No. 305 1913
Zaterdag 27' September.
27e Jaargang
christelijk-
NIEUWSBLAD
historisch
TOOR ZEELAND.
Stemt rechts en] bidt.
H. R. STRUVE
W. MELIS
Binnenland.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
De inzet der verkiezingen van dezen
zomer was links „Weg met 't Christelijk
Kabinet
Het heette wel dat Algemeen Kies
recht, Staatspensioneering en handhaving
van het bestaand Tarief van invoerrech
ten het drievoudig doel was, waarop de
geheele schare van Tydeman tot Troelstra
aanstuurde.
Die schijn kon slechts bewaard wor
den' door een nederlaag van links.
Nu de heeren de overwinnig bevoch
ten, bleek "die overwinning, evenals in
1905, een olifant uit de loterij.
Links was er niet op ingericht het
beestje te stallen.
De meeningen over constitutioneel
leven, over verantwoordelijkheid en over
overheidsgezag, liepen te zeer uiteen dan
dat concentratie en socialisten de handen
wilden ineenslaan, nu de kiezers waren
meegesleept om de rechterzijde in de
minderheid te brengen.
De concentratie was wat blijde nude
geheele verantwoordelijkheid van zich te
mogen afschuiven.
„Algemeen Kiesrecht" is in den mond
van een vrij-liberaal zoo héél iets anders
dan in den mond van een socialist
Staatspensioneering is zoo kostbaar, dat
zelfs een uitsluitend socialistisch mini
sterie haar schets op het papier zou kun
nen invoerenen het Tarief van invoer
rechten zal ook door een liberaal Kabinet
moeten worden herzien, alleen in dien
zin dat de nijveiheid er niet door zal
worden gesterkt, maar de bevolking alle
buitenlandsche waren, die hier niet kun
nen worden voortgebracht, als koffie,
thee, tabak en petroleum duurder zullen
moeten betalen.
Zoo trad het Kahinet Cort van der
Linden op, bestaande uit negen mannen,
die, géén van allen, verantwoordelijk
waren voor de vooze verkiezingsleuzen
van links.
De Troonrede zou inlichting geven
wat deze mannen op dit oogenblik mee-
nen te moeten bouwen op de puinhoopen
van de linksche meerderheid, die reeds
ingestort was, bovenop de puinhoopen
van de door haar omlaag gehaalde recht-
sche meerderheid.
Allereerst constateert de Troonrede
grooten bloei.
Behalve de pest op Java, waarvan
gezegd wordt dat zij nog steeds slacht
offers eischt„ondanks de krachtige po
gingen tot onderdrukking" behalve
die pest op Java is er geen wolkje aan
de lucht.
„Burgerlijke en militaire landsdiena
ren vervullen hunne taak hier te lande
en in de Koloniën op'lofwaardige wijze,
em naast de behandeling' van reeds aan
hangige wetsvoorstellen zullen nieuwe
voorstellen tot wettelijke voorzieningen
uwe aandacht vragen."
De samenvoeging van deze twee zin
nen door het door mij vet gedrukte
woordje en is zeer merkwaardig.
Deze twee zinnen hebben nu volstrekt
niets met elkander te maken en ver-
eischen dus ieder een afzonderlijke zin
snede; tenzij de uitdrukkelijke be
doeling bestaat het afgetreden Kabinet
om zijnen arbeid te prijzen.
Bestond die bedoeling Is het een
nobel eere-saluut. Of is het een humo
ristisch stijlfoutje, dat den nieuwen pre
mier uit de pen ontsnapte
„Grondwetsherziening tot toekenning
van het kiesrecht behoudens vast te stel
len uitsluitingen van alle mannelijke
Nederlanders van een te bepalen leeftijd
en tot wegneming der Grondwettelijke
belemmering tegen het toekennen van
kiesrecht aan vrouwen zal onverwijld
worden voorbereid."
Het is niet de eisch van de concen
tratie, noch van de socialisten, het is een
getemperd algemeen kiesrecht voor man
nen, en het beproefd ondeugdelijk
blanco-artikel voor vrouwen. Toch jui
chen de concentratie-organenen Het
Volk zal wel meegaanTroelstra weet
wel dat onder de vrouwen nog grooter
meerderheid rechts schuilt dan onder
de mannen enmeesmuilend meegaan
is het toppunt van steun dat een socia
list kan geven aan een burger-kabinet.
„Ik stel mij voor aan eene Staats
commissie het onderzoek op de dragen
in hoever eene algemeen bevredigende
regeling mogelijk is ter zake van de
subsidieering van het Bijzonder Onder
wijs en de voorwaarden, welke daaraan
verbonden moeten worden."
Is het om de rechterzijde te lijmen?
Voor de linkerzijde is het de vermaning
dat haar minderheids-voorstel in de
Grondwets-Commissie niet algemeen be
vredigt voor de rechterzijde is het eene
bedreiging met „voorwaarden", die wij
nimmer zullen aanvaarden, wanneer zij
het wezen van het Christelijk Onderwijs
zouden aantasten.
Bovendien zal ons op onderwijsgebied
recht worden gedaan bij deze grondwets
herziening, ofde grondwetsherzie
ning zal niet zijn.
„Indiening van een wetsontwerp tot
het kosteloos verleenen van ouderdoms
rente aan behoeftige zeventigjarigen, die
gedurende een te bepalen termijn geen
ondersteuning genoten van eene
instelling van weldadigheid, kan inden
loop van deze zitting worden tegemoet
gezien.
Wetsontwerpen tot vereenvoudiging
van de invaliditeitswet en de zedenwet,
alsmede tot het toekennen van een recht
ook op geneeskundige hulp aan de ver
zekerden krachtens de Ziektewet worden
voorbereid."
Dèt klompje ijs bleef over van de
Sneeuwpop „Staatspensioneering".
Aan behoeftigen, die fier openbare
ondersteuning hebben versmaad en die
liefderijk door kinderen en andere ver
wanten worden gesteund, zal een Staats-
aalmoes worden opgedrongen, waardoor
tevens de, door noesten arbeid te vér-
werven, ouderdomsrente zijn naam zal
moeten deelen met die opgedrongen
„aalmoes".
Voorts zal de Staat een recht toe
kennen op geneeskundige hulp, welk
recht alleen dan waarde zal hebben
alszelfs de Staat daartoe on
machtig is.
Toch juichen de concentratie-organen
en Het Volk zal wel meegaanTroelstra
kan deze plannen met meer recht „een
stukje Staatspensioneering" noemen dan
Talma's artikel 357, en: meesmuilend
meegaan is het toppunt van steun, dat
een socialist kan geven aan een burger
kabinet.
„De toestand van 's land geldmiddelen
eischt dringend voorziening. Ook- bij
zuinig beheer is de stijging, welke bij
voortduring in de opbrengst der belas
tingen valt waar te nemen, niet vol
doende om in de behoeften der schatkist
te voorzien.
Onafhankelijk van de in uitzicht ge
stelde sociale maatregelen eischen eenige
in vorige zittingen aangenomen wetten
reeds nieuwe middelen,Uwe medewerking
zal worden gevraagd tot vaststelling van
een algemeene inkomstenbelasting en tot
wijziging en verhooging der successie
belasting."
De kritiek die de linkerzijde op Kolk-
man's Jontwerp tot vaststelling van een
algemeene inkomsten-belasting liethoo-
ren, was dat het de moeite niet loonde
wanneer de opbrengst slechts drie a
vier miljoen meer was dan de bestaande
vermogens- en bedrijfsbelastingen.
De kiezers weten het duseconomisch-
verheffende wijziging van het Tarief is
van de baanmaar zij zullen in de in
komsten-belasting meer dan dubbel meer
te betalen hebben, en, bij sterfgevallen,
zullen de nagelaten betrekkingen het
moeten aanzien dat het nagelaten ver
mogen ten bate van den Staat wordt
getierceerd.
Het ideaal der socialistenVliegen
noemde datniet kapitaal-vernietiging
neenkapitaal-verplaatsing.
Ook de socialist bemint het kapitaal,
mits het verplaatst wordt naar zijn
zak.
Tot zoover geeft de Troonrede eene
grondwets-herziening en urgente zaken.
Nu begeeft het nieuwe Kabinet zich
op buitengewoon speculatief terrein.
Aangekondigd worden eene „alge-
heele herziening van het wetboek van
strafvordering" en de „afsluiting en
droogmaking van de Zuiderzee".
Een grondwetsherziening aangekon
digd eene grondwetsherziening op het
punt van het kiesrecht; en het Kabinet
Cort van der Linden vergeet dat het kort
van duur moet zijn, of zijn eigen her
zieningsplan tot eene bespotting maakt!
Minister Bertling zal het nationaal
vermogen aanspreken met zijne successie
belasting en de inkomsten-belasting op
drijven, alleen voor den huidigen toe
stand, en dan later zeker wel het tarief
op uitlandsche waren verhoogen om
Treub's in uitzicht gestelde sociale maat
regelen te bekostigen, en minister Lely
trekt het uitvoerbare voorbereidingsplan
om de Wieringervlakte in te polderen
in en wil honderd drie en vijftig mil
joen, en pure perte, uitgeven om een
dijk van Friesland naar West-Friesland
te leggen en .dan later na tientallen van
jaren de eerste Zuiderzee-akkers droog
te leggen!
Zeeuwen, stelt u voor dat wij het
verdronken land van Roemerswaal wil
den droog leggen door een dijk van
Veere naar Haamstede!
Omtrent Marine en Oorlog geeft de
Troonrede geen reden tot ongerustheid.
Hoe zal de sociaal democratische fractie
zich hiertegenover gedragen
Het Volk noemde het Indische slagschip
„daverende krankzinnigheid".
Als de Kamer-fractie op dit punt een
climax moet geven, om naar de eischen
van de kunst indruk te maken dan zullen
de sociaal democratische sprekers „krank
zinnig moeten daveren".
Dat belooft wat.
Over de Koloniën zegt de Troonrede
„Met uwe medewerking hoopt de regee
ring de laatste overblijfselen van de vor
dering van heerendiensten op Java en
Madoera weg te nemen.
De regeering oordeelt het hare roeping
ook in de koloniën de volkswelvaart te
verheffen en aan te kweeken het besef van
saamhoorigheid van moederland en kolo
niën en van al de bewoners dezer gebieds-
deelen.
Zij zal haar doel nastreven door bevor
dering der volksopvoeding zich aanpas
sende aan de behoefte der verschillende
groepen waaruit de bevolking inNeder-
landsch-Indië bestaat en opwekkende tot
verdraagzaamheid op het gebied van den
godsdienst en onderlinge waardeering der
rassen".
Op zich zelve beschouwd, kan geen
Christen eenig bezwaar hebben tegen deze
woorden.
Maar„in cauda venenam" het vergif
schuilt in den staartzooals bij schorpi
oenen en bij duizendpooten
Verdraagzaamheid is in den mond van
den liberaal iets heel anders dan in dien
van den Christen.
Men herinnere zich de kwaadaardige
laster-campagne van de liberale pers ia
Indië en Nederland tegen Idenburg^°n"
dags-circulaireen wat Deventer
over de Zending gezegd heett.
En dan kom* minister Pleyte, de oud
compagnon van mr. van Deventer, met
deze woorden
De rechterzijde zal er voor moeten
waken dat de heilige rechten van Gods
kerk niet op het gebied van onderwijs
en zending in Indië en van onderwijs
i hier in Nederland worden aangerand.
Kiezers daartoe kunt gij bijdragen.
Gij behoeft u nu niet meer ongerust
te maken over de snoodheden van het
rechtsch ministerie.
Het door u ten onrechte gevrees
de Tarief-Kolkman is van de baan.
Gij behoeft niet meer een niet-gedoop-
ten mr. van Raalte te kiezen om de Her
vormde kerk te beschermen tegen een
kerk-bestrijder als den heer Blum, die....
ja, wat ook weer?.... die altoos de Her
vormde kerk met liefde en toewijding
diende....
Gij kunt nu de mannen kiezen,- die
uw vertrouwen bezitten
en
en daarmede zorgen dat Zeeland niet
langer liberaal heete, in de Staten en in
de Eerste Kamer. Daarmede zult gij
welsprekend toeroepen aan de liberale
meerderheid in de Tweede Kamer en
aan het Kabinet:
„Afblijven van het Christelijk onderwijs
en van de zending". Mannen, doet uw
plichtstemt rechts en bidt.
H.
27 Sept. 1913.
Dien man hebbe* zij dus nog niet.
En dat is oorzaak dat zij voorloopig
Idenburg met rust laten. Dit mag men
opmerken na het lezen van onderstaan-
den wenk dien de N. Rott. Crt., het
lijfblad der vrij-Liberalen (en der regee
ring?) den minister van koloniën mr.
Pleyte meegeeft.
Aannemende, dat de heer Pleyte
genoegzamen waarborg heeft weten te
erlangen, dat de heer Idenburg
wiens verdiensten wij bij alle verschil
van meening gaarne blijven erkennen
gedurende den hem nog overblij-
venden ambtelijken termijn niet in
strijd met de door de verkiezingen
verkregen volksuitspraak het bewind
zal voeren, zoo valt toch niet te ver
wachten, dat hij hem zal uitnoodigen
zich gedurende een tweede tijdvak
met de landvoogdij te laten belasten.
En nu zal het de zeer moeilijke maar
ook zeer voorname taak zijn, welke
op hem, minister, rust, om den man
te zoeken, die met hem 't zij hij
de leiding neme dan wel de leiding
volge den grooten arbeid zal ver
richten.
De minister is alvast gewaarschuwd,
wanneer Idenburgs tijd (in 1914) om is,
dezen niet meer in te huren, en alvast
naar den man te zoeken, die overeen
komstig de bij de verkiezingen verno
men volksuitspraak de landvoogdij zal
uitoefenen, zulks ook in den geest van
mr. Pleyte die zelfs geen antirevolutio
nair het wethouderschap van onderwijs
in een gemeente durft toevertrouwen,
hoeveel te minder aan een dergelijken
reactionairen nieuwlichter het onder
koningschap over een rijk dertigmaal
grooter dan heel Nederland. Bovendien
heeft mr. Pleyte het rechtsche bewind
van het kabinet Heemskerk, ondanks
deszelfs. gematigd, gevaarlijk en verderfe
lijk gekeurd in een zijner politiek*- ^>ae-
voeringen.., „enk om „een man" te zoe-
ke» a^1 Ai derhalve ook zoo wel voldoen.
Maar of hij hem vinden zal
Want de koloniale specialiteiten van
links waren wel dik gezaaid in den
bloeitijd van het liberalismeen wel
gaat het met dezen sinds Fransen v. d.
Putte langs een afdalende lijnVan
Goltstein, Mirandolle, Van Gennep, Cre-
mer, Van der Wijck, Fockdoch in de
laatste jaren verliep de machtige kring
in eenlingenen de jongelui die iets
beloven, zijn èf nog niet voldoende op
de hoogte, adres Van Deventer, èf een
weinig staatsgevaarlijk, adres Douwes
Dekker.
Edoch wat niet is, kan nog komen.
25-jarig bestaan der Middernachtzending.
De welbekende arbeid der Middernacht
zending hoopt binnenkort het 25-jarig
bestaan te gedenken.
Het is naar aanleiding daarvan, dat
er, door 't geheele land (en dezer dagen
ook in Zeeland) een circulaire zal worden
verspreid, waarin op dit feit de aandacht
wordt gevestigd. Bij vërnieuwing wordt
daarin om belangstelling gevraagd voor
dat werk tot heil van den naaste, en
wordt voor een „feestgave", tot steun
voor het werk, en tot dekking van een
bestaand tekort, een beroep op de sym
pathie van ons volk gedaan.
Tweede Kamer. Het onderzoek der
Indische begrooting is geëindigd. Don
derdag komen de secties voor de staats-
begrooting bijeen.
Onderzoek voor geoefendheid. Het on
derzoek, betreffende de eischen van voor
geoefendheid, zal dit jaar aanvangen op
11 November en zoo noodig, de twee
daarop volgende dagen worden voortgezet.
Het onderzoek zal gehouden worden
te Leeuwarden, Groningen, Assen, Kam
pen, Deventer, Arnhem, Nijmegen, Does
burg, Harderwijk, Ede, Utrecht, Amers
foort, Amsterdam, Haarlem, Hoorn,
Helder, Naarden, 's-Gravenhage, Leiden,
Delft, Gouda, Gorinchem, Vlissingen,
's-Hertogenbosch, Breda, Bergen-op-Zoom
en Maastricht. Aanmelding vóór 10 Octo
ber, bij den burgemeester der gemeente
(afdeeling militaire zaken), voor welke
zij hebben geloot.
Minister Loudon is hedenmorgen
door H. M. de Koningin als zoodanig
beëedigd. Vanmiddag nam hij de porte
feuille uit Me handen van den tijdelijken
minister van buitenl. zaken, mr. Cort
van der Linden, over.
- Douwes Dekker en de S.I. Het Volk,
en de sociaal-demokratische leiders be-
wierrooken thans den martelaar Douwes
Dekker. Men zal er binnenkort nog wel
meer van hooren.
Intusschen dient de heer C. van de
Pol, die vaak met kennis van zaken in
de socialistische pers over Indië schrijft
aan de opgewonden gemoederen de vol
gende afkoeling toe
Het berichtje in Het Volk van 19 Sept.
j.l. over de „verbannen leiders" kweekt
groot, en mogelijk zelfs noodlottig mis
verstand. Douwes Dekker c.s. zijn met
alle respekt voor hun durf evenmin
leiders van de Indische beweging als
Van Erkel, Pastoors of Van Vliet het
zijn van de Nederlandsche beweging. In
hun omgeving is niets hoegenaamd wat
den naam van „Indische beweging" ver
dient, tenzij men 'n paar rijke lieden die
op geen ton of wat behoeven te zien,
als Indische beweging wil aanzien&cJtie\
Er is een Javaansche (f.e^Sarèkat
beweging in opko£&f deze gaat geheel
(Daijang)^ DoUweg Dekker c.s-. en voor
den toestand kent, kan dit niet an
ders dan ter geruststelling strekken.
De RegeeriDg, zegt Het Volk, houdt
blijkens haar verbanningsbesluit D. D.
c.s. voor eenigszins belangrijker dan v.
d. Pol.
Wil Het Volk den heer v. d. Pol mis
schien èèk verbannen hebben merkt
De Nederl. terecht op.
Chr. Comité voor Indië. Verschenen
is het tweede verslag van deze Vereeni-
ging over 1911, 1912 en 1913. In dit
verslag wordt gewaagd van rijken zegen,
waarmede haar arbeid gekroond werd.