NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
ierarpiel
Xo. 87.
1014.
Dinsdag 13 Januari.
28e Jaargang.
schrijvinf
aren
eboden
[necht
[necht
lecht
een Bi
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
OEBES.
Vaars,
blaasbalg,
P
iuit-
ibakkerij.
aard,
Tafel
tje,
lider
HT
necht,
Meisje,
istbode
Binnenland.
Uit de Pers.
Landbouw
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. DHUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Onder de Oranjevlag.
I
Francku AZ.„
ten Straatweg
Lande uit huis
ard en bouw-
:ctare 29 Aren
li";*;
rden Vóór 23
ten kantore
Middelburg, al-
bekomen zijn.
STESTRQO,
idekerke,
Westhoek.
ILLEBJtAND,
AAGD
vuur.
ïb. Schuit-vlot,
en 800 Olmen
5KOTE te Ka-
Blezelinge.
Zeeland,
Dureau van dit
IffiLEMAKER,
zoning
|idresNoord-
[rg.
<erke
i, s. Woning
|>MPE,
Wolphaartsdijk.
Teen
[WestKraaijert.
Serooskerke
[an, bij, D. J.
pschweg.
sruari
te Gortstraat,
|nd met Hoef-
Oostkapet'Fe.
E, Molénzicht,
k'lietenburgh"
|tr. trein Den
Meyr.. HOOS
i
|i koken. Lo©»
lm vrij en yee'
ede getu)gem
ai.
jËlJËR—Va»
jke.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers 0.85
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels f 1.—iedere
regel meer 10 cent.
De bondgenooten.
Hoe de leiders
der
liberalen eu .der
Socialisten zich in het vuur hunner rede
tegen en over elkander uitlaten, daar
van gaven wij reeds enkele staaltjes.
Maar ook in hun pers zijn zij- niet:
zuinig met hun verwijtingen aan elkanders
adres.
I.at' is nu zoo, hangende eene verkie
zing. jukj maar in één district.
Hieraan kan men echter afineten hoe het
over vier jaar zal zijn. wanneer de socia
listen in alle vrijzinnige districten op den
zetel van den liberaal zullen toespringen.
Ook in vredestijd is de toon tusschen
dez.e twee niet zooals zij wezen moét.
Reeds een paar weken geleden wist met
name het viij-liberale blad de „ttron. Ct."
ontzaglijk veel kwaad te viertellen van
de sociaal-democraten. Onder meer .be
vatte dat blad een oordeel van den schrij
ver. Maurits Wagenvoort, ovver de socia
listen. zoo scherp als we het nog nergens
zagen. Men oordeele:
..In ons lieve, meestal zoo inooi-kal
me Holland, hebben we nu pa's veel
over socialistische verantwoordelijk
heid gehoord, en ik heb mij verwonderd,
dat ernstige mannen, socialistisch of
niet, die bel: eigenlijk juister moesten
inzien, daarover tang eii bièed, zelfs
op dat wel zeer belangwekkende Zwol-
sche congres, hebben kunnen schrijven
en praten. Verantwoordelijkheid,.-., dat
wil zeggen tegenover de geheele genieen-
schap v Maar de aard en de kracht
van bet democratische socialisme is
juist, dal hel onverantwoordelijk blijft.
Het 'democratische socialisme is om te
critiseeren, overal en altijd, af te bre
ken waar het kan. en anderen voor den
opbouw te laten zorgen en hun de ver
antwoordelijkheid der feilen van dit
werk te laten dragen.
De chefs worden slechts zoolang ge
hoorzaamd als zij de goedgeloovige ar
beidersmenigte een maximum van
schoone beloften prediken tegenover een
minimym van verantwoordelijkheid, ter
wijl zijzelf en die menigte geleid worden
dooi wie men in Italië teppisten. ju
Frankrijk apachen, in Engeland hooli
gans noemt, lieden waarvoor wij
zelfs geen naam hebben omdat zij aan
onzen redelijken volksaard haast geen
houvast vinden, tenzij men hen „straat
schenders'' wilde noemen, of op 't 'ergst
„strautscliuim". Do'oi deze lieden wor
den in dagen van crisis de leiders,
die zoo zwaarwichtig weten te praten
in het parlement, en, minder zwaar
wichtig maar ook minden overdacht in
de volksvergaderingen, geleid."
Wat Wagen voort hier van de chefs zegt,
stemt overeen met hetgeen in 't algemeen
Feuilleton.
Een verhaal uit het rampjaar 1672.
door L. PENNING.
Nadruk verboden.)
2®L
I-Iij v mikte zijd assistent, een klein
ventje, die den arm vasthield. De zaag
ging door den ;u.m ))0Yeu den eneboog;
het been knarste en eerst toen het merg
van het been werd bereikt, stootte de
jongG in&ft een smartkreet uit.
„Ge zijt een wakkere jongen", zeide de
chirurgijn met iets als bewondering in
zijn stem; ,,'k zal de juffrouw verzoeken,
voor u een extra krachtige vleeschsoep
gereed maken!"
].-, was een lauwe bloedlucht m de
nronkkamer; groote roodc vlekken teeken-
cten zich ai' op het vloerkleed, en als
0111 /.icli Ie verontschuldigen, zeide de
dokter tot Geerfe; „Ik kan het niet hel
pen. juffrouw u had trouwens een
ander vertrek kunnen nemen."
Het beste is niet to goed voor onze
soldaten!" zeide Geerte met een opflikke
ring van haar grijze oogen; „dat vloer
kleed wint in waarde, docter, nu het door
j,et bloed van onze krijgslieden is ge
kleurd
Haspels in zijn boek schrijft, over lei
ders die door de massa worden toege
juicht. en dus spreken moeten, gelijk die
massa wil.
Maar hoe durft een liberaal zoo
iets schrijven, wiens partij haar macht en
nog veel meer aan do actie van deze
socialistische leiders eu hun „straat
schuim" dankt?
Onpartijdige zin?
Ie benoeming van mr. Heemskerk tot
lid van den Raad van State is gepre
zen aldus prof. Fabius in zijn „Stu
diën en Schetsen" - als bewijs van on
partijdiger] zin van het Ministerie Coi't
van der Linden.
Hoe móet dan niet het Ministerie Heems
kerk worden geloofd.
Immers was de toestand bij het aftre
den van dit kabinet deze, dat, ofschoon
tamelijk veel benoemingen in den. Raad
van State onder .dat Kabinet hadden
plaats gehad, liet aantal leden der
rechterzijde met één verminderd was.
Immers werd wel Mr. Mackay vervan
gen door Jhr. Mr. .Quarles van l'fford.
maar de heer van Svvinderen door Jhr.
Mr. Röell. En ook vielen de overige be
noemingen uit in vrijzinnigen geest.
H e t l' r in s e s j e
heeft gisteren in het llaagsche BoSch en
het Lange Voorhout een tochtje gedaan
in een 'slee. voortgeduwd door zuster Mar
tens. De Koningin wandelde een poosje
naast de slee.
Eerste K am e r.
De afdeelingen der Eerste Kamer zijn
de vorige week gereed gekomen met het
sectie-onderzoek van de Algemeene Be
schouwingen en de reeds door de Tweede
Kamer behandelde hoofdstukken der
Staatsbegrooting voor 1914.
F ii
s i d i e e r i n g At.
U. L. 0.
O.
Bij do Tweede Kamer is oen .wets
ontwerp ingediend tot regeling van de
aanspraak op verhoogde rijksbijdrage ten
behoeve van srholen voor uitgebreid en
voor meer uitgebreid lager onderwijs, die
op den datum van indiening van het ont
werp tot wijziging der wet van 14 Juli
1910 voldeden aan de voor de verhoogde
subsidie gestelde eischen .of tot welker
oprichting of reorganisatie vóór dien da
tum was besloten, mits zij' uiterlijk in
1914 aan de gestelde eischen komen te
voldoen.
Zij sloeg het deksel der schenkkan op,
om te zien. of er nog wijn was; zij zette
Brechtje aan, om in de keuken het vuur
flink op te stoken, opdat er kokend Wa
ter zou zijn, en liep op en neer, de
mouwen opgestroopt, om te helpen, als de
docter het' wenschte, niet, een voortva
rendheid en ijver, die haar tien jaren
jonger maakten, toen de stem van den
kleermaker plotseling waarschuwend in
de lange gang werd gehoord.
„Brechtje", zeide de huisvrouw, wat
roept die man daar?"
En Brechtje antwoordde niet verblee-
kende lippen: „Hij roept, dat de Eranschen
op komst zijn!"
De menschen stroomden naar het Mo
leneinde, met van angst kloppende har-
tyn, want zooeven was de noodlottige
tijding gekomen, dat een afdeeling Fran-
scheu in een wijden boog op liet dorp
aanrukte.
Men kon het in het eerst niet gelooven;
de algemeene verwachting was geweest,
dat de vijand, de afgelegen dorpen ver
mijdend, onmiddellijk op Arnhem, en
voorts op Utrecht en Amsterdam, zou
aanrukken. De schrik was dan ook te
grooter, toen die meening als een ijdele
waan wercl omvergeblazen; en de dor
pelingen holden het dorp uit, liet Mo
leneinde nog voorbij, om op een hoogte,
dicht bij het dorp, den omtrek te verken-
Minister Treub.
In de „Oprechte Haarl. Courant"
schrijft „Politicus":
Tusschen den vorigen minister van
Landbouw, Nijverheid en Handel, den
heer Talma, en zijn opvolger mr. Treub,
is bet contrast wel zeer groot! De
heer Talma was spoedig onder de emotie
van zijn eigen woorden. Dan raakte hij
in vuurWerden de op eigenaardig-
gearrecteerde manier uitgesproken zinnen
luider van klank. Dan kwam er gloed in
zijn oogen en een blos op zijn wangen.
Dan wisclite hij zich telkens liet van
inspanning en opwinding klamme voor
hoofd af, of wrong hij met de vingers
tusschen boord en hals
Ook zijn vinnigste tegenstanders kwa
men dan wel onder de bekoring van de
solide groote. uitgebreide kennis, den
heer Talma eigen, zoowel wat de hoofd
zaken, de groote lijnen, als dc détails van
de materie, waarover hij redevoerde
betreft
Interruption konden hem zeer-zichtbaar
prikkelen. Maar bij had ijzeren zelfbe
dwang en bleef bijna steeds even hoffelijk
en tot handige, rake repliek bereid.
Men leerde opzien tegen, eerbied koes
teren voor de toewijding, de reusachtige
werkkracht van dezennoest-arbeidenden
bewindsman
En zijn beminnelijkheid, de eenvoud
van persoon, waarmee dus het geaffec
teerde van spreekwijze niets te maken
had, wonnen aller hartenZoodat
het zelfs den meest-principieelen tegen
stander, die zijn verzekeringswetten aan
de liardst-denkbare, de wreedst-afbre-
kende kritiek had onderworpen, ten
slotte een genoegen was dezen minister
een woord vrn echt-gemeende appreciatie
te kunnen brengen.
De heer Treub, 'slieeren Talma's op
volger, is tevens zijn „tegenvoeter".
Hij.lijkt uiterlijk onaandoenlijk. Wakr
men hem aanvalt, daar zal hij niet slechts
pare eren, maar met ongeduld het moment
verbeiden, waarop bij zelf tot den aanval
kan overgaanHij zoekt den kamp
instee van dien te duchten. Hij is zich
bewust van z'n kracht en berekent in
onwrikbare kalmte, zich nooit driftig
toonendvan geen emotie ooit eenig
blijk gevend, z'n kansen. Zóó zit daar,
aan de groene tafel, de lange, schrale
gestalte van den man niet het nog jeug
dige gelaat van gezonde kleur, donkere
knevel, koel-seherpzinnige oogen,
scherpe, schrandere trekken. De heer
Treub spreekt altijd met dat ietwat-dorre,
ietwat-schorre monotone keelgeluid van
iemand, die iets expliceert. Van ouder-
nen.
Er werd druk en hevig gesproken, zoo
als menschen doen. wien hei hart klopt
in de keel; de schoenmaker hief de vuis
ten dreigend op, en zeide dat. de Fran-
schen voorzichti moesten zijn, doch de
man had er een borrel opgezet, óm moed
te krijgen, en 'zijn vrouw viel hem
schreiend in clen arm, hem met droeve
gebaren smeekend, aan hun zeven bloe
den van kinderen te denken.
Maar toen de hoogte was bereikt, werd
niets verdachts bespeurd, en de natuur
vormde een wonderlijke tegenstelling met
deze onrustige, gejaagde menscheivwereld.
De vrede van den zomernacht golfde zacht
over de zwijgende velden; de nachtwind
fluisterde zijn sprookjes in het gebladerte
der hooge populieren, en do maan schreed,
door haar stoet van gouden sterren*verge
zeld, rustig voort langs haar blauwe baan.
Er werd niets gehoord dan het melo
dieuze geluid van een beek, het zachte
geruisch in de toppen van het geboom
te, en de stem van den nachtwacht, die
zijin roncle deed, in de verte.
De menschen keken elkander aan; ze
begrepen te schertsen, omdat er geen ge
vaar was, en slechts een paar gevaar
lijke individuen, die tot de heffe der be
volking behoorden, waren teleurgesteld,
daar de kans, om voor rekening der Fran-
sc-he soldaten naar hartelust te rooven
wetsch-statige professorale deftigheid is
bij hem niets te ontwaren. Sinds zijn
optreden als minister moge mr. Treub
vooral op dagen, dat hij ter audiëntie
is geweest, iets plechtiger van gewaad
zijn dan vroeger de slipdas is behou
den, óók waar bi] in gekleede jas ter
zitting verschijnt. I nhoever deze man van
ongewone intellectueele gaven en ver
maarde copia kennis van universeelen
aardInhoever deze hoogeeleerde
„omnis homo" door roerselen als ijdelheid
en eerzucht wordt bewogen, ik zou
er niet over durven bespiegelen. Dat hij
prijsstelt op het eerbetoon, aan zijn hoog
ambt te betoonen, 't staat wel vast. Maar
niet door „hautaine" manier van doen
of optreden zal exc. Treub deze blijken
van deferentie opeischenMet zijn
stalen wilskracht en volmaakt-getraind
zelfbedwang regelt hij dat op zijn koel-
kalme wijzeMet onbewogen hand
rechtzettend wat z.i. scheef staat
Koel-verstandelijk blijft 't tot liet laatste
woord toe.
Met hooghartige minachting voor ver
dachtmaking zijner intentiën. Zelfs met
een tikje misschien-gewilde indifferentie
voor cie mogelijkheid van échecvan
zich de portefeuille te zien ontnemen
Gelijk een schaakspeler van volmaakte
zelfbeheersching met vaste hand den
loop der stukken op het bord tracht te
beheerschen. Terwijl geen spier op zijn
gelaat, geen tinteling of verduistering
in zijn oog verraadt van wat er in hem
omgaat bij een raken zet of ook bij 'n
fout van zijn partner -
Zóó is de lieer Treub. Wie zal zeggen
wat zich in dat gesloten gemoed van
de sterke, trotsche natuur, afspeelt,
maar niet zichtbaar is voor den scherp-
sten blik, niet waar te nemen voor de
fijnste voelhorens.
Wie durft voorspellen, of deze uiter-
lijk-onaandoenlijke, met voorzichtigen,
maar vasten tred zijn weg kiezende
bewindsman de reuzentaak, die hij zich
gesteld heeft, geheel of gedeeltelijk zal
kunnen vervullen?
De heer Treub zelf zal de laatste zijn
om te betwisten, dat tal van groote en
kleine 'gevaren hem op de zee der
politiekerij, de zóó-onbetrouwbare, dag
aan dag bedreigen
Dat de „mijnen" in alle stilte worden
uitgelegd, waar zijn ministerieel scheepje
plotseling op sfooten kan en vernietigd
worden
Vrees schijnt deze minister niet te
kennen. Het gevaar, de strijd lokken
hem blijkbaar
„Audaces fortuna juvat" zegt de oude
spreuk. Zal zij ook hier bewaarheid
worden
De toekomst moet 'tleeren.
en te stelen, minder werd.
Andries ging verder; er was een twee
de hoogte, op een kwartier afstands, en
deze beklom hij', het gelaat gericht naar
den horizon, die door eenige kleine wol
ken of waren het rookzuilen? - was
bedekt.
Hij had van dit. punt een zeldzaam
ruim gezicht. Daar lag een vijver rechts,
waarvan het water blonk als gesmolten
zilver; en een jongen, stellig niet ouder
dan dertien jaren, stond er rustig', den
schouder tegen een ouden knotwilg ge
leund, te visschen. Tusschen het riet lag
een kleine roeiboot; zij lag aan een lang
touw, en dreef onmerkbaar, als in een
droom, heen en weer. De dauw rustte
op de gemaaide graskampen; de groene
struiken wierpen hun stille, vredige scha
duwen, en in de verte snikte, in een
klein bosch, een nachtegaal zijii leed en
zijn vreugde in wonderbaar zoete tonen
uit.
Het waren toch geen wolken, die den
horizon bedekten; er kwam een breede,
roodc, vurige streep nu sloegen de
vlammen uit.
Achter hem was de onrust, het ru
moer, de zenuwachtigheid van het dorps
volk, dat geen leider had, maar vóór
hem was alles rust, vrede, geen kreet
werd gehoord. En niets dan het bran
dende vuur in de wijde, geheimzinnige
Een Hoogere Burgerschool op Goeree m
Overflakkee.
Dc Rotterdammer schrijft hierover
Niet zonder bedenking schijnt ons het
voorstel dat dezer dagen door de heereti.
Patijn en Roodhuyzen is voorgesteld.
Zij willen op de begrooting van Binnen
landsche Zaken een memoriepost opne
men, luidende: „Kosten van stichting
van eene Rijks Hoogere Burgerschool
met vijfjarigen cursus voor het eiland
Goeree en Overflakkee".
De namen der voorstellers wijzen reeds
op het propagandistisch karakter van dit
amendement.
Wij achten niet dat op Flakkee aan
zoodanige instelling behoefte bestaat.
Zij is in strijd met den geest van het
overgrpote deel der bevolking.
Al is er een achteruitgang, de Flak-
keeënaars zijn voor het meerendee! nog-
gehecht aan Gods Woord en wenschen
dat ook het onderwijs aan de vreeze des
Heeren zal worden dienstbaar gemaakt.
Daar zit in Flakkee zulk een goeds
kern.
De propaganda van Mr. Fabius, Mc.
Lobman eerst, die als het ware dit eiland
ontdekten, en van den heer H. de Wilde
daarna, heeft rijke vruchten gedragen
Betreurenswaardig zou het zijn indien
thans weer veel van dit werk zou worden
verwoest door de oprichting van eene
openbare Hoogere Burgerschool en al
den aankleve van dien.
Heeft inderdaad voor Flakkee eene
Hoogere Burgerschool levenskracht, dan
moet het zijn een C h r i s t e 1 ij k e.
Laten onze leidende mannen op Flak
kee dit verstaan
Daar is toch nog pit en energie genoeg
om tot de vorming van een comité, het
welk de oprichting van een bijzondere
Hoogere Burgerschool beoogt, over te
gaan.
Er is periculiun in mora, gevaar
bij dralen.
Is eenmaal de Rijksschool er, dan viscid
men achter liet net.
Vereeniging van Oud-Leerlingen.
Goes. Hedenmorgen had dc algemeene
vergadering plaats van de Vereeniging van
Oud-leerlingen' der Hijksl'andbouwwinteiv
school alhier, onder voorzitterschap van
den heer Jac. Welleman van. Kiahben-
clijke.
Na een kort openingswoord, waarbij de
vele aanwezigen worden welkom gehee-
ten en hun en de vereeniging een voor
spoedig 1914 wordt loegewenscht, worden
de notulen der vorige vergadering gelezen
en onveranderd goedgekeurd.
verte gaf reden tot zorg.
Doch thans scheen over de stilte vaa
den zomernacht een gedruisch te gaan.
Of was het slechts inbeelding? Konden
de zintuigen, die in de beide laatste da
gen zooveel hadden verdragen, en tot
liet uiterste gespannen waren, den jon
gen niet misleiden?
Andries naderde den rand der hoogte,
en spitste de ooren als een hert, dat. on
raad vermoedt. En op den adem van
den wind ving hij het verre gedruisch
op, ld! at rees en daalde als het gedruisch
der golven, bij' /het opkomen van den
vloed.
Neen, 'twas geen verbeelding; hel ru
moer kwam uit de richting van den ver
lichten gezichtseinder, en met ingehou
den adem bleef hij luisteren naar dat
vreemde, zonderlinge geluid.
Teun de schoutenknecht legcle de hand
op zijn schouder.
„Jij hier, Andries?"
„Waarom niet?"
„Ben jij niet bang, Andries?"
„Voor wien, Teun?"
„Wel, voor de Franschenl"
Andries keek den spreker aan met een
rustigen blik.
(Wordt vervolgd.)
