NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
\o. 81.
1914.
Dinsdag 6 Januari.
88e Jaargang.
Feuilleton.
Onder de Oranjevlag.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. D HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Wie aan den weg timmert
v.
Buitenland.
Binnenland.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS,
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers 0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
van" i.—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 110 regels f 1.iedere
regel meer 10 cent.
Achtereenvolgens hebben nu alle Mi
nistens op één na, met de door de kiezers
ter hunner beschikking gestelde bouwlie
den, een korten of lang eren tijd samen
gewerkt. Het resultaat van dien arbeid
is, een ongeveer half voltooid bouwwerk,
en de voorbijganger vraagt nieuwsgierig,
•wat. zal hel worden?
Niemand kan nog met zekerheid deze
vraag, .beantwoordenalleen is hekend dat
dit, bouwwerk moest worden de ('oncen-
tratiefaurcht, doch dank zij, den ijver en
tact der rechtsche bouwlieden is dit plan
al sip'Oedig' opgegeven. Indien echter de
Ministers goed acht geven op de vele
en nattige raadgevingen die door stellig
niet dé minst bekwame vaklui van rechts
zijn versterkt, is de kans groot dat zonder
ernstige ongevallen, het bouwwerk binnen
kort; wordt voltooid en elk der Ministers
voorloopig voldoende beschut, daarin zal
kunnen gereedmaken het ontwerp dat vol
gens «en te voren opgemaakt program,
aan elk is opgedragen.
Of het dus vel verstandig wad van hun
chef er zoo nadrukkelijk op te wijzen, dat
toch de Ministers in de allereerste plaats
zouden rekening houden met de kiezers,
moet worden betwijfeld. Want al is het
aantal kiezers die met de strekking der
wetsontwerpen der Ministers instemmen,
eenige duizenden malen grooter clan de
meerderheid in de Kamer die daar niet
mee instemt, dit zal niet voorkomen dat
al bun arbeid nutteloos is.
Ook nog om een andere reden zal het
gcw-enscht zijn, toch vooral rekening te
handen met de zeer sterke groep der recht
sche bouwlieden. Heeft niet één hunner
Teeck voorgerekend, dat de kosten van het
in uitvoering zijnde bouwwerk, ongeveer
5 Jxnllioen hoogcr zal zijn dan de raming,
omdat, niet was voorzien dat de toepassing
van art, 369 en 370 van het bestek zoo
veel zou tegenvallen.
Dit tekort moet aangezuiverd worden.
Op welke wijze roeg dezelfde cijfe
raar
De Regeering zal toch wel niet instem
men met de oplossing door een kleinere
groep bouwlieden, reeds zoo dikwijls in
overweging gegeven, dat zoodanig een te
kort zeer gemakkelijk is te vereffenen,
indien wordt opgehouden nog langer „oud
roest' te verzamelen. Met het oog daarop
Is' liet zeker verstandig geweest om eten Mi
nister van Marine maar zoo lang .mogelijk
van het terrein der werkzaamheden ver
wijderd te houden, want daardoor zou ze-
Een.verhaal uit het rampjaar 1672,
door L'. PENNING.
(Nadruk verboden.)
19)
„Het is in elk geval satanisch sluw,
overlegd van den vreemden mosjeu!" zei-
de de Schout, met de vuist op de ta
fel slaande „binnen
„Heer Schout!"
„Wat, is ?t. Teun?"
„Ze zeggen, dat de Franschen met een
grootsmacht tot aan den Rijn zijn ge
naderd". J J b
„'tls goed; generaal Wirtz z'al ze ont
vangen op de punt van zij'n scherpen
degen".
„Kan u niet komen, heer Schout? Het.
volk wordt waanzinnig van angst 1"
Toen rees de Schout op. Hij reikte An-
flries de hand, en zeide op' een war
men toon, waar iets als vaderlijke tee-
derheid doorheen klonk: „Gij zijt vrij!
ga ia vrede! en groet uw oom en tante
van mij! Teun haal mijn schimmel!"
Vijf minuten later zat hij reeds in het
zadel,' de eerste gewonden werden bin
nengebracht op een wagen, die een lang
spoor van bloed achter zich liet.
ker nog grooter vertraging in cle vor
deringen van het werk zijn ontstaan.
Men zegt, dat er op gerekend wordt, dat
het Kerstverlof aan de bouwlieden gege
ven, de goede stemming er in zal brengen
en allen nu wel bereid zullen zijn om
straks het moeilijkste deel van hun taak
naar den wensch dor Regeering, zonder
tegenstand uil te voeren.
Wij zijn zoo optimistisch niet, want het
zal alleen kunnen mei opheffing van ve
ler beginsel. De Minister van Marine wil
op zeer eigenaardige wijze daarin zooveel
mogelijk tegemoet komen. Doordat vooral
de socialistische bouwlieden steeds sma
lend spreken over onze oorlogsvloot, dat
deze bestaat uit een onvoldoend aantal
kleine verouderde scheepjes, niet bij
machte den vijand niet succes te bestrij
den, heeft deze Minister het kloek besluit
genomen, voor te stellen om in zoo kort
"mogelijken tijd eenige moderne slagsche
pen te bouwen.
Deze oplossing zal toch wel niet, cle
bedoeling zijn van de niet minder dan
145000 socialistische kiezers, die om hun
wenschen meer kracht bij te kunnen zet
ten, liet aantal bouwlieden die in cle
Kamer voor hun belangen moeten werken,
clifc jaar hebben verdubbeld.
De Minister-president heel! do daad van
den Minister van Marine op clo volgende
wijze in cle Kamer, verdedigd, door te
verklaren
„Er zijn dingen, die slaan boven het
partijbelang, die men lieeft te verzorgen
en waaromtrent men don plicht heeft
dit te doen, zonder dat men komt in
politieke becijferingen. Men vraagt daar
voor den steun bij wien het met die
maatregel eens is en vindt men dien
steun niet, welnu dan is cle verantwoor
delijkheid bij cle Staten-Generaal die den
steun niet wenscht te geven."
In deze zinnen heeft elk woord
groote beteekenis, omdaL zij gesproken
zijn in cle Tweede Kamer door den chel'
van het Kabinet.en cle vrijzinnigen op dit
oogenblik den persoon van dezen Minister
als hun leider beschouwen. 'tLief vader
land kan rustig zijn, nu de burgers we
ten dat' de Regeering wil waken en werk
zaam zijn om onze vrijheid te handhaven
en er in de Kamer een groep is, van
39 vrijzinnigen en 15 socialisten, dus cle
meerderheid, die de Regeering zal
tegenwerken om die taak naar behooren te
verv uilen.
Ja, tegenwerken lezers; het bewijs is
gemakkelijk te leveren.
Het is nog geen jaar geleden, dat Minis-
„Geerte!" riep hij van uit het zadel,
„deze gewonden zijn voor onsYoerman
in clit huis moeten ze zijn waar
wordt er gevochten?"
„Bij het Tolhuis, heer Schout!"
Een dichte groep mannen en vrouwen
omringden hem in de hevigste opgewon
denheid.
„Heer Schout!" riepen ze, „laat ons
niet in de steek! Wij zijn radeloos
ga joch niet vluchten".
„Vluchten?" zeide hij, „kinderen, denkt
ge, dat ik de vlucht neem? Ik wil zien,-
hoe het met het gevecht staat, eu dan
kom ik terug. Kastelein hoeveel wa
gens zijn er beschikbaar?"
„Twee wagens, heer Schout".
„Dat is bitter weinig IV, zeide de Schout
op verdrietigen toon.
„Het zijn er meer clan ik dacht, heer,
Schout. Het is geen baantje ze kunnen
er het hachje bij inschieten. En de voer
lui willen weten, wie hen betaalt!"
De ergernis stond op het gelaat van
den Schout te lezen, maar hij bedwong
zich en zeide: „Ik zal hen betalen!'4
En zich recht in het zadel zettend,
gaf hij zijn paard de sporen, zijn tocht
richtend naar den donder van het ge
schut, dat om voedsel bralde.
Twee Nederlandsche musketiers, die een
gewonde in hun midden hadden, kwar
men "hem tegen. De gewonde rustte op'
ter Col ij a eveneens in de Tweede Ka
mer ongeveer als volgt sprakEr zijn din
gen n.l. onze1 onafhankelijkheid die men
moet trachten te behouden en waarom
trent men den plicht heeft dit. te doen,
zonder dat men komt.' in financiëelc be
cijferingen. Daar cle deskundigen die ons
hebben .voorgelicht het nooclig oordeelden
dat nieuw verdedigingsgeschut moet wor
den aangeschaft, forten moeten worden
gebouwd en cle oorlogsvloot moet worden
versterkt met moderne slagschepen, wil
Re Regeering, daar zij mécle van die nood
zakelijkheid overtuigd is, daarvoor bij de
Kamer steun vragen bij wien het met dien
maatregel eens is.
Wat deden toen de vrijzinnigen?
Zij stemden ovenals de socialisten te
gen die voorstellen. Gelukkig' was toen
in cle Tweede Kamér do meerderheid
rechts,' zoodat de voorstellen van Minis
ter Colijn zijn aangenomen. Thans zijn.
cle tegenstemmers in de meerderheid en
kunnen dus moeilijk uil beginsel vóór
cle Oorlogs- en Mariuebegrooting stemmen.
Zullen nu diezelfde vrijzinnige en socia
listen zich in politieke becijferingen be
geven en mét het oog op het nog maar
half voltooide Regeeringsgebouw, hun be
ginsel maar opofferen?
Het is best. mogelijk, zjelfs te verwachten.
Maar dan vragen we loch, waarvoor strij
den de vrijzinnigen bij verkiezingen, als
op zulk een voornaam- punt al naar gelang!
de politieke situatie dit toelaat, cle vrijzin
nigen hun beginsel rechts en links bui
gen. Daarom gij allen die het waardeert
dat Nederland nu honderd jaren onafhan
kelijk is, laat U niet verblinden door het
gejubel der vrijzinnige leiders tijdens cle
onafhankclijkheidsfecs-ten. Hun woorden
en daden stemmen niet overeensteunt
daarom de Concentratie niet,
PIKET.
Zweden.
Het stemt ongetwijfeld tót groote dank
baarheid en het klinkt altijd zeer aan
moedigend, wanneer we van een welge
slaagde actie tegen het drankmisbruik
lezen.
In bijna ieder land is cle strijd tegen
den drankduivel met vernieuwden moed
hervat. Met taai geduld en energische
volharding worden de geestelijke wapenen
gehanteerd.
Mocht de publieke meening in ons Ne
derland bet ellendige kwaad wat meer
vijandig gezind zijn.
een musket, dat cle beide andere hori
zontaal droegen, terwijl hij de armen om
hun schouders had geslagen.
De Schout hield even stil.
„Zwaar gewond?" vroeg hij'.
„Een schot in de borst!" antwoordde
de langste musketier; „is'het. nog ver
van gindsch dorp, mijnheer?"
„Een half uurtje" zeide de Schout;
„hoe staat het met het gevecht?"
„De Franschen zijn bezig een schipbrug
te slaan over den Rijn het ziet er
niet inooi uit
De soldaten zagen er neerslachtig uit';
de naderende nederlaag stond op! hun ge
laat te lezen; en zif zetten hun droeven
tocht voort onder cle brandende zon en
over dien eindeloozen landweg met zijn
groote bochten, den stervenden kameraad
in hun midden.
De Schout was thans midden in het
eenzame veld; slechts één boerenwoning
met een laag rieten dak stond links van
den weg met 'n vriendelijk bloementuintje
vóór 'thuis.
Doch de bloemen waren vertrapt; over
het geheele erf lagen bossen stroo en
hooi verspreid, en een driekleurige kat
sloop zacht miauwend om de woning
heen.
Het huis was verlaten; de Schout riep,
maar geen mensch kwam te voorschijn;
de neteldoeksche gordijnen waren van de
Dan zouden ingrijpende maatregelen
daartegen ook niet verre meer zijn.
In Zweden's' hoofdstad, Stockholm, is
een heel eigenaardig stelsel ingevoerd ter
beteugeling van het drankverbraik.. .'tls
het zoogenaamde Stockholmer stelsel,
m.a.w. een verkoopsbepaling van alcoholi
sche dranken; het is een verscherping
van het tot dusver geldende Gotenburger
stelsel.
Doch, hoe de stelsels ook mogen hee-
ten, hoofdzaak is, dat ze vele goede vruch
ten afwerpen.
Om het gebruik van sterkedranken in
huis te beperken, moet sinds 1 Januari
in Stockholm ieder kooper van sterken
drank in het vervolg een boek bezitten,
waarin de geheele hoeveelheid en de da
tum wórden aangeteekend. Op één boekje
mag niet meer dan 12, liter per kwartaal
worden verkocht.
Ten einde het drankgebruik in cle restau
rants te beperken, heeft men uit het ge
middeld verbruik der laatste drie jaren de
gemiddelde verdiensten der verkoo-pers be
rekend en vervolgens den inkoopsprijs der
spiritualiën voor restaurantshouders aan
zienlijk verlaagd, zoodat de gemiddelde
winst ook kan worden gemaakt, als het
gemiddelde verbruiksquantum dat
35.000 Liter bedraagt met 10 tot
12 pCt. verminderd wordt. Hierdoor zul
len 835.000 liter cle zoogenaamde „nor-
maalgrens" voor 1914 vormen. Bij dit
quantum is ieder caféhouder volgens den
maatstaf zijnen normaalgrens als zaken
man geïnteresseerd, daar hij aan de maat
schappij1 „Stockholm's Systemet" tot de
zelfde prijzen betaalt, als cle consumen
ten het in zijn lokaal betaald hebben.
In economischen zin heeft hij er dus
geen belang bij om het verbruik in zijn
lokaal op te drijVen door allerlei midde
len.
In onthouclerskringen hoopt men na
tuurlijk tot een algemeen verkoops-verbod
van sterke dranken te komen. Intussclien
is er echter ook reeds een protestbewe
ging 4egen het nieuwe stelsel op touw
gezet, die evenwel in de pers tot nu toe
nog weinig weerklank heeft gevonden.
En dat Iaat zich verstaan.
Het geldt hier, dunkt ons, een bevredi
gingsregeling, die weinig verzet kan uit
lokken.
De drankbestrijders zijn bun taak nog
niet ten einde. Mettertijd zullen cle bepalin
gen aanmerkelijk verscherpt kunnen wor
den.
Vereenigde Staten.
In Amerika is een zooveelste Kenau
Simonsdochter Hasselaar opgestaan, die
cle stad C'oppertielcl door haar kloekmoe
digheid en kordaat optreden heeft ver
baasd, verbijsterd enontroerd.
Hoort, wat uit New-York aan het blad
de Observer wordt gemeld.
kleine ramen gerukt, en, door cle ruiten
naar binnen kijkend, zag cle Schout de
vloer met scherven van gebroken aarde
werk bedekt.
De bewoners waren gevloden; zij! had
den zich zelfs geen tijd gegund, om cle
luiken der ramen te sluiten; de huisdeur
was wijd opengelaten. En de schrik voor
de Franschen, de naakte angst, het som
bere, van bloed druipende monster van
den oorlog, had hen weggegeeselcl van
hun erve.
Een half uur van het gevechtsterrein
stond een verlaten kasteel; eenige burgers
bevonden zich boven op den omloop van
den toren. En naar dat kasteel reed de
Schout.
De valbrug was neer gelaten; hij! bond
het paard vast aan een ijzeren ring in
den muur van het binnenhof, en beklom
de trappen van den toren.
„Hoe staat het, menschen?" vroeg 'de
Schout.
„Slecht!" antwoordde de tuinman van
het kasteel, „neen, daar is geen houden
aan!"
„Zijn ze al over cle rivier?"
De tuinman, die den Schout kende, richt
te de hand naar een weidevlakte, die
zich tot de rivier uitstrekte, en zeide:
„Ginds slaan ze een schipbrug, heer
Schout!"
„Ik zie het!" zeide de Schout, den kij-
Een jonge vrouw, gewapend met een
mandaat van den gouverneur van Oregon,
verscheen Vrijdag in cle stad Copperfield
cn gelastte, dat alle kroegen gesloten moes
ten worden. Zij plaatste de stad onder de
krijgswet en verzocht het onmiddellijk af
treden van burgemeester en gemeenteraad)..-
Voorts beval z*j een aantal soldaten, die
ontboden waren, oin haar bij te staan,
al de burgers te ontwapenen. Vervolgens!
keerde zij naar Salem, de hoofdstad van
Oregon terug.
'Deze pootig optredende gezant was juf
frouw Fern Hobbs, secretaresse van den
gouverneur, idfie deze maatregelen deed.
nemen ingevolge klachten van burgers,
dat de plaatselijke overheid overtredingen
van de drankwet oogluikend toeliet, daar
de burgemeester en tal van gemeenteraads
leden kroeghouders waren. Het dreigement
van den gouverneur had heel wat bur
gers, die met de drankwet overhoop lagen,
in het harnas gejaagd cn zij hadden zich.
van wapens voorzien, met: de bedoeling',
zich krachtig te yerzetten. Toen ze nui
een onbeschermde vrouw aan het station
zagen aankomen, waar de geheele stad!
to hoop geloopen was, werd haar geheele
zending als een grap beschouwd.
Haar eerste eisch, dat de genieenteraadj
zou aftreden, werd vierkant geweigerd.,,
Maar aan den trein waren eenige artille
rie-soldaten, oncler bevel van kolonel Law-
son, die ook het hoofd van het gevangenisr
wezen in Oregon is. Miss Hobbs bevat
hem koit en bondig de stacl onder de
krijgswet te plaatsen en den burgemees
ter en drie gemeenteraadsleden in hech
tenis te nemen. Iedereen in het station
werd gefouilleerd -en iedereen bleek in
het bezit van een revolver te zij'n; in
cle kroegen werd een inval gedaan en
werden onder bewaking ges-teld en aan
de eigenaars werd gelast- hun voorraad)
uit het graafschap te verwijderen, op,
straffe van verbeurdverklaring.
Het ingrijpen van den gouverneur is!
een gevolg van de weigering van de
overheid van Copperfield en de plaatselijke
schouten om- cle kroegten te sluiten.
Hulde, driewerf Hulde aau deze vrouw,
die menigen man beschaamd maakt.
Minister Treuli
heeft zich gisteren met verlof voor 14
dagen naar het buitenland begeven.
R o 11 e r d a mH oek Van Holland-
De burgemeester heeft gisteren het eer
ste olficiëele bezoek aan Hoek van Hol
land gebracht, waar de sinds1 enkele da
gen gepromoveerde Rotterdammers hem
een uiterst hartelijke ontvangst h-ebbeni
bereid.
ker uit den .zak halend, en met rustige
opmerkzaamheid den omtrek verkennend,
„maar ze staken het werk ze zijn»
iets anders van plan!"
„Zo gaan door de rivier", zeide een
metselaar, die scherpe, ver ziende oogen
had, „kijkt maar de ruiters gaan te
water! En als ze nu maar een verraden
tot gids hebben, die bun de ondiepe plek
ken aanwijst, dan is de Betuwe voor de
haaien 1
„Ze zijn er nog niet door!" zeide een
ossenkoopma-n met een rood gelaat; „stil
maar! dat kan hun nog bitter opbreken!
Do stroom sleept hen meel"
De metselaar verbaasde zich over de
oppervlakkige praat van den koopman.,
„Het is geen duit waapd", zeide hij,-
„om door den Rijn te gaan. Ik heb' en
verleden week een troep koeien zien doon-
loopen kijkdaar heb je 'tDaar trekt
de Fransche cavalerie er al door zeg]
mijnheer! wat is dat voor een man, 'die
daar voor de paarden heenloopt? Is het
een burger of een soldaat? Ik kan "het
op1 dien afstand niet zien door een
verrekijker zal het wel gaanl"
„Ja", antwoordde de Schout, „dat denk
ik wel het is een burger, vrind 14
„Kent u hem, mijnheer?"-
(Wordt vervolgd.)
i I
