NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
]*o. 83. 1914.
Donderdag 8 Januari.
38e Jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. DHUIJ, te Middelburg.
[PRIJS DER ADVERTENTIËN
De Poëzie van het landschap.
Feuilleton.
Onder de Oranjevlag.
Buitenland.
XEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. 1.25
Enkele nummers0.85
UITGAVE DER FIRMA'S
O O ST ERjB A AN LE COINTRE, te Goes
EN
van'l5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels ƒ1.iedere
regel meer 10 cent.
II (Slot.)
Hieronder volgt thans nog een en ander
over het nut der boomen in hel algemeen.
De aanwezigheid van hooge hoornen
rondom de huizen ten pla.ttelande, he
vei ligt; tegen het inslaan van den bliksem.
Het zich voortbewegen langs, een schaduw
rijken weg is des zomers een genot. Hen
boomlooze, zonnige weg is op warme
zomerdagen een verschrikking. Vooral in
den heeten zomer van 1911 bleek ten
duidelijkste, hoe weinig! de Walchursehe
wegen beschaduwd zijn.
Bosschen en hoornen temperen de tem
iperatuursuiterstenen oefenen een guns
tigen invloed uit op de regeling van den
vochtigheidstoestand van lucht en bodem,
en op de zuiverheid der almospheer. Dit
alles is voorwaar niet gering te achten I
De aanwezigheid van eene schoone,
boschrijke omgeving geeft vervolgens
aanleiding [Bot een druk vreemdelingen
verkeer, hetwelk aan een streek belang
rijke linanciëelc voordeelen oplevert. Men
ika.ti er zeker van zijn, dat, wanneer men
voortgaat op Walcheren de bosschen en
hoornen te hakken, de vreemdelingen zich
wel zullen wachten, nog langer hierheen
te komen.
Ook zij- nog de aandacht gevestigd op het
feit, clat, ondanks de toenemende toepas
sing van ijzer en cement ter vervanging
van hout, het gebruik der laatste grond
stof steeds stijgt, liet verbruik van werk-
■houl Is de laatste 30 a 40 jaren in alle
industrielanden verdubbeld; de productie
van hout is beslist onvoldoende, terwijl
de be.staande voorraden betrekkelijk snel
verminderen. Jaarlijks wordt in Neder
land voor 40 50 millioen aan hout
ingevoerd; wanneer' men berekent, hoe-
Veel daarvoor aan vracht enz. moet wor
den betaald, dan begrijpt men wel, dat
aanplanting van hout financieel voordeel
moet opleveren, vooral in Zeeland, waar
hot iepenhout een gunstige reputatie
geniet-
Hoe in vreemde landen het boschbezit
van overheidswege reeds is erkend als
landsbelang, moge hieruit blijken, dat in
talrijke staten van Duilscbland, grond
bezitters volgens de wet verplicht zijn, de
door hen gekapte bosschen opnieuw aan te
planten, "en dat in België de laatste 10
jaren door verschillende gemeenten een
bedrag van bijne millioen francs is
uitgegeven om door aankoop hun bosch
bezit uit te breiden.
Het wil ons voorkomen, dat wij met het
bovenstaande de aesthelische en prac-
tische waarde, van liet- houtgewas vol
doende hebben uiteengezel. Slechts wil
len wij er nog op wijzen, dat hel een dwa
ling is, te denken, dat men alleen zwaar
hout behoeft om mooie plekjes te schep
pen. Keu jonge aauplautuig heeft ontegen
zeggelijk ook haar eigenaardige schoon
heid, zoodat het wél degelijk de moeite
Een verhaal uit het rampjaar 1672.
door L. PENNING.
(Nadruk verboden.)
21)
De Schout perste de .sterke lippen op
elkander, dat het bloed Ie voorschijn
kwam. Zijn' oogen waren star op het
vreeselijk schouwspel gericht; de Neder-
landsche'ruiterij verstoof, als dorre herfst
bladeren voor den storm in alle richtin
gen, op' tie landwegen, dwars door de
velden.' die plat getrapt wérden onder
de hóeven' der paarden, door de slooten
heen, over clè heggen, zonder om te zien,
door een vérscluikkelijken angst voort
gejaagd.c terwijl de Fransche trompetten
met volle fanfaren, victorie bliezen.
Het werd den metselaar te bang daar
boven op den omloop van den toren.
„Binnen tien minuten zijn ze hier!"
zeide hij'; „neen, dat wacht ik niet af!"
en op zijn holsblokken van klompen holde
hij de Happen naar beneden.
De ossenkoopman volgde,
„Dat. tuig 1" zeide hij mei een vloek;
„nu ligt allé nering en hanteering stil!"
loont, ook voor ouderen van dragen, thans
nog beplantingen te doen aanleggen. Men
kan daarvan nog veel plezier beleven,
de toenemende aesthelische en geldswaar
de, die toch voor het nageslacht behouden
blijft, buiten beschouwing latend.
liet planten van houtgewas op sterk
aan den wind blootgestelde plaatsen, eischt
groet© zorg. De IJl mus Alomimentalis zal
in die gevallen gewoonlijk de meest aan
gewezen boom zijn, aangezien deze legen
lievigen wind bestand is. Het te planten
gewas worde'dan aan stevige palen vastge
bonden, te voren moet de grond rondom
goed zijn losgemaakt en eventueel bemest,
en vervolgens steeds onkruid vrij worden
gehouden. Gaat mén op deze wijze te
werk, dan twijfelen wij niet of het resul
taat zal gunstig zijn.
Laat ons, in verband met het boven
staande, allen medewerken niet alleen tot
de instandhouding van het nog overgeble
ven houtgewas, doch ook tot de bevorde
ring van den aanplant van nieuw plant
soen. Laten wij daarbij ook bedenken,
dat niet alleen dat wat van zuiver mate
rieel nut is, waarde heeft, doch dat het
karakteristieke schoon van een landstreek,
van een dorp, een ideale waarde vertegen
woordigt, die de materieele verre .over
treft
Een dreigend spook.
Staan wij voor achteruitgaande tijden?
Onderscheidenen meenen de teékenen van
een naderende crisis te aanschouwen. „Pa
trimonium" schreef reeds in Nov.:
Al meer komt voor vele arbeiders het
spook van de werkloosheid nader.
Uit het buitenland vernemen we zeer
ongunstige berichten. Zoo foijfv. deelt
„The Economist" mede, dat in de ijlzer-
industrie van Oostenrijk 2 a 3 dagen
per week niet wordt gewerkt. En hoe
wel de geschoolde arbeiders slechts in
zooverre aan het werk worden gehou
den, cla.t zij hunne gezinnen nauwelijks
van het allemoodigste kunnen voorzien,
kunnen de producten toch niet verkocht
worden.
Lil. Berlijn komen ook niet veel hetere
berichten. Ook in Duitschland was er in
de maanden Juli, Augustus en Septem
ber toenemende werkeloosheid. In Zwit
serland eveneens. In Italië vooral in de
textiel- en metaal-industrie. In België
was er over het algemeen minder be
drijvigheid dan in dezelfde maanden van
het vorige jaar. Alleen in Engeland ging
het tot dusver nog goed. Maar de maand
September was ook daar minder gunstig.
Voor de arbeiders een kwade zaak.
Jaren van buitengewonen voorspoed
liggen achter ons. Maar al ging ook
het lp011 wat naar boven, de arbeiders
konden veelal niets overleggen. Immers
de duurte compenseerde de loonsveïhpo-
ging voor een niet onbelangrijk deel. Ja
in vele gevallen stegen de kosten van
„Met vloeken zul je de zaak niet beter
maken!" zeide de tuinman; „man, bedenk
toch, dat God hel is, die ons dezen ramp
spoed zendt!"
„Wal blief?" schreeuwde de ossenkoop
man. den tuinman niet, vervaarlijke oogen
aankijkend: „nu 'zie je, wat het bidden en
'psalmzingen uithaalt hier, in deze
fleseli, zit iets betetsd Als de mensfyi
geen raad meer weet. neemt hij een flui
ten slok brandemoris, en 't. is weer
klaar!"
Ili.j nam een groeten slok brandewijn en
ging voort: „Kijk, dat is het echte con-
ragewater; rlat is hel. eenige, wal. helpt
in deze beroerde lijden ook een slok,
ouwe heer?"
„Dank je!" zeide Schout met de in
nigste verachting..met godloochenaars
en dronkaards wil ik geen gemeenschap
hebben,"
De ossenkoopman begreep; dat hij er
twee tegen zich kreeg; hij mompelde eeni
ge vervvenschingen, maar toen droop hij
toch af. en de tuinman en de Schout
waren alleen.
„Heer Schout!" zeide.de tuinman. ..ik
moet naar beneden mijn vrouw zal
ongerust zijn wil u alleen hoven
blijven?"
„Geef mij den sleutel maar!" anlwoord-
hét levensonderhoud zelfs meer dan de
lopnen. Vooral was dit het geval bij1
minder krachtig georganiseerd© arbei
ders.
En nu nadert daar al weer hel spook
van de werkloosheid.
Hopen we, dat ons vaderland er niet
al te zeer onder lijde!
Arbeiders, organiseert u! Ook in tij--
den van depressie moet de organisatie
zooveel mogelijk kunnen waken tegen
loonsverlagingen.
Verzekert u ook tegen werkloosheid!
De vraag mag voorts gesteldwat
denkt de Begeering" te doen?
De adviezen der Staatscommissie zijn
Minister Treub bekend.
Aan de voltooiing van haar arbeid
heeft deze bewindsman krachtig mede
gewerkt.
Zal aan haar voorstellen, indien noo-
dig, spoedig een begin van uitvoering
worden gegeven?
Sedert „Patrimonium" dit schreef is
'ter niet beter op geworden, maar slech
ter. In Amerika zijn op 't, oogenblik vijf
miljoen werklooze werklieden.
En dan ten onzent hoeveel duizenden
diamantwerkers loopen al niet sinds we
ken zonder!
De Balkan-oorlog heeft miljoenen scha
de berokkend. En of op den duur
niet een tweede Balkan-oorlog volgen zal,
maar dan met Rusland en Duitschland
als strijdende partijen, wie zal 'tzeggen!
Nog zoo kwaad niet.
De liberalen en socialisten, uitgezon
derd Van Karnebeek, Tydeman en De
Beaufort stemden het vorige jaar tegen
de nieuwe militiewet.
Hel vrijziniiig-deiuocvatisch weekblad
,.De Wereld" lieefl uitgelegd, dat de tegen
stemmers ongelijk hadden. De militiewet
van ('olijh ach! dit blad bevorderlijk aan
het ideaal van een volksleger; wegens
hare beginselen lu. Verlenging van den
oefentijd; 2o. Algemeen© dienstplicht; 3o.
•Kaderplicht.
Wat het derde punt aangaat achten
wij den lijd nog niet'gekomen liet vrij
zinnig-democratisch blad bij te vallen.
Doch wat de heide eerste beginselen aan
gaat achten wij het oordeel van ..IJe' We
reld" juist.
Het blad schrijft:
A I'd. I. Mijns inziens ten onrechte
acht men het vaak een karakteristieke
eigenaardigheid van het. volksleger, te
streven naar een korten oefentijd. In
den tijd toen het leger nog „staande"
was en de soldaten dus gedurende een
reeks van jaren onder de wapenen ble
ven kou het volksleger zijn ideaal stel
len iu een kor te ren oefentijd'. Maar
nu ó'ns leger voornamelijk bestaat uit
miliciens, kan verkorting van den oefen
tijd niet. meer als speeiaal ideaal van
de de Schout bedaard; „gij zijt wel de
bewaarder van het kasteel?"
„Ja, lieer Schout de. baron is reeds
verleden week met zijn gezin vertrokken
naar -Amsterdam."
„En als Amsterdam bezwijkt?"
„Dan-gaan ze voorloopig naar Ham
burg.'
„Amsterdam staat nog!" zeide de
Schout, met verheffing van stern; „en
de^llod van Nederland leeft ook nog,
alle Bourbons ten spijt!"
Ilij was hu alleen, en richtte den kijker
naar hel. door onze infanterie bezette Tol
huis: hel. slerke. oud-I ieldersrhe kasteel,
waarvan de hoektorens niel htm gewel
dige muren als reu zeng reli adiers op de
flanken de vvachl hielden.
De leldersclie hertogen hadden er som
wijlen hun residentie gehad; en tusschen
de sombere kerkermuren van dezen burcht,
had hertog Adolf iu oninenschclijke wreed
heid z.ija ouden vader laten opsluiten,
voordat de ongelukkige grijsaard naar het
slot te Buien werd overgebracht.
De Schout kende deze droeve geschie
denis, en. hij dachl er aan op dil. oogen-
biik, nu de Fransche bommen en brand
kogels er op neerhageklen.
De brug over de gracht was opgehaald,
de wip met zware kettingen bevestigd;
de voorstanders van het volksleger gel
den, maar moet zij het ideaal zijn van
lede r e n. Vóór- en tegenstanders van
het. volksleger kunnen hun wensehen
omtrent den diensttijd samenvatten in
éénzelfde formule, die van den Vrijzin
nig. Democratise hen Bond: een zoo
kort m o g c 1 ij k verblijf in de kazerne.
Afcl. 11. Dat algemeene dienstplicht,
die door de nieuwe militiewet feite
lijk word! ingevoerd, als bevordering
van het volksleger moet gelden, behoe
ven wij niet verder aan te toonen.
Afd. IJL Door de nieuwe Militiewet
wordt voor zooveel noodig kaderplicht
ingevoerd. „Voor zooveel noodig" want
men verwacht en de ondervinding van
de laatste maanden heeft het naar ik
geloof reeds zeer waarschijnlijk ge
maakt, dat er een grootere vrijwillige
strooming naar het militie- en reserve
kader zal ontslaan, die toepassing der
kaderplicht oimoodig zal maken. De a. s.
loteling der militie weet toch dal hij
hoogstwaarschijnlijk gedurende of
61/2 maand zal moeten dienen en 'dat
hij zelfs als hij slaagt voor het examen
dat. hem recht geefl op verkorte oplei
ding, toch de kans loopt, voor kaderop
leiding gedurende 12 tot 19 maanden
ónder de wapenen te moeten blijven.
Daarnaast staat voor hem de weg open
zich vrijwillig bij het reservekader te
verbinden, waardoor hij slechts 7 of
8 maanden heeft te dienen, mits hij
in hef bezit is van het einddiploma
eener Hoogere Burgerschool met 3-
jarigen cursus en slaagt voor een vrij
gemakkelijk gymnastisch examen. Het
is duidelijk dat deze zonderlinge tegen
stelling door de nieuwe militiewet ge
schapen een groot aantal „vrijwilligers7
zal drijven naar het reservekader. Voor
ons is het voldoende te eonstateeren,
daf de nieuwe militiewet een belang
rijke uitbreiding' van het verlofsljacler
tengevolge zal hebben, hetzij direct
door toepassing van den kaderplicht,
hetzij indirect door vrijwillige ver
bintenis' bij reserve- en militiekadei' te
bevorderen.
Wij wezen er reeds op, dat de tegen
woordige minister van oorlog bezig is
voort te bouwen op het door diens voor
ganger gelegde fondament. Gok dit reeds
is een mooi bewijs voor Colijns- juiste
inzichten.
Het oordeel van den vrijzinnig-demo
craat, hierboven aangehaald, werd ech
ter reeds geschreven vóór 't optreden van
den nieuwen minister, cn heeft derhalve
niet minder groote waarde.
De uitslag in Rotterdam lil.
Deze uitslag stemt onzerzijds tot tevre
denheid. Wie had durven denken, dat
deze tusiScheiUijdsche verkiezing nog on
beslist zou blijven?
Wel heeft ze ons te zeggen.
de met ijzeren koppen beslagen luiken
van de kleine vensterkozijnen der kelders
en keukens, die op manshoogte boven
den waterspiegel der gracht uitkwamen,
gesloten, terwijl in de van onkruid ge
zuiverde. verveerde schietgaten eenige
donderbussen, lagen, die' een zwak en on
vruchtbaar vuur gaven op den vijand.
De overmacht was 1e groot» Nu de
"strijdmacht van generaal Wirtz iu hopc-
looze vlucht was gejaagd, had de ïntan-
teiie die in eu bij het tolhuis was ge
plaatst, haar steunpunl verloren. Zij hing
als in de lucht, en Condé, die met zijn
schrander oog den toestand had overzien,
begreep, dat het einde van dit Nederland-
sche treurspel naderde.
De burcht lag daar als ouder eén ver
pletterend. onweer; hef leek den Schout
toe, alsof de muren bij elke uitbarsting
van het vijandelijk geschut als ineenkrom
pen van pijn; de windvaan stortte naar
beneden: een zware vierentwintigponder
sloeg het. bovenstuk van den "eersten toren
af, terwijl een bom, in liet binnenhof
neergekomen, waar een aantal soldaten
stonden, een bloedbad aanrichtte.
Droevig hing de driekleur aan de steng;
slap hingen haar haneng.een windje
deed de anders zoo fiere kleuren wap
peren
I11 de eerste plaats beteekent zij een 1110-
reele nederlaag' voor de concentratie. De
heer Lasonder werd het vorige jaar met
'11 200 stemmen boven de volstrekte
meerderheid bij eerste stemming inge
haald. terwijl nu de concentratte-candidaat
'n 200 stemmen beneden de meerderheid
bleef en het totale sfemmencijfer nog' met
800 achteruitging.
De uitslag leert 011s echter ook, dat
vele rechtsche kiezers thuis hieven. Ken
woord van verwijt aan die laksche broe
ders is hier op z'n plaats. Gisteren hadden
zij, door hun tegenwoordigheid bij de
stembus, den strijd voor den liberaal ha
chelijk kunnen maken. Op 14 Januari,
wanneer de herstemming plaats heeft, zul
len onze kansen niet zoo mooi staan.
Tenslotte leerde de dag van gisteren ons,
dat, indien oud-minister Tal ma zijn -
naam is immers genoemd. tegenover
den heer Eerdmans gestaan had, en alle
rechtsche kiezers hun belang begrepen
hadden, de overwinning aan ons geweest
ware.
Intusschen is het zaak, dat dé rechtsche
broeders de week, die hun gegeven is,
goed besteden en alles op haren en sna
ren zetten, 0111 nu de overwinning den
heer Stulemeijer te bezorgen, en zoo dit
niet mogelijk blijkt, toch in ieder geval met,
©ere uit den strijd te komen.
We vertrouwen, dat er niet stilgezeten
wordt. De nooit, verloren moed zal den
gang er in houden.
j.
Vandaag hervat de Kamer, akltr^ schrijft
het Brusselsche „N. v. d. D. "hare
werkzaamheden. De bespreking* van de
schoolwet staat aan het hoofd der dag
orde.
Eenige bladen van de linkerzijde hit
sen hunne vrienden der oppositie op om
een nieuwe onderbreking der bespreking
uit te lokken, ten einde eerst het koloni
aal vraagstuk te onderzoeken.
We durven hopen, dat de regeering
ditmaal geen toegevingen meer zal doen.
Lang genoeg wachten \ve op de stemming
der schoolwet en nu, dat de Kamer er
reeds half weg mede is, moet ze er maar
ineens mede vooruit gaan, voegt hel blad
terecht eraan toe.
Een YTaamsch blacl schrijft:
„Het hoofdorgaan der Belgische socia
listen kondigt de lijst af der inschrijvin
gen, die in eene maand tijds inkwamen
voor de slachtoffers" der werkstaking van
de rijtuigmakers. De miilionnairs, sena-
teurs, volksvertegenwoordigers en andere
'dikke ingezetenen der roode partijl hebben
zich wel gewacht nog een centje te geven.
Het bedrag hunner „edelmoedigheid" in
vier maanden tijcls beloopt... 40 francs.
Daar ging een nieuwe stormjacht van
kogels over den ongelukkigen burcht heen;
rook en vlammen sloegen uit; eri daar
in de diepte in stof cn gruis en puin,
stortte de glorierijke Driekleur der Neder
landen neer.
..'fis afgeloopenzeide de Schout
hardop tot zichzelven.
„Nog niet, heer Schout!"
De Schout keek verbaasd om.
„Ben jij het, Andries? Wat kom je
hier zoeken?"
„Ik wilde u vragen, of ik iets kan
doen voor het vaderland."
De Schout liet den kijker langzaam zak
ken, en keek met vorschenden blik naar'
'dien zonderlingen jongen, naar dien zwak
keling, die viér-en-twintig uren geleden
had staan huilen als een klein kind, en
zicht hans in het gebied des vijands waag
de, om zijn vaderland van dienst te kun
nen zijn.
„Ge hebt hard geloopen!" zeide de
Schout; „ge ziet er verhit uit, m'n jon
gen!"
„O, 't is niets!" zeide Andries, met
den mouw het zweet, van het gelaat ve
gend. „Niet waar v heer Schout het
is nog niet verloren?"
(Wordt vervolgd-)