NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND, No. 33. 1913. Zaterdag 35 October. 38e Jaargang. HISTORISCH CHRISTELIJK- EERSTE BLAD. VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK F. P. DHUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Dit nummer bestaat uit twee bladen Buitenland. Binnenland. Uit de Provincie. IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25 Enkele nummers 0 Mo. UITGAVE DER FIRMA'S OiOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes EN van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Familieberichten van 1—10 regels f 1.iedere regel meer 10 cent. Een vrijzinnig oordeel. Het is. bekend dat de vrijzinnigen in vergadering en dagblad tijdens de jongste verkiezingen den gouverneur-generaal heb ben gelasterd, als zou hij "drijven kerste- ning-politiek, en door zjjn drijven oor zaak zijn van een oproerigen geest, vaar dig geworden over den inlander. Dat er van dien boozen geest al even min iets bestaat ais van dat godsdienstig drijven van den gouverneur-generaal zal men nu wel gelooven, nu zelfs vrijzin- zinnigen erkennen dat de beschuldigers van Juni j.L overdreven zot» (niet gelo gen hebben. Thans schrijft een vrijzinnig blad „Het Nieuws van den Dag" van N. I. dat het „Bataviaascli Handelsblad" en de „Loco motief' (de heer Pleijte is commissaris van dit blad), toen het resultaat der stem bus bekend was, tot de conclusie kwamen, dat de heer Idenburg als landvoogd moest heengaan. Het blad zegt dan verder: De mogelijkheid, dat zijne oven haaste, onbekookte conclusies en voorspellingen achteraf wel eens on juist konden blijken, schijnt de heer Stokvis van de .„Locomotief" voor den geest te hebben gezweefd. En ziehier op welke prachtige manier hij nu zijn figuur zoekt, te redden: „Het blijft mogelijk zegt hij, dat de heer Idenburg tot het in- zicht is gekomen, dat de overbrenging van de erbarmelijke christelijke staat kunde in dit land, met een zoo vol strekt- eigen godsdienstig leven en eigen geestelijkheid, een mislukking isi geweest Of de landvoogd het tot deze over tuiging heeft gebracht, zal wel niet met stelligheid geweten kunnen wor den. Van hem beterschap op een briefje te vragen de dwaze eisch is in het moederland wei gesteld, maar natuurlijk niet door te voeren. Wij zouden al zeer verheugd zijn, indien uit houding en daden van den landvoogd zal blijken, dat hij per soonlijk den eigen en vooral anderer koloniaal-religieusen ijver meer zal willen beheerschen. Er is goede hoop, dat het dien kant zal uitgaan. De christelijke wind is gaan liggen. Niet dat het zendings werk zou zijn gestaakt, dat wordt door niemand gevergd; maar er is een zekere kalmte gekomen in de christelijk-koloniale kringen." De heer Stokvis noemt de Christe lijke staatkunde „erbarmelijk" wel, van iemand van zijne godsdiens tige overtuiging was niet te verwach ten, dat hij het Christendom vriende lijk gezind zou zijn Maar welk woord past wel voor zijn manier van doen, om het. nu reeds bij voorbaat te doen voorkomen alsof, wanneer de landvoogd niet heengaat, dit een gevolg zou zijn van de omstandigheid, dat Z.Excel, een „draai" zou hebben genomen. Er is geen „kalmte" gekomen, in zekere kringen, omdat er geen be roering was. Er is géén wind' gaan liggen, om dat het uit dien boek nooit, zoo hard heeft gewaaid als' zekere schreeuwers het wilden doen voorkomen. Het is eenvoudig een aller-onwaar- waardigste, kleingeestige en rondweg gezegd: een misselijke akal van het Semarangsche blad, om, liever dan te erkennen: „Wij hebben onzen mond voorbijgepraat, wij hebben on beduidende, kleine dingen opgeblazen alsof het wereldschokkende feiten wa ren", het thans te doen voorkomen, alsof de heer Idenburg de huik naar den wind zou hangen. Hoe men ook over den landvoogd moge oordeelen, tot een 'dergelijke beschuldiging heeft 'bij nooit aanlei ding gegeven. Gelukkig zijn er ook in Indië nog vrij zinnigen, die de waarheid niet willen verbloemen De pers zwijgt. De groot ©vrijzinnige pers heeft vóorzoover wij konden nagaan heeie- maal geen notitie genomen van het artikel in „Luctor et Emergo" over de gevan genneming van den onderwijzer Le Mair. Toch was een exemplaar van genoemd anti-revolutionair blad gestuurd aan alle groote vrijzinnige bladen en aan den mi nister van justitie. „Het Weekblad van het Recht" evenwel nam er wel nota van en voegde er een woord van afkeuring bij aan het adres van den burgemeester', hulpofficier van justitie, die bij eenig onderzoek had kun nen weten „dat voor aanhouding een voldoende grond niet aanwezig, was." „Luctor et Emergo" kan derhalve tevre den zijn. 'Eén oordeel van genoemd weekblad weegt wel Op tegen tal van beschou wingen van bladen, die door leeken in de rechtspractijk worden geredigeerd. Landbouwbelang. Onze landarbeiders zijn voor een deel bij de Juni-verkiezingon ons trouw ge bleven, wijl zij wisten, dat dit voor hen in de naaste toekomst niet onvoordeelig zou zijn. Zij kenden Talma's landarbeiderswet. Het moet derhalve voor hen een teleur stelling geweest zijn, dat ondanks hunne hulp toch de rechtsclie partijen in de minderheid bleven, en het ministerie ver plicht was af te treden. Minister Talma ging heen, en nu vrees den zij, dat ook de landarbeiderswet van de baan zou gaan. Gelukkig evenwel is dit uiet zoo. Het ontwerp-landarbeiderswet van mi nister Talma is door minister Treub over genomen, zoodat eerlang de behandeling van dit belangrijk wetsontwerp mag wor den tegemoet gezien. Wij hebben van den beginne dit ontwerp toegejuicht, en hopen dan ook op, zij 't ook gewijzigd en verbeterd, aanneming. De Chr. Nationale Werkmansbond, deze week te Amsterdam vergaderd, heeft met algemeene stemmen een motie aange nomen, waarin den wensch wordt uitge sproken, dat het wetsontwerp, zij 't ook met eenige wijziging, spoedig wet moge worden. Landbouwers en arbeiders staan nog wel wat vreemd te kijken op zoodanig een ontwerp. Doch dit behoeft niet te leiden tot tegenzin of onverschilligheid. Het ontwerp bedoelt het belang van den landbouw, en gaat het den landbouw goed, dan geniet het gansche volk wel vaart. De Balkan. Zij, die zich niet spoedig laten af schrikken door cijfers, en gaarne cijferen, kunnen hun hart eens ophalen aan de volgende duizelingwekkende getallen. Allicht slaan zij er een argument uit ten bate van de beweging voor den we reldvrede. Want 'tgaat hier om oorlogskosten. De verschillende landen, welke bij den eersten Balkan-oorlog betrokken waren, hebben thans bij de internationale finan- cicele commissie te Parijs hun opgaven van ooiiogsuitgaven ingediend. Grieken land heeft voor het tijdvak 30 September 1912 tot 31 Maart 1913 niet minder dan 349 mill. frs. gedeclareerd. Voor voeding en "soldij werd 160.8 millioen betaald, voor uitrusting en kleedij 29 millioen, voor het artillerie-materiaal en munitie 11.8 millioen, voor de infanterie 6.8 mil lioen. De sanitaire dienst in het veld kostte 6.3 millioen, het troepentransport 36 millioen, de requireering van trekdie ren, wagens en schepen 30.4 millioen en de aankoop van paarden 3.9 millioen. Voor het landleger werd dus 279 milli- I i rjTij! iji i 11 oen frs. uitgegeven, terwijl de vloot 70 I millioen kostte. In het totaalcijfer zijnj natuurlijk niet inbegrepen de pensioenen voor de families van gesneuvelde offi cieren en manschappen en 'voor "de in validen, evenmin als de kosten voor het onderhoud der krijgsgevangenen. Servië heeft voor oorlogskosten de som van 346.4 mill. frs. opgegeven, waarvan 26.5 voor de voeding, 26.5 voor soldij en 46.4 voor uitrustingen. Het oorlogsmate riaal en de munitie eischten een uitgave van 118 millioen, de transporten 32 mil lioen, de aankoop1 van paarden en wagens 55 millioen en de sanitaire dienst 9 jnil- lioen. De Bulgaarsohe „oorlogsrekening" ein digt met. een totaal van 767 millioen, n.L 324 millioen voor de voeding, 80 mil lioen voor soldij, 77 voor uitrusting en kleeding, "155 millioen voor oorlogsmate riaal en munitie en 33.7 millioen voor den sanitairen dienst. Montenegro heeft een rond getal van 100 millioen frs. opgegeven, waarvan 27 millioen voor de voeding en 13 millioen voor uitrusting. Aan de bondgenooten heeft de eer sten Balkan-oorlog dus ongeveer 1.5 mil liard frs. gekost. Wat Turkije betreft, zijn nog geen of- officieele cijfers bekend gemaakt, maar men schat, dat de uitgaven van Turkije 900 millioen beloopen, zoodat de kosten van den eersten Balkan-oorlog zeker wel 2.5 milliard francs bedragen. Frankrijk. Wij hebben het overlijden vermeld van Charles Tellier, den uitvinder der ijsma chine, die in staat stelt, vleesch en vruch ten en zooveel meer, maandenlang te be warenvan een merkwaardig werktuig, dat met samengeperste lucht wordt bewo gen. van een boot, die door ammoniak werd voortgedreven. Deze meer dan 80- jarige geleerde, aldus de „N. C.", die zich geruïneerd had om de wereld te doen partij trekken van zijn nuttige uit vindingen, kwam letterlijk van den hon ger om. Een oogenblik heeft het geweten gesproken van hen, die hij rijk had ge maakt. Men vernam dat Tellier te Auteuil op een armzalig kamertje woonde, het zeer krap had, geen brood, geen vuur, alleen briefjes van de bank van leening in de lade. Toen (zegt Jean d'Orsay, die in den „Matin" dit sterfgeval bespreekt) kwamen de autoriteiten werkelijk in be weging, en in een prachtige opwelling van patriottisme en sociale solidariteit, ver leenden zij aan den genialen behoeftige de ridderorde van het Legioen van Eer. Vreemd, deze superbe onderscheiding redde Tellier niet van de misère; hij leed broodsgebrek, ondanks het Legioen van Eer. Er moet toch iets aan gedaan wor den Ja, er moet iets gedaan wordenZoo zei men tot elkaar. En vlug werd ter eere van Charles Tellier een feestmaal georganiseerd. Op 15 Februari had het plaats en het was schitterend. Er was zalm, runderharst, ganzelever, en er waren treffende toespraken en groote holle fra- zen. Nu was dan alles goed gemaakt, want kon de groote geleerde dien avond niet zooveel eten als hem lustte? Helaas: den volgenden dag kwam Gaby Deslys uil Amerika, overdekt met lauwe ren en onschatbare kleinoodiën. Charles Tellier keerde terug tot de ver getelheid en ellende. En nu is de groote man gestorven in de grootst mogelijke armoede. Maar in zijn doodsstrijd had men de attentie, hem een biljet van duizend francs in de han den te laten glijden; hij had dan ten minste iets om zijn begrafenis te beta len en zijn belastingen, als hij achterop was. Hij krijgt een mooie begrafenis, ver aangenaamd door nobele, roerende toe spraken-! Ja, ja, het vaderland weet zijn groote mannen te eeren! Portugal De opstand, die de bedoeling had om de „ware" republiek te brengen, mag wel als mislukt beschouwd worden. Althans voorloopig. Naar uit Badajoz gemeld wordt, zijn thans een aantal bijzonderheden bekend geworden over de gebeurtenissen die in het begin dezer week in de Portugeesche hoofdstad plaats hadden. Den geheelen nacht zijn talrijke pa trouilles door de straten getrokken, waar bij zij een belangrijk aantal gewapende, groepen uiteengejaagd of ontwapend heb ben. Deze groepen hadden het voornemen nemen de politieposten te overrompelen en de gevangenen te bevrijden. Bij dezje gevechten zijn verschillende personen meer of minder ernstig ge wond. Talrijke onruststokers hadden zich als politie-agent verkleed. Het grootste aantal personen werd gear resteerd door een afdeeling van 200 ma trozen, die om 1 uur 's nachts met ma chine-geweren uit de werf was gerukt. De ministerie 11 en de gezantschaps gebouwen 'werden streng bewaakt. Alle monarchistische bladen werden in beslag genomen, terwijl naar men verzekert, de regeeringstroepen eerst om 5 uur' 's mor gens den toestand meester waren. De tal rijke gearresteerden verklaren het voor nemen gehad te hebben om de „ware''" republiek uit te roepen. Voorloopig zullen ze het nog moeten doen met de oude. P i' i n s Hendrik' is nre"t zijn gevolg te Berlijn aangeko men. Het gebed. De „Tel." verneemt, dat bij de a.s. behandeling der gemeenteb eg rooting, den Raad de gelegenheid zal worden geschon ken, zich uit te spreken over een voor stel, dat de afschaffing van het gebed in den Raad beoogt. Schipperskinderen. Wij ontvingen een circulaire met ver zoek deze als ingezonden stuk op te nemen. Daar onze plaatsruimte beperkt is, kunnen wij dit geheele stuk niet op nemen. Toch sympathiseeren wij met het doelhet oprichten van een kostschool voor schipperskinderen te Vreeswijk. Zoo als bekend is het voor vele schippers- gezinnen onmogelijk hun kinderen onder wijs te doen genieten, doordat de meeste schippers niet zoo welvarend zijn om hun kinderen in de een of andere plaats in den kost te doen teneinde ze in de gele genheid te stellen het onderwijs te volgen. Nu is dan de bedoeling om daarin door de stichting van een kostschool te voorzien, waarbij berekend is dat dan de verpleeg- kbsten plus kasten voor onderwijs f3.50 per week zullen bedragen. De regeering zeide steun van f 1 per week toe. Voor de stichting is f50.000 noodig. Om 'dit ka pitaal 'te vormen wordt de steun van ieder die steunen kan, verzocht Penning meester is de heer J. Monster te Vrejeswijk. Wie onzer lezers iets voor dit doet wenscht bij te dragen, zende dat aan 'ge noemden heer. De Vereeniging die zich voor deze zaak interesseert 'staat op positief Christe- 1 ijken grondslag, terwijl Ned. Herv. en Geref. eendrachtig samenwerken. Grond is reeds aangekocht, terwijl de bekende architect Kuyler van Utrecht reeds tee- kening en bestek gereed heeft, waarhij op de plaatsing van 500 a 600 kinderen is gerekend; naar het paviljoenstelsel zou een en ander worden ingericht. Het conflict b ij de S. M. Zeeland. Naar de „Maasb." verneemt heeft het bestuur der vereeniging van Nederland- sche Gezagvoerders en stuurlieden ter koopvaardij zich tot den Minister van Landbouw gewend met de mededeeling, dat de S. M. Z. thans in een bestaande vacature voor tweeden stuurman een jong- mensch van 21 jaar heeft aangesteld, die het diploma bezit van stuurman derde rang. De reederij is hiertoe krachtens de Schipperswet bevoegd, doch het is vol gens bedenkelijk in dezen zwaren en ge vaarvollen dienst zulk een jongmensch aan te stellen. Met een verwijzing naar de plannen om tot een nieuwe Schip- perswet te geraken, met een herinnering, dat de S. M. Z. de Nederlandsche Post- vaart, heeft het bestuur voornoemd dit feit onder 's Ministers aandacht gebracht. Middelburg. De door den kantonrechter alhier opgemaakte lijst van aanbeveling voor de te vervullen betrekking van con cierge bij het kantongerecht te Middelburg .bevat de namen: 1. A. G. Touburg, concierge-bode bij den Raad van Beroep (Ongevallenverzeke ring). 2. P. J. Bos, gepensionneerd sergeant ziekenverpleger bij de Kon. Ned. Marine. 3. J. A. de Bruijh, bediende, allen te Middelburg. In de gisteren gehouden algemeene vergadering van aandeelhouders der N.V. Zeeuwsche Voeder- en Kunstmesthandel, voorheen S. en M. Boogerd, te Middel burg, is l^et dividend over het afgeloo- pen boekjaar bepaald op 10 pCt. Dooi' Gedeputeerde Staten wordt de jacht op patrijzen in Zeelandgesloten op 3 Nov. a,.s„ behalve in Zeeuwsch- Vlaanderen, waarvoor de sluiting is be paald op 29 Nov. a.s., beide met Zons ondergang. Stukken Gemeenteraad. In zake het adres van den Bond van Ned. Schilderpatroons om subsidie van 121/2 pCt. dei' kosten voor een te Middelburg te vestigen leergang, stellen B. en Wi voor een subsidie van f 25, wijl f 100 te veel is met 'toog op de gemeente- financiën. De Commissie van Financiën, acht f 100 noodzakelijk. In zake het adres der Politie-agenten- vereeniging adviseeren B. en W. gunstig te beschikken op punt 1 en 2 en af wijzend op punt 3 der aanvrage. Doch aan art. 2 dezer verordening deze alinea te voegen„De agenten genieten voor eiken vrijen dag, ingehouden om dienst- redenen, 1/365 gedeelte van hunne jaar wedde, waarbij niet in aanmerking geno- men wordt, het bedrag jaarlijks voor klee ding en uilrusting uitgegeven. Extra diensten, welke van hen gevorderd wor den geven hun aanspraak op eene extra- belooning van f 0,25 per uur". Inzake het verzoek der Ver. van Han delsonderwijs om .subsidieverhooging f 600 in plaats van f 375) stellen B. en W. en de Commissie van Financiën voor gunstig te beschikken. In zaike de bedrijlfsbegrootmg Ijzerfa briek merkt de Commissie van Finan ciën op, da.t bij haar twijfel bestaat of een prijs van f 0,041/2 zooals die voor industriegas door de Vitrite per M3. be taald wordt, nog loonend is voor het bedrijf, en is die meening juist prijsver- li ooging gewenscht acht. B. en W. be amen dit, en stellen voor den prijs van dit gas met één cent per M3. te verhoo- gen. Eikerzee. Door den Commissaris der Koningin is benoemd tot zetter voor 's Rijks directe belastingen in de gemeente Elkerzee dhr. C. Hanson, ter vervanging van dhr. W. de Vrieze, die overleden is. Serooskerke. In den tuin van den heer A. Sturm alhier, is een pompoen gegroeid, welke het r espectabele gewicht heeft van 211/2 K.G. Gisteren vierde de oudste ingeze tene in onze gemeente, A. Barents©, zijn 90en jaardag. Vele blijken van belang stelling vielen hem ten deel. Des avonds bracht het fanfarekorps hem een serenade. *8 Gravenpolder. In eene Vrijdagavond in de Openb. school gehouden vergade ring is besloten, tot oprichting van een Muziekgezelschap, aanvankelijk met 16 werkende leden. Door vrijwillige bijdra gen van de ingezetenen, 'kunnen instru menten worden aangekocht, terwijl en kelen zich tot eene jaarlijksche bijdrage verbonden. Voor het ontwerpen van een reglement en verdere voorloopige werk zaamheden hebben zich bereid verklaaid, dhrn. Poldermans en Bakker, die dhr. van. Ingen Schouten te Hoedekenskerke zul len uitnoodigen hen daarin behulpzaam te zijn. Kruiningen Dr. F. D. Kolft van Ooster- wijk herdenkt 30 Nov. a.s, den dag dat hij voor 25 jaren tot artS( werd bevor derd.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1913 | | pagina 1