No. 300 1913
Maandag 22' September.
27e Jaargang
older.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
emner
GHR1STELIJK-
HISTORISCH
ING
ING
schrijving
ilfvaarzen
iepaard,
aard,
zen,
rzen,
ii en een
[oop,
Koeien,
enstbodej-
enstmeidj
H. R. STRUVE.
W. MELIS.
W. A. DE RIJCKE.
J. A. VERTREGT.
Binnenland.
Uit de Provincie,
i
de West.,
'uwe West.
aken bekend
p alle Water
angen, Heulen
)p de Bermen
a, in genoemde
tember 1913.
en, Dammen
mg,
[errlepaar-
>UM.
zeer goede,
.okaallampen.
tbode,
R, Landbouwer,
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
MIDDELBURG.
j.
h
Iriefjes inleve-
alichting te be
J. JANSE.
Biggekerke.
lijk veulendra-
jjlens, bij JAC.
P
DOBBELAAR,
delburg.
ictober, by A.
•ke, Weizicht.
P
chreven inliet
os Hengst
SDIJK, Land-
c.
LAK in Groen-
Fruit, welke
ivert.
straat 47, H i 1-
)©3?
P. BRASSER,
>02SF
'oeij es,
tlenberg, M i d-
emmeren burg,
1in de school
October en De-
JK, Waarde.
aber
i 20 jaar.
RMANN, Mid-
ovember
bij Wed. W.
burg, Seissingel-
ivember
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels ƒ1.—, iedere regel
meer 10 cent.
Zy, die zich inet 1 October a. s. op ons
blad abonneeren, ontvangen het tot aan
dien datum GRATIS.
De Zeeuw beveelt voor de stemming
voor twee leden der Provinciale Staten
met aandrang aan
Aftreding 1919
Aftreding 1916
En voor den Gemeenteraad
District I
District II
De stemming voor de Staten is be
paald op 30 September.
22 Sept. 1913.
In Duitsche bladen was beweerd dat
prinses Sophie van Saksen Weimar die
de vorige week zelfmoord pleegde een
achter-kleindochter was van groothertog
Karl Alexander van Saksen-Weimar en
van zijne gemalin, prinses Sophie der
Nederlanden. Volgens Het Handelsblad is
deze mededeeling onjuist.
Prinses Sophie was de dochter van
prins Wilhelm, een zoon van Herman
Bernhard, die weder een zoon was van
Hertog Bernhard van Saksen-Weimar
(geb. 30 Mei 1792, gest. 31 Juli 1862).
(Een gedenkteeken voor dezen hertog
Bernhard op het plein te Den Haag,
herinnert aan diens heldendaden inden
Tiendaagschen(?)). Deze Bernhard was
een zoon van groothertog Karl August
(17571828) en zijn echtgenoote Louise
van Hessen-Darmstad (17571830).
Karl Alexander daarentegen was ge
boren in 1818 en overleed in 1901. Uit
zija huwelijk met prinses Sophie der
Nederlanden werden twee kinderen ge
boren, de erfgroothertog Karl August
(1844-1894) en prinses Marie, die gehuwd
was met prins Heinrich VII van Reuss
jongere linie. De erfgroothertog Karl
August overleed vóór zijn vader en deze
liet dus de regeering van Saksen-Weimar
na aan zijn kleinzoon, Wilhelm Ernst,
de tegenwoordige groothertog.
Hieruit blijkt dus dat prinses Sophie
en de regeerende groothertog van Saksen-
Weimar, een gemeenschappelijken bet
overgrootvader hadden, de groothertog
Karei August, die in 1828 overleed.
Dat de Sarèkat Islam een religieusen
grondslag heeft ontkent niemand.
Het Javaansche volk is godsdienstig.
Maar oorspronkelijk wil zij niets anders
dan den Javaan opheffen uit zijn ge-
ringen economischen staat en hem on
afhankelijk maken van de Chineesche
woekeraars en Europeesche uitzuigers.
En dat haar actie gericht zou zijn te
gen het kerkistisch drijven van sommige
christenen, gelijk de vrijzinne pers
De Nieuwe Courant voorop heeft ver
teld, is ten eenenmale onwaar.
Tegen de zoogenaamde kerkistische
bestuursmaatregelen van den gouverneur
generaal ging en gaat 't niet.
Integendeel, de gouverneur generaal
Wordt nu geprezen door dezelfde vrij
zinnige schreeuwers die hem eerst valsch
hadden beticht.
Waarvan zij hem nog meer betichten
Toen de beweging begon, werden de
vrijzinnige suikerlords bang voor hun
brandkast en riepen wraak er over dat
de gouverneur generaal geen soldaten
stuurde om zoo noodig de oproeren te
fnuiken. En nu blijkt van achter dat,
dank zy het verstandig beleid der In-
ische regeering geen soldaten zijn noodig
Geweest.
Doch de vrijzinnige heeren die zich
vetgemest hebben met het zweet en het
bloed van den geëxploiteerden Javaan,
waren bevreesd geweest voor de wraak
van den Javaan.
Een suikerplanter erkende ter audiëntie
bij den Gouverneur-Generaal, dat de
suiker-industrieelen wel wat ruim en
wel wat veel en wat lang hebben ge
noten van de voordeelen, onttrokken
soms door heel treurige omstandigheden
aan de teelt van het voornaamste voe
dingsgewas van de Inlandsche bevolking.
Van industriëele zijde moest men be
seffen, dat iedere melkkoe ook tijd van
rust behoeft om, wat men noemt, op zijn
verhaal te komen.
Maar dat is, aldus de N. Provinciale
Or. Crtnog niet het ergste. Veel erger
is de behandeling, die men den bestolen
Javaan nog durft aan te doen.
Het Indische Nieuws van den Dag, dat
zoo tegen de Christelijke regeering ful
mineerde, zeide niet te willen, dat kleine
overtredingen voor den rechter werden
gebracht, 't Was veel beter, dat men
dat met een paar karwatsslagen afdeed.
Tegen zulke practijken nu keert zich
de Sarèkat Islam. En de inlander zegt
het ronduitwij willen niet langer als
beesten behandeld worden.
Plaats tegenover deze vrijzinnigen nu
het voorbeeld van Dr. Scheurer, den
zendeling-arts, die den armen Javaan,
als hij op het ziekbed lag uitgestrekt,
opzocht, voor hem bad en hem trachtte
te genezen, En dan zou de Inlander
zeggendie Dr. Scheurer, die zendeling
moet weg. En zijn partij in Nederland
moet om het welzijn van Indië worden
bestreden, terwijl gesteund moeten wor
den de mannen, waarvan de redacteur
van het „Nieuws van den Dag" er een
is, die wel de Javanen uitzuigen en hen
met de karwats slaan, maar die dan toch
vrijzinnig zijn en tegen de kerstening
van Indië zich verklaren?
Neen, zei de „Nederlander" zoo tref
fend: de inlander verstond van het ge
bed van Dr. Scheurer misschien niet
veel of niets, maar er is een taal, die
ook de Javaan verstaatde woordelooze
taal, de zichzelf om Christus wille op
offerende liefde, die geneest en onder
wijst.
En de Inlander begrijpt het verschil
tusschen die taal en die van de egoïsti
sche zelfzucht, die uitbuit en ranselt.
Welnu tijdens de verkiezingen gin
gen de liberalen, geldelijk gesteund door
de vrijzinnigen en Chineezen van het
kaliber als wij zooeven schetsen, de
Christelijke regeering bestrijden met de
leugens door die menschen in de Indi
sche pers opgedischt.
En dat om te bekampen de zending
en het Chr. onderwijs
Maar, zal men zeggen, misschien was
de Inlander toch wel bevreesd voor het
Christelijk onderwijs.
Het antwoord is, dat aangetoond kan
worden, dat de Inlandsche scholen,
misschien door de werking van vrijzin
nigen laster, die ook in de organen van
de Sarèkat Islam eenigen weerlank vond,
hier en daar een enkelen leerling ver
loren, dat zij zich om den tuin lieten
leiden, waarna het leerlingenaantal weer
op dezelfde hoogte kwam als voorheen
en zelfs klom.
Ja toen de heer Van Deventer zijn
fulminante rede hield tegen de „kerste
ning van Indië" door het toenmalige
rechtsche kabinet, een rede waarover de
vrijzinnige pers schier uitbundig was in
lofspraak, schreef een Indisch blad, dat
het niet begeerde, dat de regeering haar
Christelijke politiek zou staken. Dit
mohamedaansch orgaan zei„Waar de
bijbel uitdrukkelijk voorschrijft, het
Evangelie te prediken aan alle creaturen,
zou een verbod der Christelijke zending
even goed een inbreuk zijn op de bij de
grondwet gewaarborgde godsdienstvrij
heid, ale bijv. een verbod van de bede
vaart zou wezen."
Inlandsche Christenen worden ook in
geen enkel opzicht bevoorrecht boven de
Mohammedanen.
De liberalen in Nederland pleiten voor
de uitsluiting der Christelijke zending
en het Christelijk onderwijs in de Mo-
hammedaansche streken.
Eed Mohammedaan neemt het echter
voor de vrijheid der Evangelie-verkon
diging op.
Is 't niet terecht gezegdeen vlam
van smart en schaamte slaat ons naar
't gelaat, om dien smaad, in het 100ste
jaar onzer herwonnen onafhankelijk
heid? N. Prov. Oron.
Het verschil tusschen de Boedi Oeto-
mo (voortreffelijk streven) en Sarèkat
Islam (Mohamedaansch genootschap)
ligt derhalve hierin dat eerstgenoemde
vereeniging is opgericht door inlanders
die in Europa of in Europeesche onder
wijsinrichtingen hadden gestudeerd, en
door Indo's, de stichting van een her
vormingsgezinde partij bsdoelt, en be
staat uit aanzienlijken die tengevolge der
Westersche cultuur aan den Islam ont
groeid zijnterwijl laatstgenoemde ver
eeniging omvat het gewone volk op
hetwelk de vereeniging Boedi Oetomo
geen vat had, bovendien godsdienstig
is, doch niet gekant tegen het Christen
dom gelijk men van vrijzinnige zijde
heeft beweerd. Zij wordt door den waren
volksgeest gedragen, terwijl de andere
vereeniging de genegenheid geniet van
vrijzinnigen en theosofen.
Ook Sarèkat Islam bedoelt de ophef
fing van den Javaan en zijne onttrekking
eindelijk! aan de knevelarijen van
de Chineezen. welke hij moede is als
gespogen spek.
De beweging is begonnen te Soerakarta
en verbreidde zich van daar over geheel
Java. Men is de uitzuigingen zat en haat
den Chineeschen indringer, en zal niet
rusten voor men zich geheel van hem
onafhankelijk weet. En daarbij blijft ook
doel den inlander welvaiend en gods-
dienstlievend te maken. Hetgeen hier
wil zeggen de voorschriften van den
Islam te leeren volgen.
Doch wij herhalen vijandschap te
gen Zending en Christendom drijft hier
niet.
Het is er alleen maar mee gelijk in Ne
derland, ja waar al niet? De rijken en
geleerden braken met alle geloof, de
armen en ongeleerden zijn nog godsdien
stig.
Over Minister Colijn. Niet alleen inde
hoogere, ook in de lagere Marine-krin
gen betreurt men blijkbaar het heengaan
van Minister Colijn.
In „Ons Belang", het orgaan van den
Alg. Bond van Onderofficieren der Kon.
Marine en het Corps Mariniers, lezen wij
een artikel vol lof over den afgetreden
bewindsman, dien de onderofficieren met
leedwezen zien heengaan.
„En dat waarlijk niet alleen, omdat hij
hunne -tractementen verbeterde
„Minister Colijn is van meet af voor
hen de welwillende werker geweest, die
zijn oor te luisteren legde naar hunne
wenschen en meer dan in een enkel geval
door daden, besluiten en regelingen
blijken liet, dat zij niet vruchteloos bij
hem hadden aangeklopt.
„Niemand die dit beter weten dan onze
bondsleden.
„Niemand ook, die dit beter kunnen
zeggen dan zij, die den Minister in diens
kabinet, op de vloot of elders ontmoetten,
als de tooh van zijn spreken weldra een
groote mate van vertrouwelijkheid ver
ried, en de groote afstand, die de perso
nen scheidde, door zijn sterk tegemoet
komende houding werd verkleind"'
Door een dergelijk optreden won de
Minister hun hart, zoodat velen hunner
niet licht den persoon en de daden des
Ministers zullen vergeten.
„Waarom
„Omdat nooit tevoren op zoo'n ener
gieke wijze belangstelling werd getoond
in het lot der onderofficieren!
„Omdat ieder verzoek met ernst werd
overwogen en omdat ons, zelfs bij afwij
zende beschikking, uit bijzonderheden
bleek, dat men ook zulk een verzoek
geen ernstig en diepgaand onderzoek had
onthouden.
„Men spreekt sinds eenige jaren veel
over den geest van het personeel."
„Waar echter zóó de belangen der
Onderofficieren aandacht en overdenking
vinden om van de vervulling dezer
wenschen niet eens te spreken daar is
metsen de eerste schrede gezet, leidende
tot het doel, om een sterk verbeterden
geest onder de onderofficieren in het
leven te roepen."
Al hun pogen is zwak en onmachtig,
als niet van boven af belangstelling
wordt getoond.
„Minister Colijn heeft dit begrepen!
„Zijn daden hebben bijgedragen tot de
ontwaakte overtuiging, dat er veel goeds
kan ontstaan uit een verhouding, zooals
wij die schetsen.
„Die overtuiging is tevens een dood
steek voor alle slechte verhoudingen en
iedere afkeurenswaardige gewoonte, die
bijdraagt om het samenleven te vergallen.
En de bond putte er kracht uit tot ver
sterking van den wil, om op de juiste
wijze een baanbreker te zijn voor de
belangen der onderofficieren."
De jaarvergadering van den Chr.
Nat. Werkmansbond, welke gewoonlijk
te Utrecht wordt gehouden, zal dit jaar
te Amsterdam worden gehouden op
Woensdag 22 en Donderdag 23 Oct. a.s.
Op den eersten dag zal door de afdeeling
Amsterdam een luisterijken feestavond
worden georganiseerd in het Paleis voor
Volksvlijt ter herdenking van Neerlands
100-jarige onafhankelijkheid. Op dezen
feestavond worden ook al de afgevaar
digden van de jaarvergadering uitge-
noodigd.
Drooglegging der Zuiderzee. De „Vis-
scherij-Courant" heeft een hoofdartikel
over de aankondiging in de Troonrede
betreffende droogmaking der Zuiderzee,
een artikel waarin de belanghebbenden
ernstig gewaarschuwd en tot protest op
gewekt worden. Dit laatste is moeilijk,
zegt de schrijver zelf
„De betrokkenen gelooven niet aan de
drooglegging, zijn zoo moeilijk in be
weging te krijgen. Velen hunner denken,
dat hun een flinke som zal worden uit
gekeerd of zien een aardige vaste be
trekking in 't verschiet. En dan, er zal
geld noodig zijn, veel geld zelfs en wij
vreezen dat .velen zich daaraan zullen
onttrekken.
„Maar toch, 't n oet. De kostwinning
staat op 't spel, v. at meer zegt het vrije,
mooie, voor verbetering vatbare bedrijf.
„De drooglegging kan komen, de ver
goeding zal tegenvallen en de brugwach
tersbaantjes zullen niet voldoen. En wie
zal vergoeding krijgen en een goed
baantje Is er bij de visscherij-inspectie
wel één visscherijman benoemd
„Visschers, zouters, rookers, handela
ren, scheepsbouwers, er moet nu wat ge
schieden.
„Wij kunnen bewijzen, dat de droog
legging onnoodig is omdat er werk is
in overvloed, de afwatering zonder die
te verbeteren, land te over.
„Wij kimnen bewijzen, dat de Zuider-
zeevisscherij een bestaan geeft, een ge
kozen, vrij, en te verbeteren bestaan aan
vijfduizend gezinnen
„dat de drooglegging schadelijk is voor
de gezondheiddat millioenen guldens
zullen .worden verloren dat geen der
argumenten van de voorstanders den
toets .der critiek kan doorstaan"
Daarom verzoekt de redactie aan alle
direct belanghebbenden, aan haar adres
(v. Eeghenstraat 25, Amsterdam) een
betuiging van adhaesie te, zenden aan
het verzet tegen, het plan] der nieuwe
regeering.
p?„Bondsring West Zuid-Beveland cn
Noord-Beveland11. „Ik ben met mijn staf
over deze Jordaan gegaan en nu ben ik
tot twee heiren geworden." Dat was de
betuiging van een Jakob, toen hij, die
als een ^eenzame zwerver de ouderlijke
woning had verlaten, als een rijk en ver
mogend man uit Mesopotamië weder
keerde.
De Gereformeerde jongelingschap van
Zuid-Beveland kan met eenige wijziging
deze betuiging van den aartsvader tot
de hare maken. Klein als de jongelings
beweging hier in den beginne was, is
het Vereenigingsleven allengs gegroeid,
zóó dat, vanwege dat groeien de oude
Bondsring „Zuid-Beveland" s moest ge
splitst.
Kwam het Oostelijk deel een]'vorige
week in vergadering bijeen, Zaterdag
avond vergaderde het Westelijk gedeelte
in de bovenzaal van de Goesche melk-
salon. Het was een bijzonder gezellige
en leerzame avond, waarop we met ge
noegen kunnen terugzien.
Het weer in aanmerking genomen, was
de opkomst alleszins bevredigend te
noemen. Alle vereenigingen waren ver
tegenwoordigd zelfs uit Colijnsplaat
waren een drietal vrienden in ons mid
den. Ook kwam tijdens de vergadering
onze Afdeelingsvoorzitter, de heer A. S. J.
Dekker, binnen, die met applaus werd
verwelkomd en door zijn snedige opmer
kingen niet weinig heeft meegewerkt
aan het welslagen van onze samenkomst.
Nadat ons samenzijn op de gebruike
lijke wijze geopend was en de secretaris
de notulen van een vorige vergadering
had doen hooren, werd ons de verblijden
de mededeeling gedaan, dat de gestorven
vereeniging van Driewegen als een phoe
nix uit haar asch is herrezen. Op initia
tief van onzen actieven secretaris werd
daar een nieuwe jong.-vereen. opgericht,
die thans tien leden telt en zich eerlang
bij onzen Ring hoopt aan te sluiten.
Bravo
Van de drie op de agenda voorkomende
onderwerpen konden er twee worden
behandeld.
Allereerst kregen we te hooren een
„modelinleiding" over artikel 18 van
onze Confessie, dat handelt over de
menschwording van Jezus Christus. Dit
onderwerp werd ingeleid door vr. G.
Geschiere van Nieuwdorp. Na eerst korte-
lijk gewezen te hebben op het hooge
gewicht van de bespreking der geloofs
belijdenis op de J. V. en ook in 'tkort
de eischen te hebben nagegaan, waaraan
zulk een inleiding moet voldoen, geeft
Spr. ons een duidelijke verklaring van
het artikel. Een drukke bespreking volg
de, waaruit bleek, dat het zeer wensche-
lijk is, dat op onze vergadering nog eens
een apart onderwerp dient geleverd te
worden over de behandeling van de ge
loofsbelijdenis (als „vak") op de J. V.
Dan werd ons door vr. P. Dekker Wz.
een schoon opstel geleverd over „Arbeid
adelt". Dat de arbeid den mensch, die
tot arbeiden geroepen is, veredelt werd
ons duidelijk aangetoond, zoowel, wat de
handenarbeid aangaat, als op het gebied
van wetenschap en kunst. Niet vergeten
werd ook de keerzijde van de medaille
te bezien, hoe de arbeid den mensch
onteert, als dat werk niet geleid wordt
in het rechte spoor, als niet wordt ge
werkt overeenkomstig de beginselen van
Gods Woord. Ook over dit onderwerp
