No 273 1913
Donderdag 21 Augustus.
7e Jaargang
legging
en Erw
N1EÜ WSBLAD
VOOR ZEELAND
eHRISTELIJK-
HISTORISCH
MEID
s oor
Huishoudster
IBURG.
gezin van Christai
'iddtlburg bestaat
ig van onderwijs ha
n onder letter a
Burg B 16.
'boden wegens ver
van bedrijf
bij M. SMITS, Land.
r Abtskerke.
Ufl
en Kalfvaars,
bij A. ABRAHAMSE
Westhoek.
flerriepaard,
D. WILLEMSE,
St. Laurens.
M. HOOGESTEGER
Varkens
r iepaar d, oud 9 jaar
ek en Loop, of een
riepaard, zwaar
r, beide mak in alle
KKER, Ter Hooge,
IERINGS, 't Zand.
ersknecht
October
rbeidersgezin
nstbode,
Dienstbode.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
21 Augs. 1913.
FEUILLETON.
„ÉÉN UIT VELEN".
Uit de Pers.
Politiek fiasco.
or leerlinge||
i
ijs
KOOP
end Booglcabi-
llende Kasten
k o.o p.
3 VOGEL, N. en St.
KOOP
eden weder
September
enóodigd bij L. ROT-
iiddelburg.
hetzelfde adres een
te koop
Koudekerke (dorp),
lov. a. s.
an een zoon met
m, woning beschik-
BREURE, Landb.,
IOOF
gebouwd)
m West Souburg, op
allen verhuuid voor
)er week.
ir brief motto „hul"
eau van „De Zeeuw
g-
stond
oed kan melken, bij
K1 o e t i n g e-
zich aan
v. z bij eeD burger
frauco onder letter
>or Wilhelminadorp.
'raagd
g- v-
ark 133, Vlissingen.
T, Langedelft,
egens huwelilk Qpr
it Nov.
huis.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pr(js per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
De briefwisseling tusschen dr. Bos en
mi. Tioelstra is gepubliceerd zonder
voorkennis van H. M. de Koningin.
Zoo lazen wij in De Tijd.
Dit rmwrn (nieuwigheidje) verdient
ernstige afkeuring.
Toch doet het ons over enkele punten
Immers nu zijn wij er tevens achter
gekomen dat mr. Troelstra aan H. M.
de Koningin heeft aangeraden een ge
mengd „vrijzinnig-rechtsch" kabinet, als
't snelste middel ter oplossing van de
kiesrechthervorming.
Dat is ongeveer zooals in een hoofd
artikel in de vrij liberale Nieuwe Courant
aanbevolen: de beste oplossing der
crisis is een voor de hand liggend com
promis tusschen coalitie en concentratie.
Uiterst rechts en uiterst links stemmen
hierin overeen. Wel een reden om op te
Weg met Marx
„Of een ongeloovige socialist is of
niet, wordt niet bepaald door zijn stand-
punt ten opzichte der Marxistische
theoriën."
Deze stelling zagen wij dezer dagen
verdedigd. En terecht.
Prof. van dor Vlugt zal dus bedrogen
uitkomen, wanneer hij zich van het om
verwerpen dier theoriën alles voorstelt.
Opdat niemand van het liberalisme
verwachte, wat het niet geven kün, nl.
een afdoende bestrijding van het socialisme.
tan daarop niet genoeg de nadruk ge-
egd.
Daarom nemen wij thans over, wat
iet scherpzinnige kamerlid Van Idsinga
over dit punt in De Nederlander schrijft
„De sociaal-dem. partij wordt niet door
|»die theoriën gedragenmaar omgekeerd
„de partij draagt de theoriën. Men
„worat niet sociaal-democraat, omdat
«men die theoriën aanhangt, maar om-
igekeerd men hangt die theoriën aan,
«omdat men sociaal-democraat is.
„Die theoriën zijn dus als een bloem
«die men kan afsnijden, zonder de plant
«zelve te deren, of beter nog, ze zijn als
«bet schuim dat op de baren zweeft, en
iM men weg kan blazen, zonder één
12
DOOE A. C. V. D. M.
Nadruk verboden.)
Ook de familie van Balen begaf zich
door het park kerkwaarts. Voorop lie
pen meneer en Joop, die met haastige
tnppelpasjes de wijde schreden van zijn
ïader bijhield. Nu en dan keek hij eens
even om naar zijn moeder die met Suze
en Dina volgden, maar dan stapte hij
weer verder, onderwijl hij zijn vader met
lljn kinderlijk gesnap bezig hield.
>A kijk-es" en hij wees op een der
Bloemperken, „de meester heeft ons ver
sla dat waren anjers
„Nee, Joop, dat heb je niet goedvev-
8ta® 't zijn asters".
„0 ja asters, nou weet ik het en die
"■nar zijn dalia's, en hij strekte z'n armpje
naar de fluweelen bloemkronen die
J*0? op de ranke stengels wiegelden,
oen viel zijn oog op de zwanen die met
®hge beweging ronddreven in de vijvers.
vol gratie hun slanke halzen
°ënn, even met hun rood-gele snavels
l^net water nipten en ze dan weer op-
»Pa, wat vindt u mooier, witte of
zwanen„ik witte hoor" voegde
1 nr,met besliste zekerheid aan toe.
„Uch, beste jongen, ik vind heide erg
°oi, maar zwarte zijn zeldzamer,
„aldzaam is dat er niet veel zijn,
■alwaar Pa".
ijJuist, dat heb je goed begrepen, zei
nf"" glimlachend, hij was er trotsch
„atoom te veranderen in de golven of
„in hare beweging."
Zoo is het.
Lang vóór de Marxistische theoriën
bekend waren, werden er al socialisten
gevonden.
Die socialisten hebben zich op die theo
riën geworpen, omdat zij daarin voordeel
zagen.
Blijken zij zich vergist te hebben, dan
werpen zij ze weer weg.
Troelstra o. a. is er reeds mede bezig.
Maar ze blijven socialist.
Onder dit opschrift bevatte De Neder
lander dezer dagen een artikel, waarin
aangf toond wordt, dat de vrijzinnige
concentratie het meest volslagen politieke
fiasco is, als waarschijnlijk nooit voor
dezen een politieke combinatie is ge
weest.
Het al dan niet tot stand komen van
een Ministerie-Cort van der Linden,
„extra-parlementair" naar zijnen oor
sprong, en naar de mannen waaruit het
zal zijn samengesteld, is van geen betee-
kenis voor den naam, dien de Vrijzinnige
Concentratie, ineengetimmerd in den jare
1912, in de parlementaire historie des
lands hebben zal.
Opgetreden onder pretext van te zijn
„eene politieke noodzakelijkheid" het
woord is van den heer Tydeman, en door
dezen gebezigd in de Kamerzitting van
14 December 1.1. is zij in haar uitkomst
het meest volslagen ■politieke fiasco, als
waarschijnlijk nooit voor dezen eene
politieke combinatie is geweest.
Een „politieke noodzakelijkheid" heette
zij, slechts verwondering barend in de
oogen van hen, die van meening schenen,
dat het in ons land niet beter kon gaan,
dan het ging, en aldus geboren uit
de diepgevoelde behoefte om het in ons
land „beter" te doen gaan, is zij niet
alleen onmachtig gebleken daartoe ook
maar één daad te verrichten, maar is zij
er alleen in geslaagd de zaken in ons
landin het geheel niet „te doen gaan".
op dat zijn zoontje alles zoo opmerkte.
„En, Pa, vervolgde het kind weer,
wiens onrustig zieltje al weer aan wat
anders dacht, wat zijn dat al die draden
op de hoornen en struiken, kijk
ziet u weer één net op ,m'n gezicht,
en griezelend veegde Joop haastig met
z'n hand over zijn gezicht waar herfst
draden op kriebelden.
„Dat noemt men herfstdraden, vertelde
z'n vader, die voor eenige dagen een
interessant hoofdstuk in het tijdschrift
„Buiten" had gelezen over „Spinnen als
luchtschippers", en hij trad met zijn
zoontje dichter op de nog bloeiende strui
ken toe, waar herfstdraden als zilveren
nevel op schitterden.
..Die draden worden 's nachts gemaakt
door tallooze kleine spinnen, zij kruipen
over de hoornen en planten en spinnen
daar over al die dunne dradenook
kunnen ze zich door die draden laten
vallen van de eene plant op de andere,
of kruipen tegen zoo'n draad aan naar
hoogere plaatsen. Als je grooter bent zal
je onderwijzer je dat allemaal wel leeren
op school Maar kijk eens vent, moe
heeft ons al ingehaald, kom we moeten
aanstappen, anders komen we te laat in
de kerk. Weet je wat, vanmiddag gaan
we met ons tweetjes een groote wande
ling maken in het park, hoe vin je dat?"
„Lekker, Pa, nou," en Joop maakte
een luchtsprongetje en stapte toen vlug
naast zijn vader naar de kerk waar zijn
moeder met Suze en Dina reeds wachtte.
Bij de kerkdeuren gekomen vermaande
meneer nog eens, „stil zitten hoor Joop"
groette zijn vrouw en begaf zich naar de
consistoriekamer waar hij als ouderling i
Eindelijk was zij er dan, het wange
drocht. En met allerlei middelen, oor
bare en onoorbare, heeft men weten te
bereiken, dat om de woorden van
den heer Roodhuyzen te gebruiken
„het coalitiegebouw is gevallen." En als
dat is gebeurd, zoo voegde Roodhuyzen
er bij, zullen wij vrijzinnigen dan alleen
afbrekers of zullen wij ook opbouwers
zijn? De Nederlander bespreekt nu het
antwoord op deze vraag, dat reeds van
onvastheid en onzekerheid getuigde.
„Het ligt voor de hand, aldus luidde
het, dat de drie vrijzinnige
partijen de grens kunnen vinden van
een zeker gebied waarop zij het eens
zijn, zullen zij kunnen maken een Con
centratie-program, dat natuurlijk geen
Regeeringsprogram is, maar slechts de
grondslag kan zijn waarop een Regee-
rings-program zou kunnen worden ge
vestigd
De Nederlander legt nu de liberale
politiek bloot, zooals die op wankelende
grondslagen berustte.
Dat zulk een program, zou kunnen
worden gemaakt, behoefde geen beves
tiging. Het papier is geduldig, vooral
dat waarop men staatkundige program-
mata schrijft. Maar hoe zou het gaan
wanneer men aan de uitvoering toekwam,
of, laat ons zeggen aan de formuleering
van het op den Concentratie-brief te
bouwen Regeerings-program
Dr. Bos is er in geslaagd, in zijne
briefwisseling met den heer Troelstra,
een in soberen stijl gehouden programma
van Regeeringsbeleid te formuleeren.
Indien iemand daartoe aangewezen mocht
worden geacht, dan wel dr. Bos. Doch
het merkwaardige van de situatie was,
dat dit programma werd voorgelegd aan
de sociaal-democraten, nadat men den
grootsten nadruk in het Begrootingsdebat
was verzekerd, dat men aan eensamen-
werking met de sociaal-democraten als
Regeeringspartij niet dacht zelfs.
De zaak staat zoo, aldus de heer Rood
huyzen bluffend, „dat vroeg of laat de
vrijzinnigen weer aan de Regeering ge
roepen worden. Andere combinaties zijn
er op dit oogen blik niet. De sociaal
democraten staan er bij als mannen van
de onbegrensde critiek, die genoeg ge-
voor de godsdienstoefening hoorde.
Het ruime kerkgebouw was reeds ge
vuld, toen het viertal binnentrad en zich
door een der zijpaden naar zijn plaats
begaf. Eerst schoof Suze in de bank,
daarna mevrouw, toen .Joop en naast
hem in 't hoekje Dina. Joop zette zijn
matrozenpetje af, legde zijn psalmboekje
voor zich en keek nieuwsgierig in 't rond,
telkens Dina aanstootende, wanneer hij
een kennis ontdekte. „Kijk Dina" fluis
terde hij en zijn bol-rond gezichtje boog
hij tegen de witte mouw van haar zomer-
blouse die in fleurige frischheid haar
vormen omsloot, „da's nou die domme
jongen van school", en Joop wees op een
mager, bleek jongetje dat aan de hand
eener dame de bank passeerde, enne
daaren hij strekte zijn armen
even over de bank in de richting der
stoelen, „dat is de juffrouw van school,
zie je'er, met die hoed vol bloemen."
„St. Joop, st.", vermaande mevrouw
en trok hem dichter naar zich toe en
zij legde haar vinger op zijn mond.
Even zat hij stil, bengelde met z'n
stevige beentjes onder de bank en keek
weer naar de binnenkomenden, die stom
melend en schuifelend hun plaatsen
innamen tot opeens de heerlijke belofte
van zijn vader hem te binnen kwam.
Dadelijk wendde hij zich tot zijn moeder,
drukte zijn handjes op haar arm en
fluisterde: „Moe, hoor-es, heel effies
maar, vanmiddag ga ik met Pa alléén
wandelen en Suze mag niet mee", en
tegelijkertijd wierp hij een triomfante
lijken blik op Suze, die in haar boekje
bladerde.
„Goed vent" maar nou niet meer
zien hebben van hun partij-genooten in
het buitenland, die zich tot het aan
vaarden van een Regeerings-portefeuille
lieten vinden, om te weten hoe men dat
recht van onbegrensde critiek kwijt
raaktEerst als de sociaal-democratie
in Nederland het standpunt zal hebben
bereikt, dat zij aandurft hetzij op zich
zelf, hetzij gecoaliseerd, een Ministers-
portefeuille te aanvaarden, kan er met
deze partij in parlementairen zin vol
komen gerekend worden. Maar dat dit
niet zal gebeuren is natuurlijk a plus b
zeker, want een sociaal-democraat die
Minister wordt, kan geen sociaal-demo
craat blijven. Dat is zoo eenvoudig als
logisch, dat hebben wij in het buiten
land ook gezien."
En niettegenstaande dit woord van een
der parlementaire leiders der Liberale
Unie, de grootste en belangrijkste groep
in de Concentratie, niettegenstaande de
heer Drucker volkomen het woord van
den heer Schaper beaamd hadEr is
een Coalitie, er is een Concentratie, en
verder zijn wij er, waarmede alle
geestelijke saamhoorigheid en weder
zijdsche verplichting voor de uitvoering
van het Concentratieprogram afgesneden
scheen, was de eerste daad der Con
centratie na de stembusde in allen
vorm gedane poging om van de sociaal
democraten te vorderen dat zij van hun
recht van onbegrensde critiek" afstand
zouden doen, en daarmee zouden op
houden sociaal-democraten te zijn.
In de wijze waarop de verkiezingsstrijd
door de sociaal-democraten was gevoerd,
kon daarvoor nauwelijks eenige reden te
vinden zijn. Weliswaar had de rede van
den heer Troelstra, op het Paaschcongres
gehouden, iets van een liefdes-verklaring
aan de Concentratie, maar in den stem
busstrijd sloeg men naar twee zijden, het
woord van den heer Schaper volkomen
beamend. Alleen het herstemmings-ad-
vies van de S. D. A. P. tengevolge waar
van zelfs de vrije-liberalen zich in den
steun der roode broeders mochten ver
heugen, een steun die dan ook met pas
sende erkentelijkheid werd aanvaard, kon
de in den uitslag diep teleurgestelde, op
zichzelf onmachtig gebleken concentratie
doen hopen, dat er toch met de sociaal-
praten, „kijk daar is de voorlezer al,
zoek gauw het versje op".
„Ik zal 't voor u doen, Moe", en Joop
schoof het zware kerkboek naar zich
toe en zocht op Psalm 138 1, toen
bladerde hij in zijn boekje en luisterde
naar het orgel dat preludiëerde in zacht
vloeiende tonen die aanzwollen tot for-
sche accoorden en de gemeente bege
leidde wier jubel zich uitte in den lof
zang van David
,,'k Zal met mijn gansche hart Uw eer."
Onderwijl de woorden van dezen
schoonen psalm het kerkgebouw door-
ruischten, beklom de grijze prediker den
kansel en straks klonken de woorden
van den door hem gekozen tekst uit z'n
mond „Zoekt eerst het Koninkrijk Gods
en Zijne gerechtigheid en al deze dingen
zullen u toegeworpen worden". Matth.
7 33.
In forsche trekken schetste hij de be-
teekenis van het koninkrijk Gods en
Zijne gerechtigheid ten opzichte van
alle andere dingen, toonde daarna zijn
hoorders aan de noodzakelijkheid van
dat zoeken vóór alle andere streven en
vestigde ten slotte de aandacht op den
gezegenden invloed, welke door dat zoe
ken op ons persoonlijk leven, huisgezin
en het groote maatschappelijk leven
uitgaat.
Met gespannen aandacht had de ge
meente het bezielende woord van den
prediker gevolgd.
Ook Dina wier geest onder het luisteren
naar de verkondiging van Gods Woord
gewoonlijk zoo spoedig afdwaalde, had
dezen morgen met meer inspanning dan
anders de rede gevolgd. De laatste weken
democraten samen misschien wel een
kansje bleef om het fiasco van de Con
centratie-politiek te bedekken.
Men kan zich den wrevel van de heeren
over de mislukking hunner goede voorne
mens lichtelijk indenken. En ofschoon zij,
meer dan eenmaal, zoo in de Kamer als in
meetings en in de pers, verklaard hebben
„wanneer ,de bestaande meerderheid min
derheid wordt, zonder dat aan ons vrijzin
nigen de meerderheid wordt gegeven, rust
niet de verplichting op ons om de Regee
ring te aanvaarden", trachten zij thans de
herinnering aan deze woorden uit te wis-
schen door de pogingen om aan een
schijnbaar „extra-parlementair" bewind,
de uitvoering hunner speciale partij-be
langen op te dragen.
Waarbij, zal hen dit gelukken, de zelf
standigheid der Concentratie reeds zoo
herhaaldelijk en zoo krachtig geknauwd,
eindelijk geheel aan de sociaal democra
ten zal moeten worden opgeofferd.
Want met de weigering der portefeuil
les hebben dezen voor zich het recht der
onbegrensde critiek opnieuw verzekerd,
en men kan er bij voorbaat zeker van
wezen, dat zij er behoorlijk en desnoods
onbehoorlijk gebruik van zullen
maken.
Bij conflicten, waarin de Overheid haar
taak als handhaafster der orde en als be
schermster van de vrijheid zal hebben te
vervullen, zal zij de sociaal democraten
tegenover zich vinden.
Bij ieder voorstel, dat bedoelt de veilig
heid en de onafhankelijkheid van ons
land te waarborgen, staan de sociaal
democraten tegenover elk „burgerlijk"
Kabinet.
Er is, heeft echter dr. Bos in een verkie
zingsrede te Rotterdam gezegd, geen ver
antwoordelijk staatsman, die de leiding
zou willen aanvaarden, als hij dansen
moet naar de pijpen van de sociaal demo
craten
Is het ook begrijpelijk, dat de oplossing
der crisis minder gemakkelijk blijkt, dan
zij aanvankelijk wel scheen
Voeg daar nu nog bij, dat mr. Van
Gijn, een der financieele specialiteiten, die
ernstig in aanmerking schenen te komen
om de schatkistbelangen in een nieuw
Kabinet te behartigen, onlangs, in eene
waren voor haar oppervlakkig karakter
vol emoties geweest.De herhaalde ontmoe
tingen met Karei Versluis waren niet zon
der invloed op haar.
Zijn, in haar oogen heer-achtig voor
komen en manieren hadden haar ijdel
heid gestreeld en haar verblind voorde
onbeduidendheid die uit heel zijn wezen
sprak. Zijn toekomst plannen, waarover
Karei tegen haar dikwijls pochend sprak
in zijn trotsch bewustzijn van alles zelf te
kunnen, had zij schier onbewust met haar
volgend leven saamgeweven.
Langzamerhand was in haar de hoop
volle gedachte opgekomen aan een huwe
lijk met den jongen Versluis, en hoewel
zij er met niemand over zou .lurven spre
ken en het altijd ver-wierp als haar vrien
dinnen plagend op haar omgang met
Karei toespelingen maakten, was ze toch
door vele schijnbaar onbeduidend losheen
geworpen gezegden of handelingen van
Karei steeds meer en meer met die ge
dachte vervuld geworden. Wel kwam ook
soms de vrees op, dat Karei haar alleen
als een knappe meid voor een korten tijd
zocht en dat al de vriendelijke en vleiende
woordjes van hem bedrog waren en dit
maakte haar dan wreveligdan kon ze
den ganschen dag mokken en op de vrien
delijke vragen van mevrouw korte bitse
antwoorden geven, ja, dan kon ze zelfs de
kinderen afsnauwen. Maar als ze 's avonds
dan Karei weer toevallig ontmoette, ver
dween weder die sombere vrees en ge
loofde ze weer in alles wat ze zelf zoo
gaarne wenschte.
(Wordt verv >lgdj