VOOR ZGELAN
So. 66. 1913.
Dinsdag 16 December.
38e Jaargang.
Feuilleton.
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. DlHUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Staten-Generaal
Onder de Oranjevlag.
Binnenland.
Uit de Provincie.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers6.65
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EK
van i5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten; van 1—10 regels|/T.—iedere
regel meer 10 cent.
Zij, die zich met I Januari a.s. op ons
blad abonneeren, ontvangen het] tot dien
datum GRATIS.
Tweede Kamer.
Kegeling van werkzaam
heden. De disciplinaire
waarschuwing gericht tot
notaris van Dalsum. Lijk
verbranding. Stations
Rilland en Kruiningen.
In de gisteren gehouden zitting is een
Voorstel van den voorzitter z.h.s. aangei-
nomen, om in de' avondzittingen na de
jWaterstaatsbegrooting te behandelen, dei
OorlogsbegTooting en in de dagvergadering!
na de Jhstitiebegrooting de begrooting van
Landbouw, N. en H.
Hoofdstuk II van de Staatsbegrooting
(Hooge Colleges van Staat) is na korte
fliscussie en z.h.s, aangenomen.
Veel van hetgeen over het hoofdstuk der
Justitie gepraat is, kunnen we onvermeld
laten.
«De heer Mendels (s.d.a.p.) meende, dat
het aanvankelijk standpunt van den minis
ter om zijn taak te beperken, juister was,
dan hetgeen hij thans inneemt. Aanvan
kelijk stelde de minister de strafvordering
voorop, doch nu begint de minister ook
met de regeling van de psychopathen,
de naamlooze vennootschappen en de ad
ministratieve rechtspraak.
Dit noemde spreker overlading', en hij
waarschuwde ertegen.
Om met Mendels van den hak op den
tak te gpringen, in hem heett de heer
van Dalsum een uitnemend pleitbezorger
ontdekt. Zooais men zich herinnert heeft
de Kamer van Toezicht op ljet notaris
ambt te Middelburg notaris van Dalsum,
terzake van een door hem geschreven
artikel in De Volkswil", waarin hij op^
kwam tegen beweerde daden van cor
ruptie van de heeren Fruijtier en Diele-
man, een disciplinaire waarschuwing toe
gediend1..
De heer Mendels void dit een .onge
rechtvaardigde daad en verwachtte dan!
ook een woord van afkeuring over dit. op
treden. We zullen afwachten in hoeverre
de minister notaris van Dalsum en zijn
pleitbezorger in bescherming zal nemen.
De heer van Hamel (u.l.) had zijn
speech in vier punten verdeeldten eerste
de preventieve hechtenis, ten tweede de
toepassing der Kinderwetten, ten derde
de lijkverbranding en ten vierde het al
gemeen legislatief beleid van den mi
nister.
Wat minder vrijgevige toepassing van
de preventieve hechtenis zou spr. aange
naam zijn, scherper excecutie bij over
treding van de Kinderwetten achtte hij
noodig, terwijl hij-op het punt van lijk
verbranding trachtte dietsi te maken, dat
de begrafeniswet haar niet verbiedt. De
begrafeniswet, zegt hij, eischt dat de over
ledene begraven moet worden in een kist.
Welnu, dan doet men de asch van den
Een verhaal uit het rampjaar 1672.
door L. PENNING.
(Nadruk verboden.)
5)
De dolste geruchten deden de ronde;
de brouwersknecht van „het Hoefijzer",
die van de IJseilinie kwam, wist te ver
tellen, dat het Fransche leger, volgens
geloofwaardige berichten, een half millioen
soldaten telde, en da,t een ijzeren kooi
in de maak was, om er den Prins in te
stoppen.
Het was een verademing, toen het volk
den Schout, met Teun rlen schoutenknecht
aan zijn zijde, zag naderen. De Schout
was naar den Rijnoever geweest, om den
stand van het water op te nemen, en
zag zich nu ineens door een grootón
volkshoop omringd, die hem om raad en
daad vroeg.
„Er is in een kring van twintig mijlen
geen Franschman te vinden", zeide hij
met verheffing van stem, „al wou je den
verbrande eenvoudig in een kist en be
graaft deze.
Doch we durven de heer van Hamel wel
(voorspellen, dat de lijkverbranding nog
niet zóó gemakkelijk ingevoerd zal worden.
Tenslotte is het wel een zaak, waarin
wij, vrije Hollanders, vrij gelaten moeten
worden de wetgever zal ook tot die
conclusie moeten komen doch een
strenge wettelijke regeling zal onvoor
waardelijk noodig zijn.
De Overheid zal ieders vrijheid le eer
biedigen hebben, doch ze zal de anti
christelijke beweging als zoodanig en de
propaganda daarvoor niet in alles de vrije
hand mogen laten. Wat ons betreft, laat
ons ijverig waken voor onze Christelijke
beginselen, opdat deze hatelijke paganis-
tische reactie op onze Christelijke zeden
geen voortgang hebbe en ondanks, de ge
boden vrijheid in «de geboorte gesmoord
worde.
i Over het wetgevend beleid van den
minister van Justitie verklaarde de heer
van Hamel zich tenslotte wonderwel te
vreden.
Voor het gewone pleidooi, ten gunste
van een regeling van de onrechtmatige
daad zorgde de heer Schirnm van der Loef
Deze bepleitte ook de invoering van een
handelsregister. De voornaamste gron
den, welke hij voor zulk een register
bijbracht, vervallen indien slechts de on
eerlijke concurrentie beter bestreden
wordt. Zijn eerste wensch, hetere regeling
van de onrechtmatige daad, omsluit dus
grootendeels zijn tweeden, dien van een
^handelsregister, dat de firmanamen re
gistreert.
A v o n d v e r g a d e r i n
Bij de voortzetting van de afdeeling
Waterstaatshegrootinjg werden weer alle
mogelijke belangen bepleit.
De heer Fruijtier (r.k.) betoogde de
weaschelijkheicl van een nieuw station
te Rilland-Bath'; hoopte dat in het vol
gende jaar het station dat hoog noodig
is, er zal komen.
Voorts wees hij op de wenschelijkheid
van een halte, of een los- en laadplaats te
Kruiningen, Hij hoopte, dat het overleg
met de S.S. tot een goed einde zal lei
den.
De minister antwoordde, dat voor Ril-
land-Bath het plan een dezer dagen is in
gediend, terwijl ook ten aanzien van Krui
ningen spoed betracht zal worden.
Toen men over de afdeeling Posterijen
algemeene beschouwingen ging houden
werd het ongemerkt laat. Te twaalf uur
vijf stoof men uiteen.
Rij K. B. is met ing. van den dag
waarop de ver. van de gem. Slad-Almelo
en Ambt-Almelo zal tot stand komen: eer
vol ontslag verleend aan D. R. Wijokerheld
Bisdom als hurgem. der gem. Stad-Almelo,
en aan P. Doorn ais id. der gem. Ambt-
Almelo, en benoemd tot burgem. van de
nieuwe gem. Almelo, D. Rj, Wijokerheld
Bisdom, voorm.
vent tegen goud opwegen. Gaat naar
huis, menschen, als je ten minste warm
eten wilt hebben; en zoo ge een Fransch
man ziet, brengt hem dan hier we
zullen den kerel in het torenhok stoppen!"
„Maar die paardenkoopman dan?" zeide
de kleermaker van het dorp; „die man
zal het toch wel weten, heer Schout!"
De Schout haalde de breede, vierkante
schouders op.
„Die paardenkoopman? (k ken hem
't is een man, die schromelijk over
drijft. Wat zeg je daar, snijder? Komt
Lodewijk met vijfmaal honderdduizend
man? Waar moet hij ze'vandaan halen?
Kom ik had je toch voor wijzer ge
houden Ik ga eten doe jelui het
zelfde, en als er werkelijk gevaar is, dan
zullen wij het gevaar eerlijk deelen
Wat het woord van een moedig, vastbe
raden man, die met gezag is bekleed,
toch kan uitwerken! De Schout had den
angst weggejaagd uitt de harten dei-
dorpelingen; zij vermoedden, dat hjj gun
stige tijdingen had ontvangen uil Does
burg, het hoofdkwartier van den Prins,
en zouden te meer respect voor hem
hebben gekregen, indien ze eens een blik
Art. 192 der G. W,
De antirevolutionnaire Kamerc-lub heeft
gistenniddag vergaderd en verklaard van
meen,ing te zijn, dat het antwoord van
den Minister van Binnenlandsche Zaken.
Zaterdag in de Tweede Kamer gegeven,
de bezwaren heeft weggenomen tegen het
zitting nemen i n de staatscommissie, welke
inzake het onderwijsvraagstuk zal worden
benoemd. (N. R. Cut.)
Christel ijk - H i s t o r is c li e
Unie.
De eerstvolgende algemeene vergade
ring' is bepaald op Donderdag 22 Januari
a.s. te Amsterdam. (Ned.)
De nieuwe gemeente.
Te Almelo moet herstemd worden in
district I voor den gemeenteraad tusschen
5 rechtschen, 2 socialisten, 1 neutralel
en 6 vrijzinnigen voor 7 zetels. In dis
trict II moet herstemming plaats hebben
voor 6 zetels tusschen 6 rechtschen, 4
socialisten, 1 liberaal en 1 neutrale. In
district III is gekozen 1 socialist en moet
voor de overige 5 zetels herstemd wor
den tusschen 5 socialisten, 3 rechtschen,
1 neutrale en 1 liberaal. De liberalen
krijgen in ieder geval niet de meer
derheid in den Raad.
Z. K. H. d Prins
is gisteravond naar Schwerin afgereisd.
De groothertogin van Luxem
burg.
heeft het plan, in de eerste helft van
de volgende maand te 's Gravenhage een
bezoek te brengen aan H. M. de Koningin
der Nederlanden.
Men meldt ons uit Den Haag, dat
de heer Ter Laan zijin sollicitatie aan
II. M. de Koningin heeft gezonden voor
de betrekking van burgemeester van Zaan
dam.
De firma Van den Bergh's, Limeted
te Rotterdam stelt door haar winkeliers-
gratis ter beschikking een prachtigen
(Vitello-) scheurkalender over 1914, be
vattende drie mooie reproducties van
Mauve.
Goes. De „Vereeniging tot verbetering
van het rundvee in Zeeland" houdt Don
derdag a.s. haar jaarvergadering te Goes.
(M.' Ct.)
De Veilingsvereeniging „Zuid-Beve
land" houdt Dinsdag 23 Dec. te Goes
een buitengewone algemeene vergadering,
waar door den heer G. J. van Marrewijk
uit Loosduinen een voordracht zal worden
gehouden over „'de voordeelen van ver
plicht veilen", en waar het bestuursvoor
stel zal worden behandeld om. in beginsel
vast te stellen dat de leden verplicht
zullen zijn de door hen geteelde kruis-,
zwarte en roode bessen door de ver
eeniging te doen verkoopen.
in zijn hart hadden kunnen slaan.
Want in dat hart woonde de zorg, die
hij, uit de harten zijner dorpers verjoeg;
hij wist maar al te goed, dat de ruiterij
van het geduchte Fransche leger voor de
poorten van Wezel zwermde, en dat er
een wonder Gods moest gebeuren, zoo dit
leger niet binnen rmertien dagen hier was.
Hij had zich heden den langen tocht
getroost, om den Rijn de peilenhet wa
ter was sedert de voorlaatste peiling weel
een halven voet gevallen, en bij het 1 ol-
huis had hij tot zijn schrik een plek ont
dekt, waar er niet meer dan drie a vier
voet water stond.
Hij verzweeg de ontdekking; zelfs voor
Teun, den eerlijken dienaar, dien hij vol
strekt kon vertrouwen, hield hij het ge
heim zorgvuldig bewaard.
De menschen hadden zich verstrooid;
zij waren naar hun woningen gegaan, om
rustig hun gruttenbrij te eten, en de
Schout ging nu ook naar huis.
„De stakkerts!" fluisterde hij; „het on
geluk komt altijd vroeg genoeg!"
En inwendig streelde het hem toch,
dat zijn woorden zooveel invloed hadden
gehad.
Driewegen. Zaterdag j.i. trad voor de
afdeeling „Goes" van volksonderwijs op
dhr. W. Groenewoudt van Amsterdam, met
het onderwerp: „De Openbare school in
gevaar?" Vooral met het oog op de nieuwe
plannen voor onderwijs te Ovezande werd
deze rede gehouden. Spreker verklaarde
eerst den toestand van den schoolbouw
te Ovezande, zooals hij die van vrienden
had gehoord. Hij beschreef het z. i. heil-
looze van 't uiteengaan der dorpsjeugd
in drie groepen, naar Openbare, Christe
lijke en Katholieke school. Spreker begreep
niet, waartoe dit noodig was. Vroeger ging
men naar ééne school, de openbare, en die
school is nu nog dezelfde als voor tien
tallen van jaren! Toen kon er eenheid
zijn nu dus ook. Spreker meende de
toekomst donker in te moeten zien. als de
jeugd zoo van elkander wordt gescheiden,
ja, volgens spieker is dat tegen 't Bijbel
woord: Een is uw meester en gij allen
zijt broeders. Wat moest er toch gebeu
ren als 't katholicisme weer oppermachtig
werd. Denk toch aan cle brandstapels
van vroeger! De Bijbel hoort op de school
Iniet thuis. Dat kan bewezen worden met
het Bijbelwoord: De melk is voor hét
kind, maar de vaste spijze is voor den vol
wassene. De Bijbel nu is vaste spijze,
is dus niet voor het kind, ja, is er te
kostbaar voor. Zooals men geen horloge
aan een kind geeft, zoo ook niet den
Bijbel. Trouwens wij, volwassenen, begrij
pen een hoop dingen niet, veel minder
het kind. Ja, de Bijbel is wel schoon, als
gij daaruit de geschiedenis van oud-Israël
wilt leeren kennen of de schoone poëzie.
Neem b.v. de Bijbelboeken Job, Spreuken
en Hooglied. Maar daaruit kunt gij 'tkind
toch niet onderwijzenGeef het kind .wat
des kinds is. Geef het prentenboeken,
maar niet den Bijbel. En nu wil men
verhalen uit den Bijbel nemen voor de
kinderen. Maar dat strijdt tegen de een
heid des Bijbels. Een machtige stroom
gaat door Oud- en Nieuw-Testament, die
niet uiteengerafeld mag worden. Dan is
de openbare school veel beter, die laat
de eenheid des Bijbeis onaangetast. Het
kind heeft een eigen wereld. Het denkt
over knikkers en hoepels, maar kom toch
niet met den Bijbel aandragen. De ernst
des levens zal later wel komen door den
arbeid en bestaansstrijd. Trouwens het
is in strijd met den opvoedkundigen regel
Splitsing der moeilijkheden, als de Bij-
belsche Geschiedenis wordt behandeld.
Spreker ontkende de ontkerstening dei-
openbare school. Eveneens meende hij
uit bundels papieren, die hij, volgens z'n
zeggen, bij zich had, te kunnen bewijzen,
dat de openbare school geen ongeloovigen
en goddeloozen kweekt.
Een half uur debat werd verleend aan
dhr. Jansen, onderwijzer aan de Chr.
school te Oudelande.
Hoewel de tijd te kort was om alles te
weerleggen, bestreed hij in krachtige taal
en op flinke wijze den spreker. Debater
wilde niet treden in de quaestie „Ovezan
de". Daar staat hij buiten. Krachtig komt
hij op tegen de verklaring van 't Bijbel-
Dat zedelijk overwicht bezat hij trou
wens reeds vele jaren, en nooit was dit
sterker uitgekomen dan verleden jaar, in
den nazomer, toen in geen tien weken
een druppel water was gevallen, en de
rieten daken van het dorp zoo droog
waren als kurk.
Midden in den nacht brak er in de
kerkbuurt een gevaarlijke brand uit; in
hun nachtgewaad stormden de dorpers
naar buitende verwarring was verschrik
kelijk, en zonder een poging te doen, om
den brand meester te worden, trachtte
ieder zijn eigen schamele have te redden.
De tobbers verstonden het niet, dat
tegenover den gemeenschappelijken vijand
ook een gemeenschappelijke verdediging
noodzakelijk is; en om hun difc begrip
duidelijk te maken, greep de Schout de
huislieden in de borst, en dreigde het
dorp aan de vier hoeken in brand te
steken, als zij niet op staanden voet de
handen uit den mouw staken, om den
brand te blusschen.
Hij, de krachtige grijsaard van dicht
bjj de zeventig, gaf een loffelijk voor
beeld van trouwe plichtsbetrachting; hij
begaf zich. aa* de uiterste punt va* ete
woord: „Melk voor 't kind, vaste spijze
voor den volwassene", alsof dat den Bijbel
uit school moet sluiten. Debater meent,
dat Paulus woord de beteekenis heeft,
dat het moeilijkere het minder doorzich
tige in den Bijbel de vaste spijze is voor
den volwassene en de historische verhalen
de melk voor het kind. Trouwens, hoe
moet het thuis gaan? Moet men dc kinde
ren buiten sluiten of in bed stoppen als
men den Bijhei gaat lezen en zeggen kin
deren we gaan den Bijbel lezen, dat is
vaste spijze, die niet voor u is. Of aJs
'tkind dan den Bijbel hooi-t lezen b.v.
de geschiedenis van „De offerande van
Izak" en vraagt: „Waarom liep Izak niet
weg toen hij zou gedood worden?" Moe
ten we dan zeggen, kinderen, daar ben
je nog te klein voor om te begrijpen.
Neen, nietwaar ouders, zei debater, dan
hebt gij: juist een geschikt onderwerp over
gehoorzaamheid. Heel die fraaie re
deneering over 'tigouden horloge gaat dus
niet op.
Opmerkelijk, zegt debater, dat 'de spre
ker juist de moeilijkst te begrijpen boeken
des Bijbels heeft genoemd. Volstrekt niet,
worden die boeken behandeld! Maar sluit
dat uit, dat de historische geschiedenissen!
met verteld kunnen worden! Waarnaar
luisteren de kinderen aandachtiger, naaa-
de geschiedenis van Roodkapje of de Bijb.
verhalen als van Jozef?
Zeker een machtige stroom gaat door
Oude- en Nieuwe Testament. Waarom
heeft spreker hem niet genoemd? Omdat
de openbare school hem niet noemen kan,
n.l. dat het Oude Testament na den val
henenwijjst op Christus en het Nieuwe
Testament ook henenwij'st op Christus,
die voor ons en ook voor onze kinderen
op de wereld gekomen is.
Jezus zeide: Laat de kinderen tot Mij
komen en verhindert ze nietl
Dat doet de openbare school,
Debater herinnert den ouders aan de
doopsbelofte en wijjst op de machten van
wereld, zonde en satan. In den strijjd te
gen die machten is de Bijbel een mach
tig wapen.
Dat is niet in strijd met opvoedkun
dige regels als de Bijb. verhalen worden
verteld, evenmin als dat het „de een
heid" des Bijbels schaadt als de historie
voor het kind, het moeilijkere dogmati
sche voor den volwassene wordt gelaten.
Nu zegt de voorzitter, dat debated;
slechts 5 minuten tijd meer heeft. (Eater
bleek volgens sommigen dat de debater
5 min. was beknibbeld van het half uur).
Het spijt debater, dat hij zoo weinig tijd
meer heeft, hij had nog, heel wat te zeg
gen. Even moet hij neerkomen op de
ontkerstening der openbare school. Die
is er beslist, zelfs schrijvers van lees
boekjes deden er aan mee. In den 21sten
druk van een leesboekje van N. Anslyn
yno. 2 kwam voor:
En wie in Jezus Christus sterft,
Voorwaar hij hooger kroon verwerft,
Dan eenig prins kan geven.
Dit was in den 22sten druk vervangen
door
lange keten van menschen, die de ge
vulde emmers elkander aangaven, zóó
dicht bij de brandende huizen, dat zijn
kleeren begonnen te smeulen van den val
lenden vonkenregen.
Maar de overwinning werd toch be
haald, de brand werd beperkt, en he*
dorp voor een groote ramp bewaard.
In diepe gepeinzen wandelde de Schout
.naar huis. Hij had de menschen kunnen
waarschuwen, en zij, die weg konden,
zouden gevlucht zijn: naar het Sticht,
naar de uiterste hoeken van Holland, om
aan de handen van het ruwe Fransche
krijgsvolk te ontkomen.
Doch zou het er beter om zijn geweest?
Zou de vlugge Fransche ruiterij hen niet
achterhalen, of wat nog erger was
hun toevluchtsoord bereiken'? Gelderland
was verloren zijn gezond menschenver-
stand zeide het. den Schout. En het Sticht
was ook verloren, terwijl de kans, om
Holland te houden, aen dsbbeltjs op z'*
kant. zou zijn.
Niet vluchten stand boude* en op de
ontfermingen des Heeren hope* dat
*a« de lens van dezen Schout.
JWotcfl vwvol§d,)
