1EUWSBLAD
VOOR ZEELAN1
Vrijdag 19 December. 88e Jaargang.
HISTORISCH
No. 69. 1913.
CHRISTELIJK-
EERSTE BLAD.
Buitenland.
i i i n j 11i
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. DHUI), te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Nieuwjaar.
Wie aan den weg timmert
ZONSONDERGANG.
EEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. 1.25
|Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
vaajx5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten'.van 110 regels| ƒ1.iedere
regel meer 10 cent.
Zij, die zich met I Januari a.8. op ons
blad abcnneeren, ontvangen het tot dien
datum GRATIS.
Voor de voorwaarden, enz. voorplaatsing
van Nieuwjaarsgroet of -wensch, verwijzen
we naar de betreffende bekendmaking onder
Advertentiën.
Zij, die gewoon zijn met lijsten te werken
voor Nieuwjaarsadvertentiën in ons blad. en
nog geen exemplaren daarvan ontvingen, ge
lieven deze alsnog bij ons aan te vragen.
Administratie.
ui.
De chel' der bouwmeesters had hij het
ontwerp van het nieuwe Regeeringsge-
bouw, een® merkwaardige memorie van
toelichtingen gevoegd.
Ik ben aldus verklaarde de heer Cort
van der Linden daarin, niet betrokken
bij de slooping van het oude Regeerings-
gebouw en heb niets uit te staan met
de concentratie. Toen ik mij op het bouw
terrein oriënteerde, had ik alleen reke
ning te houden met het feit, dat rechts
de kleinste helft der bouwlieden stond
met een duidelijk omschreven gemeen
schappelijk program, hoe zij wenschten
voort te bouwen. Links stonden twee groe
pen, te gjamen sterker in aantaf dan de
rechtsche, eveneens als men het ten min
ste zoo noemen kan, met een gemeen
schappelijk program, doch waarop alleen
met grootc letters staat, wat men rechts
wil, keurt links af. Tusschen de beide
linksche groepen in lag het verscheurde
program van samenwerking. Medewerking
vain rechts beduidde dus tegenwerking Van
links. Dit laatste is allerminst mijn be
geerte, ten eerste ómdat de grootste der
linkergroepen mijn vrienden zijn en ten
tweede aan de linkerzijde de meerder
heid is. Ik mocht vertrouwen, dat mijn
vrienden uit dankbaarheid mij steun zou
den verleenen en meende ten slotte op
aller steun te kunnen rekenen, zoo ik
mijn eigen program samenstelde uit bij
eenverzamelde. bladen uit het verscheurde
program, bevattende bepalingen waarover
bij de linkergroepen geen verschil van
meerling bestaat en daaraan toevoegde
een paar nieuwe bladen met defentie-
bepalingen, waarin ik zelf met rechts ac-
coord ga.
Bij de beoordeeling van liet overgelegde
plan, voor het nieuwe Regeeringsgebouw,]
gelieve dus rechts en links de aangevoerde
verzachtende omstandigheden wel in acht
te nemen.
Op aller medewerking wordt bij voor
baat een krachtig beroep gedaan.
Het lag voor de# hand, dat toen 1 Dee-
pi. de aideeling „Binnenlandsche Za
ken' aan de beurt, kwam, de rechtsche
groep eens flink weg wilde zeggen hoe
zij dachten over zulk een bij elkaar ge
scharreld program. Meteen kon dan ter
sprake koxnetl hoe onverantwoordelijk het
geweest is o.m te gaan afbreken, wanneer
men niet iets beters in de plaats kan
bouwen en welke motieven zijn gebezigd
om de kiezers te bewegen daarvoor toe
stemming te verleenen.
De aanmerkingen die gemaakt zijn op
het overgelegde bouwplan waren gegrond.
Een der voornaamste daarvan was, dat
bij eventueele uitbreiding, geen ruimte was
beschikbaar gelaten, om ook het hijzonder
onderwijs daarin te doen declen. Het be
wijs werd geleverd, dat de in de Ver
gaderzaal aanwezige vrienden van den,
Minister, schuldig zijn aan de felle wjfze
waarop en de misleidende middelen waar
mede gewerkt is, waardoor zij zichzelven
welbewust in zulk een hachelijke posi
tie hebben gebracht, dat zonder hulp geen
uitredden mogelijk was. Het ging dus niet,
om elders waar de ingebrachte beschul
digingen in de ruimte zouden wegsterven,
te spreken. Het ging ook niet om ter
wille va,n den kostbaren tijd, te zwij
gen. Neeli in 's lands vergaderzaal moest
men spreken, opdat een ieder zou hoo-
ren en weten, hoe zwak de concentra
tie is.
Ook de kleinste der linkergroepen bracht
beschuldigingen in tegen de concentratie*
Daartoe hadden zij' het recht, want door
hen was- gestreden met open vizier en
geen misleidende leuzen.
Wat zou de Minister, wat zou de be
schuldigde concentratie, aldus van tweej
zijden aangevallen, daarop ter zelfverde
diging antwoorden?
Wij gevoelen er iets van welk eene
moeielijke en opofferende taak de Minis
ter op zich heeft genomen, om ter wille
van de partij die hem lief is, te trachten
de slagen af te weren, die in zoo groo-
ten getale, ook op hem neer kwamen. Hoe
kon hij anders spreken dan verzoenings
gezind en beloven tot het uiterste tege
moet te zullen komen aan de bezwaren
van rechts. Dat de concentratie den Mi
nister, dien zij als hun redder in den
nood eeren, uit kinderlijke dankbaarheid
door dik en dun volgen ,zou, wij hebben
het verwacht. Maar dat zij dien rodder
en zijn helpers al naar gelang het te
pas komt, zouden gebruiken nu eens als
een scherm waarachter zij Voor het oog
der vrijzinnige kiezers haar tekortkomin
gen verbergt en dan weer als de ver
drukte onschuld zou vooi-s tellen, waarop
de tegenstander noqdeloos hard aanvalt,
hadden wij niet verwacht. Wat moeten
wij ten slotte als kiezers denken van de
partij, die eerst door middel van de vrij
zinnige pers, nadat de Memorie van Ant
woord verschenen was, liet weten, dat
er van nu af een frissche vrijzinnige wind
waaide en full speed werd links gekoerst.
Daarna toen diezelfde Minister een rede
hield, aan de kiezers verklaarde, dat hier
nu niet een Minister sprak als vertegen
woordiger van een partij, maar iemand
die zich los gevoelde van ieder partij
verband niet volgens een partijprogram,
maar met een program gebaseerdop
de uitspraak der kiezers.
Die laatste woorden bevredigen ons niet
en daarom al is het concentratiescheepje
van de klip „zelfoverschatting" waarop
het was vastgeloopen, door vriendenhan
den afgetrokken, ten koste van het groot
ste deel der lading, wijl herinneren er
aan dat ook het restant der lading ons
niet aanstaat.
Er mag dus nog niet worden geëischt,
dat rechts, zonder de noodige tegemoet
komingen, zal medewerken om het scheep
je, dat, nog steeds in onveilig vaarwa
ter ronddobbert, Zal voorthelpen in volle
zee, om dan met eigen kracht de ha
vens door de concentratie aangewezen,
binnen j.e vallen.
Laa,t de concentratie, vertegenwoordigd
in den persoon van den President-Minis
ter, gerust maar waar dit door de coa
litie geëischt is, de noodige concessief
geven, om ook te kunnen uitvoeren het
werk dat de coalitie noodig acht. Een
flinke stap is pas in die richting gedaan,
nu de oplossing van het onderwijsvraag
stuk in voor de coalitie gunstigen zin,
niet meer is uitgesloten bij de a.s. Grond
wetsherziening.
Doch nog te veel wordt dóór de vrij'-
zinnigen, de door den Minister eerst toe
gestoken rechterhand en vervolgens het
uitstrekken van den rechterarm om hulp,
voorgesteld alsof hij1 met deze armbewe
ging de coalitie een fooi toestopte met de
voorwaarde er aan verbonden, nu maar
kalmpjes het restant der lading te hel
pen binnenhalen. Ook de linkerarm, die
u 1 1 - '3
nu nog krampachtig de S.D.A.P. om
klemt, moet gelijk de rechterarm uitge
stoken worden.
Het oogenblik daarvoor is, ineenen we,
dicht nabij. Heden of morgen komt de
Oorlogs- en Marinebegrooting aan de beurt
en zal moeten worden uitgemaakt, van
welke richting men hulp verlangt.
Zal men zich blijven vastklemmen aan
de sociaal-democraten?
Zoo ja, dan is het verstandig te her
inneren, wat dezen zomer heeft plaats
gehad, n.l. veei beloven en weinig ge
ven, doet de misleiden in vreugde leven.
Zoo niet, wat zullen dan de vrijzin
nige kiezers wel denken van zoodanig
een houding
Voorwaar de concentratie beleeft moei
lijke dagen.
PIKET.
Volksvoedsel en sociale quaestie.
„De Stand." van 13 Dec. bevatte een
artikel over ArgentijPsch vleesch. Het her
innert aan uitspraken van dr. Wright en
anderen, jdat bevroren vleesch gelijke voe
dingswaarde heeft als het versch ge
slachte. Feit is ook, dat vele artsen en
zelfs directeuren van gemeentelijke slacht
huizen, geregelde hoogst tevreden gebrui
kers va,n Argentijkisch vleesch zijn, In tal
valn gestichten en gasthuizen ging men
reeds tot algeineene voldoening tot het
gebruik van dat vleesch over. De proeven,
een jaar lang in het leger genomen, vol
deden mede zeer.
Onware en tendentieus verspreide be
richten, als de vergiftigingszaak te Mid
delburg, waarvan naar gebleken is, de
oorzaak niet in het bevroren vleesch
to zoeken was, kunnen aan deze feiten
in de oogen van wel- en nadenkende
menschen niets veranderen.
De bewering, dat Argenlijlnsch vleesch
geen algemeen volksvoedsel geworden is,
mag geacht worden in hoofdzaak juist te
zijn. De oorzaken daarvan zijn vele. Ten
eerste zijn de inkoopprijzen sedert, heit
vorige jaar meer dan 10 cents per kilo
gestegen, tengevolge vah de vleesoh-
schaarschtc, openstelling der grenzen van
de Vereenigdc Staten van vleesch ex-
pórt.eerend, vleesch importeerend land ge
worden en de actie van den N. Y.
Trust, die het verkregen evenwicht in
de distributie tusschen de Frigorifico'si
onderling verstoord heeft.
Dientengevolge is de verkoopprijs van,
bevroren vleesch de grens genaderd, waar
op de minste soort inlandsch vleesch
verkrijgbaar wordt gesteld, hetgeen ech
ter niet wegneemt dat het Argentijnsch
vleesch nog 30 procent goedkooper is dan
het beste inlandsehe.
Het vooroordeel tegen Argentijnse!*
vleesch is onverdiend en belioort weg
genomen te worden; en dit kan geschieden
door onpartijdige en z ak e 1 ijke
voorlichting van bevoegde
z ij! d e.
Een der voornaamste punten van sociale
actie dient het verkrijgbaar stellen van
goed en goedkoop voedsel te zijn, doch
de weg, die men hiertoe inslaat, kan ten
minste wat dit artikel betreft, zeker niet
tot dit resultaat leiden, zegt de
schrijver. Gemeentelijke abattoirs zijn al
te streng, daar zij slechts dieren met alle
organen in hun natuurlijken staat aan
het vleesch verbonden, ter keuring wor
den toegelaten. Bovendien is men ver
plicht bij de aflevering deze beesten naar
en van het abattoir te transporteeïen,
hetgeen de conditie van het vleesch niet
ten goede komt, terwijl bij de minste af
wijking het ontbreken van een der
organen, die bij de talrijke munipulaties,
welke het vleesch ondergaat, bij de meeste
zorg wel eens blijken niet alle aanwezig
te zijn de toelating eenvoudig wordt
géweigerd,. Dit veroorzaakt prijsvexhoo-
ging-
De Italiaansche regeering doet anders,
namelijk het vleesch Voor de verscheping
in Argentinië ten overvloede nog eens
overkeuren en met een speciaal stempel
voorzien. Ten overvloede, want de Ar
gentijnse he Regeering waakt met de groot
ste nauwgezetheid door scherpe contröle
voor de deugdelijkheid van alle ten uit-
5 KM I I I 1 1 II lil-'
voer aangeboden slachtproducten. Dit ligt
voor de hand, daar een der voornaamste
takken van handel daarmede voor dit op
bewonderenswaardige wijze vooruitstre
vende land slaat of valt.
Ten slotte, hoeveel gevallen van ver
onderstelde tuberculose hebben zich hier
te lande bij het onderzoek van verschei
dene duizenden Argentijnsche runderen
voorgedaan? Voor zoover bekend bij de
meest scherpe keuring slechts één enkel
geval! Stel hiertegenover de vrije invoer
van buitenlandsch vleesch in blik en
versch gezouten in vaten of op andere
wijze verpakt en de bij gebrek aan een
Rijkswet „in de provincie" te wenschen
latende keuring, dan bestaat hier wel de
mogelijkheid van een vleeschvergiftiging
tengevolge van clandestienen verkoop en
verwerking tot worst en conserven van
ondeugdelijk inlandsch vleesch, maar
is zulks uitgesloten hij Argent ij nsch
vleesch, dat uit 'de kookcel afgeleverd
en in winkel of hal verkocht wordt.
Aldus de schrijver, die zijn opmerkingen
nog eens aldus resumeert:
1. Wordt uit Argentinië alleen kernge
zond vleesch geëxporteerd.
2. Heeft het Argentijnsche een even
groote voedingswaarde als het goede in
landsehe vleesch.
3. Wordt het tot lageren prijs beschik
baar gesteld dan dit laatste en minderge-
goeden dus de gelegenheid geschonken
zich een goed en goedkoop voedsel te
verschaffen.
Een scheikundige noemde dit vleesch
een gave Gods voor het volk. Wij mogen
wel zeggendaarbij een stukje sociaal-
belang.
Mocht het vleesch in Nederland op die
wijze nog eens zoo goedkoop en algemeen
genoten worden als in Amerika!
w
De zon zinkt in 't niet!
Een donkere wolkenvracht
Doemde op in 't verschiet
Zwart als de nacht!
Doch zie!
Een stroom van purper en goud,
Vol als een zee,
Overtoog met rijken luister
Het dreigende wee
Van 't somher wolkenduisler.
Ook onze dag daalt neder.
Jong of oud.
Sterk of teeder,
De avond grauwt.
Wanneer die dag ter kiin gaat dalen,
Verlicht dan, Heer! het donker van dien
(nacht,
Die zwarte zondeschuld, met purp'ren
(stralen
Van uw genade-goud? Tot eeuw'ge morgen
(lacht.
(Rotterdammer). G. J. M. L.
België.
De liberale en socialistische afgevaar
digden hebben met hun oppositie in
de Kamer tegen de behandeling van het
schoolwetsontwerp in zooverre toch suc
ces gehad, dat het ontwerp niet, zoo-
als de oorspronkelijke plannen waren,
voor Januari gereed zal komen.
De Kamer heeft met rechts tegen links
een voorstel-Woeste aangenomen, waar
door besloten werd, de bespreking over
de schoolwet na afhandeling van artikel
12 en 13, waarmede men bezig is, op
te schorten. De kamer zal' zich dan eerst
bezig houden met de begrootingen en de
wetsontwerpen, die vóór nieuwjaar moe
ten gestemd worden; alleen de begroo
ting van het ministerie van koloniën zal
uitgesteld worden. Daarna gaat de Ka
mer den 24sten December op reces, om
den 7den Januari de bespreking over de
overige artikelen der schoolwet voort, te
zetten. Dinsdagmorgen zal de Kamer een
zitting houden om het wetsontwerp op de
mijnwerkerspensioenen af te handelen.
In een gehouden fractievergadering had
de liberale partij nog besloten de verdere
behandeling der schoolwet zooveel moge
lijk te belemmeren tot de begrootinge'n
zouden zijn afgehandeld.
Gedeeltelijk is dus de rechterzijde voor
de felle oppositie der schoolwet weer uit
gesteld. Men zal er van op aan kunnen,
dat de rechtsche bladen over 't algemeen
allesbehalve zich ingenomen zullen be-
toonen met de gedane concessie en dat
zij ook in het land zeker ontevredenheid
wekken zal.
Engeland.
De suffragetten-leidster mis. Pankhurst,
die, zooals men weet, Zaterdagavond
weer in de Holoway-gevangenis werd op
gesloten, is gisterenmorgen voor de zoo-
veelste maal op vrije voeten gesteld. Me
vrouw Pankhurst verkeerde in een toe
stand van verregaande verzwakking, daar
ze al den tijd, dat ze in de gevangenis
vertoefde, een honger-staking had toege
past, waarhij ze als nieuw middel om
ontslagen te worden, ook een „slaap"-
staking had volgehouden.
In een ambulance-auto werd de dame
onmiddellijk na haar vrijlating naar de
hoofdbureaux der Women's Social and
Political Union vervoerd; slechts gevolgd
door een auto, waarin 4 „Kiesrechtman
nen" gezeten waren. Mrs. Pankhurst had'
gedurende haar overbrenging een ver
pleegster aan haar zijde en werd bij haar
aankomst door een dokter opgewacht.
Na eenige dagen in Londen te hebben
verbleven, zal mevrouw Pankhurst tot her
stel harer gezondheid naar Zwitserland
gaan. Kort voor de opening der nieuwe
parlementaire zitting zal ze weer terug-
keeren.
Van de drie jaar gevangenisstraf heeft
mevrouw Pankhurst nu een goede twintig
dagen uitgeboet in een viertal jaren.
Mexico.
Het Congres heeft, alvorens uiteen te
gaan, aan president Huerta onbeperkte!
volmacht gegeven om te handelen, zoo
als 'them het beste voorkomt.
Ongetwijfeld zal deze, nu tot dictator
uitgeroepen, van zijn onbegrensde be
voegdheid gebruik maken, en schijnt zijn
positie sterker te zijin dan ooit.
President Wilson's optimistische mee
ning over het aanstaand aftreden van
Huerta wordt dus door de feiten wel
eenigszins gelogenstraft
Trouwens Huerta heeft de Amerikaan-
sche regeering nog eens duidelijk gemaakt
hoe de stand van zaken op 't oogenblik
is. In een schrijven, dat hij naar Was
hington zond, wijst hij er op, dat de
overwinningen der opstandelingen eigen
lijk niets te beduiden hebben, want: hij
is nog niet goed begonnen met zijn veld
tocht tegen hen, wegens geTirek aan troe
pten.
„Thans evenwel" zoo schrijft Huerta
verder „beschik ik over een voldoen
de macht en dus zal de eigenlijke veld
tocht op Nieuwjaarsdag beginnen. Dat de
rebellen dan nog emstigen tegenstand zul
len bieden, is uitgesloten.
Besloten is, het nationale leger tot
150.000 man uit te breiden. En het eenige
doel hiervan is, in zoo kort mogelijken,'
tijd een blijvenden vrede te verkrijgen,
Ik geloof dat elke regeering, die den
vrede behouden en de zakenwereld ver-
trouwen inboezemen wil,, Cioz© tlO©p©rj-
macht noodig heeft, vooral daar 'de on
lusten nu al drie jaren duren. Behalve
dit bondsleger, ligt in eiken staat een
territoriale bezetting van 1000 man. Ver
der kwamen wij reeds met 52.000 van
de 70.000 landeigenaren overeen, dat ieder
10 gewapenden tot eigen veiligheid moet
onderhouden. De regeering heeft dus zoo
meer dan 700.000 gewapenden tot haar
beschikking, behalve de 300.000 man re
serve, die zij kan oproepen in tijd van
oorlog".
Of in deze voorstelling nu een wan
hoopsdaad van een in 't nauw gebracht
man moet worden gezien, dan wel, of
Huerta inderdaad over zulk een groot
leger zal kunnen beschikken, is moeilijk
uit te maken.
Maar dat de Amerikaansche regeering
maar aanstonds zijn verklaringen zal aan
nemen, is moeilijk te verwachten.
Heel helder laat het nieuwe jaar zich
voor Mexico nog niet aanzien
