NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 30.
1913.
Donderdag 33 October.
38e Jaargang.
De erfgenaam van Doreland.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ^ZESMAAL PER WEEK
F. P. DHUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
's Lands Welvaart in gevaar.
e u i Me t o n.
Buitenland.
LEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers0.05!
UITGAVE DER FIRMA'S
OOSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
vanjl5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 110 regels'ƒ1.—iedere
regel meer 10 cent.
lf.(Slot.)
Daarna behandelt de brochure de rede
nen waarom Nederland Koloniën noodig
heeft, waarom het zijn positie als Kolo
niale Mogendheid moet blijven handha
ven
W ij zullen ze niet alle opsommen. En
kele noemen wij op.
In die eerste plaats onze zich steeds
meer ontwikkelende handel en scheep
vaart vorderen het. Onze beteekenis- .als
onafhankelijke mogendheid van beteeke
nis staat of valt met onze reusachtige en
rijke bezitting in Oost-Azië.
In de tweede plaats uit een politiek
oogpunt beschouwd is dat bezit voor ons
een levensquaestie. Imlmers onze Indische
Archipel wordt naar ligging en oecono-
mische waarde verhoudingsgewijze door-
geen andere in de Keerkringenlanden in
belangrijkheid overtroffen.
In de derde plaats zou uit oeoono-
misch oogpunt het verlies van Indië in
den volsten zin des woords een natio
nale ramp voor het Moederland zijn.
„Het feit alleen, dat naar matige ra
ming be 1 a n g rijk meer dan een
milliard aan Neder!kapitaal is neer-
gelegd in Koloniale ondernemingen van
landbouw, handel, scheepvaart en nijver
heid, een kapitaal waarvan de rechtstreek-
sche haten in doorslag reeds minstens op
honderd millioen 's jaars zijn te
stellen, wijst krachtiger dan de uitvoerig
ste beschouwingen op de onschatbare
oecononiische waarde der Koloniën voor
de algemeene welvaart van Nederland
en van zijn ingezetenen."
Denkt daarbij ook aan „de velen, die
jaarlijks het Vaderland verlaten om in
staatsambten of particuliere betrekkingen
daar ginds een werkkring, niet zelden
een ruim bestaan, een alleszins bevre
digende loophaan te vinden", aan „de zoo
veel uitgebreider klasse van ingezetenen,
die bewust of onbewust, met den steun
van bedrijfsmiddelen, afkomstig uit de
vruchten van Indische kapitalen, in het
vaderland zich een bestaan hebben ver
schaft", aan „de beduidende voordeelen,,
aan het Vaderland ten goede komend van
de talrijke personen, die, blijvend of tij
delijk uit de Kolonie teruggekeerd, de daar
verkregen inkomsten geheel of ten deele
in Nederland verteren", en aan den niet
meer in zijn geheel na te speuren in
vloed „van het Koloniaal bezit, die in
den langen loop der jaren in het geheele
volksbestaan is doorgeweven".
Genoeg om te beseffen hoe noodig te-
7)
„Dokter?" bracht Alice hijgend uit, ter
wijl de woorden haar in de keel stokten.
„Dokter? hoe is het?"
En smeekend vragend zag de arme mij
aan.
Ik bleef zwijgen. Ik sloeg de oogen
neer voor haren doordringenden blik. Ik
had den moed niet haar de smartelijke
waarheid te zeggen.
En ik bleef zwijgen, en wachten; en ik
zag haar wankelen, ineenzinken, en ten
laatste, zonder één woord te zeggen lang
uit nedervallen op het lijk van 'haren
geliefde.
Wel een uur lag zij daar bewusteloos.
Wij mannen stonden er machteloos bij,
wij weenden.
De tuinman en de knecht ijlden heen
om een draagbaar, terwijl ik alle moge
lijke kunstmiddelen te baat nam om de
arme Alice tot bewustzijn terug te
roepen.
Eindelijk kwamen de mannen terug, leg
den het lijk van hun heer op de baar
en droegen het naar het witte huis. On
derwijl nam ik de bewustelooze Alice op
gen het geschetste gevaar en om liet ge-
wenschte behoud een krachtige vloot is.
De Staatscommissie denkt zich 't gevaar
tweeërlei. Er dreigt óf een rechtstreeksche
aanval, óf een scheiding van Indië's neu
traliteit, die ons in den oorlog betrekt.
Voor 't laatste bestond gevaar tijdens
den Russisch-Japanschen oorlog, toen Ad
miraal Rodjestwenski onze Kolonie pas-
seeren moest, op weg van Libau naar
Wladiwostok.
Toen was er om onze neutraliteit te
handhaven een Nederl, eskader van 8
scheepjes, t.w. 4 pantserschepen van
5000 ton en 4 vrij machtelooze pantser-
dekschepen van 4000 ton tegenover een
Russische strijdmacht van 12 slagschepen
van 13000—10000 ton en 4 kruisers van
ruim 6000 ton.
De Russen hebben, door gebrek aan
kaarten van onzen Archipel ons Indië ge
meden en zijn er langs gestoomd. Boven
dien moesten ze op dit hun laatste veeht-
materiaal te zuinig zijn om het zelfs aan
de kleinste verliezen bloot te stellen. Het
had ook anders kunnen loopen, en over
winnend Japan zou niet nagelaten hebben
deze gelegenheid met beide handen aan
te vatten. Indië lag en ligt voor
hen open!
Hier helpt, menschelijkerwijze gespro
ken, alleen een krachtige vloot. Nu is
't natuurlijk ondoenlijk een vloot te or-
ganiseeren, die tegen elke denkbare macht
zou bestand zijn.
Maar wel is het mogelijk een vloot
te bouwen en te onderhouden, die den
eventueelen vijand zou nopen tot groote
krachtsontwikkeling, en dan nog daarte
genover met kans op succes den strijd
zou kunnen aanbinden, en op deze wijze
dus preventieve werking zal kunnen heb
ben. Voorts zal die vloot voor eene
groote mogendheid, die ons zou willen
te hulp komen, een flinke steun kunnen
zijn, en tevens een aansporing om ons
bondgenootschap te zoeken en te waardee-
ren.
Nu gaan wij den lezer niet' vermoeien
met een opsomming van de schepen, die
volgens het door de Staatscommissie voor
gestelde vlootplan zouden behooren ge
bouwd te worden.
Genoeg zij het dat men begrijpe, dat
het alles .veel geld zal kosten. Die jaar-
lijksche uitgaaf hebben wij bereids in ons
vorig hoofdariikel genoemd. Maar dan is
daar ook alles onder begrepen. Want met
die kosten van vlootbouw zijn wij er
nog niet. Daar komen bij: jaariijksehe
bedrijfskosten, personeel, (vloeibare, de
en droeg haar in mijne armen naar den
rand van het bosch, vanwaar ik, met
behulp van den staljongen, haar naar
hare woning terugbracht.
O, welk een bange, barre nacht, welk
een stikdonkere duisternis, welk een diep
gaand leed, welk een hartewee!
Nog verscheidene uren lag zij daar, de
arme Alice, bewegingloos en zonder eenig
teeken van leven te geven, op haar leger.
Ik deed wat ik kon om haar 't bewustzijn
weder te doen krijgen. Toch schrikte ik
terug voor het oogenblik, dat zij weer
bij kennis zou zijn, en ik haar de smar
telijke tijding zou moeten meedeelen, dat
zij sinds eenige uren weduwe geworden
was.
Wij deden al wat wij konden.
De meisjes wieschen haar de slapen
met azijn; en ik zelf goot af en toe een
paar druppels van hel medicijn haar in
de keel; terwijl de tuinman en de stal
knecht diep aangedaan er bij stonden,
groote, gebaarde mannen, huilend als
kinderen Het waren bange uren.
Eindelijk, daar opende zij de oogen.
Hadden wij gevreesd, dat zij hevige
zieldoordringende kreten slaken zou bij
het ontwaken, ons viel het mee, dat zij
dit niet deed, doch voor haar zelve was
wij ontdekten dit eerst later! deze
afwezigheid van eenige zenuwachtige uit
barsting noodlottig.
steenkool vervangende) brandstof, onder
houd, de plaats (basis) van waaruit de
vloot zal moeten ageeren, waar ze zal
moeten kunnen dokken, repareeren, en
desnoods op kunnen terugtrekken.
De bemanning der vloot zal een uit
breiding der militie, met een kern van
onderofficieren en vrijwilligers noodzake
lijk maken.
Dan komt er bij de verdediging van het
mariner etablissement aan zee- en land
zijde. enz. (Tandjong Priok). Al deze to
taal verdeeld over twintig jaar, zouden de
Indische begrooting doen rijzen met 83/4,
de Hollandsche met 5.35 millioen gulden
's jaars. Voorwaar, de moed der overtui
ging was noodig, om in Nederland met
dergelijke getallen- te durven aankomen!
Mogen echter ons volk de oogen open
gaan voor de groote belangen, die hier
op het spel staan.
Het is zoo juist, wat reeds allerwegen
werd opgemerkt: wij hebben te kiezen
of te deelen: eenige millioenen 's jaars
meer uit te geven of de honderden milli-
'öenen die Indië ons waarborgt, en daar
mee onze welvaart ei ons heele bestaan
feitelijk prijs geven.
Volledigheidshalve zij er aan toege
voegd. dat een lid der Commissie (mr.
v. Gijn) in een afzonderlijk rapport aan
H.M. de Koningin verklaard heeft niet
in alles mei het rapport te kunnen mee
gaan. Hij verwacht nog meerdere kosten.
Wij durven ons hierin geen partij stellen.
Waar twee generaals, en meerdere hoogst
bekwame zeeofficieren, deel uitmaakten
der Commissie, mannen wier 'naam in
het leger en op de vloot een hoogen
klank heeft, mogen wij in het voorstel
der Staatscommissie een volkomen ver
trouwen hebben.
Moge toch niemand doof blijven voor
het waarschuwend woord.
Moge de practische overweging be
houd van onze Oost! voldoende zijn.
Moge ook de moreele overweging gewicht
in de schaal leggen: Nederland heeft aan
hisulinde groote verplichtingenNederland
heeft aan den Javaan veel goed te maken 1
Moge de welvaart van Nederland en
het hoogere motief der zedelijke verplich
tingen velen dringen om wanneer het ka
binet straks komt met voorstellen tot
vlootuitbreiding, deze te steunen.
De pers zij hierin eenstemmig, en ver-
werpe het onwaardig standpunt van het
weekblad „De (groene) Amsterdammer"
dat -botweg als „grondwaarheid" ver
kondigt: „Nederland en de Ned.-Indische
koloniën zijn, als het èr op aankomt,
Slechts even opende Alice de oogen
en sloot die toon weer. Zij bleef onbe
weeglijk liggen. Ik voelde alleen nog haar
zeer zwakken polsslag. Overigens zou
men gezegd hebben, dat zij dood was.
Ik verwijderde mij even, om thuis een
drank voor haar klaar te maken; onder
wijl liet ik de' zorg voor haar aan den
tuinman en de beide dienstboden over; de
staljongen was reeds te bed, terwijl de
knecht eenige bezigheden in huis en stal
verrichtte.
Toen ik terug kwam, plaatste ik mij aan
het hoofdeinde van haar bed, gereed om
haar iets van haar drankje in te geven.
Zoo gingen wederom een paar uren
voorbij.
Eindelijk zagen wij haar met een zucht
ontwaken. Ik bood haar een lepel van
het drankje aan. doch zij weigerde met
de oogen. en wendde het hoofd om.
Dit was een teeken, dat zij als 't ware
langzaam tot het leven terugkeerde.
Ik-noodigde haar uit om te drinken.
Toen rees zij langzaam op, zag mij
lang en doordringend aan, dronk van den
drank en zonk afgemat in de kussens.
Fluisterend sprak zij daarbij nog eenige
woorden, die ik alleen verstond en be
greep. Daarop viel zij in een lang en dof
stilzwijgen, hetwelk dagen aanhield.
Zij leefde als 't ware in een toestand
van voortdurende bewusteloosheid. Af en
onverdedigbaar." En neme niet. ernstig
dronkemanstaal als b.v. deze„Als de
armen vragen, de ouden van dagen vra
gen, de zieken vragen, de invalieden vra
gen, de werkloozen vragen, dan
is er geen geld. Maar als het militaire
monster even knort, dan zijn de clericalen
onmiddellijk bereid, zijn muil met koste-
telijke millioenen te stoppen."
Daarmee maakt men ons land niet weer
baar en verzekert inen geen seconde het
bezit van onze koloniën
Tegenover dergelijke grofheid past wat
een inzender in eerstgenoemd blad
schrijft: „Een te lage premie, waarvoor
men zijn kostbaren inboedel verzekert, is
weggeworpen geld. Indien men de Ma
rine niet behoorlijk kan onderhouden,
schaff© men haar liever geheel af. Doch
laat men, wanneer Indië voor ons verloren
zal zijn, dan niet ons nationaal verval
wijten aan eenig politiek of sociaal euvel,
doch naar de ware reden ervan zoeken!"
Doch de Nederlandsche natie zal het
naar wij vastelijk hopen en vertrouwen
zóóver niet laten komen.
De leus worde en blijve meer en meer
Op, voor het behoud van onze koloniën!
Benoemingen.
Terecht heeft „De Nieuwe Zeeuwsche"
(het Katholieke blad in onzie omgeving)
het gewraakt, dat de liberale en socia
listische meerderheid in Rotterdam uit een
voordracht ter benoeming van een genees
heer bij het burgerlijk armbestuur no. 1
een R. K. passeerde en no. 2 een vrij
zinnige benoemde; en dat te Middelburg
de liberale meerderheid met of zonder
den sociaal-democraat uit een voordracht
voor een leeraar in het Fransch aan het
gymnasium no. 1, die katholiek is, voor
bijging, en no. 2, een vrijzinnige, verkoos.
Te Middelburg was nog een man van
links, vermoedelijk de wethouder, die de
voordracht met den burgemeester en de
autoriteiten saam opmaakte, die op den
R.-K. zijn stem uitbracht. De drie a.-r.
raadsleden De Veer, Verhage en v. Andel
deden ook alzoo. Doch al de anderen
waren zoo kleinsteedsch, zoo „vrijzinnig
op zijn smalst", dat zij een liberale juf
frouw verkozen boven den Roomschen
sollicitant.
Zoo geheel in strijd met het vrijzinnig
beginsel, dat immers leert, dat men niet
naar richting doch naar bekwaamheid
kijken moet, en no. 1 op een niet-alpha-
betische voordracht toch de be
kwaamste is.
Terecht zijn de Katholieken ontstemd
over zoo stuitende achteruitzetting.
Te meer wijl tot de vrijzinnigen in den
Middelburgschen Raad mannen van ver
toe maakte ik haar zachtkens en voor
zichtig wakker, en noodigde haar uit iets
te gebruiken, hetzij wat eiwit Of vleeschnat
of van haar medicijn. En werktuige
lijk gehoorzaamde zij.
Dames en. heeren, ik zal u niet schetsen
de droeve dagen die ik hierop in dat
huis, aan die sponde heb doorworsteld.
Ik regelde geheel alleen Alfreds begrafe
nis. Wij de huisknecht, de tuinman en
ik brachten hem ten grave, yrienden
of magen bezat de overledene niet, der
halve konden wij niemand waarschuwen.
Alice was voortdurend in een toestand
van ongevoeligheid. Zij besefte niets van
hetgeen er om haar heen gebeurde. Ik
kon derhalve met haar niet raadplegen.
De Justitie, door mij verwittigd, deed
een onderzoek ter plaatse, hield ook de
lijkschouwing en stelde vast, dat een
moord gepleegd was.
De. dader of daders konden evenwel
niet worden opgespoord. Het vreemde
volk, dat in den omtrek had rondgezwor
ven, was op eenmaal spoorloos verdwe
nen. En nimmer is men er in geslaagd
den moordenaar of de moordenaars te
vinden.
De notaris te Melun had verklaard een
aanzienlijke geldsom aan Alfred te heb
ben meegegeven. Blijkbaar was Alfred der
halve door de roovers overvallen en be
roofd, en waren dezen, na den buit ver
schillende kerkelijke minderheden behoo
ren, die nogal eens klagen over of ge
wapend staan tegen „miskenning van
(hunne) rechten. Mannen van de vrij
zinnige kerkelijke kas, die herhaaldelijk
klagen over achteruitzetting in de kerk;
een Israëliet die 't hooghouden der rech
ten van de Joden in ons land wel voor
staan en aangenaam vinden zal; een en
kele vrijdenker of tot geen kerk behoo-
rende, wiens geestverwanten in zake den
eed en andere quaestiën altijd hunne aan
spraken als minderheid hooghielden en
zagen geëerbiedigd.
'tls inderdaad onbegrijpelijk.
Zierikzee.
Tot lid van den gemeenteraad van Zie
rikzee is natuurlijkgekozen de
liberaal E. Gelderman.
Natuurlijk! zeggen wij. Immers Zierikzee
is in overgroote meerderheid vrijzinnig
en de smeekingen van de liberale
„Nieuwsbode" konden ook hun invloed
niet missen.
Hoe arm en zwak moet een partij zich
voelen, die bij monde van haar orgaan
den vrijzinnigen toeroept:
Zorgt toch allen, dat het antirevolutio
naire element in den Raad niet versterkt
worde! (Nieuwsbode van 20 October).
Het zou dan ook verschrikkelijk ge
weest zijn: in een gemeenteraad met elf
liberalen, een Katholiek en een, zegge
n\pntirevolutionair, het antirevolutio
naire element met nog een, zegge één
lid te gaan versterken
Intusschen een heele eer voor het eenige
antirevolutionaire raadslid van Zierikzee,
en een bewijs van diens grooten invloed.
Want dat „antirevolutionaire element"
is eenig en alleen de heer A. Timmerman.
Om te onthouden!
Duitschland.
Spionnitis noemt men dat.
De vrees voor spionnage. Het angvallig
letten op de handelingen van iederen
vreemdeling, alsof ieder toerist zich voor
spinnagediensten leent.
Frankrijk lijdt ernstig aan deze kwaal.
Doch onze Oosterburen hebben den Fran-
schen niets te verwijten.
Hoort maar.
Te Saarlouis bij! Trier liepen gisteren
opzienbare geruchten over de arrestatie
van een viertal Fransche spionnen. Dezen
zouden in den voorgaanden nacht getracht
hebben, militaire posten te overrompe
len en in militaire gebouwen binnen te
dringen.
deeld te hebben, uit deze streek' verdwe
nen.
Een dubbele slag had derhalve Alice
getroffen. Zij was niet alleen weduwe
geworden, doch zij had tevens het groot
ste gedeelte van het vermogen van haai
man zien verloren gaan.
Gedurende eenige weken bezocht ik
dagelijks de ongelukkige, doch vond haar
telkens weer in denzelfden toestand van
zwijgende droefgeestigheid. Zij bekom
merde zich niets meer om de dingen der
wereld, ook niet om hetgeen in hare
naaste omgeving voorviel.
Niemand wilde zij bij zich ontvangen
dan den predikant van 't dorp en mij.
De predikant begon grooten invloed op
haar te krijgen. Dank zij de troostwoor
den des Evangelies, waarmede hij haar
telkens weer zocht te bemoedigen, mocht
hij er genadig in slagen, dat zij ten
slotte naar hem luisterde en hem haar
vertrouwen schonk. De Heere werkte ken
nelijk aan hare ziel. Zij leerde haar troost
zoeken en vinden hij den eenigen Trooster,
die nimmer ledig wegzendt, die tot Hem
vliedt. Zij leerde het woord des Heilands
verstaan: Komt allen tot Mij, die ver
moeid en belast zijt en Ik zal u rust
geven.
(Wordt vervolgd.)
