NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 70.
1913.
Zaterdag 80 December.
88e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. D H U IJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Staten-Generaal
Feuilleton.
Onder de Oranjevlag.
Binnenland.
Uit de l Provincie.
.IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
-Enkele nummersO.05J
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
vau|i5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
F am ilieberichtenrjvan 1—10 regels| f 1.—iedere
regel meer 10 cent.
f-:
Zij, die zich met i januari a.s. op ons
blad abonneeren, ontvangen het tot dien
datum GRATIS.
Tweede Kamer.
Twee en dertig ontwerpen
in een oogenblik. Mooi
pakje. Reglement van orde.
De Kamer cleed gisteren in een paar
uren niet minder dan twee en dertig
wetsontwerpen af; meerendeels ontwerpen
van weinig belang voor den lezer. Slechte
een enkele krijge derhalve een beurt.
De minister Rambonnet (marine) had
de pensioenregeling te verdedigen voor
de ontslagen werklieden der Rijkswerf te
Amsterdam, welke wordt opgeheven. Een
iregelng die f20000 moet kosten. Doch
volgens de heeren Relsdingen en Rood-
huijzen deugt zij niet; en de lieèle com
missie van rapporteurs was het er mee
eens. Daarom stelde eerstgenoemde voor
de post met f 10.000 te verhoogen. Dit
voorstel werd door den minister afge
wezen doch de meerderheid der Kamer
dacht er anders over, en zoo kreeg de
minister er nog 10000 bij en wel om
ze te gebruiken voor bijzondere gevallen,
waarin, naar hij trouwens, zelf had toe
gegeven, reden kon zijn voor een guns
tiger regeling. Met 28 tegen 27 stemmen
(links tegen rechts) ging het voorstel er
door. Alleen doordat de heer v. Vliet,
Patrimonium's voorzitter, zich bij den
eisch van links aansloot, kon bet voor
stel juist de meerderheid behalen, want
de heele rechterzijde met den heer Rink
en den- voorzitter stemde er tegen. De
voorzitter moest dit natuurlijk wel doen
om de (rad it ie hoog te houden, dat de
regeling van het budget, dat wil zeggen
het opmaken van de begrooting aan de
regeering moet worden overgelaten en niet
aan het volk. Een regel waartegen van
links onder schier alle kabinetten nogal
eens gezondigd is, en waartegen de heer
Lobman altijd met groote krachten steeds
geprotesteerd heeft. Een voorzitter be
hoort niets te worden opgedrongen, wat
hij niet hebben wil.
Een tweede punt in kwestie rees bij
de behandeling van een ontwerpje in 't
belang van een motoren- en automobielen,-
korps in het leger, waarvoor reeds gelden
waren uitgegeven zonder dat de Kamer ze
had toegestaan. Een Staatsrechtelijk fout
je waartegen' de heer Duyniaer van
Twist terecht protesteerde. 11e minister
van oorlog legde een pleistertje op de
wond door te herinneren aan de goede
diensten reeds bij de manoeuvres van
deze instelling genoten.
Ook pen tegemoetkoming aan de onder
officieren voor uitrusting ad twintig gul
den per man vond bestrijding bij den
heer v. Twist. Niet dat hij dat den on
derofficieren niet gunt, maar omdat het
Een verhaal uit het rampjaar 1672.
door L. PENNING.
(Nadruk verboden.)
„En als het waar was, Geerte?"
„Dan zou ik zeggenlaten wij op staan-
den voet vluchten."
Hij schudde het hoofd, en op dit oogen
blik lag op zijn gelaat de weerschijn van
de heilige vastberadenheid, die martelaren
bij het beklimmen der moordschavotten
heeft gekenmerkt.
„Ik blijf hier, Geerte; hier is mijn roe
ping; en gij zult mij niet in den steek
laten dat weet ik zeker."
Toen hij de Dorpsstraat inging, heerschte
daar een buitengewone onrust. Er hadden
samenscholingen plaats van menschen, die
slechte berichten schenen ontvangen te
hebben, en de schoutenknecht was aller
tolk, toen hij met een stem. trillend van
drift, zeide: „Heer Schout onze troe
pen ontruimen het Tolhuis. Heb ik het
niet voorspeld? Heb ik het niet gezegd,
dat De Montbas een verrader is? Ze gaan
op den loop als hazen, voordat ze een
nu weer moeilijker wordt te weten te ko
men, hoeveel die meifcichen verdienen.
Liever zag hij, indien herziening der loo-
neri noodig was, dat in het generaal doen,
maar niet stuksgewijs. De toelage was den
onderofficieren, bij eerste aanstelling, door
dezen minister toegedacht als vervanging
van het grove pak, dat minister Colijti
hun had gegeven. Hoewel het als rust
en werkpak was bedoeld, hadden de on
derofficieren, die graag altijd „schiwei-
dig" er uit zien, het haast algemeen ge
weigerd.
Eindelijk kwam in behandeling de dooi
de leiders der verschillende partijen voor
gestelde wijziging van 't reglement van
orde. Bedoeld wordt daarmee den praat
lust van sommige leden den breidel aan te
leggen. Nu Duys bezig is zich in het
zwijgen te oefenen, en er een liberale
meerderheid is, die met de socialisten,
homogeen en bevriend is in menig op
zicht; en er een voorzitter is opgetre
den die de meest mogelijke welwillend
heid geniet van de praatgragen ter uiter
ste linkerzijde, achten wij een dergtelijke
wijziging niet zoo bepaald noodig meer.
Maar enfin, 'tkan geen kwaad. De heer
Troelstra gaf er bereids zijn uitlegging
aan, die tot geen al te hoog gespannen
^verwachtingen aanleiding geeft.
Inzake de arbeidsbeurs gaf minister
Trextb aan den- socialist Alberda,die
hem interpelleerde, naar den zin van
dezen heer gunstige antwoorden. Meer dan
tot nu toe, zoo sprak hij, moet van
neutrale openbare arbeidsbeurzen ge
bruik worden gemaakt. Een minder goede
boodschap voor het particulier initiatief!
Een oude „voortrekker"
overleden. Men meldt uit Haarlem
mermeer aan de „Rott."
J.l. Woensdagavond is alhier in den
ouderdom van bijna 81 jaren overleden de
heer A. Colij'n, vader van onzen oud-
Minister van Oorlog.
De oude heer Colijn, die nog zeer kras
en kerngezond was (hij maakte j.l. Dins
dag nog een rijtoer) is al pratende in
zijn stoel plotseling doodgebleven.
De overledene een man met een
buitengewoon „gezond oordeel" en die
geheel met zijn tijd meeleefde was
tot voor korten tijd lid van het burger
lijk armbestuur en tot op Woensdag ouder
ling der Geref. Kerk.
Gedurende een paar jaren had hij zich
uit het landbouwbedrijf teruggetrokken en
leefde nu stil op zijn boerderij aan den
Aalsmeerderweg.
Met hem is een der oudste „voortrek
kers" uit onzen polder heengegaan.
In verband met dit sterfgeval herinneren
we ons het volgende voorval:
Tijdens de manoeuvres in onzen polder
in den herfst van 1912 (Stelling Amster-
vijand hebben gezien - o, groote Fre-
derik Hendrik! gij zoudt u .ömkeeren in
uw graf, dat er de muren van dreunden,
zoo gij 't wist.'"
„De soldaten doen eenvoudig, wal hun
gelast wordt!" zeide tie Schout op be
daarden toon. „en wat overste De Mont
bas betreft, past het ons, ons oordeel
te matigen, totdat wij er meer van weten."
„Ja, jazeide Teun met opgewonden
gebaren, „die overste De Montbas met zijn
Franschen naam is. een ellendige verrader,
die te slecht is voor den kogelEn het
zou bitter jammer zijn, als de Kapitein-
generaal dien spitsboef tiiel aan den lioog-
sten eik vail Gelderland liet ophangen!"
„Zwijg!" zeide de Schout op strengen
toon. „Hij kan een lafaard zijn, maar daar
om is hij nog geen verrader."
„Menschen!" zeide hij, „hoe weet jelui,
dat. overste De Montbas zijn stellingen
heeft ontruimd?"
Drie boeren traden naar voren, en zei
den. dat ze met eigen oogen, toen ze
van de markt kwamen, de aftrekkende
troepen hadden gezien.
„Wat moeten we nu beginnen?" jam
merden de dorpers; „wij zijn met onze
vrouwen en kinderen weerloos overge
leverd aan de Fransche soldaten! Help
ons nu. Schout! Raad ons wat moeten
dam) zou in den duisteren nacht ons
fort bijl Aalsmeer worden aangevallen. De
belangstelling om dit militaire schouwspel
te zien was buitengewoon.
Onder de aanwezige toeschouwers was
iemand die met ongeduld op de nadering
van den vijiand wachtte. Een boertje vraagt
hem waarom hij, als 't wachten hem zoo
lang duurt, maar niet liever huiswaarts
ging. Ja, ziet u, zegt de vreemdeling, ik
wacht rnijin zoon straks, die is soldaat.
Ah zoo, zegt ons boertje, dan gaat het u
als mijl; ik wacht ook mijn jongen die
bij den troep moet zijn.
En als de vreemdeling dan verder in
formeert bij ons boertje, bij welk wapen
zijn zoon wel als soldaat dient, krijgt
bij heel leuk ten antwoord„0, hij: is
Minister van Oorlog".
Praeses vergist zich.
Een komische vergissing van den Voor
zitter moet nog worden gememoreerd, al
dus de „Ned." Men herinnert zich dat
Praeses Troelstra den heer Duymaer van
Twist naar zijn plaats verwezen had?
Welnu, gisteren deed de heer Borgesius
het den heer Van Hamel.
Maar praeses repliceerde deze
ik sta op mijjn plaats;
Hetgeen volkomen juist was.
Alleen: de heer Van Hamel zat vroe
ger achteraan links, en u vooraan, naast
den heer Mendels, hetgeen den heer Bor
gesius blijkbaar ontgaan is.
Met een gebaar van: Hoe kan ik dat
nou allemaal uit mekaar houëngromde
de praeses wat na
Het gaf algemeene vroolijkheid.
Middelburg. Stukken Gemeente
raad. Op het verzoek van C. F. Diesch
om huur watervlakte achter perceel P
103 ten einde van latwerk eene omraste
ring niet asph al f,dakbedekking te maken
ter beveiliging van zijn bootje, stellen
B. en W. voor gunstig te beschikken.
Aangaande het. voorstel tot wijziging
der salarisregeling der ambtenaren biji de
bedrijven merken B. en W. op waar de
raad ons voorstel betreffende de split
sing van de directiën der gemeentebe
drijven heeft, aangenomen en een direc
teur voor gas- en waterleiding en een
voor het, G. E. B. benoemd heeft, zal
eene salarisregeling voor deze beiden moe
ten worden vastgesteld.
Wij hebben de eer u in overweging
te geven aan den directeur voor gas-
en waterleiding een salaris toe te ken
nen van f 2700 tot f 3000 met drie 2-
jaarlijksc-he vei'hoogingen van f 100 (be
halve vrije woning, vuur, licht en duin
water).
Voorts zouden wij uw college in over
weging willen geven geen nieuwen onder
directeur in dit bedrijf meer aan te stel
len maar een goeden, practiscli-ontwik-
\ve beginnen?"
„Moed houden!" zeide cle Schout; „daar
kan jelui, al vast, mee beginnen En we zul
len de verlaten stellingen weer laten be
zetten zou dat niet het verstandigst
zijn
„Daarover heeft u niets te zeggen!"
zeide de kleermaker.
„En jij, snijder, nog minder!" zeide
de Schout, „fk zal een dringend verzoek
richten aan onzen Kapitein-generaal, om
de verlaten stellingen weer te bezetten;
laat hij de Friezen zenden dat is flink
volkEn als generaal Wirtz het kom-
mando krijgt ik verzeker jelui, dan
is de Fransehmaii nog niet den Rijn
over!"
„Wie moet uw schrijven overbrengen?"
vroeg een jonge boei'.
„Jij, Gijsbertt" zeide de Schout met een
glimlach.
,,'tls best, als d mij maar uw schimmel
leent
„Haal hem", zeide de Schout, „en doe
je best. om spoedig aan het hoofdkwartier
te zijn."
(leen tien minuten later zat de jonge,
resolute boer reeds in het zadel. Én de
beste wenschen der dorpelingen, die op
nieuw hoop schepten, en zich langzaam
verstrooiden, vergezelden hem.
keiden werkbaas. Het salaris van dezen
ambtenaar zouden wij u willen voorstellen
te bepalen pp f900f1200 met vier 3-
jaarlijksche verhoogingen van f 75.
Vervolgens moet het traktement gere
geld worden, dat de directeur van het
G. E. B. gemeten zal. In aanmerking ge
nomen, dat de leiding van dat bedrijf,
zonder électrische centrale, in de toe
komst, wanneer eenmaal een toestand van
blijvenden aard ;is ingetreden, niet veel
omvattend zal zijn, stellen wij u voor
den directeur van het G. E. B. een trak
tement toe te kennen van f 2100f 2500,
met vier 2-jaarlijksche verhoogingen van
f 100 en vrij gebruik van electrisch licht.
Ten slotte zal het salaris van den
boekhouder der gemeentebedrijven waar
toe wij u in overweging geven den heer
Delzenne te benoemen, moeten vastgesteld
worden, welke ambtenaar tot dusver, on
der den titel van „beambte voor het loo-
pende kantoorwerk", eene jaarwedde van
*•1000f1300 genoot. Waar de werkzaam
heden van dezen ambtenaar eenige uit
breiding hebben ondergaan door de in
voering van de commercieele boekhou
ding bij de bedrijven en door hem voort
aan eene zekerheid zal moeten gesteld
worden hebben wij1 'de eer u voor te
stellen de maximum bezoldiging aan deze
betrekking verbonden met f 100 te ver
hoogen en dus te brengen van f 1300
op f 1400, zoodat die bezoldiging voortaan
zijn zal f 1000f 1400 per jaar, met vier
3-jaai'lijksche verhoogingen van f 100. De
door den heer Delzenne volbrachte dienst
tijd ware voor deze verhoogingen mede
te rekenen.
Indien uw college tot de voormelde
regelingen besluit, zal de „Verordening
tot regeling van de rangen en jaarwed
den van de ambtenaren van de gasfabriek
en duinwaterleiding mitsdien dienover
eenkomstig moeten gewijlzigd worden.
B. en W. .stellen voor den lieer B.
Nijholt eervol ontslag uit zijne betrekking
als Controleur der Gemeentebelastingen
te verleenen, in verband met zijd benoe
ming als Controleur der Gemeente-belas
tingen te Leeuwarden.
B. en W, stellen verder voor eervol
ontslag te verleenen aan mej. M. S. Bour-
drez als onderwijzeres aan school B, we
gens gezondheidsredenen.
Naar aanleiding van het verzoek der
Kerkvoogdij der Ned. Herv. Gemeente om
bouwterrein schrijven B. en W.
Het door de adressante bedoelde en
aan. de gemeente te koop gevraagde stuk
grond maakt deel uit van de aan de
gemeente toebehoorende „.Burgerweide",
kadastraal bekend onder no. 862 van
sectie D der gemeente Kouclekerke en is
gelegen aan den Koudekerkschen straat
weg ter plaatse als op de hierbij overge
legde situatie door eene groene kleur is
■aangegeven.
Zooals reeds vroeger door ons is toe
gelicht bij ons voorstel van den 20 De-
De Schout beklom de blauwe trappen
van het gemeentehuis, wenkte den schou-
tenknecht, en zeide in de raadkamer tot
hem: „Heb je niets verdachts hij den
vreemden mosjeu ontdekt?"
„Niets!" zeide Teunis.
„Dan wil ik je wel zeggen, dat. hij
enkele keeren met Andries Dirksen is gaan
visschen op den Rijn."
„Zoo ver, lieer Schout
„Ja, zoo ver, en dat vind ik vreemd.
Ik wil, da't jij huiszoeking bij hem doet
op staanden voet."
„En als ik niets verdachts ontdek?"
„Dan ga je naar boer Wilbrink, en
stelt een onderzoek in bij Andvies Dirk
sen."
„De boer zal er vreemd van staan te
kijken."
„Dat is zijn zaak. Maar hij is een ver
standig man, en zal begrijpen, dat in
zulke gevaarlijke tijden buitengewone
maatregelen noodzakelijk kunnen zijn."
De schoutenknecht aarzelde nog een
oogenblik.
„Wat is verdacht?" zeide hrj,; „heer
Schout, ik weet eigenlijk niet, wat ik
zoeken moet."
„Niet?" zeide de Schout. ,,'tLigt toch
voor de hand; als ze visschen op den
Rijn, kunnen ze peilingen ctoep, en die
cember 1904 no. 15, toen aan den Lange-
viele Singel, in de onmiddellijke nabijk
heid van het hiervoren bedoelde terrein
een strook grond te koop gevraagd werd
door C. Hooftman, verdient het uitgeven
van bouwterrein in een naburige gemeen
te, doch in de onmiddellijke nabijheid
van de bebouwde kom der gemeente Mid
delburg, zooals hier het geval is, voor
de gemeente allerminst aanbeveling.
Dat deze zienswijze toen zoowel door
ons als door den gemeenteraad ten volle
gedeeld werd, bleek voldoende, daar op
een daartoe door ons gedaan voorstel,
bijl gemeenteraadsbesluit van den 18 Ja
nuari 1905 afwijkend op het hierboven
bedoelde verzoek van C. Hooftman werd
beschikt.
In het onderhavige geval betreft het
wel is waar slechts den benoodigden grond
voor het bouwen van één pand het
kerkgebouw terwijl vroeger een veel
grooter perceel te koop gevraagd werd,
doch een stichting daar ter plaatse, als
de hiervoren bedoelde, zou licht weer
aanleiding geven tot verdere bebouwing
van in de omgeving aldaar gelegen bouw
terrein en o.i. vordert het gemeentebelang
dit juist zooveel mogelijk tegen te gaan*
In verband met een en ander hebben
wij Aan ook de eer 'om op grond van.
het vorenstaande, dus in hoofdzaak op
dezelfde gronden als die vervat in het
indertijd door ons gedane voorstel aan
den gemeenteraad van den 20 December
1904 no. 5, u voor te stellen ook 'thans
afwijzend op het gedane verzoek te be
schikken.
De commissies vereenigen zich in hoofd
zaak met dit voorstel.
Op het verzoek van het bestuur der
Ijsfabriek om terrein aan de Loskade in
erfpacht te krijgen stellen B. en W. voor
gunstig te beschikken.
Bij de heden in het Polderhuis in de
Abdij plaats gehad hebbende opening' van
van de stembriefjes voor de verkiezing
van een commissaris van den Polder
Walcheren, bleek dat te Middelburg 191
en ;ie Weslkapelle 25 stemgerechtigden:
biljetten hadden ingeleverd, totaal alizoo
216 biljetten. Van onwaarde was een bil
jet, terwijl 5 .biljetten blanco waren. Het
geldig aantal biljetten bedroeg dus 210
en de volstrekte meerderheid 106. Uitge
bracht waren op de heeren W. A. de
Rijcke Sr. 186, M. P. van dei' Harst
21, B. A. Bakker, L. A. van der Harst
A. Brouwei' en Jac. Reijnierse ieder 4
stem. Gekozen is dus de heer W. A, de
de Rjjcke Sr. je Middelburg.
- Bij het verwijderen van, een gedeelte
van 't tentoonstellingstuintje op de Groen
markt alhier, is nog een goede verbete
ring aangebracht door het maken van een
klinkerpad, hetwelk voor hen, die zic.h
van de Korte Brug naar de Kapoenstaaat
of naar de Nieuwe Kerk of omgekeerd be
geven, zeker zeel welkom zal zijn.
peilingen kunnen den Franschen bij den
overtocht van dienst zijn nu zul .je,
hoop ik, mijn bedoelingen begrijpen
Teunis had het nu goed begrepen; hij
sloeg aan zijn muts, en liep regelrecht
naai' de dorpsherberg, waar aan een ver
weerd, zwart, schild „de vergulde Arend"
uithing.
Nauwelijks op zijn stevigen, van een
zilveren knop voörzienen wandelstok leu
nend, wandelde de Schout naar het Molen
einde, groette den molenaar, die de zei
len overhaalde, en bereikte den landweg,
waar eenige armoedige hutten stonden,
toen van achter een woud een troep rui
ters. in zware stofwolken gehuld, snel
naderde.
Bij de eerste hut, waar een paar vrou
wen. stonden, hield de heete troep halt. Da
ruiters Nederlandsche cavalerie za
gen er vermoeid en lusteloos uit.; en de
ritmeester, die hen aanvoerde, riep van
uit het zadel tot de beide vrouwen„Zeg
waar ligt Rhenen?"
De vrouwen keken hem met open mond
aan.
„Nu, staat daar maar niet zoo te ga
pen!" schreeuwde hij: „spreekt op is
er dan niemand in dit ellendige land, die
ons den weg kan wijzen?"
(Wordt vervolgd.)
