No. 297 1913
Donderdag 18 September.
27e Jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
H. R. STRUVE.
W. MELIS.
W. A. DE RIJCKE.
J. A. VERTREGT.
De Pers en de Troonrede.
„ÉÉN UIT VELEN".
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
Zij, die zich met 1 October a. s. op ons
blad abonneeren, ontvangen het tot aan
dien datum GRATIS.
MIDDELBURG.
De Zeeuw beveelt voor de stémming
voor twee leden der Provinciale Staten
met aandrang aan
Aftreding 1919
Aftreding 1916
En voor den Gemeenteraad
District I
District II
ii.
(Slot).
Het'Jkueede gedeelte.
Wij zouden in dit artikel een overzicht
geven van hetgeen omtrent enkele de
tails van de Troonrede door de rechtsche
pers is vastgesteld.
lo De Standaard (a.-r.).
Ook ter zake van de Defensie van
Land en Koloniën blijft dit Kabinet,
min of meer, in het door zijn voorgan
gers aangegeven spoor. Al aanstonds een
slagschip; dan voortzetting van de re
organisatie der levende strijdkrachten
voorts verdere voorziening in uitrusting
en verpleging; en tenslotte betere rege
ling van het verlofskaderal 't welk
natuurlijk de noodige millioenen ver
slinden zal, en voor de zestien Socialisten
zal zijn om naar te watertanden.
En nu de vijf critieke punten.
Voor Indië geen syllabe tegen missie
of kerstening, maar enkel generale „op
wekking tot verdraagzaamheid op het
gebied van den godsdienst", dus zoowel
van de Christenen jegens de Mohame-
danen als van de Mohamedanen jegens
de Christenen. En zoo ook ras ttgen-
over ras.
Van een oorlogsverklaring aan onze
missionaire actie in Indië alzoo geen
zweem.
Ten tweede, Talma's sociale wetten
28 FEUILLETON~
DOOR A. C. V. D. M.
(Nadruk verboden.)
Nog eenige oogenblikken sprak zij met
hem en stond op om heen te gaan. „Ik
zal zien wat ik voor u doen kan", be
loofde ze. „Nee, blijft u maar zitten,
drong ze vriendelijk toen de vrouw op
stond om de bezoekster uit te laten, „ik
vind den weg wel, het tocht te veel op
het portaal", en met nog een vriende
lijken groet aan de kinderen verliet ze
het vertrek.
Voorzichtig daalde ze de trap af tot ze
op het tweede portaal gekomen aan een
der deuren een vrouw zag staan met de
ïug naar haar toegekeerd, pratend tegen
een kind.
Op het hooren dier stem, wendde ze
Jich om, eer ze verder ging. Wat een
bekende stem, dacht ze, net Dina, maar
■jee, dat kan niet, en ze vond het vreemd
dat die gedachte bij haar opkwam. Toch
heek ze nog eens om, ook de vrouw had
Jich omgewend en blikte verschrikt in
het gelaat van mevrouw Van Balen.
„Mevrouw, u hier
„Dina, ben jij het", en verbaasd trad
26 °p haar vorige dienstbode toe. Het
niet ten doode verwezen, maar voor ver
eenvoudiging aanbevolen, en in de Ziekte
wet doctorghulp ingelaschten zulks
met daarbij Staatspensioen voor behoef-
tigen van 70 jaar en ouder, die geen
voldoende hulp van de weldadigheid er
langen. Een soort subventieve Staats
armenzorg in zeer exceptioneele gevallen.
Verkeerd in 't beginsel, maar zelfs nu
reeds in zwang. Van het zoo hoog aan
bevolen Staatspensioenwezen niets dan
de schimachtige schaduw.
Ten derde voor het Kiesrecht wat we
boven reeds aanstipten, en wat zoo in
niets precies voldoet aan wat de heeren
Socialisten en Vrij zinnig-democraten sinds
jaar en dag als onafwijsbaren eisch had
den gedecreteerd.
Ten vierde inzake het Onderwijs geen
enkel troostwoord ter geruststelling van
de dwepers met het Openbaar Onderwijs
van tvaktementsverhooging geen idee
maar eeniglijk een Staatscommissie, om
de quaestie van het Bijzonder Onderwijs
definitief te regelen, onder voorwaarden
die in de wet te stellen zullen zijn.
Een zinsnede ons meer dan den Ned.
Bond van Onderwijzers in het gevlij ko
mende.
En nu het laatste punt, de Financiën.
Geen syllabe om voor Vrijhandel te
jj pleiten. Over afschaffing van het bestaan
de Tarief geen woord. Dat zelfs posten
verhoogd zullen worden, is dus niet uit
gesloten. En voorts heil gezocht in het
bekende redmiddel om Vermogens- en
Bedrijfsbelasting in hoogere eenheid op
te lossenen ter suppletie, dat de suc
cessiebelasting zal worden opgezet. Dit
„allereerst". Dit staat er uitdrukkelijk bij.
En wat dit allereerste volgen zal, blijft
ministerieel geheim, om den goeden bur
gers niet op eens al te kouden schrik op
't lijf te jagen. Maar ook dit andere komt.
En ge zult zien, dat er dan ook pilletjes
voor het tarief bij zijn.
De Rotterdammer (a. r.)
Vooral echter was de aandacht scherp
gespannen op deze drie puntende finan-
tieele paragraaf, de verzekeringswetge
ving en de grondwetsherziening. En juist
bij deze onderwerpen staan wij voor tal
van vragen en moet geklaagd over de
duisterheid, die wij in den beginne con
stateerden.
In de eerste plaats de fiantiën. Ver
hooging van successierechten en eene
algemeene inkomstenbelasting 't werd
door ieder verwacht. Maar eenige nadere
aanduiding van dit vage plan, iets wat
lijkt op een openbaring van de geheim-
was dan toch Dina.
„Woom je hier, en is dat jouw kind".
„Ja mevrouw", stamelde deze en in
verwarring over het onverwachte weder
zien, duwde ze het kind door de open
staande deur van het vertrek, streek de
piekerige haren naar achteren eD from
melde met verlegen gebaar aan haar
morsige japon en zei eindelijk„wilt u
niet binnengaan Mooi is 't niet" voegde
ze er op schampere toon aan toe, die
haar innerlijke schaamte moest verbergen.
Mevrouw van Balen knikte, ze kon
dadelijk geen woorden vinden, zóó Dina
te vinden had ze niet verwacht, entrad
het vertrek binnen.
Waar in het vertrek van den metse
laar alles, hoewel van achteruitgang, toch
van netheid getuigde, heerschte hier
wanorde en onreinheid en sprak uit alles
pronkerige slordigheid.
Aan de wanden waar het behangsel
verlept en gescheurd tegen ging, stonden
eenige stoelen waar achteloos kleeding-
stukken waren opgegooid.
Dina maakte er haastig een leeg en
hem met de punt van haar schort af
vegende, schoof ze hem mevrouw toe.
Deze nam plaats en zag naar het kind,
dat zich schuw achter de rokken van
haar moeder verborg.
„Heb je maar één kind, Dina, vroeg
zinnige grootspraak die wij vóór de ver
kiezingen vernamen „wij weten het wel
maar zeggen het niet", ontbreekt ten
eenenmale. Ze zeggen het nog niet.
Onhelderheid bestaat ook met betrek
king tot Treub's plannen. Positief en
ondubbelzinnig is het toekennen van een
recht op geneeskundige hulp aan $e
verzekerden krachtens de ziektewet. Maar
wat te denken van het kosteloos verlee-
nen van ouderdomsrente aan behoeftige
zeventigjarigen Slechts een uitbreiding
van de tegenwoordige overgangs bepaling
tot andere zeventigjarigen dan loonarbei
ders Maar dan toch slechts tijdelijk als
overgangsmaatregel, want hiernevens
wordt vermeld vereenvoudiging en niet in
trekking van Invaliditeitswet en Raden-
wet. Naar goede logica moet uit het uit
drukkelijk vermelden van de opname
der geneeskundige behandeling in de
Ziektewet worden afgeleid, dat aan mate-
rieele verandering in de Invaliditeitswet
niet wordt gedacht en de vereenvoudi
ging zich tot formeele wijzigingen bepaalt.
Het Treub-concentratie-staatspensioen-
probleem blijft alzoo bestaan.
Eindelijk de grondwetsherziening. Al
gemeen kiesrecht zal worden voorgesteld
niemand die er aan twijfelde. Maar
dan ten aanzien van het onderwijs de
toezegging eener staatscommissie. Even
wel schijnt te moeten worden afgeleid
uit de woordenkeus dat de grondwets
herziening in zake het kiesrecht niet zal
wachten op de verwerking van de resul
taten waartoe de staatscommissie voor
het onderwijs leidt. Hier zal voor de recht-
terzijde de grootst mogelijke ómzichtig-
heid vereischt worden dat triomfeering
van ,het recht in de schoolkwestie, van
welken eiseh wij niet mogen afzien, door
toekomstige vage staatscommissie-plan
nen niet worde verijdeld.
De Nederlander (c.h.)
Wat de defensie-quaestie betreft, be
perkt de Troonrede zich tot de aankon
diging van het voornemen, om voort te
bouwen op den grondslag van de Militie-
wet-Colijn, mèt een voorziening, zoo
mogelijk, in het gebrek aan kader.
Voor Indië echter wordt de aanbouw
van een slagschip „ten laste van de In
dische geldmiddelen" voorgesteld. In
hoeverre dit voorstel deze stuksge-
wijze „daverende krankzinnigheid" (in
de taal van Het Volkverband houdt
met een door het Kabinet aanvaarden
van de Indische defensie-voorstellen,
blijkt niet. Het ligt geheel in de lijn
van het bekende rapport, en het is dus
ze om de pijnlijke stilte te verbreken.
Geef me eens een handje kleine."
Maar het kind niet gewend om vreem-
I den te zien, blikte angstig naar de onbe-
Iron r\ A T/"\T Tlmo no nw m nf niiTtro L nv\ J
kende, tot Dina haar met ruwe hand
wegduwde en toesnauwde„kom, wees
niet zoo kinderachtig, geef die mevrouw
een handje
j „Woon je hier allang Dina", vroeg
j mevrouw terwijl ze het kind liefkozend
over de blonde krullen streek.
Het was een lief gezichtjejammer
dat het zoo vuil is, dacht ze en keek
J van het kind naar de moeder, die in
achtelooze houding op een stoel was
gaan zitten, en met de ellebogen op de
vervelooze tafel leunde. Uit heel haar
voorkomen sprak een wrevelige onver
schilligheid haar knappe gelaatstrekken
waren vervallen, scherpe trekken lagen
om den mond, de stralende bruine oogen
waren nu verdoft, het kroesige haar was
in een slordige knoet in den nek saam
gebonden haar slank lichaam was hoe
kig smal geworden en bedekt door een
blauwe japon, vergroezeld door tallooze
spatten en vlekken, de zoom uitgetornd
en sleepte onder 't gaan rafelig over den
grijs-stoffigen grond.
„Een half jaar pas, mevrouw," ant
woordde ze en staarde door het raam,
waar vuil-witte vitrages de verweerde
vermoedelijk op dezen grond, dat reeds
bij voorbaat, en waarschijnlijk niet ten
onrechte, gerekend is op den steun der
rechterzijde, voor dit van Minister Ram-
bonnet afkomstige voorstel.
Het Centrum (r.k.)
Dat een wetsontwerp tot droogmaking
der Zuiderzee zou worden aangekondigd, j
viel te verwachten van een Kabinet, dat f
den heer Lely onder zijne leden telt.
Het kon niet uitblijven. Maar daarmee
is nog niet gezegd, dat men thans verder
zal komen dan tot een plan en een ont
werp. De droogmaking der Zuiderzee is
eeu zaak, welke ten naastebij een halve
eeuw min of meer aan de orde is, waar
over tallooze verhandelingen werden ge
schreven, rapporten ingediend, plannen
opgemaakt, voorstellen ontworpen. Reeds
wijdden verschillende Kabinetten daar
aan hunne aandacht en namen de droog
making op in hun program. Er kwam
geen resultaat. En dat het thans komen
zal, is geenszins met zekerheid te voor
spellen. De taak, waaraan ook veel risico
verbonden is, lijkt te geducht en de
levensduur van dit ministerie, dat boven
dien een grondwetsherziening-ministerie
wil zijn, te onzeker.
Ten slotte de Koloniën. Wat in dezen
passus ietwat eigenaardig treft is de op
wekking tot „verdraagzaamheid op het
gebied van den godsdienst" naast onder
linge waardeering der rassen. Men kan
dezelfde woorden in verschillenden zin
uitleggen. Laten wij daarom de hoop
uitspreken, dat de regeering onder die
opwekking tot verdraagzaamheid niet
bedoelt, het Missiewezen op eenigerlei-
wijze te belemmeren in zijn gezegenden
arbeid. Naarmate het Christendom in
breeder kring wordt verbreid en nage
leefd, zal de band met het moederland
hechter worden.
Wanneer men al deze oordeelvellin
gen tot een geheel vereenigt, dan heeft
men een behoorlijk overzicht van hetgeen
de rechtsche partijen van dit kabinet
verwachten.
Mochten School en Zending geen schade
ondervinden en de opgewekte verwach
tingen van Vrijzinnigen en Socialisten
te dien opzichte worden beschaamd.
18 Sept. 1918.
Geneeskundig onderzoek vóór het huwelijk.
Terecht waarschuwde de Nederlander
onlangs tegen een beweging, die in som
mige kringen meer en meer aanhangers
vindt, om van Overheidswege verplicht
ruiten verborgen.
Met een gevoel van diep medelijden
zag mevrouw Van Balen haar aan.
Was dèt Dina, haar vorige dienstbode,
wier bevallige verschijning altijd op
merkzaamheid trok. Hoe was ze zoo
spoedig in deze verouderde en verslonste
vrouw veranderd. Wel had ze dikwijls
aan Dina's toekomst gedacht, maar dat
haar vrees zoo spoedig werkelijkheid
was geworden verbaasde haar thans.
Zij moest toch trachten meer uit Dina's
leven te vernemen, dan wist ze ook of
ze haar kon helpen en met de oude
hartelijkheid in haar stem vroeg ze, ter
wijl ze haar stoel dichter bij Dina schoof
„Zeg, Dina, kind, hoe komt alles zoo?
Wie is je man en wat doet hij Vertel
me nu alles, kind
En alsoft deze vriendelijke woorden als
een zonnestraal de ijskorst, die haar hart
zoo lang omkneld had, deed smelten,
legde Dina het hoofd op de tafel en
barstte in tranen uit.
Mevrouw liet haar stil uitschreien,
misschien kan ze straks alles vertellen,
dacht ze, keek de kamer eens rond en
verwonderde zich nog meer over de
armoede en wanorde die er heerschten.
Haar oog gleed over de weinige meu
belen die in het vertrek stonden en hoe
wel nog van vroegere weelde getuigend,
geneeskundig onderzoek vóór het huwe
lijk te gebieden.
In den meest slappen vorm bepaalt
zich dit streven tot het voorschrift, dat
vóór het sluiten des huwelijks een me
disch attest wordt overgelegd, dat den
gezondheidstoestand der aanstaande echt-
genooten door een geneeskundige is on
derzocht en dat beide partijen dit attest
voor gezien hebben geteekend.
De strekking van de beweging gaat
echter veel verder en wel hierheen, om
een verbod uit te vaardigen van huwelijk
voor lijders en lijderessen aan bepaalde
ziekten. Dat zijn niet alleen geslachts
ziekten, maar ook sommige nier-aan
doeningen, zenuwziekten en dergelijken.
Dit streven nu, hoe goed bedoeld ook,
is geheel mis.
Dat het practiseh tot een onmogelijken
toestand zoude leiden, spreekt als een
boek. De geneeskundigen zouden een
macht erlangen, die verderfelijk zoude
werken zoowel voor de maatschappij als
voor hen zelf. Tal van buitenechtelijke
verbintenissen zouden het gevolg zijn.
En zoo meer.
Maar ook principieel is zulk een re
geling verwerpelijk. Zij gaat van een
materialistische opvatting van het huwe
lijk, die geheel in strijd is met het
Christelijk beginsel. Dat voor een ge
lukkig huwelijk, zooals haar aanhangers
leeren, een ongerepte gezondheid een
onmisbare voorwaarde is, wordt door de
practijk van den dag volkomen gelogen
straft.
Bovendien heeft de Overheid hiermede
niets te maken. De stelling dat de Staat
groot belang heeft bij gezonde huwelij
ken, is juist, maar bewijst veel te veel.
Bij elk particulier belang heeft de Staat
belang, maar daarom valt dit nog niet
onder de regelende macht der Overheid.
Juist is, dat by minderjarige* de ouders
of voogden bij het verleenen van hunne
toestemming tot het huwelijk hunner
kinderen of pupillen ook hebben te let
ten op den gezondheidstoestand der be
trokken partijen. Dat hierbij advies van
qpn geneesheer kan te pas komen is ook
juist.
Meederjarigen hebben hier zelf te oor-
deelen.
Het hier betrokken belang is van groot
gewicht, maar het behoort tot het par
ticuliere leven. Dit ontkent niemand.
En daarom houde de Overheid hare
hand er af. Rotterdammer.
toch nog meer spraken van de luiheid
en slordigheid der huisvrouw. Aan de
wanden, waarvan het verbleekte be
hangsel hier en daar aan flarden neer
hing, kleurden fel smakelooze platen met
snorkende reclames van verschillende
handelsartikelen. Ineens kwam een trek
van verwondering op het gelaat van
mevrouw Van Balen, ze stond op om
een dier platen nader te bezien en her
kende de tekstkaart, die Dina in de
keuken bij haar had opgehangen. De
kaart was vuil en can de hoeken ge
scheurd, de zilveren letters verdoft, maar
nog leesbaar was het Woord des Heeren
„Zoekt eerst het Koninkrijk Gods en
Zijne gerechtigheid en al deze dingen
zullen u toegeworpen worden".
Zoo dagelijks de woorden van den
Heere Jezus te kunnen lezen, zijn bevel
en belofte te zien, en toch zoo ver afge
dwaald, dacht ze, en een gebed rees op
in baar ziel om de juiste woorden te
vinden om de afgedwaalde weer terecht
te brengen.
Toen sprak ze tot Dina, wier snikken
had opgehouden „Kom, vertel nu alles" j
en langzaam, door snikken en tranen
afgebroken, vernam mevrouw het ver
haal van een zorgeloos wereld-leven, dat
eindelijk leidde tot armoede en gebrek.
Slot volgt.)
