No. 302 1913
rgadering
Ét.
Ét
riepolers,
nel (laps,
Woensdag 24 September.
27e Jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
3cL)
eidsfeest te
rg.
"LÜGT aeh'
HET COMITÉ.
Rubens
ms In
3 groote
verf in
bussen
afname
gist, Middelburg.
g tehüüp
de hofstede van
igeu en briefjes
ROELSE Lz. te
jober a. s.
Wielploeg,
LAL,
16
9.4O
OOP
levering Maart,
t. Maartens-
OP
1 Boekh. VAN
burg.
1. Bloed en Zog-
Engelsch zout.
ken.
3,, Middelburg.
252^
R, O. en W. Sou-
m en een
koop,
Lammerenburg,
in ruil.
OIN, Vlasmarkt.
op,
Biggekerke.
3 inrichting kun-
n
rmeisjes,
Franco brieven
Alg Adv. Bur.
er dam.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
MIDDELBURG.
H. R. STRUVE.
W. MELIS.
L. J. MES,
W. A. DE RIJCKE.
J. A. VERTREGT. -
Uit de Pers.
Staten Generaal.
Binnenland.
Uit de Provincie.
aren
fl.io
!-
o
j h
-a
S3
o V
Ï5
a
o
u
Z M
7.46
7S6
8.17
8.28
877
9.10
9.48
10.41
11.22
I2.29
"-3S
12.17
7*>i
8.oJ
8.12
8.20
8.27
8.3«
8.46
8-S3
g.o2
9.11
9.17
9.29
9-49
9.58
10.46
12.13
vla Goch, Crefeld
te Goe» geen rel*
.06
.29
6.oi
8.46
•os
7-iS
943
•S3
8.ol
■14
8.20
28
8.34
rwest Goes.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p. 1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
Zij) die zicli met 1 October a. s. op ons
blad abonneeren, ontvangen het tot aan
dien datum GRATIS.
De Zeeuw beveelt voor de stemming
voor twee leden der Provinciale Staten
met aandrang aan
Aftreding 1919
Aftreding 1916
En voor den Gemeenteraad
District I
District II
De Btemming voor de Staten is be
paald op 30 September.
24 Sept. 1913.
„Bewaard voor kerstening
Toen de Tweede Kamer „om" ging
jubelde de beer Boissevain (liberaal
nieuwgekozen lid der Kamer) dat Indië
nu bewaard was voor kerstening!
Nare uitroep van een christenmensch
in een Christenland!
Vooral uit den mond van een man die
een familienaam heeft op te houden. De
Piersons en Boissevains toch waren van
ouds, met name in Da Costa's tijd, steun
pilaren van Kerk en Zending!
Bovendien de conclusie wordt door
cijfers weersproken.
Uit verschillende verslagen valt te be
wijzen dat onder het liberale Kabinet-
de Meester op Java het aantal openbare
neutrale Inlandsche scholen (Gouverne-
ments- en gesubsidieerde particuliere
scholen) toenam van 516 tot 665, dus
met 29 pet., en het aantal gesubsidieerde
Zendingsscholen van 62 tot 85, dus met
40 pet. en dat onder 't kabinet-Heems
kerk het aantal openbare neutrale inland
sche scholen (Gouvernements- en gesub
sidieerde particulier!scholen), toenam
van 565 tot 1040 dus met 84 pCt.
en het aantal gesubsidieerde zendings
scholen van 85 tot 127, d.i. 49 pCt. Re
kent men de circa 3000 neutrale dessa-
scholen er bij, dan is de toeneming van
het aantal neutrale en het aantal Chris
telijke scholen onder bet vorige ministerie
respectievelijk 603 en 49 pCt. geweest.
Men onthoude dus wel. Onder het
ministerie Heemskerk een grootere toe
neming van openbare neutrale scholen
van 574 procent (60349) en daartegen
over een schier onbeduidende toeneming
der Zendingsscholen. Onder De Meester
zelfs veel gunstiger.
Een goede les voor een mogelijk op
volgend rechtsch ministerie. Bevorder
maar trouw het Zendingsonderwijs, want
°f gij er veel aan doet of weinig, de
tegenstander schreeuwt (en „liegt") toch.
-
De nieuwe minister van koloniën
Pleyte wordt door de vrijzinnige pers
met lieve welwillendheid begroet. Dat
Lij nog nooit minister is geweestvan
Indische zaken misschien weinig af weet;
niet tot daden, welke aan zijn woorden
beantwoorden, in staat zal blijken, o, het
is allemaal niets. Geduld maar menschen!
In dien geest schrijft met name het
groote lijfblad der vrij liberalende
Nieuwe Rotterdamsche Courant; het blad
dat met zoo groote teleurstelling het op-
heden voor vier jaar van den minister
De Waal Malefijt begroette.
Men zou haast vragenwaartoe nu
toch dat verschil?
Wanneer De Waal Malefijt niet be
antwoordde aan de hooge eischen een
minister van koloniën gesteld, dan toch
Pleyte ook niet.
En wanneer nu de een een standje
krijgt dat hij op den stoel der Putte's
en Cremer's gaat zitten, waarom moet
dit dan in den ander worden vergoelijkt
Of werd in den antirevolutionair ge
wraakt, wat in den liberaal mocht wor
den geprezen?
Lees nu eens de volgende woorden,
wanneer de N. Rott. Crt. den nieuwen
minister van koloniën begroet.
Nu aan het hoofd van het zoo bij
uitstek belangrijke departement van
koloniën een titularis is opgetreden,
die zich nog niet op staatkundig gebied
heeft bewogen, zou het onredelijk zijn,
hem den eisch te stellen, dat hij thans
reeds, onmiddellijk, door zijn daden
zou toonen, de hooge staatsmanseigen
schappen te bezitten, welke bij hem,
die onze koloniale politiek heeft te
leiden, moeten kunnen worden gevon
den.
Tijd dient hem gegund, om zijn ar
beidsveld te overzien, zijn plan te ont
werpen, zijn stellingen te kiezen
Overigens dient hier bijgevoegd, dat
niet van hem behoeft gevergd te worden
dat hij persoonlijk in staat zou wezen,
de groote door hem gedachte politiek
in daden om te zetten.
Voor het voeren van onze Indische
politiek heeft men een minister en
een gouverneur-generaal noodig. Eén
van beide moet waar zulk werk te
doen valteen groot man zijn. Het
is niet noodzakelijk, dat dit juist de
minister zou wezen.
Hot kan haast niet, dat. de minister
deze introductie prettig zal vinden.
Misschien had hij dan nog liever een
ontvangst gehad als zijn voorganger, zoo
iets vanhoe durf je, wat doe je hier
Intusschen mag men het er voor hou
den, dat de zetel van gouverneur gene
raal Idenburg te Buitenzorg tamelijk
vaststaat.
De eerste kreten Idenburg moet weg
zijn al vervangen doorOch Idenburg
blijf nog een beetje
Men kan het tusschen de regels door
lezen.
Onze nieuwe miliciens gaan zich
zachtjesaan weer klaarmaken voor het
kazerneleven.
Wij wenschen hen aan te moedigen
om met lijdzaamheid de loopbaan te
loopen welke hun is voorgesteld.
De dagen hunner beproeving zijn slechts
ongeveer een jaarer is derhalve door
komen aan.
Bovendien zij gaan met veleD, gedeeld
leed is slechts half leed en de gemeen
schappelijkheid van den last doet dezen
met te grooter gemakkelijkheid dragen.
Ziet eens naar de miliciens der vorige
lichting; wat hebben zij reeds weereen
mooien tijd achter zich. Zij zijn het ka
zerneleven reeds lang gewendsommigen
zijn tamboer, anderen korporaal gewor
den weer anderen ziet men binnen
enkele dagen al met de gouden strepen
loopen. Waflneer men daarop let, dan
moet wel de gedachte boven drijven dat
ook de jongens van de nieuwe lichting
er wel door zullen komen.
Trouwens met Gods hulp komt men
alle kwaad te boven.
Daarbij komt dat het een eer is Ko
ningin en Vaderland te mogen dienen.
Kameraden, gaat derhalve moedig en
blijmoedig de toekomst tegen. Doet uw
best. Houdt God voor oogen. Waakt en
bidt. En vergeet de militaire tehui
zen niet. Daar vindt gij alles wat u
troosten en sterken kan. Het vriende
lijk oog der huismoeder, en de krachtige
handdruk van den huisvader, raad en
daad, een Christelijke omgeving, een
liefelijk orgel, een gezellig verkeer, warme
vriendschapdat alles en nog meer be
reidt u het militaire tehuis.
Men zal er u met open armen ont
vangen.
En ten slotte, ook in de kazerne blijve
Paulus' woord, het motto der Middel-
burgsche Jongelingsvereeniging, uw pa
rool Ik schaam mij het Evangelie van
Christus niet, want het is een kracht Gods
tot zaligheid een iegelijk die geloojt.
(Rom. 1 16.)
De afdeelingen der Tweede Kamer ko
zen gisteren tot voorzitters en ondervoor
zitters enkel mannen van links. Zoodat
de centrale sectie (de vijf voorzitters en
de voorzitter der Kamer) thans uit enkel
vrijzinnigen en socialisten bestaat. Voor
zitter der vijfde sectie is mr. Troelstra
die tevens vice president is der Kamer.
Iets dat nog nooit gebeurd is. Natuurlijk
speling van het lot; doch tegelijk ken
merk van den verouderden koers, en
bewijs van den nog niet verbroken inni-
gen samenhang en samengang van libe
ralen en sociaal democraten.
De strop.
Hoe zal minister Treub 't met de finan
ciën maken 't Is de vraag, die onwille
keurig in ons oprijst. Ja, zelfs den knap
pen financiers is het een raadsel, hoe
de nieuwe minister aan de noodige cen
ten zal komen, waar de uitgaven onrust
barend zullen gaan stijgen.
De Standaard wijdt een driestar aan
de rijksfinanciën, waarin er op gewezen
wordt hoe het nog altoos bitter tobben
blijft.
Immers, „de opbrengst der middelen
neemt bestendig toe, in de verloopen
maanden van dit jaar weer met over
de zeven millioen, en in het vorig jaar
sloeg het geraamde tekort van bijna 9
millioen zelfs in een voordeelig saldo om.
Maar niets baat. De uitgaven klim
men aldoor op een wijs, die de rijkste
klimming der middelen letterlijk bespot,
en niettegenstaande we in de enkele
jaren van deze eeuw bijna zestig millioen
op 't budget stegen, staat op de nu in
gediende begrooting toch weer een tekort
van over de twaalf en een half millioen.
Weer moet dus de belasting naar
boven, en nog blijft het de vraag of
men er dan meekomt. De historie leert,
dat na zeker aantal jaren van belangrijke
stijging in de middelen tenslotte stil
stand komt, en soms zelfs daling drei
gen kan, en zijn we daaraan toe, dan
zal Leiden in last zijn, want de grootste
uitgaven liggen niet achter onzen rug,
maar zijn nog pas komende. Vloot, Le
ger en Sociale voorziening vragen steeds
meer.
Dit springt te meer in 't oog, omdat
in andere Slaten zich het verschijnsel
voordeed, dat men aanzienlijke batige
saldo's kon boeken. Gelijk men weet,
heeft Italië alle uitgaven voor den Afri-
kaanschen oorlog uit zulke saldo's weten
te betalen, en naar nu verluidt, waren
de Balkan-Staten er zoo gelukkig aan
toe, dat ze niet alleen hun legers uit
nemend voorzien hadden van geschut
en ammunitie, maar de eerste maanden
den oorlog zelfs uit opgespaarde gelden
betalen konden. Zelfs Griekenland, dat
nog voor enkele jaren van 't bankroet
niet verre was, wist zich op verrassende
wijze te redden.
Wij daarentegen zijn met alles achterop.
Op ons veldgeschut komt tenminste 40
pCt. te kort met het oog op de uitbrei
ding van 't leger. En zelfs voor onze
ammunitie was zoo schandelijk slecht
gezorgd, dat thans in allerijl bij hoopen
ammunitie moet worden aangekocht.
Hierbij komt dan nog het moeilijke
vraagstuk van de salarissen voor alle
militaire- en civiele diensten.
Vele van die salarissen zijn vastgesteld»
toen in vroeger jaren onze middelen
kwijnden en het leven zooveel goedkoo-
per was. Ze vormden toen een hoog
percentage op het budget, omdat 't bud
get zoo laag stond. Nu echter staan ze
in percentage veel, veel lagerhet bud
get toch werd immers verdubbeld, maar
de salarissen van niet weinigen bleven
op 't oude peil staan, en dat niettegen
staande het duurdere leven.
Groot in dan ook vanzelf de nieuws
gierigheid, hoe Mr. Treub zich voor zijn
verzekeringsontwerpen uit deze impasse
redden zal. Zijn naam als financier staat
hoog. Maar het pijnlijkst is, dat met
name de financiers van alle gading er
zonder omwegen voor uitkomen, dat
zelfs een man als Treub 'tniet redt."
Wat ky niet duldt.
Hij gaat zich erg „voelen"
Mr. Troelstra veroorlooft zich tegen
woordig uitdrukkingen die duidelijk la
ten merken, dat hij zelf mr. P. J. Troelstra
nu niet voor den eerste den beste houdt
'tWas vóór de stembus al zoo.
Zij eigen partijgenooten kwamen er
tegenop, toen hij zichzelf te goed achtte,
om gedurig weer met Wijnkoop te debat-
teeren. Iets anders was het, toen hij ver
klaarde," dat «en praatzuchtig Rechts
arbeider in Haarlem geen partuur was
voor 'n man als hij.
Te Zwolle men wéét het.
Hij kreeg van den ouden Fortmn een
kranige afstraffing, omdat hij durven
zeggenIk heb de S. D. A. P. ter over
winning gevoerd
Ootmoedig klonk dit niet.
„Laat een ander u prijzen en niet uw
eigen mond."
En nu is daar weer 't geval met Dou-
wes Dekker in Indië.
De gouv. generaal heeft dezen roerigen
onruststoker 't verblijf op Java ontzegd,
waartoe de heer Idenburg, na advies van
den Raad van Indië, het volste recht
heeft, volgens wet en verordening.
Wat staat nu in de Indische bladen
te lezen?
Dat er te Bandoeng een telegram ont
vangen was van mr. P. J. Troelstra leider
der Sociaal-Democratische Arbeiderspar
tij, waarin deze zegt, dat zijn partij niet
gedoogen zal, dat deze straf op Douwes
Dekker wordt toegepast
Is dat wéér, vragen we?
Is het dan zóó ver gekomen, dat mr.
Troelstra minister is zonder portefeuille,
landvoogd zonder aanstelling, koning
zonder kroon? Fr. Dbld.
TWEEDE KAMER.
De zittingen van ons Lagerhuis zijn
nog van ondergeschikt belang. De com
missies voor de huishouding en de ste
nografie zijn samengesteld en geven geen
aanleiding tot beschouwingen. Of het
zou moeten wezen de houding van de
sociaal-democraten, die den heer Loh-
man, aftredend lid der laatste commissie,
trachtten te weren. Hun opzet is niet
gelukt. En de Kamer mag daar blij om
wezen, want een dergelijke chicane zou
niet getuigen van hooge opvatting van
het Kamerlidmaatschap en niet goed te
praten zijn.
Alle afdeelingen kozen verder mannen
van links tot voorzitter en ondervoor
zitter. De heeren waren in grooten ge
tale opgekomen, zoodat geen man van
rechts ook maar eenigen kans had voor
het leiden van een der afdeelingen in
aanmerking te komen.
Het zij zoo.
Benoemd werden tot voorzitters de
heeren Smeenge, Hubrecht, Jansen (den
Haag), de Meester en Troelstra; tot on
dervoorzitters de heeren Roodhuijzen,
van Hamel, de Beaufort, en Vliegen.
Vandaag zou de Indische Begrooting
in de afdeelingen onderzocht worden,
terwijl a.s. Dinsdag de staatsbegrooting
en de daarmede verband hondende
wetsontwerpen onder handen genomen
zullen worden.
Vermelden we tenslotte nog enkele
wetsontwerpen van ons oude kabinet,
die in den snippermand verdwenen zijn.
Het zijn
1°. twaalf ontwerpen van wet tot het
iii overweging nemen van voorstellen
van verandering in de Grondwet (Grond
wetsherziening)
2°. wetsontwerp houdende bepalingen
omtrent openbare inzamelingen
3°. wetsontwerp, houdende regeling
van de positie van vrouwelijke rijks
ambtenaren en onderwijzeressen bij het
openbaar onderwijs die in het huwelijk
treden, en
4#. wetsontwerp, houdende wijziging
van de Gezondheidswet.
Het doet wel onaangenaam aan het
resultaat van den arbeid van Neerlands
meest bekwame wetgevers op deze wijze
te zien verdwijnen.
Maandag is te Velp overleden dr.
A. van der Loefï, oud-inspecteur van
het geneeskundig staatstoezicht in Wes
telijk Noord-Brabant en Zeeland, ridder
in de orde van den Ned. Leeüw en
officier in de Oranje-Nassau-Orde.
De Kamerfractie der Liberale Unie
koos tot voorzitter mr. Th. H. de Meester,
tot vice-voorzitter dr. H. B. Hubrecht,
tot secretaris dhr. W. de Jong en tot
penningmeester mr. W. Dolk.
Soldaat-raadslid. Het Volk verhaalt
dat gisteren in de gemeenteraadsverga
dering te Rotterdam naast den wethou
der mr. De Jong het raadslid Verkerk
gezeten was in het tenue van korporaal
bij de genie. Hij had een dagverlof ge
had en vertrok dadelijk na afloop der
vergadering naar de manoeuvres.
Pensionneering gemeenteambtenaren.
Men schrijft onsDe Nederlandsche
bond van gemeenteambtenaren heeft tot
alle gemeenteraden een adres gericht
met betrekking tot betaling door de ge
meenteambtenaren ingevolge de pensi
oenwetten voor de gemeenteambtenaren.
Allereerst wordt daarin aangetoond, dat
het in strijd zou zijn met de hoofdbe
ginselen van de pensioenwetten indien
niet als pensioenbijdrage voor alle te
genwoordige ambtenaren jener gemeente
een gelijk percentage wordt bepaald.
Voorts wordt opgemerkt, dat naar de
bedoeling van den wetgever de ambte
naren niet of althans niet te zwaar met
pensioenbijdrage zullen worden belast,
wijl bij hun wedden met pensioensbij
dragen geen rekening is gehouden. Wat
verder de jaarlijksche bijdragen voor
eigen en voor weduwen- en weezen-
pensioen aangaat acht het bondsbestuur
't alleszins rationeel, indien de gemeente
deze niet geheel wil dragen, dan toch
onderscheid te maken tusschen tegen
woordige en toekomstige ambtenaren.
Middelburg. Aan het negentiende
Jaarverslag van de Vereeniging „Ons
Huis" alhier ontleenen wij de volgende
bijzonderheden. In de eerste plaats wordt
er aan herinnerd, dat door de oprichting
van de Openbare Leeszaal en Bibliotheek
de afzonderlijke Leeszaal van „Ons Huis"
overbodig is geworden, en de lokalen
daarvan aan genoemde Ver. verhuurd
zijn. Intusschen kon „Óns Huis" op meer
dan één ander gebied nog nuttig werk
zaam blijven, denken we slechts aan het
toynbeewerk.
In de kamer links van den ingang
bleef nog een conversatiezaal in stand,
terwijl hier ook de bibliotheek van de
vereeniging «Jong en Oud" gevestigd
bleef waar kinderen beneden 18 jaar,
die in de openbare leeszaal geen toegang
