No. 98. 1914. Maandag £6 Januari. 38e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORiSGH
Feuilleton.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. DHUI), te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Volksinvloed.
Onder de Oranjevlag.
Binnenland.
Uit de Provincie.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. 1.25
Enkele nummers0.85
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COÏNTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 110 regels fl—, iedere
regel meer 10 cent.
Zij (de anti-revolutionaire
partij) verlangt daartoe be
vestiging van den rechtmati
ger! volksinvloed, die krach
tens den zedelijken band
lusschen kiezers en gekoze-
nen, door de Staten-Generaal
naar eisch van onze historie,
op het staatsgezag wordt
uitgeoefend.
Artikel 8 van Ons Program
van Beginselen.
De Overheidsmacht heeft haar grenzen,
in haar afhankelijkheid van de Bron des
gezagss; alsmede in de mate van ontwik
keling en de geschiedenis van het volk,
.waarover zij gesteld is. Dit laatste geldt
voor alle beschaafde volken, inzonderheid
het volk van Nederland, dat zulk een
rijke geschiedenis heeft. In die geschie
denis leest men van den strijd onzer va
deren, eerst tegen den adel om de ver
krijging van poortersrechton, latei' tegen
den vorst om brirgervrijheid. En wat de
mate van ontwikkeling van ons volk aan
gaat, diezelfde geschiedenis meldt ons hoe
onze vaderen gewerkt hebben aan de be
vordering' van Wetenschap en Kunst; >vij
hebben slechts te herinneren aan de gou
den eeuw van Frederik Hendrik, welke
op 't gebied van zeevaart en handel, van
krijgskunde en vestingbouw, dicht- en
schilder- en beeldhouwkunst, godgeleerd
heid en rechtsgeleerdheid zooveel groote
mannen heeft opgeleverd.
Zoo is van ouds door de vorsten in
ons land overleg gepleegd niet de ver
tegenwoordigers van het volk. En zoo ge
schiedt dit ook onder de regeering onzer
Koningin nog heden ten dage. Echter met
'dien verstande, dat aan Haar de beslis
sing is. Het recht van beslissing komt
alleen aan de Overheid toe.
De volksinvloed kan zich op tweeërlei
.wijs doen gelden.
Door de politieke volksvertegenwoordi
ging en door de verschillende Koningen.
Een Volksvertegenwoordiging als orgaan,
als mond van het volk, als behartigster
van deszelfe belangen; niet als Overheid
of Souverein naast of tegenover de Ko
ningin, maar als advocaat en procureur
voor het volk.
De leden der volksvertegenwoordiging
mogen niet gekozen worden als vertrou
wensmannen; dat wil zeggen zonder eeni-
gen zedelijken band aan hunne kiezers;
bijvoorbeeld niet omdat zij zulke goede
mensehen zijn, en wijl men vertrouwt,
dat zij! het wel goed zullen maken in
Iran betrekking. Ook geen mannen met
een imperatief mandaat, dat wil zeggen
Een verhaal uit het rampjaar 1672.
door L. PENNING.
(Nadruk verboden.)
36.)
Het. waren de denkbeelden die Johan
de Witt in een brief, van den vorigen
dag, den 12en Juni gedateerd, aan \'au
Ilevemingh had ontwikkeld.
„Heeren!" zeide de Prins kortaf, ,,'t
geeft mets meer; we kunnen die gesprek
ken wel staken; de kogel is toch door de
kerk. Heeft onze generaal van de artil
lerie, graaf Van Hoorn, voor die verzen
ding' van al het te missen geschut van
den IJssel naar Utrecht gezorgd.
„Het is hem ten minste gelast" zeide
Van Bevemingh, die als gedeputeerde te
velde van de Staten Generaal een grooten
invloed had, „maar het zal hem moeite
kosten dat verzeker ik u, Hoogheid V'
Het was reeds laat; de taptoe was ge-
slagen; en de Prihs maakte een einde
aan de besprekingen.
„Wij trekken morgen op Wageningen",
Zeide hij, „en via Rhenen op Utrecht
hebben de heeren nog iels?'t
Allen zwegen.
met een bepaalden last of bevel van.,hunne
zenders om zoo of zoo te stemmen. Het
eerste onderstelt bij de kiezers te wei
nig, het laatste te veel kennis van de
verschillende vraagpunten en voorstellen
die aan de orde zijn of komen zullen.
Het eerste is zuiver conservatief in den
slechten zin van een kwa.de prktijk te
willen bestendigen (conserveeren)het
laatste is zuiver revolutionair, en strekt
tot vestiging van het denkbeeld van volks
macht. Het verplaatst de regeermacht, de
wetgevende macht van tien vorst naar
het volk. Het verloochent het karakter
.van de volksvertegenwoordiging, en wekt
het denkbeeld van ruggespraak die de
Grondwet terecht verbiedt. Zonder rugge
spraak, dat wil zeggenzonder vooraf
gaande raadpleging met zijn kiezers, hoe
hij stemmen moet, heeft de volksvertegen
woordiger, als zelfstandig man te stem
men.
Do.ch wél moet lusschen hem en de
kiezers een zedelijke band zijn. Dien ze
delijken band verdedigde Groen van Prin-
sterer; en tot tweemalen toe gaf hij een
program opdat die zedelijke band blijken
fcou, Ook het program van beginselen
der a.-r. partij en dat der Chr. historische
unie, elk als gemeenschappelijk voorwerp
van belijdenis, kan als versterking van
dezen zedelijken band dienen. Ditzelfde
geldt ook van de programs van actie;
deze toch bevatten een opgaaf van het
geen de partij geweuscht vindt om aan
de orde gesteld te worden in de eerst
volgende en latere, wetgevende perioden.
Natuurlijk behouden de Kamerleden het
recht van keuze der volgorde, of der uit
werking van 'de beginselen, en van keuze
van gedragslijh, in gemeen overleg met
de staatkundige groep waarvan hij deel
uitmaakt; en'deze groep blijft immer vrij,
ter bereiking' van eenig doel, ter verkrij
ging' van haar wensclr, zich te verstaan
met andere groepen .ia de Kamer. De
omstandigheden hebben er toe geleid, dat
dit in de laatste jaren bij menschenheu-
genis steeds de rechtsche groepen ge
weest zijn. Wat natuurlijk niet altijd al
dus behoeft Ie zijn.
Veel meer echter dan in de vervulling
van den kiezersplicht komt de volksin
vloed uit in de uitspraak der kringen.
Het volk moet. leeren zijn eigen zaken
zelf (te behartigen. Dit geschiedt reeds
op hel terrein der school door de voor
standers der vrije school, zoo hoogere
als middelbare en lagere. Maai' het kan
ook op het terrein van den arbeid meer
uitkomen. Daarom vragen wij- bevestiging
van den rechtmatigen volksinvloed ook
„Dan heb ik nog mede te deelen, dat
de berichten over een glorieuze victorie
door de onzen op de vereenigde Engel-
sche en Fransche vloten bij Sole-bay be
haald, bevestigd zijn.
Er ging een zachte juichkreet op. maar
de Prins bleef koel en strak.
„Ik moet u er voorts attent op maken,
mijne heeren. dat de krijgstucht in het
leger nog veel te wenschen overlaat. Ik
heb heden weer twee soldeniers, die bij een
boer waren ingebroken, laten ophangen,
en ik overweeg de gedachte, of het niet
goed zou zijn, om bij elke compagnie,'
die tegen de krijgstucht, zondigt, deu tien
den man te laten terecht stellen. Ik. eisch
absolptie gehoorzaamheid, en zal dn krijgs
Wet handhaven, al moest ik ook de helfl
van het leger.over de kling jagen, om de
andere helft, tot een bruikbare oorlogs
machine te maken, /onder een krachtige
discipline is aan geen .militair voordeel
'te denken ik hoop, dat de heeren mij
hebben begrepen.'-'
Hij kuchte een paar heerendo officieren
wachtten nog een oogenblik. maar de Prins
scheen niets meer te hebben. Hij had hun
reeds den rug toegekeerd; rpet een korten,
koelen groet, om nog even van de buiten
lucht te gemeten.
Zwijgend verlieten de hoofdofficieren de
boerenwoning. De Prins was ontstemd en
hierin, dat de Overheid de verschillende
kringen vrijlate om zich naar hunnen aavd
te ontwikkelen; het volk zelf leere doen
waartoe het geroepen is, en late meespre
ken op alle terrein, waarop het zich uit
kracht zijtuer roeping beweegt. liet volk
op alle terrein waar het blijken van mon
digheid gaf, en het particulier initiatief
zijn sporen verdiende, heeft er recht op
als zoodanig te worden behandeld. Het.
behoort geen staatskrakken te worden op
gedrongen, waar het met eenige krachts
inspanning op eigen beenen zou "kunnen
gaan.
Op het terrein van School en Arbeid
en Landbouw is hier nog heel wat te
doen. En wat de school aangaat, koeste
ren wij goede hoop, 'dat de volkomen
vrijheid en (rechtsgelijkheid voor onze
scholen komen zal. Maar ook de staats
school behoort vrije school te woi'den
tenzij dan alleen daar niet, waar geen
vrije school verlangd wordt. Do vrije school
regel, en staatsschool aanvulling. De vrije
school voor heel de natie.
Een bericht in het baiang van ..plaatse
lijke keuze".
In Kansas is er sedert 1881 geen sterke
drank verkocht, daar deze Staat een „Pro-"
hibition State" (Verbods-Staat, waar do
burgers .indertijd zich verklaarden voor
li e t ver b o- d van den verkoop van ster
ken drank) geweest, is. Haast ongelooflijk
klinkt het wanneer men mededeelt, dat
in de laatste dertig jaren het aantal sterf
gevallen op de duizend inwoners van 17
oip 7 gedaald is, terwijl in de genabuurde
Staten het sterftecijfer op dezelfde hoogte
bleef. De bodem van den Staat is overal
productief gemaakt. Er is slechts één arme
op' de 3000 inwoners; en niettegenstaande
de verschroeiende winden, die er verleden
jaar gewaaid hebben, is het belastbaar
vermogen der bevolking met vele mil
joenen toegenomen.
„Erbarming! Het is erg genoeg!"
Ziedaar een verzachting van de ...Vlid-
idelbuj-gsche Mutant", die, als ei niet
meer stond, veel zou gelijken op een
Peccavi Pater!
Maar er volgt meer. Luister slechts:
„Erbavmiing! Het erg genoegt! Eerbare
meisjes verkrachtHet lijkt wel op liet
Rooverslied van Woutertje Pietersen.
En de schrijver lijkt wel wat op jut
frouw Laps."
Daarop volgt de gulle bekentenis:
- „We weten hcuseh niet waarop de
schrijver doelt"
Die L ook goed.
Ze weten niet. waarop de schrijver doell
ontevreden dat voelden zij wel. Het
was trouwens uiterst moeilijk hem te be
vredijgen, want hij stelde buitengewone
eischen, en ofschoon zij liet niet durfden
uiten, verbaasden zij zich toch, dat deze
bleeke, magere, teringachtige jonge man,
die nog nooit een veldslag had medege
maakt, met zulk' een strakke strengheid
durfde optreden.
De Montbas was .gevangen genomen,
ou men fluisterde elkander in do ooien,
dat diens doodvonnis reeds geteekend, lag.
Men begreep- de Kapitein Generaal niet,
dat gewezen Kind van Staat, omdat, men
in hem nooit iets anders had gezien dan
een zwak, weifelend, willoos kind.
Maar dat kind verblufte de officieren
door zijn. geestkracht, .en de soldaten door
zijn moed. hij was een wandelend raadsel,
en slechts weinigen vermoedden, welk een
edele kern er verborgen iag achter de
harde, afstootende schors.
liet schip van staat worstelde op de
hooge zeeën, in het centrum van een woe
denden orkaan, die de zeilen tot flarden
had gescheurd. Maar dit Idnd zou. naast
God, de laatste hoop worden van het zin
keilde vaderland, en deze Prins zou het
vaderland redden, als zijn dag was ge
komen.
Hij zou spoedig toonen, wat hij kon;
hij zou den ouden glans van het Oranje-
en toch slaan ze klaar om den schrijver te
vergelijken met juffrouw Laps.
Leep is het, dat is zeker.
Ze weten niet precies hoe laat het is
én daarom halen ze den zonnewijzer
maar binnen!
Intusschen roept de schrijver, die vol
gens de „Mid. Crt." wel wat op juffrouw
Laps lijktOp zij met Woutertje Pietersen
en zijn Rooverslied
Op zij met juffrouw Laps!!
Op zij met alle. jVlultaluliaansche op
pervlakkigheid I
We hebben noch met hem, we hebben
noch met haar te doen.
We hebben te doen met de tien en
honderdtallen lezers, van de „M. C.", die
zich laten biologeeren door zulke mank-
gaande vergelijkingen.
(We hebben te doen met feiten!
Met feiten alleen!
„Al wie historisch leeft is wijs!"
We hebben te doen met het onweerspre
kelijk feit, dat de Afgescheidenen scha n-
d el ijk zijn vervolgd en dat in de dusge
naamde verlichte 1 De eeuw
Spreekt rne dat tegen, als ge kunt.
En clie vervolging is, een zwarte vlek
op hel Liberale vaandel.
Dat is eerlijk erkend door een vooraan
staand man onder de Liberalen.
De menschen zijn dikwerf - en dat is
gelukkig beter dan hun Stelsel.
De NEDERLANDSCHE Liberaliteit
heeft meer dan eenmaal geleid tot geloofs
vervolgingen.
Adres: de Schoolstrijd en al den aan
kleve van dien.
Adreshet stuk van benoemingen
Denk alleen maar aan de BurgjemeeSi-
tersbenoemingen in Zuid Holland.
Zou de „M. C." nu langzamerhand gaan
begrijpen, da.t het niet gaat tegen per
sonen maar tegen een stelsel, waarvan
het anarchisme de consequente toepas
sing is?
Altijd volgens het bekende trapje van
Groen
1 n be ral isme
Socialisme
Anarchisme
Ging het tegen personen „M. C,", dan
kou ik een der vele grafschriften van
den U schijnbaar sympathieken Multatuli
als motto aanhalen
„Liberaal als een aal."
De strijd gaat niet tegen personen, de
si.rijd gaat' tegen het verderfelijke Liberale
stelsel.
Erkent ge de geschiedenis als de leer
meesteres der wereld, neem dan ter
hand o.a,
Ie. Het. Recht der Afscheiding, van
Gr. v. Pr.
2e. Réveil en Afscheiding van Ds. Rull-
man, een werk van zeer jongen datum en
zie waartoe uw zoogenaamd Liljerale
beginselen leiden.
huis omstralen met nieuwen, grootsche-
ren luister; en, gelouterd in de harde
kweekschool van leed en vernedering, zou
hij voortaan de menschen wantrouwen,
om te meer op Gods Voorzienigheid te
bouwen.
Hij was naar buiten gegaan, om alleen
de schildwachten, te inspecteerenen toen
hij de ronde had gedaan, knielde hij in
zijn slaapvertrek neder, om- den Aller
hoogste den nood en de ellende van het
tloor hem- zoo geliefd volk der-Nederlanden
op te dragen.
Op de knieën, in de eenzaamheid, ver
zamelde deze leringlijder de Simsons-
kracht, die hem het geweld van den (Zonne
koning zou doen trotseeren. Het woord
van zijn overgrootvader, den grooten
Zwijger, dat deze met. den Protentaat aller
Potentaten een vast verbond had gesloten,
heeft in zijn ziel nagetrild tot aan zijn
jongsten snikmaar terwijl de blik van den
Vader des Vaderlands tot de Nederlanden
bepaald bleef, sloeg zijn achterkleinzoon
de vleugelen uit, om ze beschermend uit
te spreiden over het geheele Protestant
Stelle Europa.
Vast wortelde in zijn ziel het voorne
men om, zoo noodig, bij de verdediging
des vaderlands te vallen in de laatste
■schans, doch hij zou niet- sneuvelen in die
laatste Amsterdamsohe schans, maar stad
Liberale U n i e.
Tot voorzitter van het hoofdbestuur is
gekozen, anr. D. Fock te 's, Gravenhage.
Verder bestaat het hoofdbestuur uit. de
heeren J. C. de Gast, Sommelsdijk, nu\
J. C. van Gils-e, Steenwijk, nut A. F. van
Hall, Amsterdam, prof. mr, J. E. Heer es,
te Leiden, D. J. van Houten, Weesp,
E. L. .1. E. Breda Kleynenberg, Haar
lem, D. de Klerk, Rotterdam, W. P.
Kops, penn. Amsterdam, mr'. P. Rink,
's Gravenhage, mr. M. M. Schim van der
Loeff, Gouda, mr. II. Smeenge, Amster
dam. Algemeen secretaris is de heer A.
Roodhuijzen, te 's Gravenhage.
1 n f a n t ei'i eb i' i g a d e s.
De minister van Oorlog heeft, zoo meldt
de Avondp., bepaald, dat de najaarsbatal
jons van alle infanterie brigades oefenin
gen op -meer uitgebreide schaal zullen
houden. Daartoe zullen de verschillende
najaarsbataljons, brigades-gewijze tot
één bataljon vereenigd van 3 tot 12
Juni verschillende legerplaatsen betrek-
.ken, o.a. te Laren, Ede, enz., onder be
vel van een der bataljons-commandanten
van de vereenigde bataljons.
De afgevaardigde van
Zaauda m.
Hel, Kaïnerlid, de heer Duijs is ziek-
,Het Volk" deelt mede, dat de huisdokter
van den heer Duijs hem heeft verboden
dezen winter spreekbeurten waar te ne
men
De Revolutionaire Bond.
„Het Anker" meldt:
Het eerstdaags verschijnende jaarverslag
van den Bond van Minder Marine-Perso
neel zal voor de autoriteiten zeer teleur-
'stellendTijn. Want trots de uitschrijvingen
wegens ontslag uit den dienst die het
vorige jaar 159 bedroegen, wat ook al
veel is, maar dit jaar niet minder dan
409, is toch het ledental gestegen va.n
2994 op 3027. Het geheele aantal toege-
itredenen bedraagt niet minder dan 828,
het aantal uitgeschrevenen daarentegen is
795. Trots -cie vervolging van hooger
band, dus niet alleen handhaving van
de organisatie*, maar vooruitgang."
Door Gedeputeerde Staten is bepaald
1. dat de jacht op houtsnippen met
ingang' van 1 Maart, die op 'waterwild
met ingang van 1. April en die op wa
tersnippen met ingang van 15 April zal
gesloten zijn;
2. het weispel van kwartelen alleen van
houder worden over Nederland, met drie
koningskronen gekroond worden, en als
gebieder van de beide machtigste zee
mogendheden der wereld het geschokte
Europeesche evenwicht herstellen.
De Prins was dood op, hij voelde naar
zijn hoofd, naar zijn kloppende slapen
de hoofdpiju verscheurde hem.
„Kon ik maar één nacht rustig slapen I"
zuchtte hij.
Er werd aan de deur geklopt.
„Hoe laat wil Uwe Hoogheid gewekt
worden?"
„Om drie uur I"
„Uwe Hoogheid spaar toch uw; ge
zondheid! Wil ik u óm vier uur maar
wekken?"
He Prins antwoordde niet eens; nu wist
de dienaar, dat het onverbiddelijk drie
uur moest zijn.
„Zijn Hoogheid houdt het niet uit!"
zuchtte de trouwe kerel; „hij Werkt zich
dood het gaat met hem als met zijn
vader, die op Merentwintigjarigen leef
tijd stierf. Neen, hij haalt dien leeftijd
niet eens!'-'
Daarop maakte hij zich woedend op de
regenten.
(Wordt vervolgd.)
