No 247 1913
Dinsdag 22 Juli.
27e Jaargang
KIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
eHRISTELIJK-
HISTORISCH
ee Kalfvaarzen
SJALOTTEN,
o! Mnknei
DE ONVERGETELIJKE.
<N: Een zwart
ens en een in goe-
Wanmolen, bij
KOOP
krte Ponny,
>e te koop,
bij W. CE VA AL
KOOP
ndknecht
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
FEUILLETON.
M* d, (iclfjtyys
lende koperen Weeg-
gewichten en maat-
elooning terug te be-
'E VOS, in Goud en
en St. Joosland
KOOP
AGTER, Domburg
ER Jz., Zuidvliet,
Oost-Souburg.
GESCHIERE,
B r e e w e g.
bevragen bij C DE
n n g e n.
van haar 2de kalf,
IE, K o u d e k e r k e
M I S T
zwartbonte Vaars.
over inlichtingen kan
eve dit s. v. p te do n
SE, Rhijnsburg, Oost
Je broeders POELMAN
e.
ijk met October
VOLKERS, Veersche
id gevraagd
RTHOORN, 's-Heer
October
A VOS, Souburg.
net „SCHELPS''
-Rotterdam.
1913.
de Diensjt.
eribzee v.m. 6,30van
30, behalve 27 Juli dan
om 10,30.
ootdieaat
)ÜELB-ROTTERDAM.
i 1913.
Ive des Zondags) van
n.van Middelburg on
8,45. 's Maandags van
uur.
.TELEGRAAF*,
i 1918.
zonderd des Maandags)
van Antwerpen voorm-
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, Iedere regel
meer 10 cent.
De opgaaf van den spoordiens
komt in dit nommer voor op de gebru
kelijke plaats.
22 Juli 1913.
Is dat waar
De rechtsche personen moeten in geer
geval daarbij vergeten, dat zij de verkie
zing van zes sociaal democraten in dt
hand hebben gewerkt.
Aldus de Goesche Courant van 19 Juli.
Is deze beschuldiging juist
Is het waar, daLzes sociaal democraten
in de Kamer zitting kregen door de hulp
van rechts
Waar —[dat kan nooit bewezen worden.
Maar is het waarschijnlijk
Ie. In het kiesdistrict Hoogezand wer
den uitgebracht bij de le stemming 6300
stemmen en bleven 1250 kiezers thuis. De
socialist kreeg bij de herstemming 250
stemmen meerde liberaal 200. Wanneer
de rechtsche kiezers thuis bleven, hetgeen
zeer waarschijnlijk is, dan heeft de heer
Spiekman zijn meerderheid bij de her
stemming aan de thuisblijvers der stem
ming te danken.
2e. In het kiesdistrict Leeuwarden kreeg
Troelstra 2700' stemmen, bij de herstem
ming 1100 meerThomson had er 2600
deze vermeerderde met 400. Er waren
1200 kiezers bij eerste stemming thuis ge-
hieven. Niet onmogelijk, dat deze bij de
herstemming zijn opgekomen en ©ngeveer
allen op Troelstra zijn gegaan. Van de
165(P rechtsche kiezers der eerste stem
ming zijn dan waarschijnlijk een 1300
thuis gebleven, en is de rest overgegaan
op Thomson.
3e. Id het kiesdistrict Schoterland ble
ven bij de stemming 1800 kiezers thuis.
Bij de herstemming kunnen van deze
ruim 300 op Mendels zijn overgegaan, en
ruim 500 op Limburg. Wie zal bewijzen,
dat er van de antirevolutionairen (1463)
stemmen op een dezer heeren zijn overge
gaan?
4e. In het kiesdistrict Veendam bleven
ruim 1400 kiezers thuis. Het is niet te
denken, dat deze bij de ^herstemming
onbewerkt gebleven zijn. Sannes kreeg
300 stemmen meer en Snijders 350 meer.
Het schijnt aannemelijk, dat deze 650
stemmen niet van antirevolutionairen
maar van linksche thuisblijvers zijn ge
weest.
5e. In Zaandam was Dwys bij de her
stemming met Limburg aan bod. Wie
40
Vrij naar het Dultsch van
D. Speckmann.
Geautoriseerde vertaling. Nadruk verboden.)
)o(—
Mijn goede moeder zou mij het best
nebben kunnen aanpakken, doch ik
had haar reeds vroeg verloren
Mijn vader had een drukke advocaten-
practijk en had weinig tijd zich met mij
h bemoeien. Bij de rechtbank had hij
allerlei verdachte individuen te verdedi
gen thuis was hij meer een rechter, en
wel een rechter, die hard oordeelde en
zwaar strafte. Ik trachte mij daarom
sP°edig aan zijn invloed te onttrekken
etl was blij, toen ik, van de school in
°nze stad weggejaagd, veel vrijer tegen
over hem kwam te staan.
loen zijn veelbelovende spruit opbo-
vengenoemde wijze drie scholen doorloo-
pen had, vond mijn vader, dat het nu
genoeg was en hij zeide„Mijn zoon, je
z°udt je niet kunnen beklagen, als ik je
'"|u aan je lot overliet. Ik heb je genoeg
ermaand en gewaarschuwd, maar je
™t niet gewild. Een laatste poging zal
s nog wagen. Drie uur van hier, in
)ch°nau, woont een onde plattelands-
°ininé, die reeds meerdere deugnieten
P het goede pad gebracht heeft. Ik zal
meenen zou, dat ook maar éénmanvai
echts op Duys zou overgaan, die kent d
echtsche kiezers niet. Er bleven tron
vens 1350 kiezers thuis, en van deze kun
len 1200 zijn opgekomen bij de hersten
ming om, wat de eene helft aangaat, ziel
bij de kiezers van Duys te voegen, en wa
de andere helft betreft, de gelederen vai
Limburg te versterken. De rechtschi
stemmen voor De Wilde bij de stemming,
werden derhalve thuisblijvers bij de her
stemming.
En eindelijk in Weststellingwerf kwa
men bij de stemming 1700 rechtsche
kiezers open kreeg bij de herstemming
de vrijzinnig democraat 400 stemmen
meer, en de sociaal democraat 350 stem
men meer. Er waren echter bij de stem
ming 1550 kiezers thuis gebleven.
De aanklacht luidt dat in zes distric
ten de verkiezing der sociaal democraten
door de rechtsche kiezers is in de hand
gewerkt.
Wij hebben met de cijfers aangetoond
dat de doorslag door de thuisblijvers
kan zijn gegeven.
Natuurlijk zekerheid bestaat er om
trent niets. De stembus is een sphinx,
en zal dit wel altijd blijven.
Voorts is bij eerste stemming gekozen
de heer Troelstra zoodat er van de 18
gekozen sociaal democraten elf overblij
ven, die hunne verkiezing, zoo niet aan
de opkomst der thuisblijvers van de
eerste stemming, dan toch aan de thuis-
blijving der opgekomenen van de stem
ming te danken hebben.
Wij hebben aangetoond dat de thuis
blijvers van de stemming bij de her
stemming in de zes evengenoemde distric
ten de meerderheid aan de sociaal
democraten kunnen bezorgd hebben.
Het ligt voor de hand dat die thuis
blijvers geen mannen van rechts zijn
geweestwant de rechtsche kiezers ko
men in den regel reeds bij de stemming
zoo goed als altegaar op.
Aan de liberale pers nu de taak om
aan te toonen dat bij de herstemming
in Rotterdam I, Rotterdam n, Rotter
dam V, 's-Gravenhage I, Amsterdam II,
Amsterdam VIII, Amsterdam IX, Ap-
pingedam, Enschedé, Franeker en Utrecht
II niet de liberalen de verkiezing van
elf sociaal democraten hebben „in de
hand gewerkt".
Waartegenover dan nog staat dat blij
kens de stemmencijfers bij stemmingen
herstemming de mogelijkheid is vast te
je morgen naar hem toebrengen. Wan
neer je goed oppast en erustig studeert,
zoodat je over twee jaar op het toela
tingsexamen voor de school te N. slaagt,
zal ik blij zijn. Doch zoo niet, dan heb
ben wij met elkander afgedaan. Ik stuur
je dan de zee op, en dan kun je schoenen
poetsen, of datgene verrichten,-waarin je
lust hebt. Morgenochtend om zeven uur,
staat het rijtuig voor. Maak, dat je klaar
bent."
Aldus sprak mijn vader, en de schrik
vloog mij in de beenen. Op dat kale
platteland? En dan nog wel bij een
dominé, een paap?
Neem mij niet kwalijk, mevrouw, maar
ik noemde in mijn jongensjaren een
geestelijke nu eenmaal niet anders.
Ik kende slechts twee predikanten. Bij
den eenen had ik ter catechisatie gegaan.
Toen wij belijdenis deden, nam hij als
vanzelfsprekend aan, bij mij zoowel als
bij de anderen, dat wij geheel andere
menschen geworden waren.
De andere kwam van buitentoch was
hij in de stad geen onbekende. lederen
Maandag kwam hij met een leegen zak
onder den arm in de stadals hij dan
terug kwam met den vollen zak op den
schouder, geleek hij meer op een pakjes
drager, dan op een dominé. Eén keer
heb ik het zelfs beleefd, dat hij met een
kar, die hij geleend had, een kalf naar
de stad bracht. En toen de koopman
niet dadelijk kwam of misschien wilde
tellen dat in Winschoten en Groningen
'e rechtschen, om de sociaal democra-
■n te weren, den vrijzinnigen candidaat
r. Bos gestemd hebben, terwijl hetzelfde
eldt voor Den Helder. Altijd wanneer
le thuisblijvers het 'm daar niet gedaan
rebben.
Twintigste eeuwsch is hetgeen op de
gemeentelijke kweekschool voor onder
wijzers te Leiden gebeurd is. Daar werd
in de afdeeling hoofdacte door den ge
meenteraad voor den loopenden cursus
de heer Broeze, hoofd eener school al
daar, benoemd. Later werd voor den
nieuwen cursus, die met 1 September
begint, door den Raad uit een voordracht,
bestaande uit genoemden heer Broeze en
den heer Caljé (ook hoofd der openbare
school, die vroeger reeds voor de tijde
lijke betrekking had gesolliciteerd)
laatstgenoemde benoemd.
Hierin is natuurlijk niets wonderlijks.
Doch wel in hetgeen nu volgt.
Zoodra de benoeming had plaats ge
had, richtten de kweekelingen der in
richting een verzoekschrift tot den be
noemde om die benoeming niet aan te
I nemen.
Ook dit geval typeert weer de ver-
houdingen en wangebruiken aan som
mige openbare scholen en de openbare
school die de deugden predikt, losge
maakt van heur wortel.
5
H. M. de Koningin had, zonder con
stitutioneel, aan dr. Bos de samenstel
ling van een kabinet uit de vrijzinnig-
socialistische meerderheid opgedragen.
Dat zou niet gemakkelijk gaan.
Immers, de partij, de S.D.A.P., moest
zich hierover uitspreken.
En de algemeene regel is dat geen
sociaal-democraat in een burgelij k kabi
net mag zitting nemen.
Het Volk bereidde dan ook alvast den
kabinetsformateur op een teleurstelling
voor:
Het blad schrijft:
En dan zou dus nu volgen de" aan
bieding van portefeuilles aan teen,
twee of drie sociaal-demokraten, in dat
geval zal de oplossing van de krisis
nog eenigen tijd moeten duren.
Want de verantwoordelijkheid zoo
wel voor de aanvaarding als voor de
weigering is een verantwoordelijkheid,
hij het drinkgeld uitsparen pakte hij
het dier met krachtige hand bij de
pooten, slingerde het op zijn schou
ders en bracht het ten aanschouwe
van de heele straat in het huis van den
kooper.
Maar, mevrouw, wat kijkt u mij kwaad
aanDuidt het mij niet ten kwade, dat
ik uw ambtsbroeder zoo naar het leven
geschilderd heb. Ik geloof zeker, dat er
niet veel predikanten van dit type ge
weest zijn en dat ze nu wel zoo goed als
uitgestorven zijn. Troost u maar, ik zal
u straks een predikanten-echtpaar voor
stellen, waarover u verrukt zult zijn.
Maar juist, omdat ik dat wil, mag ik
toch wel billijkheidshalve met dennoo-
digen eerbied opmerken, dat er ook
i andere zijn
U kunt U levendig indenken, dat ik
volstrekt niet hoog tegen onze geeste
lijkheid bpzag. Trouwens, hoe zoudt U
anders van mij, ohdeugenden bengel,
kunnen verwachten.
Toen mijn vader zich over mijn toe
komst uitgelaten had, overlegde ik ern
stig, of ik maar niet liever dadelijk in
het geheim naar het land dèr vrijheid
zou trekken. Doch het was kort dag,
en de reis naar het vrije land zou vanaf
het dorp niet veel langer zijn, dan van
onze stad. Dat had dus geen doel. Ik'
had bij mijn nieuwen leeraar maar"kop-
pig te zijn, om gauw een vrij billet te
krijgen, misschien nog wel met wat zak-
die in onze. partij door geen persoon
en door geen orgaan kan worden aan
vaard, noch door de Kamerfraktie,
noch door het Partijbestuur. Een kon-
gres alleen zal in deze kunnen be
slissen.
Iedereen begreep, dat wanneer het
langs dezen weg moest gaan, de heer Bos
niet zoo spoedig gereed zou zijn.
Want, gelijk wij zeiden, er is nu een
maal een internationaal socialistisch be
sluit, waarbij als regel werd gesteld
nooit zal 'n sociaal-democraat minister
zijn. Evenwel er was 'n achterdeur bij
Tenzij in bijzondere omstandigheden en
slechts voor zekeren tijd.
Maar, had men zich af te vragen
hebben we hu met den regel of met de
uitzondering té doen?
Het Volk schrijft
Het is niet gemakkelijk, uit de hou
ding der vrijzinnigen tijdens den ver
kiezingsstrijd iets te vinden wat lijkt
op een vast plan. De heeren hebben
tal van malen verklaard, dat zij zich
tot het aanvaarden der regeering niet
verplicht zouden achten, als zij niet
51 zetels zouden halen. Meer dan een
van hen erkende tevens, dat die 51
vrijzinnige zetels niet waren te ver
wachten. Wat zij echter zouden doen,
indien de koalitie was overwonnen door
de vrijzinnigen en onze partij samen,
daarover zijn de meest uiteenloopende
verklaringen gegeven. Er is verzekerd
wij willen niet afhankelijk zijn van de
socialisten wij willen niet staan onder
hun kontrole. En dat niet alleen door
iemand als Tijdeman, maar op 8 April
heeft dr. Bos in denzelfden geest ge
sproken te Rotterdam. Nu is het
plaats nemen in het ministerie wel de
scherpste kontrole die denkbaar is.
Maar ook verklaarde dr. Bos, dat als
het maar mocht gelukken, de koalitie
jj te verdringen, de baan was vrijge-
jj maakt voor een schoone toekomst.
De uitslag van de herstemmingen heeft
f thans de heeren gesteld voor de keus:
óf die schoone toekomst op te offeren
t- aan hun afkeer, om onder socialisti
sche kontrole te staan, öf die schoone
toekomst te verwezenlijken, onder aan-
vaarding der socialistische kontrole.
In deze herinnering ligt een zacht ver
wijt voor de vrijzinnige bondgenooten.
j
geld erbij. Ik besloot dus maar af te
wachten.
J Den volgenden morgen stapten wij in
den landauer, die ons naar mijn toe-
komstigen dwingeland zou brengen. Mijn
vader had enkele processtukken meege
nomen en ging ze, in een hoek gedoken,
ijverig bestudeerennu en dan maakte
hij potloodaanteekeningen. Ik had ge
dacht eens lekker te genieten van den
frisschen morgenlucht en van de prettige
omgeving, doch ik kreeg aanstonds het
strenge bevel, om m'n neus in de Latijn-
sche grammatica te steken. Want daarop
was ik den laatsten keer gezakt. Ik
sloeg niet al te best gehumeurd
het martelarenboek opik zag evenwel
spoedig kans een Indianenroman tus-
schen de regels der syntaxis in te mof
felen. En toen ging ik studeeren, even
eens in een hoek gedrukt, met heete
oogen en gloeiende wangen. Toen de
roodhuiden en de „bleekgezichten" elkan
der vermoord hadden, sloot ik mijn
grammatica, en mijn vader zeide„Met
blijdschap heb ik nu gemerkt, dat nu
je aandacht bij je werk was. Was dit
altijd maar zoo geweest, jongen, dan
zou je het reeds veel verder geschopt
hebben".
Tegen den middag bereikten wij Schö-
nau. Langs een smal en hobbelig pad
en tusschen dennehhoomen door kwa
men wij voor de deur van een bouwval
lig uitziend huis van één verdieping.
Zij hebben al te lichtvaardig gespeeld
met de volksbelangen.
Vooral hun steunbieden aan de vij
anden van Vorstenhuis en Vaderland is
een onherstelbare fout geweest.
Met beving zien wij de gevolgen te
gemoet.
Als het getij verloopt, verzet men de bakens.
Zoo'n echt spreekwoord voor een zee
varend volk. Al wat zee bouwt, kent de
beteekenis van bovenstaande uitdruk
king.
Neemt de stroom een andere richting,
dan moeten de bakens, die schipper of
loods den weg wijzen, verzet worden.
Bij verandering van omstandigheden
neemt de wijze ook andere maatregelen.
De politieke stroom loopt langs een
andere bedding. De kiesvereenigingen
zullen wel doen daar goede nota van te
nemen. Men komt er niet meer op de
gewone manier. Bevaren zeelui dienen
geraadpleegd. De besturen van A. R.
Kiesvereenigingen kunnen niet meer
alles alleen doen. Alle hens moeten op
het dek. Ieder lid van de kiesvereeniging
behoort mede te werken. Ieder op zijn
manier behoort te worden ijverig pro
pagandist. In een paar verloren avondjes
komt men niet meer klaar. Met mond
en pen, door woord en daad moet men
strijden, den heiligen strijd voor Waar
heid en voor Recht.
Reorganisatie moet nu beginnen.
Geld, de zenuw van den oorlog, moet
nu worden ingezameld.
Geestdrift moet nu worden gewekt.
Zonder geestdrift komt niets tot stand.
Geloof in de rechtvaardigheid onzer
J zaak zij bij ons allen een spoorslag tot
handelen.
J Gebed zij er, bovenal gebed voor Konin-
gin en Vaderland.
Ziedaar vier G'sGeld, Geestdrift, Ge
loof en Gebed, die wonderen kunnen doen.
De landman op den akker, de arbeider
in de fabriek, de handwerksman in de
werkplaats, de klerk op het kantoor, de
stedeling en de plattelander, zij allen met
hun verschillende gaven en krachten
moeten mede-arbeiden aan het groote ge
bouw der vrijheid, waarvan de grondsla
gen zijn Waarheid en Gerechtigheid.
Al wat voor den Christus der Schriften
de knie buigt, behoort aan onze zijde te
staan en mede te werken.
Een oud echtpaar trad naar buiten, om
ons te verwelkomen. Hij was ongeveer
een kop kleiner dan ik en zij weer een
halven kop kleiner dan hijbeiden
waren reeds grijs. Ik verbaasde mij er
over, dat mijn vader mij durfde toever
trouwen aan deze bedaagde Liliputers.
Wij werden binnengelaten in een ouder-
wetsche, doch degelijk ingerichte kamer,
die naar het Noorden lag. Voor de ramen
stonden donkere taxisboomen, aan den
wand hingen zeer donkere tapijten. Het
was er dan ook geweldig somberhet
leek wel een kelder.
Ik had nu gelegenheid, om de oudjes
wat nader op te nemen. Zij hadden in
deze donkere ruimte wel iets van een
Eaar uilën, met hun korte gestalten,
olie gezichten en groote oogen. Precies
een oude uilenvader met een oude uilen
moeder
Maar, mevrouw, kijkt toch asjeblieft
niet zoo verwonderd opDeze vergelij
king bedoelt volstrekt niets beleedigends.
Integendeel, uilen zijn voor mij de meest
achtenswaardige vogelsik ken geen
mooier oogen dan zoo'n paar groote
schitterende uilenoogen. Als ik U soms
een uil mocht noemen, beschouw het
dan in ieder geval als schertsende vleierij.
Doch ik zal het heusch niet doen, want
die vergelijking kunt U niet doorstaan.
(Wordt vervolgd.)