NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
tfo. Mh
1913.
Dinsdag 4 November.
3§e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
De erfgenaam ran Doreland.
G. VETTE.
VERSCHIÏNT ZESMAAL PER WEEK
F. P. D.HUIf, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers0.&5;
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN i-E COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 110 regels f 1.iedere
regel meer 10 cent.
R9LLAND-BATH.
Kiezers voor den gemeenteraadStemt
Vrijdag als één man op den heer
Zou 't „af" raken.
Wanneer wijl evenredige vertegenwoor
diging krijgen, hebben de partijen elkaar
bij de stembus niet meer noodig.
Dan gaat ieder zijn eigen weg.
Maar zóóver zijn wijl nog niet.
Er is nog geen evenredige vertegen
woordiging. Bovendien, wanneer zij ko
men gaat, dan moeten de partijen toch
eerst nog eens hartelijk, en nog meer
verknocht dan ooit den gemeenschappe-
lijken tegenstander de concentratie
te lijf.
Immers indien de Kamer besluit, dat
er Grondwetsherziening zal komen, dan
spreekt zij over ziehzelve het doodvon
nis uit, en dan komen de kiezers weer
aan het woord, om een nieuwe Kamer
te kiezen.
En in die nieuwe Kamer nu zal het
aankomen op een zoo groot mogelijke
rechtsche meerderheid, liefst van 67 te
gen 33. En hoe zou men die "kunnen
verkrijgen, wanneer de drie rechtsche jp&r-
tijen het niet hartgrondig eens waren!
Maar is eenmaal de evenredige verte-
genwoordige ingevoerd, dan is iedere partij
op eigen kracht aangewezen; en krijgt
eik een aantal leden naar verhouding van
dat der "kiezers die op haar candidaten
gestemd hebben.
Zóó ver is het evenwel nog lang niet.
Gelijk de bruid zeihet is nog Ver
van lachen.
w w
Revolutie.
Te Amsterdam wordt de polsslag ge
voeld van den klassenstrijd en liet re
volutionaire „teven" der sociaal-democra
tie.
AVij werden er reeds meermalen aan
herinnerd. Ook nu weer bij de behande
ling van de gemeentebegrooling voor 1914
in den gemeenteraad.
Bij den post: kosten voor belooningen
en eereblijkon bracht een sociaal-demo>-
craat Kleerekoper de plaat ter
sprake die op de scholen was uitge
reikt ter herdenking van de onafhanke
lijkheidsfeesten. Hij noemde die uitrei
king een krenking van de gevoelens der
sociaal-democraten „in wie een revolu
tionair besef leeft".
Terecht nam professor Fabius een
antirevolutionair; waarom zwegen hier
weer laffelijk de liberalen en vrijzinnig-
democraten? het voor de openbare
school op, wier karakter geen voeding
van „revolutionair besef" toelaat.
En terecht klaagde een vrij'-liberale
Feuilleton.
16)
Alice stond wederom alleen op de we
reld, Als een verstootene keerde zij in
hare woning weder. Maar ook als eene
geloovige versterkt in het geloof dat zij
naar Gods voornemen geroepen was, en
derhalve alle ding, hoe schijnbaar kwaad
ook, haar zou wedewerken ten goede.
benige weken later ontving ook ik mijn
ontslag, onder dankbetuiging voor de vele
bewezen goede diensten.
De Lord reisde af naar Londen; en ik
keerde weer naar mijn dorp en tot mijn
werkkring terug. Twee jaren was ik weg
geweest. Ik was verblijd dat ik in vrede
weerkeeren mocht, en mijn eerste gang
mocht zijn naar mijne vriendin en haar
zoontje. lederen morgen wanneer ik van
hei bezoek aan mijn patiënten terugkeer
de, liep ik even bij hen aan om naar
den welstand van mevrouw te vernemen,
cn haar, zoo noodig, woorden van troost'
toe te spreken.
De vrouw nam toe in geloofskracht en
Schriftkennis, en had in gemeenschap met
collega den onderwijsman uit de libe
rale partij den heer tki Hertog aan, dat
hij niet tegen de woorden van den heer
Kleerekoper protesteerde.
Maar is zwijgen niet een gewoonte
geworden in die kringen, wanneer een
vrijzinnig-democraat hen of hun partij of
hun openbare school aanvalt of in dis-
crediet brengt.
Vindt men aan die zijde niet de kwade
honden, die de mannen van rechts op' het
minste gerucht aanbassen, doch kruipend
de hand komen likken van den socia
list die hen striemt met zijn zweep
Het Voorloopig Verslag.
C oncen t ra ti e en coalitie.
Van verschillende zijden werd de tot
standkoming der vrijizinnige concentratie,
welke als eene opleving der oude libe
rale partijen werd beschouwd als een,
punt van beteekenis in den verkiezings
strijd aangemerkt. Anderen achtten van
veel grooter belang den geweldigen aan
was der sociaal-democratische stemmen.
Volgens sommigen is de grondslag der
coalitie minder gelegen in de gemeenschap
van Christelijk beginsel, dan in den ge-
meenschappelijken strijd op schoolgebied,
die het optreden der rechtsche partijen
in zoodanige male beheerscht, dat dit
de coalitie volkomen rechtvaardigt. Deze
leden achtten het mogelijk, dat de school-
quaestie opgelost worde en daarmede aan
de coalitie haar reden van bestaan zou
ontvallen.
Volgens velen zou, ook na een com
promis ter beëindiging van den school
strijd hetgeen nooit een volkomen vrede
zou kunnen brengen de gemeenschap
pelijke, op het geloof berustende levens
beschouwing de Christelijke partijen bij
eenhouden en hoogstens 'tijdelijke samen
werking met van anderen grondslag uit
gaande richtingen mogelijk zijn. Deze ge-
dachtenwisseling leidde tot een nadere
bespreking der vraag, welke partijforma
tie voor de bestaande in de plaats zou
kunnen komen.
De Kabinetscrisis.
Het debat omtrent den loop der crisis,
welke uit den uitslag der verkiezingen
voortvloeide, betrof drie punten: le. de
aan dr. Bos verstrekte opdracht tot vor
ming van een ministerie en de door hem
met de sociaal-democratische partij ge
voerde onderhandelingen2e. de weigering
der concentratie om zonder medewerking
der socialisten een ministerie te vormen
3e. het optreden van het nieuwe ministe
rie.
Over het algemeen was men van mee
ning, dat de opdracht tot vorming van
een Ministerie uit de geheele linkerzijde
en het daaruit voortvloeiende aanbod van
portefeuilles aan de S. D. A. P. in over
haal- Heiland zeer heerlijke ervaringen.
Haar zoontje groeide voorspoedig op.' Hij
werd wat men in het dagelijksch teven
noemt een mooi kind, naar 't lichaam;
dóch, helaas! onze pogingen om zijn
sluimerenden geest tot ontwaking te bren
gen, mislukten. Gelukkig behielden wij
de hoop op God, die wonderen doet en
een Hoorder des gebeds is.
En zie hier nu de wondere wegen Gods,
Alice zag wel met leedwezen, dat zij
niet opschoot met den jongen; doch hoe
meer zij teleurgesteld werd, hoe vaster
zij zich klemmen leerde aan haar Heere.
Zij had op 't laatst geen verlangens meer
voor hem wat dit aardsche leven aan
gaat. Doch te vuriger werd haar bede
„Heere, open zijne oogen, opdat hij de
wonderen Uwer genade moge verstaan en
zich leere toeëigenen, want hoe zg.1 hij
zich aan U lfeeren geven, wanneer hij
niets verstaat van den weg der verlossing,
die hem wordt voorgesteld!"
En sedert die ure was het haar stre
ven met haar kind alleen maar van den
weg der zaligheid te spreken. Zij wilde
hem de teksten, die zij hem voorzei, 'laten
nazeggen, doch hij bracht het nooit verder
dan tot het nazeggen van enkele woorden.
Zij wilde hem bidden leeren, en legde
daartoe telkens zijne handen in elkander,
doch het kind zweeg bij dit alles, en
eenstemming was met de beginselen van
het parlementaire stelsel. Scherp werd
echter de weigering van het gedane aan
bod afgekeurd.
De IS. D. A. P. en de crisis.
Intusschen meende men, dat het vooral
na de beslissing van het Zwolsche congres
bij volgende verkiezingen voor de vrijzin
nigen noodig zal zijn vooraf na te gaan,
wat men aan deze partij heeft. Men be
toogde verder, dat de sociaal-democraten
door hunne weigering hebben gespeeld
inde kaart der rechterzijde. Op deze
wijze zal op1 den duur alleen de® coalitie
in staat zijn een parlementair ministerie
te Vormen.
Van sociaal-democratische zijde werd in
verband met het voorgaande aangevoerd,
dat van deze zijde tijdens de verkiezingen
steeds allo mogelijkheid van deelneming
aan de regeering is afgewezen; dat juist
daaruit de vrijzinnigen hunne scherpste
wapenen tegen de sociaal-democratie heb
ben gesmeed; dat dus ieder de weigering
heeft kunnen voorzien.
Intusschen gaf men gereedelijk toe, dat
nai fdjc incidenteele beslissing van het
Zwolsche congres het vraagstuk der deel
neming aan dergelijke Ministeries meer
in het algemeen door de sociaal-democra
tische partij ter hand genomen zal moe
ten worden. Betwijfelct-iuag echter wor
den, of een aanbod van portefeuilles her
haald zal worden, indien hel aantal so
cialistische zetels van 16 tot bijvoorbeeld
32 zal zij,n gestegen, tenzij zulk een aan
bod zou geschieden als speculatie op eene
weigering. Hoe dit zij, eene bevredigende
oplossing van het vraagstuk' zal moeilijk
zijn te vinden, wanneer de burgerlijke
partijen niet afzien van het streven, dat
ditmaal bij haar voorzat, om der so
ciaal-democratie eene grooter verantwoor
delijkheid op te leggen dan deze kan op
zich nemen.
Na. de weigering der sociaal-democraten
tot deelneming aan een ministerie, is in
eene vergadering van de vrijzinnige 'Ka
merleden besloten, de vorming van een
ministerie uit de vrijzinnige groepen niet
te bevorderen. Berichten in de dagbladen
hadden sommigen eenige reden gegeven
tot het vermoeden, dat deze beslissing
genomen is ingevolge eene Koninklijke op
dracht. Men zou van de regeering gaarne
vernémen, of dit vermoeden gegrond is.
Vele leden waren van oordeel, dat de
concentratie, door zic,h niet tot vorming
van een ministerie bereid te verklaren,
zich aan dezelfde fout heeft schuldig ge
maakt als de sociaal-democraten, zonder
zich als dezen te kunnen beroepen op
de verzachtende omstandigheden, voort
vloeiende uit haar partij-karakter.
Voorts werd gevraagd, of uit de houding
der concentratie is af te leiden, dat zij
ook in den vervolge alleen in gemeen
schap met de socialisten als regeering
zal willen optreden.
keek slechts onnoozel voor zich. Zij ver
telde hem van zijn vader, en hoe deze
gestorven was, zij hoopte daardoor -een
traan aan zijn oog te ontlokken, of zijn
gemoed te openen voor de indrukken van
dit verhaaldoch het kind viel in slaap
onder het verhaal, terwijl hare heete ha
nen zijn hoofdhaar bevochtigden.
O, hoe gaarne zou zij een traan gezien
hebben in dit oog. Wel is het iets droefs,
en als vrucht der zonde iets algemeens
dat een pasgeborene schreiend de wereld
intreedt. Maar toch ook dat schreien is
een bewijs van bewustheid, van een loven
'van den geheelen mensch naar geest en
ziel en lichaam. En bij het schreien van
haar kleine bidt de moeder, dat zoo ook
eenmaal haar kind lachen mag wanneer
hij deze wereld verlaat.
Het is zooals Jean Paul in een van
zijn heerlijke kniedichten bidt, hetwelk
door Laurillard aldus vertolkt werd:
Ja, weenend en droef treedt ge o mensch
(in dit leven,
Terwijl men u lachend het wiegekleed
(spreidt
Mocht zoo eens een glimlach uw adem
(omzweven,
Terwijl die u mint bij uw doodssponde
(schreit I
Het nieuwe Kabinet.
Door medestanders van het vorige mi
nisterie werd aangevoerd, dat, al moge
de aan mr. Cort van der Linden ver
strekte opdracht, met het daaruit voort
gevloeide gevolg, èen einde hebben ge
maakt aan den moeilijken toestand, waar
toe de weigering der linkerzijde tot aan
vaarding der regeeringstaak leidde, het
optreden van het ministerie niet te rij
men is met goede parlementaire gebrui
ken. Het is aangeduid als een extra-parle
mentair ministerie. Men begreep deze uit
drukking niet.
Eenigen waren van oordeel, dat het op
treden van dit ministerie niet zal leiden
tot democratische ontwikkeling onzer
staatsinstellingen. -■
Verder had de benoeming van den mi
nister van Landbouw groote verwondering
gewekt. De heer Treub heeft zich niet
beschikbaar gesteld als lid der Kamer,
omdat hij zich met de plannen van de
concentratie betreffende de staatspensio-
neering niet kón vereenigen. 'Wie voor
speld zou hebuen dat hij deel zou gaan
uitmaken van een Kabinet, dat, zij het in
niet al te duidelijke termen, de staats-
pensioneering in zijn program opneemt,
zotr bij niemand geloof hebben gevonden.
V r a gen.
Alen stelde verder de volgende vragen:
le. Zal het ministerie voorstellen doen
om de toeneming der macht van Rome,
waarover tijdens de verkiezingen zoo luide
geklaagd werd, tegen te gaan?
Zulke uitzonderingsmaatregelen worden
ingediend om de vrijheid en den voor
uitgang der Roomsch-Katholiek'en te stui
ten?
2e. Is bet Kabinet voornemens het ver-
leenen van eene speciale bescherming aan
de Hervormde kerk, bijvoorbeeld door ver
hooging van bijdragen uit 's lands k'as
te bevorderen?
3e. Welke meening is het Ministerie
toegedaan omtrent de vraag of bijl benoe
mingen op de godsdienstige gezindheid
der candidaten zal worden gelet?
4e. Zal het Kabinet in militaire aange
legenheid de lijn volgen, door minister
Colijn aangegeven en rekent het ten dezen
op den Meun der rechterzijde? Rekent
het ministerie ten dezen ook' op den steun
der geheele linkerzijde?!
,5e. Is het waai-, daf als Minister van
Koloniën is aangezocht een buiten het
parlement staand persoon, wiens richting
zeer verschilt van die van den benoem
den minister? Zoo ja, welke is de re
den va,n deze afwijking van den eersten
opzet?
6e. Heeft cle heer Cort van der Lin
den omtrent de aanvaarding en de ver
vulling van zijne opdracht overleg' ge
pleegd met de voormannen der concen
tratie
Hoe onnatuurlijk, tengevolge van de
zonde, tranen ook zijn, zij zijn voor den
gevallen mensch natuurlijk, en vöOT de
ouders zijn zij een heerlijk teeken van
gezondheid van geest in hun pasgeborene,
wanneer hij schreit.
Dit kind had nog nooit een traan ge
laten; een glimlach had nog nooit zijn
gelaat uit den plooi gebracht.
Verstaat gij, dat deze moeder bad om
een traan m 't oog van haar kind te
mogen zien
Het was of het kind den ganschen
dag met open oogen liep te slapen. Of
hij leefde in een toestand van levend
dood-zijn. Hij ging steeds met zachten
tred, keek nooit om, noch links, of rechts,
duchtte nooit gevaar, kende nimmer ver
veling, ongeduld of drift. Het eenige wat
ons nog hoop gaf op verbetering in zijn
toestand was zijne bijzondere aanhanke
lijkheid voor zijn moeder.
Het liefst was hij dicht bij haar, 'kuste
of streelde haar somwijlen uit zichzelf,
en herkende haar steeds terstond aan
haar stem.
Wanneer ik met hem wahdelen ging,
en hij was een poosje weg dan werd hij
onrustig, alsof hij gevoelde, dat hij iets
miste. Kwamen wij weer thuis en zag
het zijn moeder weer, dan was de angst
weer over.
Andèrzrjds werd aangevoerd, dat het
niet een Concentratie-Kabinet is, gelijk wel
blijkt uit de opneming van den heer Treub.
Men achtte liet echter een bewijs van
staatsmanswijsheid van dezen minister,
dat hij heeft ingezien, welke de ern
stige wenschen van het volk' zijn en dat
hij door het doen eener concessie zich
daarnaar gevoegd heeft.
1 Art. 369, Invaliditeitswet.
Blijkbaar wil de minister uitvoering ge
ven aan het amendement-Borgesius c.s.,
op art. 369 der Invaliditeitswet, waar
voor hij trouwens ook gestemd heeft,
hetwelk ,nog niet hetzelfde is als de
staatspensioneering, waar hij zich bij de
behandeling der Invaliditeitswet tegen
heeft verklaard. Overigens achtte men het
onredelijk, mr. Treub te binden aan vroe-.
gere door hem in de Kamer geclane uitin
gen en is met betrekking tot de toe
kenning van ouderdomsrenten zonder pre
miebetaling in aanmerking te nemen, dat
de toestand belangrijk gewijzigd is door
de omstandigheid, dat art. 369 der In-:
validileitswet, hetwelk eene regeling be
vat waartegen de heer Treub ernstig be
zwaar had, nog in den loop van dit jaar
zal in "werking treden.
Naar aanleiding van de opmerkingen
over de beweerde afhankelijkheid van het
ministerie tegenover de sociaal-democra
ten, werd verder aangevoerd, dat cle po
sitie anders had kunnen zijn, indien niet
de rechterzijde door het bij de herstem
mingen gegeven onthoudingsadvies den
aanwas der socialistische Kamerzetels zoo
zeer had bevorderd.
De Troonrede.
De Troonrede had sommigen niet vol
daan, omdat zij haar hun inzien geen
voldoende licht geeft, omtrent de poli
tiek, welke het ministerie denkt te vol
gen. Anderen prezen den toon en den
soberen opzet der rede en zagen daarin
een streven naar samenwerking met 'de
gematigden van alle richtingen. Alen wees
hierbij ook op de op; het onderwijs ge
wijde paragraaf. Ook onder deze leden
waren er echter, die de richting van het
te volgen regeeringsbeleid niet duidelijk)
aangegeven achtten.
Een derde groep van leden was van
meening, dat de Troonrede een duidelijk]
beeld geeft va,n het regeeringsprogram,
in zoover dit geschieden kan in een stuk,
waarin niet in bijzonderheden kan worden
getreden en enkel groote lij'nen kunnen
worden aangegeven.
Ten aanzien van de paragraaf omtrent
de Grondwetsherziening, werd gevraagd,
of de bedoeling is, dat die herziening
zich uitsluitend zal bepalen tot het kies-
rechtvraagstuifc. Velen achtten dit ondenk
baar en onderstelden, dat het kabinet ook
een voorstel tot wijziging van art. 192
zal doen.
En wanneer hij haar dan weer kuste,
dan troostte haar dit. Dan waren dit
flauwe lichtstralen in haar leven. Dan
zeide zij wel eensworden mijne woorden
niet begrepen, hij begrijpt toch mijn lief
kozingen. Dan nam zij het hoofd van
haar kind tusschen beide handen en kuste
hem lang en' vurig op het voorhoofd,
alsof zij door hare liefde aan die spra-
kelooze, ijskoude ziel het leven meende
te kunnen inblazen.
Hoe innig klonk dan liaar smeekgebed
tot den Heere om, gelijk zij het eigenaar
dig uitdrukte, een ziel voor haar kind!
Van tijd tot tijd nam zij hem .mede in
cle hutten der armen, als om hem te
leeren liefde te bewijzen aan de ellen-
digen en zegen te brengen in hunne wo
ningen. De armen in het dorp en in
den omtrek hadden den schoonen knaap
lief, die altijd zoo dicht naast zijn moeder
liep en met bescheiden stilzwijgen ge
tuige was van cle vreugde die cleze in
hunne woningen kwam bereiden.
Het liefst zag Alice haar zoon in ziju
slaap. Dan was hij als alle andere kinde
ren en clan vergat zij haar ellende en
genoot zij met volle teugen haar moeder
weelde op het gezicht van den gezonden,
blozenden knaap.
(Wordt vervolgd.)
