon
kiezer kan worden, is voldoende.
Spaarbankkiezer.
Wie op 1 Februari sedert een jaar
f100 nominaal op het Grootboek heeft
staan of f50 op een Spaarbank, kan
kiezer worden.
Hij moet tusschen l en 15 Februari
zich op de secretarie aanmelden onder
overlegging van een bewijs van de direc
tie van het Grootboek of het bestuur
der Spaarbank, dat hij inderdaad sedert
een jaar eigenaar is van de gevorderde
bedragen.
Het is niet meer noodig, dat men een
boekje hebbe van de Rijkspostspaarbank
andere spaarbanken tellen ook mee doch
natuurlijk moeten de lichamen, waarvan
deze spaarbanken uitgaan, rechtspersoon
lijkheid hebben, en zoo ze na 1 Mei 1900
zijn opgericht, moeten ze een waarborg
som van f25000 bij de Ncderlandsclie
bank hebben gedeponeerd,
Examen- k-i ez er s.
Ten slotte de Examcmkiezers. Dat zijn
zij, die „met goed gevolg hebben afge
legd een examen, ingesteld door of krach
tens de wet of aangewezen bij algemee-
nen maatregel van bestuur en in verband
staande met de benoembaarheid tot eenig
ambt, de vervulling van eenige betrek
king of de uitoefening van ecnig bedrijf
of beroep".
Wie in 1913 onderstand heeft ge
had van een instelling van weldadig
heid of van een gemeentebestuur kan
geen kiezer worden. Als onderstand gel
den niet geneeskundige hulp en genees
middelen, wel versterkende middelen.
Wij veroorloven ons nog de volgende
opmerkingen
lo. Als men een gemeente een huis
bewoond, en in een andere ge
meente een stuk grond in huur heeft,
en de huur van beide saam is dan zooals
de kieswet dat vordert, dan kan men in
de gemeente waar men woont kie
zer worden, mits dat stuk grond minstens
van Aug. tot 31 Jan. a.s. in huur was.
2o. Verhuizing is slechts binnen de
zelfde gemeente toegestaan.
3o. Onder minderjarige kinderen voor
„Je neemt dezen Hollander tusschen je
lui in, op een der losse handpaarden.
Bind hem vast aan de zadelrieraen, en
als hij ons den verkeerden weg wijst,
dan schiet ge hem onmiddellijk overhoop
heb ge me verstaan?"
De dragonders salueerden; de veekoop
man werd tusschen hen ingeplaatst, en
de stoet zette zich opnieuw in beweging.
Er Werd twee keeren gepleisterd, en juist
was Bussum bereikt, toen daar, van den
kant van Naarden, een Joodschen mars
kramer aankwam.
Het _was een merkwaardig type; hij
scheen'reeds de zestig gepasseerd te zijn,
en toen hij den versleten lakénschen hoed
afzette, om zich het zweet van het voor
hoofd te -strijken, bleek het, dat rijn sche
del, die volkomen kaal was, zich als een
kegel verlengde; onder de vergrijsde wenk
brauwen schitterden twee zwarte oogen,
die zonderling en strak keken, terwijl zij
zich dicht bijl den neus bevonden.
Het was een haviksneus, die aan het
gelaat ee,n bijzonderen stempel gat, ter
wijl het magere, beenachtige gelaat een
groote mate van sluwheid en geslepen
heid verraadde.
„Willen de heeren cavaleristen niets
van den armen» Benjamin koopen?" riep
hij, maar ze zouden hem stellig overhoop
hebben gereden, indien hij! niet snel op:
zijde was gesprongen, en de koetsier op
den bok van het. rijtuig sloeg hem hit
lo.uter baldadigheid met de zweep in het
gezicht.
Maar de ritmeester schreeuwde van. uit
de karos, onmiddellijk halt te houden;
de geheele troep hield de paarden in,
en tot aller verbazing stapte de Kerel-
loonkiezers wordt verstaan 21 jaardatum
van verjaring 1 Febr. Wie dus op dien
datum 21 jaar hoopt te worden is nog
minderjarig bij aangifte door zijn vader
voor het loonkiezerschap.
4o. Bij het inkomen van den man kar
dat der vrouw worden bijgeteld, wanneer
zij achtereenvolgens in twee
dienstbetrekkingen is werkzaam geweest;
derhalve niet gelijktijdig, hij voor
beeld niet als waschvrouw voor twee
familiim. Natuurlijk kan een dienstbe
trekking bijv. als waschvrouw, ook wel
door die waschvrouw in liet huis van
die waschvrouw zelve vervuld worden.
5e Mede-eigenaars in een onverdeelden
boedel zijn ook kiezer, mits zij vóór 15
Febr. het belastingbiljet Grondbelasting
op de Secretarie toonen, waaruit bun me
de-eigenaarschap blijkt.
Ingehouden teleurstelling.
De openbare onderwijzers meesmuilen,
en terecht, nu de verhooging hunner sa
larissen, immers bij de verkiezingen, in
1913 beloofd, uitblijft. En de liberale Unie,
die zooveel aan deze heeren dankt, is
wel zoo voorzichtig mee te meesmuilen.
Het is in de Liberale Unie dezer dagen
al politiek wat de klok slaat.
In hare jaarvergadering, in December
van het vorige jaar gehouden, heeft fei
telijk de heer Roodhuijzen, de man die
de lakens uitdeelt, hare positie gered.
Er was een motie voorgesteld, waarin
heel bescheiden de verwachting, let wel,
niet de eisch, maar de ver w achting
vervat was, dat „zoodra mogelijk na de
regeling van de voor dit zittingsjaar toe
gezegde ouderdomsvoorziening de Regee
ring dc indiening van een wetsontwerp
tot salarisverbetering met alle haar ten
dienste staande middelen zal hevorde
ren".
Voorts bevatte de motie een woord van
lof aan de regeering, dat zij van de nood
zakelijkheid dier verbetering overtuigd
was. En dat nog wel niettegenstaande de
regeering er bij gezegd had dat er voor
eerst niets van komen kan, wegens bet.
ontbreken van de noodige middelen.
Heel voorzichtig voegde de heer Rood
huijzen aan de motie den wensch
toe, dat de Regeering ook rekening' 'zal
houden met. de verbetering der onderwijl
zerssalarissen.
„Ook rekening zal houden". Zoo iets
van: och toe. als je aan het denken
gaat. denk dan aan ons ook eens een
beetje.
hebber uit het rijtuig, om met dien ver
achten Joodschen schacheraar een praatje
te maken.
De dragonders begrepen in het eerst
volstrekt niet, wat den ritmeester daar
toe kon bewogen hebben, maar de beide
officieren, die voor aan de spits reden,
hadden het aanstonds begrepen, en fluis
terden elkander in het oor: „Een onzer
beste spionnen!"
„Zoo Benjamin", zeide de ritmeester
op jovialen toon, „bén jij' daar? Het doet
me plezier - ik moet zeggen, dat jij
een man van je woord bent. Blij', je te
zien! Ik was er een beetje ongerust op;
we hebben onderweg een veekoopman op
gepikt, en ik vreesde reeds, dat hij! ons
in de maling zou nemen, 't Is zoo 'n vreemd
volk! De meesten zijn bang, maar ik heb
toch al gemerkt, dat er zoo nu en clan
ééntje doorloopt, die de nukken hééft van
een koppigen hit".
„Ritmeester!" zeide de Jood. „ge kent
deze menschen nog niet. Ze doen alles,
om vrede te houden; ik zou zeggen: het
zijii de Israëlieten van Europa. Maar als
ze in 'tnauw raken, en niet anders, kun
nen inzien, dan dat tie negotie toch naai
de maan is, dan weten -ze van zich af te.
bijten".
„Is die zware foren ginds de toren
van Kaarden?"
„Om u te dienen, heer ritmeester. En
u behoeft niets anders te doen, dan door
een trompetter de sleutels van de Utrecht-
sche poort te lallen halen dan is alles
in orde".
„Laat den veekoopman los!" komman
deerde de ritmeester. „Kom Benjamin
is hier geen herberg ia de buurt?"
Het was een der afgevaardigden wel wat
heel slap gezegd; die vroeg verscherping.
Hij wilde de vrijzinnige Kamerleden en
voor spannen. De Kamer heeft immers,
het recht van initiatief. Maar de heen
Roodhuijzen suste dezen heetgebakerde.
Hij rekende niet met cle „realiteit". Het
geen ingewikkeld beteekende: er is geen
geld voor 'toogenblik; en dat is de schuld
der vorige „regeering".
Maar als cle regeering nu eeus niet
voldoet aan onzen wensch? waagde een
ander te vragen.
Dan zoo luidde het antwoord van deu
getrouwen schildwacht der regeering, dan
zal de liberale Kamerfractie,haar
houding bepalen"!
Met algemeene stemmen verklaarde de
vergadering zich met deze belofte v*an
„haar houding bepalen" bevredigd!
Maar de openbare onderwijzers, z,ulleu
die het zijn?
Wat natuurlijker, dan dat bij hen de
vraag rijst: hebben wij' daarvoor nu in
'13 zoo ons best gedaan?
Barsten van opgeblazenheid.'
Op zijn gewonen onuitstaanbaar aanina
tigenden toon liet Mr. Latijn, bij de ver
dediging van zijn amendement om Goeree
en Oreri'lakkee eene lloogere Burgerschool
t.e geven, toen hij 'de geschiedenis van
deze zaak oprakelde, cle woorden hooreu:
„Toen kwam Minister Heemskerk aan 't
bewind. Commentaa r o'verbodigl"
Wie cle gedragingen van den afgevaar
digde van Zierikzee kent en ook eeni-
germate op de hoogte is met hétjgeen
Mr. Goeman Borgesius tot heden als Ka
merpresident vernachtte, kan het verstaan,
dat deze uitlating verschillende leden dei1
rechterzijde ontstemde en dat Dr. Nolens
den president verzocht recht te doen.
Ziet nu, hoe de hoefijzercaiiresipoiiden'8
Van het „Handelsblad" dit incident be
schrijft
„Maar welk een heiligschennis, zulk
een uiting aan 't adres van een zoo
geheiligden primaat der- coalitie ala Mr.
Heemskerk! Monseigneur Nolens kneep
de lippen in misnoegen samen, fronste
cle brauwen in wrevel, wierp het hoofd
gebiedend omhoog en stevende naar 'fc
gestoelte des voorzitters. En zoowaar,
de heer Goeman Borgesius liet zich
bepraten om den afgevaardigde van Zie
rikzee te vermanen geen beleedigenüe
dingen te zeggen ovei afgestreden
„Ginds is een taveerne", zeide de Jood,
„waar die groote linde voor het huis
staat! Is u gewond, ritmeester?"
„De voet verstuikt; maar 'tbetert al;
'tzal wel gaan".
En hij' wandelde met deu Jood naar de
herberg, terwijl de ruiters uit het zadel
sprongen.
Er was niemand te zien; het heele huis
scheen uitgestorven; blijkbaar waren de
bewoners, toen zij de ruiters zagen nade
ren, gevlucht.
Het warme eten stond nog onaangeroerd
op de ctiafel opgeschept; de dragonders
schikten zonder zich te laten noodigeitt
aan, terwijl een groote kerel uit Sedan,
die blijkbaar uit een /herbergiersgeslacht
was gesproten, naar 'de tapkast sprong,
en de dorstige keelen laafde.
Het was een rumoer van belang; liet
huis wercl van den kelder tot. den zolder
onderzocht, en de twee groote hammen,
clie cle korporaal uit den schoorsteen haal
de, werden op tafel neergelegd, en met
de lange ruitersabels stuk gesneden.
Inmiddels had cle ritmeester met den
Jood een bijzonder onderhoud, en het. ge
laat van den ritmeester begon al vroolijker
te staan.
„Zoo", zeide hij, 5,staal het zoo gescha
pen in Naarden?"
„Zoo is 't, heer ritmeester. De buirge
meester is een echte hangbroekik héb
den maai gezien hij' zag er uit als d»
dood van Yperen. Hij vertelde, dat d«
Franschen alles zouden uitmoorden, even
als de Spanjaarden honderd jaar geleden,
indien er niet bij de eerste opeischinjg
over een eerlijk» overgave werd beraad
slaagd." (Wordt veavolgd.)
