a. s.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 40. 1913.
Zaterdag 15 November.
38e Jaargang.
HISTORISCH
Me.
in
rui,
ET
:rs
en5
Ingros,
CHRISTELIJK-
EERSTE BLAD.
IBQS,
raak",
ïl- en
irzen,
Staten-Generaal.
Binnenland.
Uit de Provincie.
nciersver-
OQdigt alle
n of niet
ten eener
Vergade-
vember,
in Café
el burg.
enscht.
iber e.k.
&E!
>1
3n.
Slijters.
r
RSs
Zeeland,
'koop
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. DHUII, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Dit nummer bestaat uit twee bladen
taris,
jMPERT.
Zangvereen.
(W.) roept
bijwoning
|worden op
ihr. School.
CSTUUR.
Ivonds voor
Jing „ONE-
|treden, de
js en zijn
brief'.
3ESTUUR
Jevei't fr.
(en onder
)e góed-
lamheid.
Delft, Mid-
straat.Ylis-
(kapelle, A.
TerNeuzen.
per pond.
- Goes.
Lijzimeel,
|en Groncl-
d.
en ronde
Iten, Cliina-
elen.
org.
33
>39
liddelburg.
niet
I wijtoch
Inroof en
van 2 tot
hhreven in
loekouders.
versboom-
lie leveren
Ij JACOB
de Wed.
|e.
KORTE.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10]cent.
Familieberichten van 110 regels f 1.iedere
regel meer 10 cent.
De 17e November de dag der her
stelling onzer nationale onafhankelijk
heid mag door het Nederlandsche volk
nimmer vergeten worden.
De 17e November blijft een datum van
liefelijke herinnering aajn herleving van
volksvrijheid en volkswelvaart, maar te
vens een datum van ernstige waarschu
wing om toch niet langer bij het ver-
kregene te blijven staan, maar op dien
grondslag voort' te bouwen tot vestiging
der ware vrijheid.
De beteekenis van dezen dag werd in
een werkje dat bovengenoemden titel
draagt, in 1863 dus bij de vijftig
jarige herdenking van de herwinning -onzer
vrijheid door Groen van Prinstereii
aldus weergegeven.
In 1803 werd eene getemperde Mo
narchie, werd althans zoodanig 'Grond
wettig gezag voor het Huis van Oranje
begeerd, als waardoor het, aan zichzel-
ven gelijk, ter doeltreffende bescherming
van de volksvrijheden in de mogelijkheid
zijn zou. En is het in 1863 te veel ge
zegd, wanneer men beweert dat dit zelf
standig koningschap gesloopt is? dat de
Kroon geen kroon meer, dat ze niet de
hoogste, maar een ondergeschikte, een
louter uitvoerende macht isdat
de Koning gerekend wordt geen eigenlijk'
veto te bezitten, maar, ook in de uit
oefening der hem toegekende rechten,
voor de Kamers of Kiezers te moeten
zwichten; dat de meerderheid der
Tweede Kamer regeert; dat ministrieele
dictatuur het eenige behoedmiddel le
vert tegen parlementaire anarchie; dat
de souvereiniteit van het Huis van Oranje,
gelijk ze in 1813 door Gijisbert 'Karei van
Hogendorp1 en zijne medestanders en de
Natie bedoeld werd, feitelijk niet meer
bestaat, en dat we den vaderlandschen
staatsvorm van 1813 hebben verruild te
gen eene soort (en eene zeer slechte soort)
van democratische republiek
In 1813 werd de F r a n s c h e vrijheid,
noch .als praktijk van 1795, noch als theo
rie van 1789 begeerd. Neen! de Neder
land s-c h e vrijheid, op bijbelschen en
historischen grondslag, de gewetensvrijb
heid vooral, gelijk ze, onder den Oranje-
standaard, ook naar Engeland overge
bracht, de wortel van alle vrijheden, ook
op staatsrechtelijk gebied is, en gelijk ze,
dacht men, in de negentiende eeuw, zon
der prijsgeving van het Christelijk begin
sel van den Staat, in recht voor allen
openbaai' zijn zou. En hoe is het met de
ontwikkeling onzer staatsrechtelijke vrijhe
den geweest? Hoe was het, sedert 1813,
hoe is het in 1863 met de gewetensvrijl-
heid in ons land? Is er inderdaad Vrij'-
heid van onderwijs? is er vrijheid van
de kerk t
In 1813 was er een echt-Nederlandsch
gejubel over de verbreking van het
Fransche juk; over de verlossing uit
N apoleontischen dwang. En in
1863? Is het niet alsof, met schrikba
rende gelijksoortigheid, sedert 1848, 'de
toestand van vóór 1813 herleeft? Weder
om het goochelspel eener vrijheid, die,
om regeeringloosheid te ontwijken, op wil
lekeur uitliep. Wederom een temmer der
anarchie, een keizerlijke dictator, wederom
een Napoleon, met dezelfde hoofdgedachte,
met een rijk van v r ij he i d en v r e d e
in het verschiet, met een streven naar
dit tweeërlei doel, langs den zonderlingen
omweg van willekeur eu krijg. En ook
weder de vorsten en volken van Europa
verbaasd, verdeeld, bedwelmd, gedwee. En
de Nedexiandsche regeering (ter opwek
king van eene bedriegelijke hoop bij' een
des te deerniswaardiger volk) met Rus
land hi de omgekeerde verhouding van
1813 geraakt en opgenomen in de sfeer
der Fransche politiek.
In 1813 was er godsdienstzin, was er af
keer van de Revolutie; van haar anti
christ e 1 ij k e hoofdgedachtede ver
loochening van de Souvereiniteit Gods.
Sedert 1813 daarentegen is Europa, is
ook Nederland, hjjkans onmiddellijk, we
der in het spoor der Revolutie geraakt.
In de laatste jaren, ook in "1863, is het
veldwinnend en in Staat, in Kerk, in
Academie bijkans overmachtig ongeloof
meer en meer op uitdrijving van het Chris
telijk beginsel bedacht.
Zoo schreef Groen van Prinsterer op
het halve-eeuwfeest onzer nationale be
vrijding.
Wij hebben thans het eeuwfeest van
ons hernieuwd nationaal bestaan mee
doorgemaakt.
Zou Groens klacht, ware Groen nog
heden in ons midden, niet even ernstig
luiden als toen.
Wel zou hij van de oppermacht van
Frankrijk en zijn tweeden Keizer zwij
gen immers die. Keizer is in 1870
machteloos neergeworpen en Frankrijk
heeft zich de rol van toongever in de
Europeesc.he staatkunde zien ontvallen.
Maar de beginselen der Fransche re
volutie hebben sedert dien tijd doorge
werkt als de ólievlek op het papier.
Nederland is sedert Groen zijn hittere
klacht slaakte, nog meer achteruit ge
gaan.
Frankrijk heeft als republiek, meer nog
dan ooit een zijner Keizers heeft aan
gedurfd, de vrijheid der kerk, der school
en der consciëntie belaagd en gefnuikt,
en de Fransche vrijheid heeft Nederland
verder dan ooit van de ware vrijheid
af gebracht.
En de rechten der Kroon zijn nog al
meer geknot. De poging van het voor
laatste Kabinet om deze rechten in de
Grondwet te herstellen zijn verijdeld door
een liberaal-socialistisch blok dat in Juni
van dat jaar door logen en vreesaanja-
ging de meerderheid der kiezers wist te
winnen voor de omverwerping van een
kabinet, dat de verhoudingen tusschen
Oranje en Nederland, tusschen Gezag en
Vrijheid wilde terugbrengen in het juiste
spoor
Meer dan eenmaal was de Kroon om
geven door dienaren die de revolutie ook
in hare minachting voor de Kroon open
lijk huldigden en propageerden.
De man van het „ornament", geen fun
dament was van 18941897 minister van
hinnenlandsche zaken; de man van het
„vliegwiel" is het thans.
Gode zij dank, er zijn lichtstralen in
dezen nacht! Er is een volkskern diei
weer vraagt naar de oude paden. In Kerk,
in School, in Academie zijn nog enkele
geleerden die de natie den rechten weg
wijzen. Over Nederland regeert nog eene
Koninginne die beeft voor Gods Woord,
die de eere van haar Huis, het dier
bare Huis van Oranje hooghoudt, en de
tradities barer Vaderen voortzet.
En wat alles zegt! de God Die
Oranje aan Nederland, en Neerland aan
Oranje klonk, leeft en zorgt nog, ter wille
van het overblijfsel dat naar de verkie
zing der genade is, voor het Nederland
sche volk en zijne Vorstinne.
Zij het nog lange!
Zondagsdienst.
Terecht wordt nog altijd geklaagd door
onze postmannen, dat de regeering nog
te weinig aan de Zondagsrust doet.
Op de vergadering te Arnhem, waar
de zaak van den vrijen Zaterdag ter
sprake kwam, hebben eenige hunner ge
zegd goed, maar geef ons eerst den vrijen
Zondag.
Nog altijd moeten de postmannen dienst
doen op Zondag voor een deel Christelijke
menschen, die best hun correspondenties
op een anderen dag konden ontvangen
en verzenden.
Zouden de Posterijen niet kunnen be
ginnen met den Zondagsarbeid te vermin
deren
Op 't platteland hebben zij geen kla
gen. Wanneer daar maar steeds meer
dere menschen aan de heeren brieven
gaarders schriftelijk komen opgeven, da#
zjj geen post op Zondag wenschen te
ontvangen, dan zal het daar wel gaan.
Maar in de steden, ook de kleinere,
kon het beter.
Wij hebben al voor jaren er op aan
gedrongen, dal de rollen moesten wor
den omgekeerd.
In plaats van op de enveloppe te stem
pelen: „Niet bestellen op Zondag", wan
neer men de post niet op Zondag be
steld wil hebben, moest men integendeel,
;wanneer men de post niet op Zondag
besteld wilde hebben, er niets op zetten.
En alleen, wanneer men de post wèl
op Zondag besteld wilde hebben er op
zetten: „Bestellen op Zondag" en dan
dubbel frankeeren; wie op een zoodauigen
brief niet zet „Bestellen op Zondag" en
hem gewoon frankeert, diens brief zou
men dan moeten ter zijde leggen tot
Maandag. En bovendien wat na 12 uur of
10 uur voormiddags aankomt, niet bestel
len, ook al is dat op de enveloppe ge
vraagd en met dubbel frankeerzegel aan:
gedrongen.
Bovenal herhalen wij ons verzoek aan
alle vrienden voor Zondagsrust en Zon
dagsheiliging: bezorg bij den brievengaar
der of den directeurvan het postkantoor
een schriftelijk verzoek om te mogen ver
schoond blijlven van postbestelling op
Zondag.
Zoo komen onze postmannen aan hun
vrijen Zondag.
Geestelijke hoogmoed.
In de Kamerzitting van Woensdag heeft
de liberale heer Van Deventer de kerste
ning der Mohammedanen afgekeurd, om
dat men staat tegenover „een wereld-
godsdienst, dien men moet eerbiedigen".
De vrijzinnigen zijn zoo humaan, wan
neer zij het hebben over paganisten en
mohammedanen, en andere fanatieke vij
anden van het Kruis van Christus; doch
zijn onuitputtelijk in het vinden van
scheldwoorden, wanneer zij het hebben
over de Christenen en hunne leer.
Een voorbeeld
Toen mr. v. Deventer (vrijz.-dem.) mo
hammedanisme en .Christendom gelijk stel
de, viel dr. Brummelkamp (antirov.) in:
j,maar ik stel ze niet gelijk". Waarop
Duys (soc.-dem.) weer tot Dr. Brummel
kamp zeide: „dat is uw sectarisme", en
mr. v. Raalte, de zoon uit het oude volk,
die de Hervormde Kerk moet bescher
men, hem toebeet: „geestelijke hoog
moed".
Natuurlijk is het ware Christendom, dat
steunt op Christus' Kruisverdienste, een
ergernis voor Joden en Renegaten. Zoo
kan 't dan ook niemand verwonderen, dat
v. Raalte zich stootte aan de verheffing-
van het door de Joden gehate Christen
dom; en Duys de achterstelling van Mo-
hammeds leer bij die van den Christus,
Dien hij als kind leerde aanbidden, secta
risme schold. Voor dezulken is het Chris
tendom een secte, of (een uiting van geeste
lijken hoogmoed. Want wat was het voor
een Farizeër in Jezus' dagen anders dan
geestelijke hoogmoed, dat hij zich de
Christus noemde, de Zone Gods
In de Kamer en in de Pers moet togen
dergelijke uitingen telkens weer gepro
testeerd worden; gelijk onze onvergete
lijke Keuchenius in zijn leven zoo ge
trouwelijk deed.
Rijksmiddelen.
Het overzicht van de opbrengst dei-
middelen is er weer.
Beginnen wij met te constateeren, dat
er over October 1913 ongeveer 3 ton
meer is ontvangen dan over de gelijk
namige maand van 1912.
Meer brachten o.a. op! de grondbe
lasting, de personeele belasting, de mijf-
nen, suikeraccijns, die op het gedistil
leerd, zout en geslacht, verder zegel- en
accijnsrechten, en posterijen en telegrafie.
Minderbedrijfs- en vermogensbelasting,
accijns op wijn, bier en azijn, registratie-
en hypotheekrechten, domeinen en loods
gelden.
De grondbelasting, de personeele be
lasting en het recht op de mijnen ste
gen de laatste jaren snel, de opbrengst
van de bedrijfs- en vermogensbelasting
werd minder.
Tweede Kamer.
Het interressantste uit 's heeren Bos
rede is wel de bespreking van de Indi
sche partij. Om tweeërlei reden. In de
eerste plaats om de opvallende toenade
ring en in de tweede plaats het moge
tegenstrijdig klinken om de leuke ma
nier, waarop Douwes Dekker cum suis in
het zonnetje gezet worden.
Toch gelooven we, dat het eerste het
meest ernstig bedoeld was. Als we zeg
gen, dat dr. Bos hét betoog van den
heer Vliegen over de Indische partij zie-er
sympathiek vindt, dan laat dit aan duide
lijkheid niets te wenschen en dan hécht
men aan scherts als deze geen waarde
meer: „Ik betreur niet, dat da drie hee
ren hierheen zijn gekomen in bet koude
jaargetijde. (Gelach). Zij hebben wel wat
koelte noodig! Te hopen is, dat zij hier
niet te veel worden opgeblazen. Zij zul
len wel ondervinden, dat de belangstel*
ling, zich uitende in applaus van hon
derden in vergaderingen, van voorbij-
gaanden aard ïs. En zij zullen hopelijk
hier overtuigd worden, dat onder de „100
boeren" ook mannen zijn, die Indië's zelf
standigheid willen, doch overtuigd zijn dat
dat daarmee een eeuw heengaat! Komen
zij tot die gedachte, daa komt ook de
tijd voor de regeering om grootmoedig
te zijn en een administratieven maatregel
niet te maken tot een duurzame straf."
Op boeiende wijze heeft dr. Bos! ver
der zijn gaJ. uitgespuwd over de politiek
Van dr. Kuyper en dr. Scheurer, dr.
de Visser1 en van Veen, van Vlijmen en
Bogaardt, kortom tegen ieder, die het van
den zomer niet eens. was met de niet
nader aan te duiden politieke praktijken
van links.
Doch meer boeiend dan overtuigend.
De heer Hugenhol'tz (s-.d.a.p.) heeft en
kele oogenblikken bij de Chineezen ver
wijld en heeft er zich vrienden gemaakt.
Vang geen vliegen met' azijh, waar
schuwde deze afgevaardigde. Wij moeten
China aan ons door vriendschap1 verbin
den. Wij kunnen thans- de 600.000 Chi
neezen voor ons gezag winn-en, en wij
bereiken daarmee meer dan met' 9 dread
noughts-.
In een aardig speechje trad de Vrij-
liberale afgevaardigde van VollenhoV-en in
herhalingen.
Wat zou men na zoovele linksche
sprekers nog durven verwachten van de
maidenspeech van dezen afgevaardigde,
door de hulp van liberale en socialistische
propagandisten van Rotterdam IV op het
Binnenhof verzeild geraakt'.
't Was goed, dat rechts- zich na al den
poespas ook weer eens joeren kon. De
heer Ankerman heeft nog! enkele- mooi©
punten naar voren kunnen brengen, al
moest zijn rede onder doen voor die van
zijn broeder van Veen, over wien-si betoog
de liberalen nog niet uitgepraat zijn.
,,'t Was in zijn soort 'n goede speech, zegt
de liberale „N. R-. C." „De groote lijnen
werden niet uit het oog verloren, de reso
lute aanval versnipperde zich niet tot een
menigte gelijkvloersche kibbelpartijtj-es.''
Na deze schitterende oratie, die al- wat
links is bedremmeld in een hoeksk-e- ziette,
was 't voor den heer Ankerman een moei
lijke taak, om herhalingen te vermijden.
Toch kon men nog; verdienstelijke op*
mei'kingen hooren. Over de kerstenings-
politiek het volgendex
Het is niet uitgesloten, dat de rechter
zijde weer aan het bewind komt en e-en
man als Jdenburg in Indië op- den troon
plaatst. De macht der concentratie is niet
zoo groot, dat zijl plotseling' in Indië door
gewerkte beginselen onmogelijk kan ma
ken. Wel staat vast, dat door den invloed
der liberale politici in Indië de revoiu*
tionnair© Indische Partij is tot stand ge*
komen.
Aan het vorige kabinet is verweten,
dat het onder den invloed is1 geraakt van
dr. Kuyper. De linkerzijde heeft altijd dr.
Kuyper noodig om 'haar wapens te scher
pen. Van links is beweerd, dat afzetting
van den gouverneur-generaal, zou liggen
ih de Kuyperiaansche lijn. Doch dr. Kuy
per benoemde dr. Lely, een man van on
verdacht liberale beginselen, tot gouver
neur van Suriname en "handhaafde zon
der dat er een woord óver viel, generaal
Rooseboom als gouverneur-generaal'.
De houding van links- tegenover de z!e-n-
ding, die op sommige oogenblikken nog
zooveel linksche vrienden schijnt fei héb
ben, is door dhr. Ankerman terecht em!
'stig 'gewraakt.
Er was een com munis- o pinl odat de
zending een zegen was-. "Van dit' stand*
punt is: men afgeweken bij! de verkil
zingen, toén men een kunstmatige actie
tegen de zending noodig had. Reedsl onder
generaal Rooseboom verscheen er een dn-
cutaire, dat het verdachtmaking is en voed
sel1 geeft aan verkeerde voorstellingen, in
dien een controleerend ambtenaar aan
Mohammedaansc-he ouders- vraagt, of hun
kunderen met hun toestemming' de zen
dingsschool' bezoeken.
In de houding van de zending- is niets
veranderd.
Jammer, dat de heer Ankerman e-en
informaliteit pleegde met om half vier
aan den voorzitter te Vragen zijn rede
te mogen afbreken. De rechterzijde mocht
dit verzoek natuurlijk niet ondersteunen,
zoodat er niets van kwam,
T© 4.25 wel'.
Maandag sttaat ons een Ministerieel©!
redevoering te wachten.
Met verklaringen en bekentenissen?
Socialistisch
Verkiezingsgebed.
Dat de sociaal-democraten, voor een
deel, want onder hen zijn vele godsdienst-
loozen, toch ook religieuse aspiraties heb
ben, en van hun „God" zich afhanke
lijk gevoelen, blijkt o. a. uit het feit, dat
blijkens bericht in de S. D. P. „Tribune"
Zondag „in de socialistische godsdienst
oefening in Odeon te Amsterdam voor
de verkiezing van Oudegeest gebeden is".
Hebben ook zij) indertijd niet op de
rechterzijde afgegeven, omdat zijl voor de
verkiezingen bad.
De her stem min gin III.
Een geestig aJxrnné zendt aan de „Tel.",
naar aanleiding der herstemming in III,
de volgende aardigheid:
Motto Otto.
O
Troelstra
Troost
Oudegeest
Provinciale Staten van Zeeland.
Na j a a r s,z-i t ting.
(Slot.)
Bij de behandeling van de Jaar
wedden van het personeel der stoom
bootdiensten stelde de heer De Veer
een motie voor, waarin Ged. Staten wor
den uitgenoodigd het daarheen te bren
gen, da-t al de diensten onder een 'direc
teur zullen komen.
De heer Dieleman bepleitte meer een
heid in de jaarwedden bi] de verschillende
diensten en zeker voor wat betreft het
stelsel van vergoeding voor Meeding, kost
en pensioen.
De heer Dieleman gaf ook in overwe
ging den assistent-conducteur Van Dijk
aan te stellen tot conducteur.
De heer Van Rompu namens Ged. Sta
ten het woord voerende, zeide dat de
aanstelling van een hoofd-machinist in
het belang van den dienst is, wat hij
nader uiteenzette. Wat de dienst op de
0-ostei'schelde betreft wees hij er op; dat
de .directeur van dien dienst in elk [op
zicht directeur is, alleen de directeur van
de Westerschelde heeft het oppertoezicht
over schip en machines. Het amendement-
De Veer ontraadde hij ten zeerste als
niet in het belang van den dienst.
