NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
Maandag 30 October.
28e Jaargang.
HISTORISGH
CHRISTELIJK-
17.
1913.
VERSCHIINT ZESMAAL PER WEEK
F. P. D HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Het sloopen van het huis op
den hoek van den grooten Taeriinck
te Goes.
Buitenland.
Binnenland.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. f 1.25
Enkele nummers0.05;
„UITGAVE-DER FIRMA'S,
O.OSTERBAAN LE COINTRE, te Goes
EN
van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels f 1.iedere
regel meer 10 cent.
De verkiezing voor de Provinciale Sta
ten in het kiesdistrict Zierikzee is een
tegenvaller geweest. Niet omdat de anti
revolutionaire candidaat niet gekozen
werd. Wie, die 't district kent kon ook
maar een oogenblik aan deze mogelijk
heid gelooven! Maar dat onze candidaat
zoo weinig stemmen had.
De heer A. Timmerman bekwam hij
de periodieke verkiezing op 13 Juni 1256
stemmen; de heer D. Mulder bij de ver
kiezing 'op 3 ,Sept. daaraanvolgende (vaca
ture-Fokker) 1080; en nu de heer Vis in
de vacature-Heyse 778 stemmen.
Een teruggang in drie maanden tijds
van circa 500 stemmen.
Dat men in Zierikzee onzerzijds bij elke
verkiezing met een eigen tegencandidaat
wil uitkomen, is prijzenswaardig.
Men moet den tegenstander nimmer het
terrein vrij laten.
Maar er is een adel die verplicht.
Wie zich opmaakt om een liberalen
candidaat zijn zetel te betwisten, moet
zorgen dat hij minstens alle man in het
vuur brengt, ja zelfs bij iedere nieuwe
poging nieuwe propaganda maakt voor
het beginsel, en het leger telkens een
schrede nader brengen aan de overwin
ning.
Een district dat in de minderheid is
kan en moet gewonnen worden door tel
kens een sprong vooruit te doen, en den
vijand steeds te naderen, tot het ten slotte
een ontmoeten wordt op een paar pas.
Zoo is indertijd het Statendistrict Mid
delburg veroverd, zoo zijn met name de
Friesche Kamerdistricten stap voor stap
door de onzen gewonnen.
Maar zooals het nu in Zierikzee ge
schied is, gaat 't niet goed.
Eerst 1256, dan 1080, en dan 778, en
over een paar maanden misschien weer
wat minder, dat is achteruit in plaats van
vooruit, dat is verlies en geen winst.
Zelfs Haamstede, de woonplaats van
onzen candidaat, ging met 25 stemmen
achteruit, en dat in een periode van
slechts vijf weken!
Wij daalden er van 95 op 70.
En nu weten wij wel, de liberalen zijn
ook achteruit gegaan, doch in verhouding
veel minder.
Van 2735 op Bolle in Juni, gingen zij
in Sept. op 2266 met De Bruijne terug,
en daalden nu zelfs met v. d. Weyde
op 1976. Alzoo een verlies van 759 stem
men, of 25 pet.
De antirevolutionairen gingen ongeveer
40 pet. terug.
Natuurlijk verschilt het, dat het in Zie
rikzee voor de onzen altijd een vechten
zonder kans op winste is.
Toch mag dit niet doen versagen.
Feuilleton.
(Thans hoek VlasmarktStal straat.)
Vorige eeuwen mogen veel verschillen
van de tegenwoordige, maar punten van
overeenkomst zijn er toch nog te vin
den. Verzuimde de Raad voorheen een
nieuw aangelegde straat spoedig van een
naam te voorzien, het publiek zorgde er
zelf wel voor, dat ze er spoedig een
bezat. Zoo ging het ook met het ons
nog bekende St. Taerlinckstraatje.
De leden der schutterij „de Edele
Busse" stichtten een nieuw hof in de
Wijngaardstraat (thans de Chr. school).
Nu besloot men te trachten het huis er
recht tegenover aan te koopen, dit te
sloopen, en een rechte -straat naar de
markt aan te leggen. De koop gelukte, hCt
huis werd gesloopt en spoedig verrezen
er huizen in de straat, nu noemde het pu
bliek het blok huizen (staande Vlas
markt, Slalstraat, Wijngaardstraat en het
0uit8chland.
Dat moet een plechtig oogenblik ge
weest zijn.
De onthulling van het gedenkteeken van
een der merkwaardigste oorlogsfeiten uit
de wereldgeschiedenis, van den grooten
Volkerenkrijg bij Leipzig.
Tie meer plechtig, waar hij deze gele
genheid Gode de eer bewezen werd, die
Hem toekomt.
De president, van het Duitsehe patri-
ottenverbond begon zijn scJioone rede met
de woorden: IWir txeten in Beten voa*
Gott den •Gerechten".
Spreker betuigde dan zijn bewondering
voor de offervaardigheid, den moed en de
kracht van het geloof der vaderen, wien
het Duitschland van heden dit monument
heeft gewijd.
„Niet tot viering van een vluchtig uur
van herinnering zijn wij hier bijeengeko
men" vervolgde spreker. Dit gedenktee-
ken moet het Duitsehe volk een gewij
de plaats zijn, bestemd om' door de eeuwen
heen Duitsehe gezindheid en Duitsc.hen
geest te dienen. Wat beteekent alle uiter
lijke vereerlijkinhg, wanneer niet uit de
herinnering aan roemrijken tijd altijd op
nieuw geestdrift het nageslacht toevloeit!
„Elk jaar moet het Duitsehe volk op 18
October zijn -schreden en gedachten richten
naar dit monument, opdat allen zich her
inneren broeders van een stam te zijn,
zich bewust blijven dat naast God de
Duitsehe trouw het heiligste en hoogste
moet zijn.
„Wij wijden daarom dit gedenkteeken
met de gelofte, trouw en standvastig te
zijn in het geloof aan den almachtigen
God, in de liefde aan het vorstenhuis, aan
keizer en rijk."
Koning Fredelik August van Saksen
noemde in zijn antwoord het gedenktee
ken een beeld van Duitsehe kracht en een
heid, dat na honderd en duizend jaren
het nageslacht nog zal spreken van de
dapperen die den heldendood zijn gestor
ven voor de bevrijding van het vaderland
uit de kluisters der tyrannie.
Z. M. bracht ook hulde- aan de dap
perheid door de legere van Oostenrijk Hon
garije, Rusland en Zweden in den slag
bij Leipzig betoond.
Het vergaan van de L 2.
De Beriijnsche correspondent van de „N.
Rott. Ct" beschrijft als volgt het tooneel
dat hij bij zijn bezoek aan de plaats des
onheils aanschouwde.
Een keten van gendarmen hield de toe
schouwers op een niet al te grooten af
stand. Toen ik er kwam lag het wrak
bijna verlaten. Ook de groep van toeschou
wers was nog niet zoo groot, maar nu
begonnen ze toe te stroomen, de weg
werd langzamerhand een wagenkamp. Ze
kwamen aan in automobielen, boerenwa
gens en janpleziers. Velen brachten hun
proviand mede en begonnen zich onrnid-
nieuw aangelegde straatje) den grooten
Taeriinck.
M$n had immers aan de k;ute ook een
Taeriinck, die men toen de Kleine Taer
iinck noemde, vanzelf was de naam nu
gevonden bij het publiek; St. Taerlinck
straatje noemde men de nieuw aangelegde
straat. De raad besloot later dat deze
straat zou heeten St. Adriaanstraat, naar
de patroon der „Edele Busse". Veel in-
ingang heeft de naam dier straat bij het
publiek sinds zijn er eeuwen verloo-
pen nog niet gevonden, want menig
een kent den naam niet van deze straat.
Het schoone heerenhuis op den hoek
der Vlasmarkt, dat thans gesloopt wordt,
heeft een geschiedenis, die, naar we ho
pen, niet vergeten zal worden al is het
huis thans gesloopt. Vele zeer ouden
van dagen te Goes zullen zich kunnen
herinneren, hoe op Zaterdagavond 10
Augustus 1833 er een oproerige bewe
ging was onder de bevolking van Goes.
De Raad had dien Zaterdagmiddag ver
gaderd, en nu verhaalde men, dat er
besloten was dit jaar geen kermis te
houden te Goes. (In de jarenl831—1833
heerschte de cholera in Nederland.)
Dit besluit was echter niet genomen
in den raad. Rotterdam en vele andere
dellijk in te richten op het grasveld. Van
eenigen indruk was geen sprake. Ik hoor
de integendeel vele cynische opmerkingen
ik moet bijna zeggen van anti-militaris
tisch leedvermaak. Dit was dan toch nog
een gebeurtenis voor de geharde bewoners
der omgeving. Zij- zijn anders niets ge
woon op het ongeluksveld te Johannis-
ihab
De vlammen en de geweldige hitte hiel
den de redders op een afstand; niet lang
echter. Eenige lichamen werden te voor
schijn gehaald, levend nog. De ongelukki-
gen -smeekten hen uit het leven te verlos
sen. In ongelooflijk korten tijd was alle
hulp aanwezig, die er noodig was. Vlak
in de buurt hield de genie oefeningen.
Met bijlen en houweelen gingen de dap
pere soldaten het vlammend aluminium-
net te lijf, dat de slachtoffers gevangen
hield. Vele van de redders liepen leelijke
kwetsuren op door het scherpe en krach
tige metaal. De verpleegsters, die in me
nigte toegesneld waren, hadden werk te
over, om hen te verbinden, maar voor
de passagiers van het luchtschip was hun
hulp niet meer noodig. Zij waren allen
dood en onherkenbaar verbrand. Het moet
'n gruwelijk gezicht geweest zijn, vooral
doordat de houding van eenigen nog hun
doodstrijd verried. Zelfs vrouwen en kin
deren rukten mede aar het heete alumi
nium om' ruimte te maken voor de hel
pers. Binnen een uur had men alle lij
ken te voorschijn gehaald. Slechts een
van de ongelukkigen bereikte levend het
hospitaal. Het was de jonge luitenant ba
ron Von Beuel, die voor zijn genoegen
den tocht had willen meemaken. Hij leed
vreeselijk en smeekte voortdurend hem te
dooden. Hij is vanmiddag gestorven.
Engeland en Duitschland.
Dit zijn de beide staten, die, ofschoon
de- verstandhouding de laatste jaren vrij
goed is, toch angstvallig op elkaar letten
opdat ze elkaar toch maar niet zullen
overvleugelen.
Chinchill, de Engelsche minister, wil
het nu op een accoord gooien met
Duitschland.
Zaterdag heeft hij in een redevoering
zijn plannen ontwikkeld.
In de eerste plaats gaf hij uiting aan het
medelijden in Engeland met de ramp van
het Duitsehe luchtschip L 2.
„De betrekking tusschen Engeland en
Duitschlaiid, aldus Churchill volgens een
Reuter-telegram aan de N. R. C., zijn aan
merkelijk verbeterd, hetgeen in het minst
geen afbreuk heeft gedaan aan de vriend
schap tusschen Engeland en andere lan
den.
Het oogenblik zou dus. niet ongunstig
zijn om op vriendschappelijke wijze het
overleg omtrent een „vacantie in den aan
bouw van oorlogsschepen", waarvan de
Duitsehe rijkskanselier heeft gesproken, te
heropenen.
Het volgende jaar zal Engeland vier
oorlogsschepen op stapel zetten tegen
plaatsen hielden dit jaar geen kermis,
hierdoor waren reeds vele kermisreizi
gers in Goes, die het volk van Goes
aanzetten tot het houden eener kermis.
Geen kermis? Dat scheen voor eenigen
te erg. De Burgemeester was na 4 uur
toch uit de stad, dus men zou eens zien
of het geen kermis zou zijn, zoo besloot
men. De Burgemeester van de Nisse had
op het dorp Nisse een buitenplaats, waar
hij in den zomer woonde. Na 4 uur ver
trok hij geregeld daarheen. Men besloot
te gaan vragen bij den lsten Wethouder,
dhr. Mirandolle (wonende in het huis dat
thans gesloopt wordt) of het kermis was,
ja of neen. Een groote menigte volk,
aan welker hoofd twee vrouwen, schel
den aan, en vroegen den Wethouder te
mogen spreken. De dienstbode verzocht
hen terug te willen komen (na half 8 uur,
daar Meheer niet tehuis was; hun ant
woord was: we moeten hem direct spre
ken, waarop ze werwezen werden haar de
regentenkamer van het Weeshuis, daar
het burgerlijk Armbestuur op dit uur ver
gaderd was, wier voorzitter dhr. Miran
dolle was. Onder luidruchtig gezang en
geschreeuw ging de menigte naar- de
regentenkamer. Hier eischten beide vróu
wen op een brutale wijze dhr. Wethou-
Duitschland twee. Indien Duitschland den
aanbouw dezer Twee schepen uitstelt, zal
Engeland bereid zijn den aanbouw van
zijn vier schepen voor denzelfden ter
mijn uit te stellen.
Dit zou een vacantie van een jaar
zijn, altlxans in den aanbouw van groote
schepen, en zou Duitscliland 72 millioen
gulden besparen, Engeland 144 millioen,
terwijl toch de verhouding der strijdkrach
ten ter zee van beide landen niet zou
veranderen."
Churchill is overtuigd, dat andere mogend
heden het voorbeeld van Engeland en
Duitschland zouden volgen.
Een dergelijke politiek zou millioenen,
die nu aan bewapening worden verspild,
beschikbaar komen voor den vooruitgang.
Ongetwijfeld "zouden de groote wapenfa
brieken met bezwaren komen, maar Zij
zijn de dienaren en niet de meesters van
de staten.
Of we aan de mogelijkheid van èen
dergelijk compromis gelooven.
Ach, we achten haar niet uitgesloten,
doch vooralsnog zien we 'ter echter niet
van komen.
De financieele nood zou eventueel dein
doorslag .moeten geven, de naijver zal
uitvoering' van de mooie plannen wel zoo
lang mogelijk beletten.
Intusschen begroeten we de voorgestel
de. politiek met sympathie. Moge ze vele
vruchten afwerpen.
Wat Holland betreft, dit behoeft zich
thans tot niets te verbinden. We heb
ben nog achterstand in te halen. Den
ken we maar aan de onbeholpen verdedi
ging van onze Koloniën.
Engeland.
Er bestaat niet meer de minste hoop
de 359 nog in de Universalmijn begraven
mijnwerkers te redden, aldus het „Hbl.".
Eergisternacht werd het reddingswerk ge
staakt, maar toch spoedig weer hervat.
Echter op resultaat mag men niet ho
pen, nog steeds woedt het vuur in de
mijn en is het aan een plaats uitgedoofd,
dan breekt het elders opnieuw uit. On
danks het dreigende gevaar een der
redders werd door instortende balken ge
dood zetten de reddingsbrigades hun
arbeid voort. Aan den ingang van de mijn
wachtten de verwanten der slachtoffers
in diep stilzwijgen. Alleen een enkele maal
wordt de stilte verbroken door de smart
kreten der wachtenden, die de spanning
niet meer kunnen verdragen en uit
barsten. Vreeselijke tooneelen spelen zich
af, maar de redders, die weer boven
komen kunnen geen hoop geven.
Voor deslachtoffers is een inzame
ling geopend. Reeds zijn 5000 guinea's
bijeengebracht.
China.
Joeansjikai, de nieuw benoemde pre
sident van de Chineesche republiek be
leeft niet bepaald pleizierige tijden.
der te spreken. De Secretaris, die beide
vrouwen te woord stond, zeide, dat dhr.
Mirandolle hier wel voor armenzaken te
spreken was, maar niet als waarnemend
Burgemeester. Ze werden verzocht heen
te gaan, en om half 8 uur zich te ver
voegen op het stadhuis, waar ze gaarne i
zouden worden ontvangen. Dat doen we
niet, we moeten hem nu spreken, riep
het volk. Dhr. Mirandolle verscheen,
Vrouw W. schreeuwde hem van de straat
op een brutale wijze toe, dat zij de reden
moest weten, waarom het geen kermis
zou zijn, dat het kermis wezen zou en
moest zijn, waarop dhr. Wethouder ant
woordde, dat hij meende, dat de regeering
geen rekenschap schuldig was, de pu
blicatie zou de reden vermelden en zoo
iemand hem over deze zaak wilde spre
ken, hij te half 8 uur op het stadhuis
zitting hield. Het volk was niet tevreden.
Ze riepen dat het bij dit en dat kermis
moest zijn. Want we moeten er van leven.
De menigte, die steeds aangroeide en bru
taler iverd, bleef wachten. De politie had
handen vol werk oiti ze van de ramen
af te houden. De liedjeszangers in dien
tijd in groote menigte aanwezig op een
kermis, zongen hunne liederen tot groot
vermaak van het publiek.
Vooral nu nog gebleken is, dat laffe
moordenaars zijn leven bedreigen.
Men zal zich herinneren, dat op den
dag van de inhuldiging van Joeansjikai
als president van de Chineesche republiek
een complot ontdekt weid omi den pre
sident te vermoorden. Het is nu achteraf
gebleken, dat er niet een, maar versohei
den samenzweringen zijn geweest', omj
Joeansjikai op dien dag! om het leven
te hrengen.
De would-be moordenaars hadden zich
laten leiden door de overweging, dat
Joeansjikai ;na zijn inhuldiging zich nog
maar zeer zelden in het openbaar zou
vertoonen, zoodat het met zekeren zin hun
laatste kans was. Voortdurend worden
dan ook nieuwe arrestaties gedaan. Maar
wellicht zit daarbij van regeeringskant de
wensch voor, nu maar van het ontdekte
complot gebruik te maken, zooveel moge
lijk tegenstanders onschadelijk te maken.
Hoe het zij, aantrekkelijk lijkt ons de
positie van den nieuwen president niet.
En onder deze omstandigheden moet
hij nog wel China redden. Er is heel
wat voor noodig, om er thans den moed
in te houden bij het volk.
Neerslachtigheid en onverschilligheid
zij nedgenschappen, die allesbehalve guns
tig werken op den loop van zaken.
De correspondent te Peking van de
„Daily Telegraph" seint, dat er 'te Pe
king vooral in de kringen dor parlements
leden, groote neerslachtigheid bestaat
Vele afgevaardigden vreezen dat de dagen
van het parlement geteld zijn.
Bij het groote publiek is alom in Chi
na een diepe onverschilligheid merkbaar.
Wellicht te wijten aan het feit, dat bij de
groote massa de overtuiging veld wint,
dat de aangekondigde wedergeboorte van
China maar een voor den gekhouderij is.
Dit is wel hoven de verwachting, als
men bedenkt, hoe desolaat de inwendige
toestand van de Chineesche republiek is.
C h r.-H i s t. Unie.
In Franeker is men in Chr.-Hist. ki'inr
gen niet tevreden met de handelwijlze
van de Unie bijl de jongste verkiezingen.
De C.-H. kiesvereeniging te Wommels
heeft thans besloten zich los te maten]
van de Unie en mede te werken tot op
richting van een Friesohen Bond van C.-H.
kiesvereenigingen.
Stead.
Op 15 April e.k!. zal in 'het Vredes
paleis een borstbeeld van Willem Stead
onthuld worden, dus juist op den twee
den verjaardag van den ondergang der
„Titanic".
Eerste Kamer.
De Prov. Staten van Zuid-Holland ver
gaderen 7 November ter verkiezing van
een lid van de Eerste Kamer, vacature
dr. Vermeulen.
Dhr. Mirandolle verliet 7 uur de re
gentenkamer, en ging naar het stadhuis,
gevolgd door de menigte, hij hoopte daar
het volk tot bedaren te kunnen brengen,
maar helaas hij' wachtte, wachtte tot half
8 uur. Niemand verscheen, hij zond de
stadsboden en politieagenten onder het
volk, hen verzoekende op Burgemeesters
kamer te komen, en met hem te spieken
over de zaak. Maar de vrouwen of ande
ren hadden geen lust te gaan, ze gaven
aan de herhaalde vriendelijke uitnoodigin-
gen geen gehoor. Onze Wethouder keerde
8 uur, zonder iemand gesproken te heb
ben huiswaarts. De menigte vergezelde
hem met uitbundig geschreeuw. Eenmaal
thuis zijnde, schaarde het volk zich voor
zijn woning en hief bij herhaling een
groot geschreeuw aan.
Doch zoodra de duisternis inviel, begon
men steentjes op de politie en tegen de
ruiten van het huis te gooien. Wethouder
Kakebeeke met eenige leden van den Raad
bij dhr. Mirandolle in huis tegenwoor
dig, begaven zich onder het publiek, hen
toesprekende zulke baldadigheden toch
niet te doen, dit was toch zeker niet
het middel om weer kermis te krijgen.
En hun werd tevens medegedeeld, dat
de kermis door den Raad slechts eenige
