ideelen
AND,
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
e. a
koop.
\o. 100.
1914.
te koop:
iplro
tap,
Woensdag 38 Januari.
38e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
m Koe,
echt.
rg.
AURDOUX.
t- en
dbakkerij,
te koop,
•aagd
nechf,
Feuilleton.
Onder de Oranjevlag.
Staten-Generaal
3fde prijzen
or den
nkelhuis f
ENWONING
te koop
rf geval
*00 te koop
e bekomen,
komende
en aanko-
i kan, bij
Hz., 't Zandt.
verschijnt zesmaal per week
F. P. DHUII, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
-
It
Middelburg.
n GOES, waarin
varen en Dranken,
>NGE Jz., Korte
Bcetwortelsui-
•d".
AR, Waarde.
clante
'lissingen. Dade-
e bevragen biij
Vlissingeo.
en een VAARS,
t Mei een MEID
ARS, Plompert
aar 4e kalf, bij
te Westkapelle.
LTJES
au 59 A. 70 cA..
„Eendenoord",
ifjes worden in-
bruari a.s,
skerke.
Nieuwdorp.
uk.
R K
ieuwe Haven,
G.
iken Wasch-
1,60.
jgekerke.
rdt
i, 's-Heer Hen-
bevraagd
aartsdijk.
n aankomende
firma DHUTJ
Iburg.
ÏEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummersQ.85
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.iedere
regel meer 10 cent.
Rechtsche reddingsploeg.
„Het Volk" heeft al een naam gevon
den voor de Rechtsche Kamerleden, die
eenige malen door hun steunbieding aan
het Kabinet, dat voor omvallen behoed
hebben. Zoo worden ernstige mannen wien
het niet om partijbelangen maar om het
landsbelang te doen is, aan de verach
ting der sociaal-democraten overgeleverd.
En dat terwijl zij bet tegendeel verdienen.
Eerst Bosboom bij de motie-Ter Laan,
nu weer Rambonnet bij de motie-Hugen-
holtz (die met 32 tegen 29 stemmen zou
aangenomen zijn, wanneer Rechts niet er
tegen, had gestemd) hebben er door de
hulp van Rechts het leven afgebracht.
Die hulp vali rechts is veel minder be
spottelijk dan het gescharrel van mr. Mar-
chant, den leider der yrijzinni g-democra-
tisclie anti-militairisten. die altijd tegen
de oorlogsbegrooting van rechtsche mi
nisters had gestemd, om zichzelf aan
't verstand te brengen, dat hij nu voor
stemmen moest.
Intusschen onthouden wij de bekentenis,
nu reeds, van Links, clat het. vrijzinnige
kabinet, 'thans aan 't roer, bij ingrijpende
maatregelen zal moeten steunen op de
Rechtsche reddingsploeg
Toeneetcensuur en politiek.
Een burgemeester heeft het recht de
opvoering van een tooneelstuk te verbie
den.
De heeren Roodhuijzen (unie-lib.) en
Kleerekoper (soc.) hebben dezer dagen in
de Tweede Kamer op dat recht, afge
dongen. Maar de minister Cort. v. d. Lin
den was het niet met hen eens. Hij meen
de, evenals zijn voorganger minister
Heemskerk zich buiten die quaestie te
moeten houden. Art. 188 lid der Gemeente
wet geeft aan burgemeesters nu eenmaal
dat recht.
De heer Kleerekoper verdedigde in dit
debat de stelling dat onzedelijk alleen
is, wat iedereen aldus noemt!
Hiertegenover bracht een R.-K. lid de
heer Ruys den minister hulde voor
het door dezen ingenomen standpunt
tegen de bioscopen en tegen onzedelijke
tooneelstukken.
Deze hulde nu verdroot de vrijzinnig
heid, welke bij monde van „Het Handels
blad" meesmuilt:
Dc heer Gort van der Linden moet
als liberaal toch ietwat pijnlijk zijn ge
troffen door de woorden van lof, die
hem wegens zijn houding in deze wer
den toegezwaaid doorden heer
Ruys de Beerenbrouck, den schrijver
van „Richting en Beleid". Gedekt door
een Roomsche sanctie. Het is niet
verblijdend.
1 i
Een standje in bedekte termen, dat de
minister ook op dit punt niet loopt in
Een verhaal uit het rampjaar 1672.
door L. PENNING.
(Nadruk verboden.)
38.
JDat zouden dan reeds vijf provinciën
zijn van de zeven
Van Utrecht uit zou een Fransch armee
corps de vesting Muiden, waar de ge
wichtige sluizen waren, kunnen bezetten,
want. het-lag voor 'tgrijpen. En van uit
Muiden leidde de heirweg tot vlak aan
'de poorten van Amsterdam, den sleutel
tot geheel Holland.
Amsterdam zou capituleeren er was
geen twijfel aan - zoo de vrije uitoefening-
van den godsdienst en de particuliere
eigendommen maar werden gewaarborgd.
En Leiden, dat door een ander armee-
corps, over Woerden en Zwammerdam
mareheerend, zou te bereiken zijn, zou
stellig eieren voor zijn geld kiezen, en
tienmaal liever hij verdrag overgaan, dan
het omliggende land door een overstroo-
nting te laten verwoesten.
De schrandere d'Estrades, de Archito-
fel m den raad van den Franschen koning,
,wjst to vertellen, dat de onderlinge kib-
de liberale lijn. Er was immers hij de
verkiezingen in '13 ook op gewezen, dat
een overwinning van rechts een overwin
ning van schijnvroomheid zou zijn
Edoch, nemen wij' dit standje maar niet
al te ernstig op. Dat standje van nu
zal in 1917 een pluimpje zijn. Wanneer
dan dit kabinet zal worden verdedigd in
de verkiezingsmeetingen der liberalen, zal
men ze hooren de sprekers, met stalen
gezicht betoogen, dat dit kabinet ook is
voor tooneelcensuur, en voor fnuiking van
hot bioscoopgevaar.
Gefopt.
Het kan niet genoeg herhaald worden,
dat de kiezers, die den afgeloopen zo
mer op de vrijzinnige candidaten ge
stemd hebben, in de kiezersvergadering
gen door de vrijzinnige propagandisten
zijn gefopt.
Immers, wat zeiden deze heeren?
Zij vonden dat. het kabinet en de recht
sche meerderheid het Rijksgeld weggooi
den aan onnutte uitgaven voor oorlogs
schepen en voor het leger. De Staatsr
pens'ioneerders, type-De Muralt, weten hot
ook welhet was in hunne toespraken
schering en inslagliet geld voor de
Staatspensioneeïipg kan er best komen,
wanneer maar bezuinigd wordt op de
militaire uitgaven; en dat zulks kan, zoo
voegden de vrijzinnigen er bij, zullen wij
u toonen, wanneer gij ons maar kiest.
Doch zie, daar stemmen op eenmaal alle
vrijzinnigen voor de oorlogsbegrooting die
nog' een ju'illioen hooger is dan die van
verleden jaar. Zou dan op aoo'n manier
de Staatspensioneering er toch nog kun
nen komen
Gesteld dat het mogelijk ware, clan is
liet nu toch wë'l een uitgemaakte zaak
dat de Staatspensioneering zeker niet. door
minister Treub zal gebracht worden. Want
hetgeen deze Excellentie in de plaats van
de verzekeringswetten brengen wil, is vol
gens kenners van de zaak een stelsel
dat juist de Staatsppnsioneering' onmoge
lijk maakt..
Derhalve - verhoogde militaire lasten
en geen Staatspensioneering.
En - - binnen een jaar nog een slagschip
er bij.
Het moet al dezen beetgenomenen toch
wel te moeclc zijn. wanneer zij dit ai-
les nagaan.
Waar dan nog bijkomt de teleurstelling
der openbare onderwijzers die geen ver
hooging van salaris krijgende voor
standers der neutrale staatsschool die hun
ne verwachtingen ingevolge de instelling
der staatscommissie in rook zien opgaan;
de mannen, clie hel beleid van den gou
verneur-generaal beweenden en nu dat
beleid op alle punten hooren prijzen
door deuzelfden mail, die mei den be
zem had klaar gestaan.
Waarlijk het is- niet Ie verwonderen dal
helarijen en twisten der Hollandse-hé sle
den den Franschen -niets dan voordeel
zouden brengen. Amsterdam had geschil
met Haarlem en Leiden over de dijken
Rotterdam met Dordrecht over den koop
handel; ziji zouden zich haasten, liet. voor
beeld van Amsterdam te volgen, ten einde
gunstige voorwaarden te verwerven. Niets
zou er overblijven van het Gemeenebest
dan Zeeland, maar deze provincie zou
wel hegrijpen, dat zij zonder den Fran
schen en Engelsellen handel niet zou kun
nen bestaan, en binnen twee maanden
zou de fiere Republiek, die koningen en
keizers had getrotseerd, verpletterd aan
de voeten van den Zonnekoning liggen.
Gok de Nederlands! lie oorlogsvloot zou,
met welk een ontembaron moed zij1 ook
mocht vechten, hel. -onderspit, moeten del
ven; en zelfs dc schitterendste zegepraal
zou haar niet meer haten, daar zi.j ten
slotte geen vaderlandsc-lie haven meer zou
vinden, waar zij zou kunnen ankeren.
Met deze gegevens voor zich, achtte
Turenne den geforceerden niarsch met de
cavalerie, door Condé voorgesteld, onge-
wenscht, daar zij vermetel was, en on-
noodig, p/aar de Zeven Provinciën toch
verloren waren.
Hij) de eenenzestigjarige veldheer, kende
de kunst van hel oorlogvoeren. Prins Ma.u-
rits van Oranje, zijn oom, was zijn leer
de vrijzinnige bladen tot dit alles liet
zwijgen toe doen en zich vergenoegen
met het smaden van hej vorige kabindt
dat geen reuzen sommen heeft nagelaten
£m zijn opvolger in staat te stellen al
het door de vrijzinnige vm-kiezingsrede-
naars beloofde moois mei: kwistige hand
uit te deelen.
Maar, zoo vraagt gij, krijgt dan de mis
leide kiezer heelemaal niets van al het
beloofde 0 ja welHij krijgt, het algemeen
stemrecht! Wat dat is? Hel is een stem
biljet, niet voor hem, want hij zelf
heeft hetal, maar voor zijn geestver
wanten, die er hem dank voor zullen,
weten.
Ofschoon de verwachting ook hierop
niet overal even hoog gespannen is.
[maners het radicale blad „De Amster
dammer", liet wetsontwerp van minister
Treub afkeurende, merkt daarbij op: „Zij
die zeggenwij aanvaarden desnoods een
verknoeid staatspensioen Ier liefde van
liet Algemeen Kiesrecht, laten zich zlen-
doroog om den tuin leiden. Immers: een
ministerie, dat de belofte van onvervalscht
staatspensioen ischenden zou, schendt
even gemakkelijk de belofte van onver
valscht Algemeen Kiesrecht."
Wij zeggen niet dat dit 'blad gelijk heeft,
doch zijn klacht teekent tie teleurstelling.
Eenteleurstelling die nog wel zal toene
men, zoodra de financieel® planheïi van
minister Beetling uitgevoerd zullen wor
den.
In de verkiezingsdagen van dezen zo
mer js beloofd dat men van vrijzinnige
zijde krijgen zou een aanpakken van het
kapitaal, de groot© vermogens: en de lioo-
ge inkomens en rijkdommen die bij ver
sterf aan den Staat, moeten komen.
En wat wordt er nu voorgesteld? Vijf
tien opcenten op bedrijf»- en vermogens
belasting; en 25 opcenten op Grondbe
lasting' en Personeel.
Nieuwe druk, om te beginnen, op den
(middenstand. Óp den middenstand, die
voor een deel van Rechte naar Links
overliep, in de hoop op een betere toe
komst, onder een vrijzinnig kabinet.
Het 1® voorspeld dat het alzoo komen
zou. De bedrogenen moeten derhalve maai'
hebben hetgeen er op staal.
Afgebroken.
De voorzitter der tweede hamer was
gisteren in zijn -recht, tóen hij na het
verstrijken der reglementaire tien-minuten
de. rede afhamerde van het Kamerlid
Bïumiiielkamp.
.Natuurlijk doet hei wei ietwat onaan
genaam aan wanneer hij niet dezelfde
gestrengheid toepast hijvoorbeeld op den
leider der vrijzinnig-democraten, die eeni
ge dagen te voren, naar 's ministens
eigen bekentenis, heelemaal builen de orde-
was.
De heer Bnuuiiiolkainp was in ieder
meester geweest, toen hij nog maar een
jongen van dertien jaren vjasop vijftien
jarigen leeftijd verwierf hij door zijn be
leid en dapperheid reeds den rang van
kapitein bi] het Nederinndsche leger, en
in deze krachtige en schitterende school
-uit den Tachtigjarigen Oorlog leerde Tu
renne de. taktiek, om veertig jaren latei'
dit gensteenebest te vernietigen.
Een lange, roemvolle loopbaan lag ach
ter hem; hiji behoorde tot de grootste
veldheeren van zijn tijd, indien hij niet
de grootste was, en deze man zou aan
het hoofd vau een sterk en voortreffelijk
uitgerust leger den niarsch aanvaarden,
dm de trotsche lelievlag te planten op
de Holla,ndsclie duinen.
„Al wat menschelijke eerzuchten voor
zichtigheid vermochten", heeft Voltaire ge
zegd, "„was in het werk gesteld, om Ne
derland te vernietigen. Er bestaat onder
de mensehen geen voorbeeld, dat een ge
ringe onderneming met zulke geduchtige
toebereidselen is in het werk gesteld. On
der alle overweldigers, die een gedeelte
der wereld hebben venueesterd, is er geen
enkele, die zijn overwinningen met zoo
vele geregelde troepen en zooveel geld
heeft aangevangen, als Lodewijk bezigde,
om den kleinen Staat der Vereenigde 'Pro
vinciën te overheerschen".
Vroeg op den Dinsdagmorgen van den
geval nog in de orde.
Doch, gelijk gezegd, de voorzitter was
in zijn recht, toen hij het betoog' van
den Loösduinschen afgevaardigde midden
in een zin afbrak.
Toch was hetgeen dr. Brummelkamp
te zeggen had, hoogst belangrijk, om zijn
inhoud niet alleen, doch ook om den klas
sieken vorm waarin het gegoten was.
Nu kan in de toekomst een dergelijk
afsnijden van den levensdraad van zoo
danige betoogen wel worden voorkomen.
De afgevaardigde berekene van te voren
hoeveel minuten hij zal noodig hebben
voor de voorlezing'. Natuurlijk is ''t nood
zakelijk dat hij het ireloog op schrift hebbe.
Wanneer hij dan na de gebruikelijke tien
minuten toL zwijgen gebracht wordt, geve
hij zijn manuscript aan een geestverwant,
die zich bereids na hem of ongeveer
na hem heeft doen inschrijven. Deze kon
dan het 'betoog voorlezen vanaf den vol
zin waai' liet was afgebroken. Op deze
wijze komt dan het heele beioog lot zijn
recht.
Het moet natuurlijk vast staan dat be
langrijke quaestiën te bespreken zijn; ook
behoort do schijn van obstructie tc worden
vermeden.
Wij meenen dat dit systeem ook nu
reeds in den sociaal-democratischen hoek
is toegepast geworden. Het kan nu een
maal niet anders en liet zal er steeds meer
van moeien komen. En te meer zal het
mettertijd noodzakelijk moeten worden,
wanneer er sprake van kwam om sommige
quaestiën de regeering of de meerderheid
ongevallig, op dat oogenblik althans, te
te ecarteeren.
Wel slaat dc weg van interpellatie,
motie, vragendag, enz. open, doch het
kan op een bepaald oogenblik noodig zijn
de meening yan een minister op een be
paald punt te vernemen. Welnu, dan han
del© men zoo, als wij hierboven aanga
ven.
In den goeden ouden tijd, toen Keuclie-
nius en Lobman, als vertegenwoordigers
van het Christenvolk Lu engeren zin den
schoolstrijd voerden tegen een tirannieke
meerderheid, of afschaffing, van den vac-
cinedwang bepleitten, kwam het ter linker
zijde meermalen voor dal door liet aan
nemen van een motie tot sluiting der be
raadslagingen aan de minderheid, met na
me aan mr. Keuchenius den mond
snoerde. In dergelijke gevallen heeft mr.
Lobman wel eens het betoog voor zijn
vriend aangevuld, natuurlijk met dc, den
Goeschen afgevaardigde éigen, oprecht
heid, als inleiding' or aan doende vooraf
gaan de mededeeling dat, indien mr.
Keuchenius door de liberalen het zwijgen
niet ware opgelegd geworden, deze nog
dit en dat volgt de opsomming
zou gezegd hebben i,
Zoo kan liet immers nog wel eens
een enkele maal gaan.
14den Juni werd het kamp te Renkum
opgebroken, en de Kapitein-Generaal en
Van Beverningh hadden de gewichtigste
redenen, om tol een onmiddellijken aftocht
te besluiten.
Renboden hadden de tijding gebracht,
dat de wachtvuren der Franschen op
nieuw waren gezien, dat een vol armee-
corps tender hel komma,ndo van Turenne
reeds gisteren op rlen linkeroever van den
Rijm stond, en den weg van Nijmegen op
Arnhem h,a,d bereikt.
Een later rapport deelde mede, dal, lil
dan vorigem nacht een sterke pontonbrug,
uit koperen schuiten samengesteld, hij Arn
hem over den Rijn was geslagen, terwijl
in den loop van den morgen nieuwq on
rustbarende bijzonderheden kwamen. Boe
ren, die met hun huisgezinnen, hun have
en goed naar liet. .Westen vluchtten be
richtten,, dat de vijandelijke ruiterij reeds
hij Zetten zwermde, en clat het Nedel'-
landsche leger gevaar liep', op zij'h terug
tocht nog van Utrecht te worden alge-
sneden.
Wég reed cle staf, met den Kapitein-
Generaal aan het hoofd, de sporen in' de
zijde hunner paarden gedrukt. En het le
ger, dat nog geen vijand had gezien,
volgde ~5n een sombere stemming.
In den middag werd Wageningen be
reikt. De bewoners snelden op de tijding,
>i»i
Tweede Kamer.
Argentljnscb vleesch.
Voorschotten voor woning
bouw niet alleen voor arbei
derswoningen, Arteenmo-
nopolio nog niet afgeschaft.
Armbesturen en wet-Taima.
Belangrijke beschouwingen
over Hooger Onderwijs.
Het antwoord van minister Cort, was
kort.
Zijne Excellentie heeft de verschillende
sprekers over de meest onderscheidene
onderwerpen der volksgezondheid weten
te antwoorden in een zeer kort en klaar
betoog. We betuigen hem onze sympathie
met zijn streven naar kortheid en bon
digheid. Och, mochten eenige onverbeter
lijke babbelaars aan onzen premier een
voorbeeld nemen.
Inzake den vrijen, verkoop en vergiften
zegde de minister een wetsontwerp
toe. Zelfs was een dergelijk ontwerp
reeds eenige maanden in bewerking, wat
wel bewijst, dat ook den minister de
groote gevaren niet waren ontsnapt.
Vóór dat hij sprak over de vergiften,
d.i. hetgeen men niet moet eten, handelde
de Minister over allerlei middelen om
het volk te verschaffen, wat men wel
moet eten. In dat opzicht verwacht de
heer Cort van der Linden wel iets van
den invoer van Argentijnsch vleesch, in
tegenstelling met den heer De Wijcker-
slooth, die niet voorzien kon, dat het een
goedkoop volksvoedsel worden kon. Deze
acht n.l. keuring van dat vleescli niet
anders mogelijk en afdoende, dan wan
neer de ingewanden nog aangehecht zijn.
Autoriteiten heeft hij daarvoor op zijn
kant.
Prof. Calmette, te Parijs, verklaart
echter, volgens den minister, dat voor de
keuring van het ingevoerde vleesch de
ingewanden absoluut overbodig zijn. Het
zij zoo, we nemen het op gezag van dien
hooggeleerde aan. Maar, indien er daar
nevens vele deskundigen overblijven, die
zeggen, dat keuring zonder de ingewan
den onmogelijk is, dan blijft dat deze
beteekenis houden, dat zij persoonlijk
niet zonder die organen kunnen keuren.
Maken deze soort deskundigen een
groot percentage uit, dan zou aanhechting
der ingewanden noodig blijven omprac-
tische redenen.
Gelukkiger leek daarom de opmerking
van den Minister, dat de Argentijnsche
veestapel als zeer gezond te boek staat.
Ook de regeering daar, wil veel doen in
de richting van de hygiëne.
Over de kwestie der Woningwet bleek
er eenig verschil in den boezem van het
Kabinet te bestaan. Nu, dat behoeft geen
verwondering te wekken.
dat het Staatsolie leger in aantocht was,
uit hun huizen, en klaagden, dat Holland
hen schandelijk in den steek liet. Zij zei
deal, dat men hen aan hun lot overliet;
ze noemden liet God verzoeken, en vroe
gen, waarvoor die soldaten dan dienden,
als ze toch niet vochten.
Langs de wegen, uit do hooivelden, van
den akker stroomden de landlieden toe,
grepen de paarden van de officieren bij
den teugel, en vroegen, wat hen toch
bezielde, dat zij al maar vluchtten.
De bevelhebbers t tokken de schouders
op, en zeiden, dat de domme boeren niets
van de krijgskunst verstondenzij trokken
nu op Utrecht aan, en als 'daar nog. geen
water was, dan zo nel en zij op de IIol-
iandsche waterlinie terugtrekken, en de
Franschen zouden verdrinken als muizen.
De dorpsbewoners hoorden die uitleg
ging aan met een schamperen lachzij
geloofden er niets van, dat dit oorlogs-
takliek was; en evenals in do overige
dorpen vluchtten zij! naar hun huizen, want
ze meenden in de verte reeds het. kirijlgs-
.gedrulsch der invallers te hooien. Zij wier
pen hun meubelen op de karren, spanden
hun paarden en ossen er voor, en volg
den het leger.
(Wordt vervolgd.)
