NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
45. 1913.
Vrijdag' 21 November.
28e «laargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
EERSTE BLAD.
PROCLAMATIE.»
verschijnt zesmaal per week
F. P. DHUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Dit n ummer bestaat uit twee bladen
Aan Mijn Volk.
WILHELMINA.
Binnenland.
Uit de Provincie.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50,cent, iedere regel meer 10)cent.
Familieberichten van 110 regels f 1.iedere
regel meer 10 cent.
Het is mij eene behoefte mijl op dezen
gedenkwaardiger! dag te wenden tot het
Nederlandsche Volk.
Heden voor 100 jaren was het oogenblik
geboren, waarop de Vereenigde Nederlan
den hun nationaal bestaan hernamen.
Ik herdenk met dankbaarheid de woor
den waarmede Van der D u y n van
Maasdam en Gijlsbert Karei van
Hogend or p den 2ien November 1813
het bewind hebben aanvaard
„Wij voldeden aan den wensoh van alle
onze Bondgenooten, wanneer wij, in af
wachting van de komst van Zijne Hoog
heid den Heere Prinse van Oranje, en
in zijnen naam, dezen dag ons stelden
aan het hoofd der regering; wij namen
die taak op ons, met vertrouwen op de
hulp der Goddelijke Voorzienigheid, wier
hand de aanstaande verlossing van ons
verguisde vaderland zoo zigtbaar bestuurt;
maar wij deden het ook met vertrouwen
op den bestand, op de hulp van elk
Nederlander, die zonder herinnering aan
het verledene, zonder onderscheid van
rang of staat of van Godsdienstige ge
zindheid, met ons de behoefte gevoelt
van nog eenmaal te herwinnen dat vader
land, dat op de elementen, op Philips'
en A 1 b a. veroverd, van den moed onzer
voorvaderen zoo heerlijk getuigde, doch
met smaad en schande te lange bezoedeld
werd".
Dat vertrouwen is niet beschaamd.
Het Vaderland is herwonnen.
De gewesten van Nederland zijn saam-
gegroeid tot onverbteekbare nationale een
heid.
Moederland en Koloniën zijn nauw ver
bonden.
De vrijheden en het zelfbestuur der
bevolking zijn gestadig uitgebreid.
's Lands welvaart, begunstigd door een
opgewekten ondernemingsgeest en verbe
terde arbeidsvoorwaarden, is belangrijk
toegenomen.
Een krachtig streven naar zedelijke en
geestelijke verheffing heeft zich baan ge
bleken.
In wetenschap en kunst dingt Nederland
met andere volken om den voorrang.
Het is Mijn innige wensch, dat onder
Gods zegen vrede, vrijheid en voorspoed
mogen bewaard blijven.
De eendracht vim alle Nederlanders,
„zonder onderscheid van rang of staat
of van godsdienstige gezindheid" zij ook
in de toekomst de hechte grondslag der
nationale onafhankelijkheid.
Met het Nederlandsche Volk hoop Ik sa
men te werken tot geluk van het Vader
land.
Deze proclamatie is heden in alle
gemeenten des lands aangeplakt en zal
in een buitengewoon nummer der Staats
courant verschijnen.
Samen uit... ook samen thuis?
Hef leger wordt onbetrouwbaar. Gespa
tieerd staat dit te lezen in het mar
xistisch Weekblad van Het Volk, als
een onweersprekelijke waarheid, die als
grondslag moet dienen voor een dreige
ment aan de concentratie en de op haar
steunende „regeering". Indien toch deze
niel een Grondwetswijziging brengt in
socialistischen geest, dan zullen de nu
georganiseerde arbeiders hun macht doen
gevoelen.
Ziedaar nu de echte vijanden van het
vaderland.
Menschen die zich de handen wrjjven
van genoegen, dat het leger onbe
trouwbaar word t. Een malheur, dat
zij zeiven hebben veroorzaakt.
Of hebben zij niet in hunne vergade
ringen de miliciens en wie al niet!
opgevoed tot onwilligen? Zei niet een
hunner tot hen, dat 'tworden moest: de
wapens hier!? En werd niet bedektelijk
aangeraden de bevelen der meerderen
niet op te volgen?
De viij zinnig en hebben den steun dezer
mannen en hun kiezers ingeroepen.
Samen uit, samen thuis, zullen zij nu
ook met hen zee in moeten.
Maar van dit „samen thuis!" verwach
ten wij nog niet veel.
V-
De Loge.
Reeds tijdens de verkiezingen spraken
sommige Rechtsche (Roomsc-he) bladen
het onomwonden uit, dat de vrijmetse
laars de hand hadden in de wording
der vrijzinnige concentratie.
Van ouds zijn Vrijmetselaars en Vrij
zinnigen innig aan elkander verknocht
geweest.
De teekenplank en de openbare school
uit Kappeyne's lijd zijn nog niet ver
geten.
Maar nu komt een liberaal blad uit
Indië de volgende merkwaardige ont
hullingen doen
Op een en denzelfden dag is in af
zonderlijke vergaderingen van de drie
liberale partijen het concentratie-pro
gram met geestdrift aangenomen. Een
dag ook voor onze Orde van beteekenis,
want: wij 'mogen het nooit vergeten,
dat de stoot tot deze concentratie van
maconnieke zijde is gegeven. Dat is
den 16den November te Amsterdam er
kend, toen ter vergadering van de Li
berale Unie door den oud-Minister Fock
er aan herinnerd is, dat onze broeder
Van Raalte 'voor het eerst het denk
beeld van concentratie in de Nieuwe
Vrijzinnige Kiesvereeniging te 's-Graven-
hage heeft ter sprake gebracht. In
alle partijvergaderingen is ten volle er
kend, dat het een voorste! was van
het hoofdbestuur der vrijzinnig-demo
cratische partij, Waarvan naar wij we
ten, onze broeder Herman Snijders voor
zitter is, dat de zaak definitief aan
het rollen heeft gebracht. Wij allen we
ten hoezeer te voren in maconnieke
kringen voor 'het totstandbrengen van
samenwerking is geijverd.
Even voor de Juni-verkiezingen werd
dit gezegd:
Wij, vrijmetselaren, zijn maar een
kleine groep onder de burgers van Ne
derland, maar deze groep kan in die
dagen de kern worden van groofe gioe-
pen van gelijkgezinden, die een
drachtig optrekken om den
p 1 i c h t t e doen. Laten wij één ding
niet vergeten; het gaat om onze eigen
zaak. Voor een groot deel is, in opzet,
de concentratie werk van de vrijmetse
laren geweest. Laten wij, de broeders,
die hier den stoot gaven en de broe
ders die hier medewerkten aan de uit
voering, niet achterblijven, maar zorg
dragen, dat nu ook de concen
tratie overwint.
Hier wordt het aandeel ruiterlijk, of
moeten wij zeggen onvoorzichtiglijk, er
kend.
Do vrijmetselaars hebben als organi
satie nooit veel sympathie gehad. Zij
hadden hun vaderschap beter verborgen
kunnen houden.
Laat ons afwachten of zij eer krijgen
van hun „werk". Of de concentratie
hun kindeke hen niet spoedig in het
aangezicht zal zegenent
Eigenbelang.
„Als de kok met de keukenmeid kijft,
dan weet men waar de boter blijft", is
'een oud Catsiaansch rijmpje, dat in alle
eeuwen zijn toepassing gevonden heeft.
Het schoot ons ook te binnen toen
wij lazen dat de redacteur van het vrij
zinnige „Soerabajasch Handelsblad" met
niet zeer grooten eerbied schreef over
den nieuwen minister van koloniën Pleyte.
Ifjj toch vertelde van hem, dat hij slechts
„een gewoon advocaat, zonder gezag on
der zijn confrères" en die in Indië goed
„geld wist te maken."
Had hij dat echter maar verzwegen,
want zie, nu komt weer een ander vrij
zinnig Indisch blad van dezen heer Van
Geuns vertellen, dat hij getracht zou heb
ben een Kamerzetel te vermeesteren in
Amsterdam VII en ter bevordering van
zijn welslagen een beroep zou hebben
gedaan op invloedrijke r. k. kringen, om
zoodoende ook roomsche stemmen te
winnen.
Zoo kijvende werpen deze heeren op
elkander geen al te gunstig licht.
Geld- en eerzucht kenmerken niet vaak
den strijd om 't algemeen belang. En
de mensch is een geboren huichelaar.
Hij verbergt ook deze zonde, en ter
wijl hij zelve er mede aan schuldig staat,
beschuldigt hij er zijn broeder van.
Geven. 1.
Velen meenén, ah prof. Fabius in
„Voortvaren", dat alrcen rijken kunnen
geven, en dan zijn zij zeer ontstemd over
die rijken, die naar hun inzicht niet ge
noeg geven. Zeiven gaven zij niet yeel,
maar zij behooren ook niet tot de rijken.
Gods Woord leert ons anders. Zeker,
de rijke moet gevenmoet veel geven. Ook
daarvoor ontving hij van don Ileere zijne
schatten.
Maar in zekeren zin is de arme
meer noodig voor den rijke, dan de rijkei
voor den arme. In de gemeente van Fi-
lippi was hun zeer diepe armoede
overvloedig tot den r ij k d o m hun
ner goeddadigheid. En als de Apostel de
gemeente van Corinthe opwekt tot mild
en blijmoedig geven, schrijft hij: „God
is machtig alle genade te doen overvloe
dig zijn 'in u, opdat gij in alles te al
len tijd alle genoegzaamheid hebben
de, tot all e goed werk overvloedig
moogt zijn".
Echter wil 'het socialisme in de nooden
voorzien door met de wet, of met an
deren dwang, van de rijken te „halen
wat er van te halen is".
Een op de negen.
De heer de Vries, candidaat in de
rechten te Amsterdam meldt in het T ij d-
schrift van Strafrecht op grond
van onderzoek, dat een op de negen a
tien mannen in Nederland een veroor
deeling door de rechtbank achter den rug
hebben.
Voor de vrouwen is de verhouding gun
stiger, en wel een op de 89.
Met recht deinst het vrijzinnige blad,
aan hetwelk wij deze mededeeling ont-
leenen, terug voor het schrikbarende feit,
dat op de tien mannelijke Nederlanders
er een is, die een veroordeeling van den
strafrechter achter den rug hebben. Kan
tongerechtszaken en belastingzaken zijn
buiten beschouwing gelaten bij het onder
zoek. Het geldt derhalve alleen „zaken
van meer crimineele beteekenis, die groo-
tendeels tot gevangenisstraf zullen hebben
geleid".
Het zal wel geen tegenspraak ontmoe
ten wanneer wij deze ongunstige verhou-
dingscijfers ook toeschrijven uit de ge
wijzigde beschouwing omtrent misdaad en
misdadigers, en omtrent strafrechtpleging
en straffen.
Eerbied voor de wet en voor het recht
aan te kweeken bij het volk, is prijzens
waardig en goed; doch de vreeze des
Heeren is het beginsel van alle wijsheid.
Uniform adsistenten.
Bij het door den directeur-generaal der
P. en T. uitgeschreven referendum in
zake afschaffing van uniform voor ad
sistenten hebben 577 personen zich voor
en 79 zich tegen afschaffing verklaard.
Tot niet meer verstrekken is derhalve
besloten, met dien verstande, dat aan hen,
die niet tevreden zijn met f40 kleeding-
gcld per jaar, de keuze zal worden ge
steld tot al of niet dragen van de uniform.
Of het te verstrekken bedrag in de
jaarwedde zal worden begrepen, of als
toelage verstrekt, maakt nog een punt
van overweging uit, terwijl mede wordt
overwogen den adsistenten, die thans geen
uniform dragen en hun, die later tot de
zen rang worden benoemd, het betrek
kelijk kleedinggeld niet te verleenen.
(Evenredig kiesstelsel.
De Staatscommissie voor het evenredig
kiesstelsel wordt reeds Zaterdag door mi
nister Cort van der Linden geïnstalleerd.
De Koningin
zal den leden der voortgezette Zendings
conferentie Vrijdag ten paleize Het Loo
een lunch aanbieden.
Middelburg. Gisteravond werd eene ver
gadering gehouden van hen, die zich
voorloopig bereid hadden verklaard mede
to werken tot het oprichten van eene
vooruitstrevende vrijzinnige kiesvereeni
ging voor den gemeenteraad. Behandeld
werd het door hel voorloopig bestuur
opgemaakt ontwerp-statuten en daarbij
o. a. in afwijking met het ontwerp be
paald, dal ook niet-kiezers lid der ver-
eeniging kunnen zijn. Als leeftijdsgrens
werd 25 jaar aangenomen. Het benoemen
van een definitief bestuur werd aange
houden.
Ter gelegenheid van de herdenking
van het feit dat het lieden honderd jaar
geleden is dat door Van der Duyn van
Maasdam en Gijsbert: Karei Van Hoogen-
dorp de elders, in ons blad in de procla
matie van II. M. de Koningin gememoreer
de proclamatie werd uitgevaardigd, wap
pert heden de Vaderlandsche driekkuuJ
van alle Rijks-, Provinciale- en gemeen
tegebouwen en ook van enkele particu
liere woningen.
Heden had alhier de verkiezing
plaats van een lid der kamer van koop
handel en fabrieken en de vacature wij
len den heer H. P. den Bouwmeester,
Uitgebracht werden 57 stemmen. Hiervan
verkreeg de heer mr. G. J. Sprenger 60
stemmen, de heer C. Ilondius 2, J. Bot-
tdng 1, blanco 3 en van onwaarde 1
stem, zoodat dhr. Sprenger gekozen is.
Woensdag a.s. 4vergadert de ge
meenteraad alhier.
Goes. Met hartelijken, dank ontving de
Wijkverpleegster twee gillen voor ver
leende hulp, één van f 2.50 en één van f 2.
Besmettelijke Ziekten. Ln de
week van 12 tot en met 18 Nov. werden;
ter kennis van den Centralen Gezond
heidsraad gebracht 1 geval' van typhus of
fehris typhoidea te St. Maartensdijk; 3
gevallen van roodvonk te Stavenisse; 1
geval van die ziekte te Groede, Iiontenisse,
Ossenisse en Stoppeldijk; 2 gevallen van
diphteritis te Zierikzee em Kruiningen en
1 geval dier ziekte te Noordgouwe, Kou-
dekerke, Hontcnisse en Goes.
Toen gisteren de werkman L. aan
het pulplossen was uit een schip in de
haven alhier, had hij het ongeluk dooi
de gladheid der loopplank uit te glijden,
waardoor hij zóódanig kwam te mallen,
dat direct geneeskundige hulp moest wor
den ingeroepen. De man klaagt nog over
pijn in de borst.
Slechte praetijken. Zuid-
Beveland wordt dezer dagen bereisd door
een paar personen, die hun eigenhandig
met modder bespatte manufacturen tegen
flinken prijs aan den man trachten te
brengen. Zij geven zich uit voor reizi
gers van de firma Wilking te Goes en
beweren nu, dat het rijtuig van deze firma
te water is geraakt, dat de goederen be
schadigd zijn en voor een prikje ver
kocht moeten worden. Het geheele ver
haal is echter uit 'skoopmans duim ge
zogen. Men late zich dus niet beetnemen.
Bomele. Met ingang van heden is in
de woning van den heer Dekindor, agent
Provincialen Stoombootdienst, aan den
steiger te Borssele can publiek telefoon
station voor het algemeen verkeer ge
opend.
Wolphaartsdijk. Door den postbode J.
Sandee alhier, is tegen 1 April a.s. eer
vol ontslag aangevraagd. 37 jaar lang
heeft hij de ingezetenen dezer gemeente
de correspondentie thuis bezorgd.
Sluis. Zondag is alhier de kerk-telefoon
in de Ned. Herv. Kerk in gebruik geno
men. Zij voldoet zeer goed aan dc ver
wachtingen en geeft aan 12 hardhoorenden
of dooven gelegenheid, om den predikant
te volgen. Het nieuwste op dit gebied
is, volgens den chef-monteur, alhier in
toepassing gebracht nl. de aansluiting aan
de kerk-telefoon door particulieren, pa
heer D. D. heeft de telefoon laten aan
leggen van uit de kerk naar zijn wo
ning en is zoodoende in staat mét 2
personen de preek te volgen. Volgens in
lichtingen kan hij ook hét orgel Kooren
spelen.
Grijpskerke. Naar wij vernemen hoopt
D. V. Woensdagavond in de Geref. kerk,
in 't belang der Zending op te treden,
Ds. H. Ph. Ingwetsen, missionair-predi-
kant van Poerworedjo, thans tjjdelrjk te
Baarn. Waar 't in 's sprekers voornemen
ligt mededeelingen te doen aangaande
zijn veelvuldigen en zoo omvattenden ar
beid, zullen zeker gaarne velen opkomen
om Ds. Ingwersen, die in onze kringen
geen onbekende is, hier over te hooren.
Biggekerke. Woensdagavond werd in de
consistorie der Herv. kerk alhier helt
eerste jaarfeest der Chr. Jongelingsver-
eeniging Spreuken 36a gevierd. Zeer
vele belangstellenden uit de gemeente
waren opgekomen om het feest bij te
wonen. Onder de aanwezigen bevonden
zich afgevaardigden van de zustervereni
gingen te Middelburg, Vlissingen en West-
Kapelle. Na een openingswoord van den
voorzitter, den predikant der gemeente,
wisselden samenspraken en voordrachten
elkander af, terwijl ook de secretaris, pen
ningmeester en bibliothhecaris hunne jaar-,
verslagen uitbrachten. Menig goed woord
werd gesproken en gehoord. Moge het
rijk gezegend worden, opdat steeds beter
gevoeld worde van welke groote betee
kenis het werk onder jonge menschen is.
De vereeniging gaat met nieuwen moed,
in Gods kracht, haar nieuw levensjaar
in. Het feest, dat was aangevangen om
7 uur, werd om 11 uur door den voor
zitter met dank aan God gesloten, en
allen keerden voldaan huiswaarts.
Souburg. In de Donderdag gehouden
raadsvergadering werd naar aanleiding
van een schrijven van Gedeputeerde Sta
ten besloten inzake de pensionneeriiig van
gemeenteambtenaren de inkoopsom van
alle ambtenaren voor rekening der ge-
meente te nemen en voor pensioenbijdra
gen op de ambtenaren te verhalen lA/j
pet. voor eigen en 21/2 pet voor weduwen-
en weezen-pensioen. Als onderwijzeres
aan de op te richten bewaarschool werd
uit 6 sollicitanten benoemd mej. Hom-
idius »t© Middelburg. Over een voorstel;
tot het venLeenen van subsidie aan de
gèitenfokvereeniging staakten de stemmen
en de beslissing werd lat eene volgende»
vergadering aangehouden.
Wij vestigen de aandacht op; de in
dit nummer voorkomende advertentie,
waaruit blijkt, dat ds. H. P. Ingwersen van
Poerworedjo in het belang der Zending
zal optreden in de Geref. Kerk, op Dins
dag 25 November. Dat ieder belangstel
lende kome hooren naar dezen in onze
omgeving zoo geliefden spreker, die zijne
mededeelingen zal doem van het Zendings
werk, dat hij uit eigen ervaring kent.
Groede Benoemd tot. notaris te dezer
plaatse, de heer A. Beumingh, candidaat
te Leusden.
Zierikzee. Benoemd tot rechter in da
arrondissements-rechtbank alhier, mr. H.
Cost Budde, advocaat en procureur te
Deventer.
Bij kon. besluit is pensioen ven
teend aan A. de Vlieger, kommies la
klasse 'S rijks belastingen, f 647A, Reytti
hout, sluisknecht, f 427} B. Bergervoet.
arbeider 's Rijks Waterstaat, f 343,
