ziger
No 241 1913
v. ilrakel
Dinsdag 15 Juli.
27e Jaargang
NIEUWSBLAD
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
ONNET,
j. buteijn,
ilea n
tond te huur
iMEDERlJ,
Meid
i-.-"3S—
DE ONVERGETELIJKE.
Uit de Pers.
gd:
Tandarts.
ionsweg 27.
den verkoop van N&ai
tegen vast salaris, Z
Iden verkoop. u
|ke verkoopers die m
fc bekend zijn gelieven
Itaties te zenden onder
|au van dit blad te G0eSi
lekende, oud-Goeaenaar
)ij 't geacht publiek bil
in een bezoek aan het
16 dezer te houden
rsfeest minzaam aan tot 't
goede consumptie
prijzen.
ie besteden i
andere soorten verre in
ld.
Artikelen
op eik gebied,
Zlekenverplf.
glr-gs Artikelen.
.■rLel"to-u.rg\
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
leng stveulen,
Irte Bessen
ij jvielhersteller
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Aanbevelend,
ÏTRAL, Stationsplein
BREDA.
IUUR der Kolenvereeni.
Ikerke wenscht
levering van
HET BESTUUR,
oo»
PATKNT8TWF8RL. j
|e Zaan. 1
lCÖB DUÏJVIS.
f>40 a
Zuiver Giftvrije
Geëinai lieerde
1, 2, 3 en 4v1»im
geheel geëmailleerde
in ruime keuze bij
l&KENHE. Lamseddft
ds de HOOGSTE
oor huides en vellen.
le Scheepswerf. Te be-
JOEK, B r u i n i s s e.
KOOP
|iilderd Boogkabinet.
Hulppostkantoor
Gr ij ps kerke,
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
MT De opgaaf van den spoordienst
komt In dit nommer voor op de gebrui
kelijke plaats.
15 Juli 1913.
Te Amsterdam werd dezer dagen een
vergadering belegd door de anarchisten
ter bestrijding van een sociaal democra-
tischen candidaat voor den Raad, zekeren
Polak, die door een anarchistischen
spreker voor een politiespion werd uit-
Van deze tevoren aangekondigde ver
gadering had Het Volk (soc. dem.) be
reids verklaard dat men er van sociaal
democratische zijde niet heen zou gaan
om te debatteeren.
Het blad schreef„Het stelletje hoopt
op debat onzerzijds, maar het spreekt
van zelf dat onze mannen er niet aan
denken het relletje belangrijker te maken
dan het is".
Stelletjeen relletje en er niet heen
gaanl en dergelijke, zoo heet het wan
neer deze heeren zich zwak gevoelen
doch, gevoelen zij zich sterk, dan zijn
de tegenstanders die wegblijven de licht-
schuwen en wat dies meer zij.
Nu zijn zij de lichtschuwen.
Hard vooruitzicht.
De Concentratie liep uit op pijnlijke
misrekening.
Nu men er eindelijk in geslaagd was,
alle onderlinge veeten aan een kant te
zetten en in zijn drie geledingen vereend
op te trekken, had men ghoopt aan het
Liberalisme een machtsontwikkeling mo
gelijk te maken, die klonk als een klok.
Naar twee kanten tegelijk zou men zijn
positie als vanouds weten te sterken.
Eenerzijds zou de Coalitie het vroeger op
bet Liberalisme veroverde terrein weer
aan de mannen van 1848 moeten afstaan,
or. ter anderer zijde zou het Socialisme,
indien het al niet in te perken viel, dan
toch voor het minst in zijn vaart worden
gestuit. Men had op zijn Concentratie-
pgram nu zoo gul en grif in de beide
hoofdpunten kleur bekend, dat de arbei
ders en ambtenaren nu immers even goed
bij de Concentratie terecht konden, en
dan stond 't toch immers voor een ambte
naar althans veel fatsoenlijker, met de
beeren saam te gaan. Zoo ging men er
derhalve op uit, om de Coalitie vleugel-
te maken en tegelijk een dam op te
terpen tegen den steeds wassenden
stroom van 't Socialisme.
rkens en een in
ode Wanmolen, bij
PAGTER, Domburg,
Ie koop"
1NEL1SSE, Amemuiden.
koop gevraagd,
SDERHOUD, Middel-
curstelling terstond
Jfst bekend met Mot°'
P. LOUISSE, KapeF^
of met Augustus
C. VAN LUUK, W°l'
ia De Jong -Venr^töS
FEU'LLETON.
Vri] naar het Duitsch van
D. Speckmann.
vGeautoriseerde vertaling. Nadruk verboden.)
M—
Nu, wat de muziek betreft, deze stond
niet zeer hoog. Mijn buurman was gee*
®eester op de viool. Soms kraste hij
scherp. Toch luisterde ik aandachtig,
a'ijt 'heest speelde hij onze weemoedige
■liederen, die wij reeds van kinds-
een af gezongen hadden. Vooral bij ons
de bergen mag men gaarne zingen.
°p (je heide zingen de menschen
'Jkbaar alleen in de kerk.
Be jongens van het dorp hoort men
R wel eens de een of andere wijs
vJ"1®, doch gewoonlijk kennen ze niet
meer dan het schoone lied „Van
pastoor z'n koe".
bm,en V0^Senden avond musiceerde m'n
lij. rilian weer een half uurtje, natuur-
0 Ve?r alle openbaarheid vermijdende,
miirf i derden dag werd ik onder
„p l ,Wera reeds vroolijk gestemd bij de
heb aaf1 bmt avondconcert. Maar
iets 7aa Yi001 verstomde. En ik miste
bebben° w^de ik het nu niet meer
*Nu h0n ik zelf ook nog al muzikaal.
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
En heel dit plan nu liep mis.
Op verpletterende wijze bleek, dat de
Concentratie, aan zich zelve overgelaten,
het tegenover de Coalitie op jammerlijke
wijze aflegde. Wat eigen kracht ver
mocht, bleek bij de eerste stemming op
17 Juni. En toen stond het zoo wel
sprekend Coalitie 41 en Concentratie 11.
Wel poogde men dit tocrr mooi te pra
ten, door te zeggen, dat Links ook in
1905 en 1909 eerst bij de herstemming
op 't cijfer kwam. Maar ditmaal ging
dit niet op. Thans immers waren de drie
liberale groepen vereend opgetrokken,
even goed, zelfs beter nog aaneengesloten
als wij met onze Coalitie. Wat Coalitie
en Concentratie over en weer betrof, was
op 17 Juni het geding beslist, en toen
stond het 41 tegenover 11.
Wat de Concentratie op 25 Juni van
11 op 37 bracht, was uitsluitend de hulp
haar door de Socialisten geboden. Voor
26 van de 37 is dus de Concentratie
afhankelijk van een macht buiten haar,
terwijl de Coalitie haar nu 43 zetels
uitsluitend dankt aan eigen kracht.
In plaats van op 51 te komen, bleef
de Concentratie staan op 37, en dit resul
taat verkreeg ze dan nog allerminst door
eigen krachtsontplooiing, maar voor 2/s
door den steun van de sociaal-democra
ten voor welken steun de doorgang
onder het Caudijnsche juk dan ook in
opiima forma tot zelfs door de Vrij-libe
ralen volbracht is.
Maar dit is nog niet al. Er steekt iets
nog veel pijnlijkers in bij het opmaken
van de kansen voor de toekomst.
Die kans komt toch al meer zóó te
staan, dat de Socialisten van ditoogen
blik af eerst recht beginnen zullen terrein
op deconcentratie te veroveren.
Uitjjtweeërlei oorzaak.
De eerste is, dat de schrik, die er dusver
nog altoos voor de Socialisten inzat, er nu
radicaal uit is. Nu zelfs mannen als De
Beaufort den gang naar het Socialistische
Canossa deden, wat ter wereld zou dan nu
voortaan een gewoon arbeider, ambtenaar
of klein-hurger er nog van weerhouden
kunnen, om con amove zelfs zijn stem op
den Socialist uit te brengen.
De horreur is nu voor goed van de Socia
listen af.
Vroeger hadden de Liberalen nog zekere
categorie arbeiders op hun hand. De nu
uitgevallen heer De Klerk was hun
woordvoerder. Maar thans heeft dit uit.
Socialist te zijn is thans een eeretitel ge
worden. Niet bij ons, omdat bij ons het
Kruis de keuze bepaalt. Maar wel in heel
Op de piano heb ik het niet ver gebracht,
maar zingen kan ik toch wel. Vroeger,
in m'n vroolijke dagen, had ik het wat
dikwijls gedaan. Den laatsten tijd had
ik daartoe nimmer veel lust gevoeld.
Doch op dien avond bekroop de lust j
mij plotseling en onverwachts kwamen
mijn lippen in beweging. j
Eerst was het slechts een gebrom
weldra ontwikkelde het zich echter tot
goeden zang. Wel niet zoo luid, dat de I
menschen op straat het konden hooren,
maar toch wel zóó hard genoeg dat de
klanken door het open venster en de
neergelaten gordijnen konden dringen,
waar mijn jonge geleerde bij de gezellig
schemerende lamp zat te werken.
Het sprak van zelf, dat ik dezelfde
liederen zong, die hij gisteren en eergis
teren op de viool gespeeld had. In stilte
hoopte ik daardoor mijn verlegen buur
man aan het venster te lokken. Maar
niets daarvan. Intusschen was ik al blij,
dat hij de ramen nog open liet. Want
ik had gevreesd, dat hij ze aanstonds
zou gesloten hebben.
Den volgenden avond werd de viool
weder gehoord.
Zoo ging dat een poosje voort, zonder
dat wij elkander te zien kregen. Overdag
zat hij op de schoolbankenen ik sloof
de mij beneden af en had menige erger
nis te verdragen. Maar 's avonds kVam
den kring die buiten ons ligt.
En dan komt er nog een tweede oor
zaak hij.
De Concentratie moet nu wel aan alge
meen stemrecht gelooven.
Vrage Wie krijgt daar nieuwe kiezers
door
En het onverbiddelijke antwoord luidt
Uit de kringen die, in de politiek althans,
niet met den Christus rekenen, de Sociaal
democratie heel de massa ende Con
centratie niet één. Standaard.
Alweder een gekeurd
Nu de burgemeester van Enschede, de
heer E. Bergsma, dezer dagen door Fries
land in de Eerste Kamer gekozen.
Het Volk vertelt van hem
„De heer E. Bergsma verklaarde zich
voorstander van onvervalscht Algemeen
Kiesrecht en zonder eenig voorbehoud
tegen vermeerdering van den invloed der
Eerste Kamer door regresrecht."
En tóén kreeg hij 't merk.
De Keur van steunwaardigheid.
Toen werd hij door de S. D. A. P. bij
eerste stemming reeds, in de Staten van
Friesland als lid van de Eerste Kamer
aangewezen.
Wat een smadelijke positie.
De liberalen moesten het eens wagen,
om een socialistisch candidaat te vragen,
hoe hij staat tegenover de Koningin
men zou eens wat hoorenZij mógen
niet vragen en keuren.
Maar ze laten zich gewillig zélf uit
vragen over het kiesrecht. Ja, 't scheelt
niet veel, of ze sturen ongevraagd deS.
1). A. P. 't antwoord al thuis.
Nogeens dat is smadelijk.
Niet, dat een eerlijk man op een klare
vraag rond antwoord geeft.
Maar wèl, dat het liberalisme zich in
zulk een afhankelijke positie heeft laten
brengen.
Zélf moet het ieder slikken, terwijl hün
mannen eerst bij den rooden catechiseer
meester hun vragen moeten opzeggen
zit er dan niets geen fut of fierheid meer
in Thorbecke's oude partij
Onze Courant.
Circulus vitiosus.
Italië bezet Tripolis en zegt: „Neemt
u me niet kwalijk dit geschiedt in naam
eener hoogere beschaving." Turkije be
klaagt zich hierover.
Turkije vermoordt Albaneezen en chris
ten grensstammen en beweert„Het zijn
geen Katholieken, het zijn fanatieken."
alles weer goed. Vandaag hoorde ik naar
z'n vioolspel, morgen hij naar m'n zang,
en overmorgen wisselden spel en gezang
elkander af, of wel, we waagden het,
hoewel zachtjes, elkander te begeleiden.
't Was merkwaardig, mijn buurman
speelde iederen avond beter. Zijn spel
werd immer fijner en zoetersoms had
het zelfs iets van het echte artistieke
spel.
Nam hij wellicht les Ik kon het niet
gelooven, want bij speelde nooit eigen
lijke oefeningstukken. Trouwens, daar
voor had zijn vader geen geld. Als moe
der van vier zoons weet ik, wat het kost,
als de jongens op school gaan. Pension-
geld, schoolgeld, zakgeld, boeken, schrijf
gereedschap, enz. dat valt niet mee
Op zekeren avond, het kon ongeveer
half Mei geweest zijn, kwam ik iets
vroeger dan gewoonlijk op m'n kamer.
Niet om negen uur, half tien, doch reeds
vóór achten. En daar zag ik mijn
buurman in het venster liggen, in diep
gepeins verzonken. Wacht eens, vriendje,
dacht ik, je zult me ditmaal niet ont
snappen. Ik sloop op de teenen door
de kamer en bleef even achter het gor
dijn staan. Vervolgens stak ik plotse
ling mijn hoofd door het raam en zeide
op vroolijken toon„Goeden avond,
buurman."
Hij schrikte op en kleurde. En bijna
Handelsblad.
Oostenrijk-Hongarije protesteert er tegen.
Oostenrijk-Hongarije rooft Bosnië en
Herzegowina onder voorwendsel, deze
provincies voor den handel te openen.
Rusland moppert daarover.
Rusland palmt Afghanistan in en zegt
„Teneinde Europeesche beschaving te
verbreiden, zenden wij onze kozakken als
schoolmeesters daarheen". Engeland is
daarover zeer vestoord.
Engeland laat de Indiërs van honger
sterven en verzwakt ze door opium. Het
beweert dat dit gebeurt, teneinde de
hongersnooden te reguleeren, omdat deze
voor zijn heerschappij goede hulpmid
delen zijn. Frankrijk doet naar aanlei
ding hiervan een beroep op het geweten
van Europa.
Frankrijk tunificeert Marokko teneinde
daar een eind te maken aan de anarchie.
Duitschland schreewt daarom„Houdt
den dief!"
Duitschland houdt Elzas-Lotharingen
onder den politie-duim en terroriseert
Kameroen, opdat, naar het beweert, over
al orde en vooruitgang zullen heerschen.
België is daardoor zeer ontdaan.
België begaat de afschuwelijkste gru
welen aan den Congo, onder bewering,
dat dit geschiedt, om de tot dusver on
vruchtbare landen en ook den menschen
meer waarde te schenken. Nederland doet
derhalve een beroep op de beschaving.
Nederland oefent een schrikbewind uit
op Java en de Soenda-eilanden, omdat
volgens zijn bewering een groote mogend
heid niet mag toelaten, dat een opstand
ongestraft blijft. Amerika deelt vol erger
nis aan de wereld deze gruwelen mede.
Amerika verovert brutaal de Philip-
pijnenJapan protesteert daartegen.
Japan neemt Korea in en wil daaruit
in twintig jaar evenveel soldaten opleiden
als in Japan. China laat hiertegen zijn
stem hooren.
China dwingt Thibet schatting te beta
len, teneinde een oude traditie te hand
haven. Rusland ergert zich hierover.
Rusland martelt politieke gevangenen
en joden in Siberië, omdat een gr»ote
natie slecht kan bloeien, wanneer het
allen overlast overboord zet. Italië wei
gert derhalve, den Tsaar, zoo'n barbaar,
te ontvangen.
Italiëzie hierboven.
De redactie van Friesch Dagblad
schrijft een heel artikel ter aanbeveling
van het mooie boek „Gedenkschriften"
van ds. Hulst bij Kok verschenen. Aan
onverstaanbaar stamelde hij„Goeden
avond."
Ik merkte wel,dat hij zich zoo gauw mo
gelijk in zijn kamer wilde terugtrekken.
Daarom liet ik er aanstonds op volgen
„Mooi weertje van avond, vindt u niet
„Jaa," antwoordde hij, met schuwen
blik opkijkende.
Weer was ik bang, dat hij weg wilde
gaan en ik zeide„We hebben dit jaar
wel een prachtige lente."
„Jaa."
„Gisteravond, toen u zoo mooi speelde
,,'t Was in de blijde Mei," toen kon ik
niet nalaten mee te zingen. Mij dunkt,
u geniet wel veel van de natuur, daar
buiten in het stadsbosch. U kunt er
van profiteeren, hoor."
„.Jamaar we krijgen op school
veel werk op
Hij wees op zijn boeken.
„Weet u, dat we zoo half en half
dorpsgenooten waren?" vroeg ik, om
hem aan de praat te houden.
„Ja, mijn hospita vertelde mij zoo
iets."
„Wat leuk, dat wij nu hier in deze
vreemde stad buren geworden zijn 1"
„Jamaar m'n opstel is nog niet
klaar, nu moet ik heusch
We spraken toen nog even over het
onderwerp.
„Maar nu moet ik werkelijk
zijn woord van welverdiende hulde aan
schrijver en uitgever ontleenen wij het
volgende
Wie zijn kennis van menschen en
toestanden verrijken wil, moet zulk soort
boeken lezen.
Weet men in Holland, wat de Noord-
Friesche vrouw van ds. Hulst bedoelde,
als zij zeidejicht in de pong" te hebben,
of in Friesland, wat in Amerika de
gereformeerden beoogden, als ze iemand
„een zwart kapje" wilden opzetten?
Ik wist het niet, maar heb het nu
geleerd en aangeteekend. Het eerste
wil zeggen, dat de domineesche haar
beurs ledig raakte en het tweede, dat
ze den betrokken persoon onder de ker
kelijke censuur dachten te stellen.
Weet men waar de bakermat der
Wielenga's-familie heeft gestaan, waar
van thans zes broeders in het predik
ambt arbeiden, éen op 't verre Soemba
Ik wist het niet, maar ds. Hulst heeft
me geleerd, dat de stamboom in Ferwerd
te zoeken is, waar Klaas Wielenga met
vrouw en acht kinderen maar een sober
bestaan had, doch waarbij zich D. K.,
de latere prof., reeds door een buiten-
gewonen aanleg onderscheidde.
Weet men, hoe die eerste leeraars der
„afgescheidenen" soms bezoldigd wer
den? Tweehonderd, driehonderd, vier
honderd gulden. In 't laatst van het
tijdperk, waarover ds. Hulst schrijft,
werd het 800, 900, ja bij zeer hooge
uitzondering 1000 gulden, maar de schrij
ver laat dan ook wel doorschemeren,
hoe het er in menige pastorie naar toe
ging.
Weet men, hoe van zes halfsleten
rietmatten stoelen een kerkelijke kwestie
gemaakt kan worden, die een gerefor
meerde gemeente in heftige beroering
brengt
Niet? Nu, men kan het lezen in het
boek, dat mij enkele aangename en
leerzame uren heeft verschaft.
Een nieuwe Ephialtcs.
„Zelandia" schrijft het volgende
In de maand Juli van het jaar 480 v.
Chr. bedreigde de machtige Perzische
koning Xerxes Griekenland. Met een
reusachtig groot leger wilde Xerxes in
Griekenland vallen. De eenige toegang
tot het toenmalige Griekenland was een
zeer smalle bergpas, de Therm ophylen
„Nog even, asjeblieftSpeelt u
al lang viool?"
„Gauw twee jaar."
„U hebt de laatste week flinke vorde
ringen gemaakt?"
„Zoo
„Ja, 't ging prachtig. Maar u moet
het raam bij het spelen open laten
Wie heeft er nu op zoo'n mooien avond
het venster toe. Dan heeft niemand iets
aan de zachte tonen."
Hij bloosde weer en maakte een stijve
buiging. „Tot ziensriep ik hem toe
en hij was verdwenen.
Hij speelde dien avond niet meer, en
ik zong ook niet, om hem niet te storen
bij zijn zware studie. Doch ook den
volgenden avond wachtte ik tevergeefs
op een klein concert. Zelfs mijn gezang
kon geen echo uitlokken.
Ja toch, eindelijk, een dag of vijf, zes
later, hoorde ik weer het fijne spel, en
ook mijn wensch was vervuld het raam
stond open en de gordijnen waren niet
neergelaten, zoodat ik den jongen mu
sicus achter in de kamer kon zien
staan. Het kwam mij voor, dat hij nu
en dan naar mij keek. Intusschen speel
de hij lang zoo goed niet meer, eerst
wat onzeker en ten slotte zelfs afschu
welijk.
(Wordt vervolgd,)