jazijn
[jassen
assen,
kers.
m
ijen.
riool.
Souburg.
NIEUWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
aking.
ISo. 38.
1913.
Zaterdag 1 November.
38e Jaargang.
CHRISTELIJK-
f, welke
D'HUIJ
EERSTE BLAD.
GOES,
HIPPUS"
il
.nkhuizen,
f 0,40."
boek f 0.75,
1.25.
ddelburg.
ovember,
[RUIJTER,
rd jaar."
November
TE Co.
verschijnt zesmaal per week
F. P. d HUIJ, te Middelburg.
prijs der advertentiën
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Buitenland.
ember a. s.
Binnenland.
Uit de Provincie.
s
weer.
n mijne eigen-
U zult tevre-
,r. Middelburg.
iteld
aaien kalender
iremie is
agsscholen zeer
Deze Kalenders
verd op onder
van 't bestuur
jiljetten worden
itgeefster gratis
ref. Tractaat-
,Filippus" i
te Oostkapelle
de Geref. Kerk
w. Heer
rerp
ddaar zal bij die
>ren zingen.
[ET BESTUUR.
er Vereen, tot
sterfte en onge-
alclieren" maakt
die met den
scht te worden
hiervan opgave
Ier Vereeniging,
WAAS te Veere.
Middelburg. Q
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25]
Enkele nummers0.05]
UITGAVE DER FIRMA'S
oosterbaan le cointre, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer lOjcent.
Familieberichten van 110 regels f 1.iedere
regel meer 10 cent.
Engeland.
In de „Memorial Hall" te Londen is
Dinsdagavond een indrukwekkende pro
testmeeting gehouden tegen het Beilis-
proces en de beschuldiging van ritueelen
moord.
Het merkwaardigste van de bijeenkomst
was wel dit, dat ze op touw was ge
zet door den Engelschen Zionistenbond,
terwijl de sprekers voornamelijk niet-
Joodsche rechtsgeleerden en geestelijken
waren. De hoogstgeplaatsten in den lande
hadden zich vereenigd om uiting te ge
ven aan die rechtmatige verontwaardiging
van heel het volk over zoo schandelijk
onrecht. Ook waren tallooze sympathie
betuigingen ingekomen van staatslieden,
juristen, professoren, e.d. uit alle deelen
van het Vereenigde Koninkrijk.
Door verschillende sprekers werd ge
wézen op het onzinnige van de legende,
als zouden de Israëlieten voor godsdiens
tige plechtigheden bloed noodig hebben.
Professor Dicey, een bekend historicus,
vergeleek dit bijgeloof met de heksei>
vrees der middeleeuwen, die ook nu nog
in de onwetende kringen der plattelands
bevolking _in sommige staten gevonden
wordt.
Op gelijke wijze sprak Cave, een rechts
geleerde van groote vermaardheid; hij
toonde aan hoe heel dit proces, van den
aanvang af een doorloopende comedie is
geweest van de justitie, die nu eenmaal
een slachtoffer wil hebben, en het anti
semitisme wil aanwakkeren.
Een priester betoogde de onschuld van
het Jodendom aan het ten laste gelegde
en .citeerde de uitspraken van de kerk
vaders uit vroeger en later tijd, die de
beschuldiging van ritueelen moord een
puur verzinsel hadden genoemd.
Nog werd het woord gevoerd door of
ficieren van het Heilsleger en door ette
lijke Parlementsleden. Tenslotte werd oen
motie aangenomen, waarin de zedelijke
steun van de geheele beschaafde wereld
wordt ingeroepen ter bescherming van het
Joodsche volk in Rusland.
Albanië.
De Weensche bladen houden er zich
van overtuigd, dat de troonsbeklimming
van den prins Von Wied maar een kwes
tie van enkele weken meer is.
De eenige zwarigheid, die nog te over
winnen valt, is de inwilliging door de
Mogendheden van de voorwaarden, die
de toekomstige vorst van Albanië stelt.
Het is waarlijk wel te begrijpen, dat de
prins het geval wat zakelijk opneemt,
en ook, in ruil voor de „bedrijfsrisico"
die elk vorst in onzen tijd van dyna-
mietbommen draagt, vooral in een zoo
ongeordenden staat als bet Albaneesche
vorstendom nog is, van zijn kant de ver
vulling van eenige condities verlangt.
In de eerste plaats heeft hij den wensch
te kennen gegeven, dat het Albaneesche
gebied van vreemde troepen zal worden
gezuiverd. Zooals men weet, heeft, ten
gevolge van Oostenrijk's ultimatum, deze
ontruiming reeds plaats gehad, voor zoo
ver het de Servische troepen betreft. Even
eens moet de Oostenrijksche regeering
reeds hare toestemming hebben gegeven
tot inwilliging van 's prinsen rechtmatig
verlangen, om ten spoedigste de gren
zen van het vorstendom nauwkeurig ge
regeld. te zien. Tenslotte heeft Wilhelm
zu Wied, wiens inkomen niet bovenmate
groot is, er o,p aangedrongen, dat voor
den nieuwen Albaneeschen vorst een jaar-
lijksch inkomen wordt gewaarborgd, waar
van hij overeenkomstig zijn „stand" leven
kan. Deze inkomsten moeten dan z.i. ge
vonden worden uit de opbrengst der
kroondomeinen, die in allerijl dienen te
worden gesticht.
De regeling van deze verschillende
kwesties zal, naar de buitenlandsche
pers verzekert, niet lang op zich laten
wachten, aangezien alle mogendheden, die
bij deze zaak betrokken zijn, hartelijk ver
langen naar een spoedige oplossing van
de Albaneesche kwestie.
Loopt het nu inderdaad van een lei
en dakje, zooalis gehoopt wordt, dan zal
daarmede een gewichtige stap zijn gedaan
in de richting van de vestiging van orde
en gezag in dit woelige gebied. En
daarmede kan Europa, dat groot belang
heeft bij het orde-herstel in alle dee
len van den Balkan worden gelukge-
wenscht.
Mr. J. P. Adolf Vereeniging,
Wij vestigen gaarne de aandacht op,
de annonce van bovenstaande vereeni
ging.
De „Mr. Jan Pieter Adolf Vereeniging"
is gevestigd te Arnhem en stelt zich ten
doel meerderjarigen, die door armoede,
drankzucht, misdaad of overtreding schip
breuk leden in 't maatschappelijk leven,
door Christelijke leiding en vruchtdragen-
den arbeid wederom tot werk- en levens
krachtige leden der samenleving te vor
men. Dit doel tracht zij "te bereiken door
het openen van toevluchtsoorden voor
nooddruftigen, zwervers, drankzuchtigen
en geheel of gedeeltelijk ontslagen gevan
genen. Bij haar Christelijke leiding grondt
de Vereeniging zich op den Bijbel als Gods
Woord.
De regeering steunt haar arbeid, doch
er is nog meer noodig voor inlichting,
gronden ter ontginning, enz. De gegoede
Zeeuwen kunnen hier een dankbaar ge
bruik van hun geld» maken.
Leger bezuiniging.
De staatscommissie voor de legerbe-
zuiniging zal Maandag hare bezoeken in
verschillende garnizoenen des lands voort
zetten, ditmaal om na te gaan den staat
van bruikbaarheid van kleeding, bewape
ning en legergoed.
Een gemeentebelang?
Men meldt aan de „Rtd."
De gemeenteraad van Zuidbroek (Gron.)
besloot op verzoek van de afd. der S.
D. A. P. deze gratis als vergaderlokaal
beschikbaar te stelleneen lokaal
der neutrale openbare school. Vermoede
lijk zal idit om andere redenen zijn ge
schied dan ter erkenning van de verdiens
ten van aanvraagster ten opzichte van de
versterking van het Overheidsgezag.
Neutrale o n d e r w ij z e r s
De gemeenteraad van Ambt-Hardenberg1
heeft met algemeene stemmen voor ken
nisgeving aangenomen het verzoek van
den heer H. Meertens, om terug te ko
men op het besluit, waarbij hem ontslag
is verleend als onderwijzer te Klooster-
gaar, omdat hij geweigerd had, de kin
deren nationale liederen ie leeren. De
heer M. betuigde zijn spijt over het ge
beurde. Er Avas een verzoek van 59 inge
zetenen ingekomen ter ondersteuning van
zijn Arerzoek.
De Nat. C h r. Officieren-
Vereeniging houdt in November te Utrecht
haar jaarvergadering. Mr. dr. J. S. Bar
bus zal dan spreken over: Beroeps- of
Verlofskaders in verband met het ethisch
belang.
Keukenwagens.
Aan de bereden wapens en aan de
troepen-onderdeelen van 150 man zullen
keukenwagens worden verstrekt van veel
lichter model en kleinere afmeting dan
die, welke thans aan de infanterie-conv
pagnieën zijn uitgereikt.
Op deze lichtere keukenwagens zal ten
behoeve van 'de offciieren ook' geen vol
ledige z.g. officierscantine worden mede
gevoerd, doch slechts het hoog noodige
aantal borden, lepels, enz. voor het nut
tigen van den maaltijd. (Avondp.)
Invaliditeitswet.
In een toelichting tot een nota van
Avijiziging van het Xe hoofdstuk' der Staats-
begro-oting voor het dienstjaar 1913, deelt
de Min. van Landbouw, N. en H. mede,
dat destijds het aantal rentetrekkers was
geschat op 25000.
De tot dusver gedane aanvragen ma
ken het raadzaam dat aantal te ramen
op 70000.
In verband hiermede zijn de uitgetrok
ken bedragen resp. van f 210.000 ën
f 100.000 gebracht op f 590.000 en
f250.000. i
Middelburg. In een Vrijdagavond gehou
den vergadering A»an de afdeeling Mid
delburg en omstreken van de vereeniging
„Onze Vloot", bij Avelke afdeeling thans'
141 leden zijn aangesloten, Averden tot
bestuursleden gekozen de heeren Ch. J.
van Adriohem Boogaert en A. F. Louis.
De rekening en verantwoording over het
afgeloopen vereenigingsjaar aanwijzende
in ontvangst en uitgaaf een bedrag van
f319.55 werden goedgekeurd. Niettegen
staande den minder goeden toestand der
kas, een gevolg van de in den vorigen,
winter gehouden lezing toen ten gevolge
van de noodzakelijkheid om eene kleine
zaal te nemen een groot aantal perso
nen moesten worden afgeAvezen zal het
bestuur trachten ook' dezen winter de af
deeling op eenigerlei Avjjze naar buiten te
doen Averkën.
Vlissingen. In de Vrijdagmiddag gehou
den vergadering A-an "Men gemeenteraad
werd nog overgelegd een voorstel van
de sociaal-democratische leden om lid te
worden van het Congres voor kinderbe
scherming, aldus werd besloten met 11
tegen 7 stemmen. De te betalen contribu
tie werd op f5 gesteld.
De subsidie aan de vereeniging „Hulp
in Nood" werd van f200 op f300 ge
bracht. Eenige Avijziging Averd gebracht
in de salariëering van het personeel van
het gasthuis. De begrootingen van het
armbestuur, het gasthuis, het weeshuis
en de kamer van koophandel Averden goed
gekeurd.
Besloten werd in 1914 eene tijdelijke
geldleening ter voorziening in de behoef
te- aan kasgeld tot een maximum van
f 100.000 aan te gaan.
Bij de bespreking van het voorstel tot
wijziging van de onderwijzerssalarissen
werd door den heer Lindeyer gezegd, dat
dat de voorgestelde regeling hem en zijne
partijgenooten niet voldoen, omdat er
slechts een minderheid der ondenvijzers
mede gebaat zal zijp.
De heer Auer deed zich kennen als de
minderheid van B. en W., die het maxi
mum salaris op f 1100 wilt brengen, en
trachtte aan te toonen, dat de gemeente
op velen der onderwijzers nog geld over
houdt.
De heer Merckens meende evenals vroe
ger, dat men niet door hooge salarissen,
doch door het verleenen van extra-beloo-
ningen moet trachten goede onderwijs
krachten te behouden of te verkrijgen.
De heer Tichelman zette het standpunt
van de meerderheid uiteen en zeide als
zijn wensch, dat het onderwijs regeerings-
zaak worde. Deze spreker meent, dat de
ondenvijzers het makkelijker hebben dan
tal van andere ambtenaren, en het geld
moet betaald worden door degenen, die
wellicht nog een veel zwaarderen strijd
te voeren hebben.
De heer Stavennan en Manse bepleiten
een verhooging ook der maxima.
De heer Kalbfleisch is voor verhooging
van het minimum geweest, omdat men
dan betere leerkrachten ook bij de jongere
onderwijzers heeft.
De heer van de Putte verklaarde zich
voor het voorstel van B. en W. in zijn
meerderheid.
De heer Krijger verklaart zich met
kracht voor een maximum van f 1100.
De lieer Laernoes meent, dat er maar
weinig personen zijn, die op 20-jarigen
leeftijd beginnen met 1'600. Spr. vraagt
of er geen middenweg is en of er voor
een ondenvijzei' met hoofdakte, na 18
jaar, geen f200 in plaats van f150 toe
lage te geven.
Eerst werd gestemd over het Aroorstel-
Lindeyer, aanvang f600, maximum f 1100.
Dit werd venvorpen met 11 tegen 7
stemmen.
Een voorstel Stavennan om alle on
derwijzers f50 meer te geven (aanvang
f 600, maximum f 1050) werd aangeno
men met 15 tegen 3 stemmen.
Bij de begrooting Averden algemeene be-
schoinvingen gehouden door den heer
Lindeijer, Avaarbij hij o. a. den Avensch
van het heffen van retributie van de
gas- en de waterleiding, van het leggen
van buizen in gemeentegrond, verdedigde.
Verder stelde hij voor het uurloon van
de gemeente-werklieden gelijk te maken
met de eischen in de bestekken gesteld.
Voor de Averklieden der gemeente-reini
ging vraagt spr. 50 cent meer. Ook ver
dedigt hij wettelijk' geregelde vrije dagen.
Spr. bepleit wederom kleinere klassen,
het stichten van een nieuwe school, op
dat het oude gebouw aan het Groene wout
niet meer behoeft gebruikt te Avorden.
Ook het hebben van een speelplaats voor
de kinderen en beter toezicht op de ge
bouwen der bewaarscholen, acht spr.
noodzakelijk.
Het verder voortgaan met verbetering
der volkshuisvesting Averd door spreker
warm verdedigd, terwijl hij het plaatsen
van Avaterleidingautomaten, het zorgen
voor een rustige, veilige, kostelooze zwem
plaats, bijv. aan het strand achter de
Dijksraat noodig achtte.
De toestand van de rioleering op het
„Eiland" schetst spr.. als treurig.
De heer Lindeijer bespreekt de l.Aves-
tie van de havenexploitatie; spr. heeft
gehoord, dat een der eerste te behan
delen zaken in de openbare vergadering
van de Tweede Kamer zal zijn het geven
van de havens in erfpacht aan de gemeen
te, en daarom meent hij te mogen ver
nemen van B. en W., hoe zij zich de
exploitatie denken, vooral waar de beer
Tichelman als raadslid tegen de exploi
tatie was, die hij nu als Avethouder zal
moeten uitvoeren.
Ook de heer Manse hield algemeene be-
schouAvingen, vroeg spoediger afdoening
van zaken, bepleitte een belasting op de
publieke vermakelijkheden en het invoe
ren van een 8ste en 9de klasse op een
der scholen.
De heer Tichelman antwoordde en Avees
op de bepalingen in de concessies van
de gasfabriek en de electrische centrale
het belasten onmogelijk maken; wel kon
het geschieden voor de waterleiding en
enkele kleinere buizenleidingen.
De heer Tichelman zegt, dat hij A\rel
zeker een warm voorstander is van de
gemeentelijke haven-exploitatie, doch dat
hij het aanbod steeds te hoog vond en
nog vindt.
Spr. is ook voorstander van een volks-
bad en voelt ook veel voor een belasting
op de publieke vermakelijkheden.
Na nog enkele opmerkingen Averden de
algemeene beschouwingen gesloten en de
artikelsgewijze behandeling tot 8 uur uit
gesteld.
De gemeenteraad stelde Vrijdagavond
de begrooting in eindcijfer vast op
f560.004,20, met een post van onvoor
zien ad f 1289,25.
De post hoofdelijke omslag werd A-ast-
gesteld op f158.500.
Beschikt werd op eenige bezwaarschrif
ten tegen den hoofdelijken omslag.
Van de werf der Kon. Maatschappij
„de Schelde" alhier is heden (Zaterdag)
te Avater gelaten het grootste schip, dat
tot nu toe in Nederland gebouwd is, na
melijk de „Insulinde", het voor de Rot-
tei'damsche Lloyd gebouwde dubbel-
schroefstoomschip, bestemd voor den
dienst op Oosl-Indië. Het schip is ge-
bouAvd van staal met waterballast over
de geheele lengte en voorzien van 9 wa
terdichte schotten en is opgenomen in
de hoogste klasse van „Bureau Veritas".
De hoofdafmetingen zijn: lengte dek 498,
grootste Avijdte 57 en hol tot opperdek
38 Eng. voeten. Er zijn vier \-erdiepin-
gen boven het tusschendek, allen acht
of negen voet hoog. In de boArenste drie
afdeelingen zijn de salons en hutten voor
111 passagiers le klasse en dit alles is
op de modernste wijze ingericht en van
het grootste comfort voorzien, doch ook
de hutten en salons voor 112 hveede
en 40 derde klasse passagiers zijn bijzon
der netjes en practisch ingericht, terwijl
ook voor de bemanning goed gezorgd is.
Wij noemen slechts voor de eerste en
tAveede klasse de fraaie eetzalen en de
salons enz. De sloepen voldoen aan de
hoogst te stellen eischen. De combuizen
enz. zijn ingericht om voor 500 man te
koken. Alom is er electrische ventilatie
en centrale verwarming, om in elk kli
maat een aangename temperatuur te waar
borgen.- Een groote koolinrichting en flinke
ruimten voor proviand, mail en bagage
zijn niet vergeten. Voor het laden en los
sen zijn 10 stoomlieren aanwezig. De
machine-installatie bestaat uit tAvee com
pound hoofdmachines met cilinders van
29", 47" en 81", die bij 52 slagen, Avelke
hij 30 omwentelingen per minuut 7000
1. P. K. zullen ontwikkelen en het schip
een snelheid geven van 15 knoopen. Wij
noemen nog de electrische centrale, de
draadlooze telegraphie, het onderwater-
kloksignaal en meenen dan eenigszins de
overtuiging te hebben gevestigd, dat alles
gedaan is om het schip aan de hoogste
eischen te doen voldoen.
Door mej. C. P. E. M. llollingerus
Pijpers werden de laatste beletselen weg
genomen.
Goes. In de tweede helft der maand
Oct. zijn in deze gemeente ingekomen:
S. Schram, letterzetter, uit 's Gravenhage,
Wijngaardstraat 199; J. F. Polfliet, schil
dersknecht, Monster, Bekhof 258; M. Ze-
gers, arbeider, Arnhem, de Ruijterlaan 85;
A. Reijerse, timmermansknecht,' Colijns-
plaat, 'sH. II. kinderendijk 287; M. Jo-
hannisse, smidsknecht, Wissenkerke, v.
WesterAvijksbuurt 63s.
Vertrokken: P. J. Kousemaker,
hulpbest. posterijen, naar Vlissingen; I.
Fokke Jz., schildei'sknecht, Wolphaarts-
dijk; P. Vergouwe, boomkweekersknecht,
Kapelle; P. J. Janssens, broodslijter, Vlis
singen; C. H. Steketee, staatmaker, Kloe-
tinge; E. S. Zandee, verpleegster, Rid
derkerk; W. G. Ipenburg en F. J. Klaa-
sen, letterzetters, Amsterdam: J. van
Hoevelaak, kellner, Ede. (M. C.)
De raad dezer gemeente komt 5
Nov. a.s. te 3 uur in openbare vergadering
bijeen ter behandeling der volgende
agenda: Vaststelling der notulen van de
vorige A-ergadering. 1. Ingekomen stukken;
2. Aanvragen om afschrijving van be
lasting en schoolgeld; 3. Af- en over-
schrijving van posten op de gemeente-
begrooting voor 1913; 4. Wijziging der
verordening voor het bestuur van het
gasthuis; 5. Begrooting voor 1914 van
het gasthuisbestuur; 6. Verzoek van den
heer C. J. Noordhoek, om aan den Ouden
Singel naast perceel G no. 98 een Avoon-
huis achter de rooilijn te mogen bouwen;
7. 2e suppletoir kohier van schoolgeld
voor school A, cursus 19131914; 8.
Primitief kohier van schoolgeld voor A,
cursus 19131914; 9. Primitief kohier
van schoolgeld voor de Meisjesschool, cur
sus 19131914; 10. Het verleenen van
eenrol ontslag aan den heer M. D. Cal-
jouAV als onderwijzer bij het Herhalings-
onderAvijs; 11. Voorstel inzake het rio-
leeringsplan A-olgens het Shöne-stelsel12.
Verzoek van Mevrouw F. Kakebeeke
Ochtman om een lokaal van de Meis
jesschool te mogen gebruiken tot het doen
geven van Sloijd-ondenvijs aan jonge kin
deren: 13. Begrooting dei' gemeente-gasfa
briek voor 1914; 14. Gemeentehegrooting
A-oor 1914; 14a. Voorstel inzake nadere
regeling van verschillende salarissen in
verband met de gemeentehegrooting voor
1914; 14b. Voorstel tot verhooging van
het te heffen maximum-bedrag aan hoof
delijken omslag; 15. Reclames Hoofdei.
Omslag primitief kohier 1913.
Op uitnoodiging van de Afd. voor
Letterkunde van de Chr. Jongelings-Ver~
eeniging alhier zal de heer G. Chr. Dun
Woensdagavond een lezing houden over
„In 's Levens Opgang" van Seerp Anema.
Waar allen welkom zijn en van niet-
begunstigers dei' Chr. Jongel. Ver. slechts
een gering entree gevraagd wordt, ver
wachten Ave een groote opkomst.
Biggekerke. Gisteren Averd 't stoffelijk
overschot van wijlen den heer David Cop-
poolse aan den doodenakker toevertrouwd.
Ofschoon de laatste negen jaren op 't Zand
woonachtig en 1.1. Dinsdag te Middelburg
overleden, wenschte de familie, dat hij
rusten zou in onze gemeente, Avaar hij
