No. 305 1913 Zaterdag 27' September. 27e Jaargang christelijk- NIEUWSBLAD historisch TOOR ZEELAND. Stemt rechts en] bidt. H. R. STRUVE W. MELIS Binnenland. VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p.p1.25 Enkele nummers0.05 UITGAVE DER FIRMA'S EN van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel meer 10 cent. De inzet der verkiezingen van dezen zomer was links „Weg met 't Christelijk Kabinet Het heette wel dat Algemeen Kies recht, Staatspensioneering en handhaving van het bestaand Tarief van invoerrech ten het drievoudig doel was, waarop de geheele schare van Tydeman tot Troelstra aanstuurde. Die schijn kon slechts bewaard wor den' door een nederlaag van links. Nu de heeren de overwinnig bevoch ten, bleek "die overwinning, evenals in 1905, een olifant uit de loterij. Links was er niet op ingericht het beestje te stallen. De meeningen over constitutioneel leven, over verantwoordelijkheid en over overheidsgezag, liepen te zeer uiteen dan dat concentratie en socialisten de handen wilden ineenslaan, nu de kiezers waren meegesleept om de rechterzijde in de minderheid te brengen. De concentratie was wat blijde nude geheele verantwoordelijkheid van zich te mogen afschuiven. „Algemeen Kiesrecht" is in den mond van een vrij-liberaal zoo héél iets anders dan in den mond van een socialist Staatspensioneering is zoo kostbaar, dat zelfs een uitsluitend socialistisch mini sterie haar schets op het papier zou kun nen invoerenen het Tarief van invoer rechten zal ook door een liberaal Kabinet moeten worden herzien, alleen in dien zin dat de nijveiheid er niet door zal worden gesterkt, maar de bevolking alle buitenlandsche waren, die hier niet kun nen worden voortgebracht, als koffie, thee, tabak en petroleum duurder zullen moeten betalen. Zoo trad het Kahinet Cort van der Linden op, bestaande uit negen mannen, die, géén van allen, verantwoordelijk waren voor de vooze verkiezingsleuzen van links. De Troonrede zou inlichting geven wat deze mannen op dit oogenblik mee- nen te moeten bouwen op de puinhoopen van de linksche meerderheid, die reeds ingestort was, bovenop de puinhoopen van de door haar omlaag gehaalde recht- sche meerderheid. Allereerst constateert de Troonrede grooten bloei. Behalve de pest op Java, waarvan gezegd wordt dat zij nog steeds slacht offers eischt„ondanks de krachtige po gingen tot onderdrukking" behalve die pest op Java is er geen wolkje aan de lucht. „Burgerlijke en militaire landsdiena ren vervullen hunne taak hier te lande en in de Koloniën op'lofwaardige wijze, em naast de behandeling' van reeds aan hangige wetsvoorstellen zullen nieuwe voorstellen tot wettelijke voorzieningen uwe aandacht vragen." De samenvoeging van deze twee zin nen door het door mij vet gedrukte woordje en is zeer merkwaardig. Deze twee zinnen hebben nu volstrekt niets met elkander te maken en ver- eischen dus ieder een afzonderlijke zin snede; tenzij de uitdrukkelijke be doeling bestaat het afgetreden Kabinet om zijnen arbeid te prijzen. Bestond die bedoeling Is het een nobel eere-saluut. Of is het een humo ristisch stijlfoutje, dat den nieuwen pre mier uit de pen ontsnapte „Grondwetsherziening tot toekenning van het kiesrecht behoudens vast te stel len uitsluitingen van alle mannelijke Nederlanders van een te bepalen leeftijd en tot wegneming der Grondwettelijke belemmering tegen het toekennen van kiesrecht aan vrouwen zal onverwijld worden voorbereid." Het is niet de eisch van de concen tratie, noch van de socialisten, het is een getemperd algemeen kiesrecht voor man nen, en het beproefd ondeugdelijk blanco-artikel voor vrouwen. Toch jui chen de concentratie-organenen Het Volk zal wel meegaanTroelstra weet wel dat onder de vrouwen nog grooter meerderheid rechts schuilt dan onder de mannen enmeesmuilend meegaan is het toppunt van steun dat een socia list kan geven aan een burger-kabinet. „Ik stel mij voor aan eene Staats commissie het onderzoek op de dragen in hoever eene algemeen bevredigende regeling mogelijk is ter zake van de subsidieering van het Bijzonder Onder wijs en de voorwaarden, welke daaraan verbonden moeten worden." Is het om de rechterzijde te lijmen? Voor de linkerzijde is het de vermaning dat haar minderheids-voorstel in de Grondwets-Commissie niet algemeen be vredigt voor de rechterzijde is het eene bedreiging met „voorwaarden", die wij nimmer zullen aanvaarden, wanneer zij het wezen van het Christelijk Onderwijs zouden aantasten. Bovendien zal ons op onderwijsgebied recht worden gedaan bij deze grondwets herziening, ofde grondwetsherzie ning zal niet zijn. „Indiening van een wetsontwerp tot het kosteloos verleenen van ouderdoms rente aan behoeftige zeventigjarigen, die gedurende een te bepalen termijn geen ondersteuning genoten van eene instelling van weldadigheid, kan inden loop van deze zitting worden tegemoet gezien. Wetsontwerpen tot vereenvoudiging van de invaliditeitswet en de zedenwet, alsmede tot het toekennen van een recht ook op geneeskundige hulp aan de ver zekerden krachtens de Ziektewet worden voorbereid." Dèt klompje ijs bleef over van de Sneeuwpop „Staatspensioneering". Aan behoeftigen, die fier openbare ondersteuning hebben versmaad en die liefderijk door kinderen en andere ver wanten worden gesteund, zal een Staats- aalmoes worden opgedrongen, waardoor tevens de, door noesten arbeid te vér- werven, ouderdomsrente zijn naam zal moeten deelen met die opgedrongen „aalmoes". Voorts zal de Staat een recht toe kennen op geneeskundige hulp, welk recht alleen dan waarde zal hebben alszelfs de Staat daartoe on machtig is. Toch juichen de concentratie-organen en Het Volk zal wel meegaanTroelstra kan deze plannen met meer recht „een stukje Staatspensioneering" noemen dan Talma's artikel 357, en: meesmuilend meegaan is het toppunt van steun, dat een socialist kan geven aan een burger kabinet. „De toestand van 's land geldmiddelen eischt dringend voorziening. Ook- bij zuinig beheer is de stijging, welke bij voortduring in de opbrengst der belas tingen valt waar te nemen, niet vol doende om in de behoeften der schatkist te voorzien. Onafhankelijk van de in uitzicht ge stelde sociale maatregelen eischen eenige in vorige zittingen aangenomen wetten reeds nieuwe middelen,Uwe medewerking zal worden gevraagd tot vaststelling van een algemeene inkomstenbelasting en tot wijziging en verhooging der successie belasting." De kritiek die de linkerzijde op Kolk- man's Jontwerp tot vaststelling van een algemeene inkomsten-belasting liethoo- ren, was dat het de moeite niet loonde wanneer de opbrengst slechts drie a vier miljoen meer was dan de bestaande vermogens- en bedrijfsbelastingen. De kiezers weten het duseconomisch- verheffende wijziging van het Tarief is van de baanmaar zij zullen in de in komsten-belasting meer dan dubbel meer te betalen hebben, en, bij sterfgevallen, zullen de nagelaten betrekkingen het moeten aanzien dat het nagelaten ver mogen ten bate van den Staat wordt getierceerd. Het ideaal der socialistenVliegen noemde datniet kapitaal-vernietiging neenkapitaal-verplaatsing. Ook de socialist bemint het kapitaal, mits het verplaatst wordt naar zijn zak. Tot zoover geeft de Troonrede eene grondwets-herziening en urgente zaken. Nu begeeft het nieuwe Kabinet zich op buitengewoon speculatief terrein. Aangekondigd worden eene „alge- heele herziening van het wetboek van strafvordering" en de „afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee". Een grondwetsherziening aangekon digd eene grondwetsherziening op het punt van het kiesrecht; en het Kabinet Cort van der Linden vergeet dat het kort van duur moet zijn, of zijn eigen her zieningsplan tot eene bespotting maakt! Minister Bertling zal het nationaal vermogen aanspreken met zijne successie belasting en de inkomsten-belasting op drijven, alleen voor den huidigen toe stand, en dan later zeker wel het tarief op uitlandsche waren verhoogen om Treub's in uitzicht gestelde sociale maat regelen te bekostigen, en minister Lely trekt het uitvoerbare voorbereidingsplan om de Wieringervlakte in te polderen in en wil honderd drie en vijftig mil joen, en pure perte, uitgeven om een dijk van Friesland naar West-Friesland te leggen en .dan later na tientallen van jaren de eerste Zuiderzee-akkers droog te leggen! Zeeuwen, stelt u voor dat wij het verdronken land van Roemerswaal wil den droog leggen door een dijk van Veere naar Haamstede! Omtrent Marine en Oorlog geeft de Troonrede geen reden tot ongerustheid. Hoe zal de sociaal democratische fractie zich hiertegenover gedragen Het Volk noemde het Indische slagschip „daverende krankzinnigheid". Als de Kamer-fractie op dit punt een climax moet geven, om naar de eischen van de kunst indruk te maken dan zullen de sociaal democratische sprekers „krank zinnig moeten daveren". Dat belooft wat. Over de Koloniën zegt de Troonrede „Met uwe medewerking hoopt de regee ring de laatste overblijfselen van de vor dering van heerendiensten op Java en Madoera weg te nemen. De regeering oordeelt het hare roeping ook in de koloniën de volkswelvaart te verheffen en aan te kweeken het besef van saamhoorigheid van moederland en kolo niën en van al de bewoners dezer gebieds- deelen. Zij zal haar doel nastreven door bevor dering der volksopvoeding zich aanpas sende aan de behoefte der verschillende groepen waaruit de bevolking inNeder- landsch-Indië bestaat en opwekkende tot verdraagzaamheid op het gebied van den godsdienst en onderlinge waardeering der rassen". Op zich zelve beschouwd, kan geen Christen eenig bezwaar hebben tegen deze woorden. Maar„in cauda venenam" het vergif schuilt in den staartzooals bij schorpi oenen en bij duizendpooten Verdraagzaamheid is in den mond van den liberaal iets heel anders dan in dien van den Christen. Men herinnere zich de kwaadaardige laster-campagne van de liberale pers ia Indië en Nederland tegen Idenburg^°n" dags-circulaireen wat Deventer over de Zending gezegd heett. En dan kom* minister Pleyte, de oud compagnon van mr. van Deventer, met deze woorden De rechterzijde zal er voor moeten waken dat de heilige rechten van Gods kerk niet op het gebied van onderwijs en zending in Indië en van onderwijs i hier in Nederland worden aangerand. Kiezers daartoe kunt gij bijdragen. Gij behoeft u nu niet meer ongerust te maken over de snoodheden van het rechtsch ministerie. Het door u ten onrechte gevrees de Tarief-Kolkman is van de baan. Gij behoeft niet meer een niet-gedoop- ten mr. van Raalte te kiezen om de Her vormde kerk te beschermen tegen een kerk-bestrijder als den heer Blum, die.... ja, wat ook weer?.... die altoos de Her vormde kerk met liefde en toewijding diende.... Gij kunt nu de mannen kiezen,- die uw vertrouwen bezitten en en daarmede zorgen dat Zeeland niet langer liberaal heete, in de Staten en in de Eerste Kamer. Daarmede zult gij welsprekend toeroepen aan de liberale meerderheid in de Tweede Kamer en aan het Kabinet: „Afblijven van het Christelijk onderwijs en van de zending". Mannen, doet uw plichtstemt rechts en bidt. H. 27 Sept. 1913. Dien man hebbe* zij dus nog niet. En dat is oorzaak dat zij voorloopig Idenburg met rust laten. Dit mag men opmerken na het lezen van onderstaan- den wenk dien de N. Rott. Crt., het lijfblad der vrij-Liberalen (en der regee ring?) den minister van koloniën mr. Pleyte meegeeft. Aannemende, dat de heer Pleyte genoegzamen waarborg heeft weten te erlangen, dat de heer Idenburg wiens verdiensten wij bij alle verschil van meening gaarne blijven erkennen gedurende den hem nog overblij- venden ambtelijken termijn niet in strijd met de door de verkiezingen verkregen volksuitspraak het bewind zal voeren, zoo valt toch niet te ver wachten, dat hij hem zal uitnoodigen zich gedurende een tweede tijdvak met de landvoogdij te laten belasten. En nu zal het de zeer moeilijke maar ook zeer voorname taak zijn, welke op hem, minister, rust, om den man te zoeken, die met hem 't zij hij de leiding neme dan wel de leiding volge den grooten arbeid zal ver richten. De minister is alvast gewaarschuwd, wanneer Idenburgs tijd (in 1914) om is, dezen niet meer in te huren, en alvast naar den man te zoeken, die overeen komstig de bij de verkiezingen verno men volksuitspraak de landvoogdij zal uitoefenen, zulks ook in den geest van mr. Pleyte die zelfs geen antirevolutio nair het wethouderschap van onderwijs in een gemeente durft toevertrouwen, hoeveel te minder aan een dergelijken reactionairen nieuwlichter het onder koningschap over een rijk dertigmaal grooter dan heel Nederland. Bovendien heeft mr. Pleyte het rechtsche bewind van het kabinet Heemskerk, ondanks deszelfs. gematigd, gevaarlijk en verderfe lijk gekeurd in een zijner politiek*- ^>ae- voeringen.., „enk om „een man" te zoe- ke» a^1 Ai derhalve ook zoo wel voldoen. Maar of hij hem vinden zal Want de koloniale specialiteiten van links waren wel dik gezaaid in den bloeitijd van het liberalismeen wel gaat het met dezen sinds Fransen v. d. Putte langs een afdalende lijnVan Goltstein, Mirandolle, Van Gennep, Cre- mer, Van der Wijck, Fockdoch in de laatste jaren verliep de machtige kring in eenlingenen de jongelui die iets beloven, zijn èf nog niet voldoende op de hoogte, adres Van Deventer, èf een weinig staatsgevaarlijk, adres Douwes Dekker. Edoch wat niet is, kan nog komen. 25-jarig bestaan der Middernachtzending. De welbekende arbeid der Middernacht zending hoopt binnenkort het 25-jarig bestaan te gedenken. Het is naar aanleiding daarvan, dat er, door 't geheele land (en dezer dagen ook in Zeeland) een circulaire zal worden verspreid, waarin op dit feit de aandacht wordt gevestigd. Bij vërnieuwing wordt daarin om belangstelling gevraagd voor dat werk tot heil van den naaste, en wordt voor een „feestgave", tot steun voor het werk, en tot dekking van een bestaand tekort, een beroep op de sym pathie van ons volk gedaan. Tweede Kamer. Het onderzoek der Indische begrooting is geëindigd. Don derdag komen de secties voor de staats- begrooting bijeen. Onderzoek voor geoefendheid. Het on derzoek, betreffende de eischen van voor geoefendheid, zal dit jaar aanvangen op 11 November en zoo noodig, de twee daarop volgende dagen worden voortgezet. Het onderzoek zal gehouden worden te Leeuwarden, Groningen, Assen, Kam pen, Deventer, Arnhem, Nijmegen, Does burg, Harderwijk, Ede, Utrecht, Amers foort, Amsterdam, Haarlem, Hoorn, Helder, Naarden, 's-Gravenhage, Leiden, Delft, Gouda, Gorinchem, Vlissingen, 's-Hertogenbosch, Breda, Bergen-op-Zoom en Maastricht. Aanmelding vóór 10 Octo ber, bij den burgemeester der gemeente (afdeeling militaire zaken), voor welke zij hebben geloot. Minister Loudon is hedenmorgen door H. M. de Koningin als zoodanig beëedigd. Vanmiddag nam hij de porte feuille uit Me handen van den tijdelijken minister van buitenl. zaken, mr. Cort van der Linden, over. - Douwes Dekker en de S.I. Het Volk, en de sociaal-demokratische leiders be- wierrooken thans den martelaar Douwes Dekker. Men zal er binnenkort nog wel meer van hooren. Intusschen dient de heer C. van de Pol, die vaak met kennis van zaken in de socialistische pers over Indië schrijft aan de opgewonden gemoederen de vol gende afkoeling toe Het berichtje in Het Volk van 19 Sept. j.l. over de „verbannen leiders" kweekt groot, en mogelijk zelfs noodlottig mis verstand. Douwes Dekker c.s. zijn met alle respekt voor hun durf evenmin leiders van de Indische beweging als Van Erkel, Pastoors of Van Vliet het zijn van de Nederlandsche beweging. In hun omgeving is niets hoegenaamd wat den naam van „Indische beweging" ver dient, tenzij men 'n paar rijke lieden die op geen ton of wat behoeven te zien, als Indische beweging wil aanzien&cJtie\ Er is een Javaansche (f.e^Sarèkat beweging in opko£&f deze gaat geheel (Daijang)^ DoUweg Dekker c.s-. en voor den toestand kent, kan dit niet an ders dan ter geruststelling strekken. De RegeeriDg, zegt Het Volk, houdt blijkens haar verbanningsbesluit D. D. c.s. voor eenigszins belangrijker dan v. d. Pol. Wil Het Volk den heer v. d. Pol mis schien èèk verbannen hebben merkt De Nederl. terecht op. Chr. Comité voor Indië. Verschenen is het tweede verslag van deze Vereeni- ging over 1911, 1912 en 1913. In dit verslag wordt gewaagd van rijken zegen, waarmede haar arbeid gekroond werd.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1913 | | pagina 1