No 240 1913
Maandag 14 Juli.
27e Jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
DE ONVERGETELIJKE.
Binnenland.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
14 Juli 1913.
Dat móést wel trekken-!
Domela Nienwenhuis kwam te Amster
dam zijn meening eens zeggen over het
feit van de week Mr. Troelstra hij de
Koningin.
Nu hebben wij uiteraard geenerlei ge
meenschap met het anarchisme.
't Staat het verst van ons af.
De socialistische maatschappij belooft
dan tenminste nog regel en orde, al zullen
ze de Vrijheid de keel dichtknijpen. Maar
de anarchistische, zoogenaamde „Vrij
heid" leidt tot bandeloosheid, tot een
chaos, tot de oplossing en den ondergang
van alle maatschappelijk leven.
Dit sta dus op den voorgrond.
Maar het neemt niet weg, dat de oude
Niwwenhuis zeer rake dingen heeft ge
zegd I Hij heeft mr. Troelstra's bewonde
raars leelijke pillen te slikken gegeven.
Jullie roemen over het cijfer, zeide hij.
Over jullie stembus-overwinning. Over
de machtsuitbreiding. Over het feit, dat
de Koningin den leider der S.D.A.P. bij
zich riep aan het Hof
Alles goed en wel
Doch waar blijft onder dit alles het
Socialisme
Het was een straffe vraag.
Ja, waar bleeft het Socialisme
Er is zei Domela in jullie stembus
campagne over alles en nog wat gespro
ken over de Rechterzijde, over de Iiegee-
ring, over het Tarief, over Staatspensioen
en Kiesrechtmaar hebben jullie in die
gknsche beweging wel ergens propaganda
gemaakt voor het Socialisme
Het is eenleuke vraag.
Die zoo vlak voor de hand ligt.
Zoo heelemaal niet gezócht
Maar het antwoord zal de S.D.A.P. wel
onder een vloed van woorden ontwijken.
Want de eenvoudige vraag is tóch hoogst
lastig. Inderdaad de partij, die met de
grootste winst strijken ging, heeft
«vergeten" over haar beginselen te
spreken
Nog een rake zet.
Litdezelde Domela rede.
Weer in den vorm eener vraag.
De S.D.A.P. zit er mee verlegen, zeide
hij. Als parlementaire partij zou zij met
de Concentratie samen de regeering moe
ten aanvaarden. Maar uit vrees voor haar
reputatie aarzelt zij en durft niet.
Ze durft niet aanpakken.
En ze kan zich niet onttrekken
Want en die vraag klemt al even
sterk als de vorige Waarom zal de socia
list wèl optreden als Wethouder en als
Gedeputeerde, doch niet als Minister
FE U I L L E TO N.
Vrij naar het Duitsch van
D. Speckmann.
(Geautoriseerde vertaling. Nadruk verboden.)
-)°(—
«Zoo?" vroeg zij. „Dat zal nu wel
anders worden. Na Paschen krijgt U
hierboven een buurman."
»Een buurman?" herhaalde ik ver
wonderd.
«Ja, een jongeheer." Zij lachte guitig
'i'! heek mij van ter zijde met haar goe-
ge oogen vriendelijk aan.
«Een jongeheer vroeg ik langzaam,
oni het gesprek in het zonnetje zoo lang
m°gelijk te rekken.
«Ja, een echte jongeheer, een leerling
an het gymnasium." Zij staakte haar
.id, kruiste de armen en nam ook
aar gemak op de versterbank in de zon.
ten'gsteüend! dan?"
wel een beetje jong. Verleden
J r Faschen heeft hij eerst belijdenis
«Ah zoo."
JP kadt hem zeker wel iets ouder
WlHen hebben
Jawaarom niat
Ook in die lagere functiën maken ze
immers deel uit van regeeringslichamen
Wél als Gedeputeerde in 't provinciaal en
niet als minister in 't landbestuur willen
zittenra, ra wat is dat
Maar laten we wachten.
Misschien ziet de S.D.A.P. dit zelf oök
nog in en geeft zij Troelstra verlof, om een
ministerpost te aanvaarden.
Mr. Troelstra naar de Koningin
De reportage maakte zich van 't geval
meester en wijde er over uit.
Hij droeg een gekleede jas.
Had den „hoogen dop" op.
Leek wel ietwat zenuwachtig.
Men riep voor hem hoera
Mr. Troelstra glimlachte.
Bleef in 't paleis op de koffie.
Geen enkele bijzonderheid werd ons ge
spaard. Wij kuAnen dat overigens
best hebbenMaar voor de regentenna-
tuur der vrijzinnige leiders moet het toch
een leelijke prik zijn. Wie praat over
Borgesius Wie over Patijn Over de
Beaufort of een van de vele „mannen-
van naam,, aan de zijde der Concentratie.
Mr. Troelstra beheerscht de positie. En
de heeren mogen niet eens zuur) kijken.
Waren ze niet zijn politieke bloedmagen
en bondsbroeders in de pas doorleefde
Ju ui-dagen! Onze Courant.
Het nieuwe Kabinet f Vrijdag kwam het
bericht, dat dr. Bos, het vrijz. dem. Ka
merlid van Winschoten, ten tweede male
was ontboden op het Loo. En niet lang
daarna volgde een tweede bericht, dat
aan dr. Bos de samenstelling van een
Kabinet is opgedragen.
Aldus is de voorspelling van mr. Troel
stra, die eenigen tijd geleden bij het
debat met dr. Bos in Groningen zeide er
van overtuigd te zijn, dat bij een aan
winning van links aan dr. Bos de Ka
binetsformatie zou worden opgedragen,
uitgekomen.
Toch is deze beslissing wel eenigszins
onverwacht gekomen. Andere, meer im
posante politici, waren bij H. M. de
Koningin in audiëntie gevraagd en de
geruchten gingen dat aan heel anderen
de kabinetsformatie zal worden opgedra
gen. Dat mr. Troelstra er zich mee be
lasten zou, was onwaarschijnlijk na zijn
uitlatingen en die van andere sociaal
democraten, benevens de besprekingen
op socialistische vergaderingen. Maar dan
„Waarom
„Wel, een heertje met een snor b. v.
„Maar, mevrouw
„Nu, stil maar, beste juffrouwWij
zijn ook jong geweest. Ik heb mijn man
ook leeren kennen, toen: hij als student
tegenover mij woonde. Ik was toen naai
ster en ik verzeker U, als ik hem gezien
had, ging het naaien wel drie keer zoo
vlug als andersi Dat was ook in het
voorjaar. Ach ja
„Is Uw man al lang dood
„Ach ja, juffrouw, hij is reeds veertien
jaar in den hemel. Maar, Gode zij dank,
ik heb gelukkig mijn brood. Met Paschen
heb ik zelfs deze voorkamer noodig. Mijn
nieuwe kostganger komt uit dezelfde
streek, waar mijn man vroeger onder
wijzer was. 't Is ook een onderwijzers
zoon.
„Waar komt U dan vandaan, als ik
U vragen mag?"
Ze noemde mij een dorp, dat slechts
een paar uurtjes van mijn geboortestad
lag. Bij een uitstapje was ik er een keer
geweest. Zij kende onze familie wel bij
name en weldra werden er personen
genoemd, die wij beiden goed ken
den.
Allerlei herinneringen werden zoo op
gewekt.
nog was het niet waarschijnlijk dat Bos
de formateur van het nieuwe kabinet
zou zijn. Daar worden nog andere veel
imposanter figuren genoemd dad hij. Van
De Meester en Patijn en nog anderen gin
gen geruchten. Toch is de keuze van H.
M. ten slotte op dr. Bos gevallen.
Al is dr. Bos geen van die figuren die
immer weer naar voren komen, zoowel
bij rechts als bij links, geldt hij als een
man van groote kennis, doorzicht en
leidende kracht. Sprak dr. Bos in de Ka
mer bij bijv. de onderwijs-debatten, dan
kon hij zeker zijn van de volle aandacht
der Kamer. Langen tijd achtereen spreekt
dr. Bos maar zelden in de Kamer, maar
wat hij zegt is duidelijk er gloeit over
tuiging uit en een vast weten. Hij spreekt
niet met veel pathos, accuenteert niet
temin duidelijk. Zijn argementen zijn
goed, zijn uiteenzettingen klaar. De af
gevaardigde van Winschoten heeft al lan
gen tijd een goeden naam bij wat zich
in de politiek beweegt.
Doctor Dirk Bos, werd in Groningen
geboren als de zoon van een eenvoudig
winkelier. De vader was niet kapitaal
krachtig genoeg om Dirk groote weelde
te gunnen en in zijn gymnasiumtijd
werkte hij in de huiskamer van het ge
zin. Maar Bos had een heldere kop. Plet
gymnasium liep hij door binnen de 6
jaar dat ging nog in dien tijd en
op de Academie was hij ook ai spoedig
een der uitblinkers. Zonder daarom be
kend te staan als de Kamergeleerde, want
in zijn studietijd maakte dr. Bos zich
veel vrienden, die hem altijd prezen als
een aangenaam en vroolijk kameraad.
Toen de student Bos zijn doctoraal in
de wis- en natuurkunde had gedaan,
werd hij al heel kort daarna benoemd
als leeraar in wiskunde aan het gymna-
sium te Winschoten.
J Ook daar maakte hij zich al spoedig
vele vrienden o.a. de vroegere burge
meester, Wichers, thans burgemeester
van Dordrecht. Toen ook al begon dr. Bos
nu en dan te schrijven in de Winschoter
Courant. Zijn huwelijk met de dochter
van een Veendammer groot-fabrikant
verbond hem nog vaster aan de provincie
en deed hem zich steeds meer inwerken
aan de belangen van Westerwolde en
Oldambt. Daarop volgde zijn benoeming
tot schoolopziener in het district Win
schoten.
De uitgestrekte relatiën van dr. Bos op
financieel zoowel als op commercieel ge
bied, leiden er toe, dat hij al spoedig zich
ook intresseerde in de groote onderne
mingen die in opkomend Oldambt en
de nog meer in bloei rakende veenkolo-
't Was bepaald een gezellig babbel
uurtje.
U kunt begrijpen, dat ik blij was met
m'n nieuwe buren. En niet minder met
den vroolijken aanblik, die de overzijde
nu bood.
Het was Pasehen geweest. En daar
mede was het nieuwe leerjaar op het
gymnasium ingetreden. Mijn buurman
kon elk oogenblik op z'n kamer komen.
Zoo dikwijls kon ik niet boven komen
of ik keek even naar buiten, totdat
wij op zekeren middag plotseling tegen-
ever elkander stonden. Dat wil zeggen,
eenige meters van elkander verwijderd.
Hij groette mij, zooals hij dat op zijn
dorp gewoon was, doch wel eenigszins
weifelachtig, alsof hij reeds vermoedde,
dat er in de stad andere gebruiken
heerschten.
Ik wou niet aanstonds te familiaar met
mijn buurman worden. Ik beantwoordde
zijn groet dus zeer kort en gereserveerd.
Misschien dacht hij wel, dat ik slechts ge
kucht had. Men moet het haast welge-
looven, want hij kleurde tot achter zijn
ooren en trok zich gauw terug.
Zoo kwaad had ik het niet bedoeld en
het speet mij zeer. Maar het was te laat,
en ik trok het gordijn dicht. Dat was nu
niën werden tot stand gebracht.
Van verscheidene bankinstellingen is
hij directeur of commissaris, wij herin
neren slechts aan de Veendammer hypo
theekbank en aan de Mij. tot Zak.
Waarb. v. m. Vruchtgebr. bel. Waarden,
de laatste gevestigd te Middelburg. Na
aldus verscheidene jaren in de plaats
zijner inwoning een gezien burger te zijn
geweest, was het geen wonder dat dr. Bos,
die in het vrijzinnig Winschoten zoo goed
op zijn plaats was, tot lid der Tweede
Kamer voor dat district werd gekozen.
Toen hij candidaat was gesteld, was ook
zijn verkiezing zoo goed als zeker.
Na eenige jaren week aan week, trouw
op en neer te hebben gereisd naar de
Residentie, kwam eerst vier jaren ge
leden dan eindelijk vrij plotseling het
besluit van dr. Bos zich in Den Haag te
vestigen. Als gezegd, Winschoten zag
hem met leede oogen gaan. Maar de
wetenschap dat dr. Bos zou blijven hech
ten aan de plaats waar hij zoovele jaren
had gewoond, de zekerheid hem dikwijls
in hun midden te zien zijn relaties
in het noorden waarborgden dat maar
vooral de overtuiging dat dr. Bos nog
lang niet aan het eind van zijn carrière
was en dat hij die beter kon voltooien
in Den Haag dan in Winschoten, maak
ten dat men weinig moeite deed hem
van zijn besluit te doen terug komen.
De laatste jaren van zijn Kamerlid
maatschap is dr. Bos meer dan voorheen
opgetreden als een der steunpilaren der
vrijzinnig-democratische fractie. Meer en
meer is men hem gaan beschouwen zoo
als hij is, iemand met wie rekening valt
te houden op wien men staat kan maken,
voor wiens ideeën en meeningen men
open oog dient te hebben.
Dr. Bos is dus de nieuwe Kabinetsfor
mateur en zal indien hij er in slaagt zijn
opdracht, om een Kabinet uit de geheele
linkerzijde samen te stellen, te volvoeren,
ongetwijfeld de portefeuille van Binnen-
landsche zaken op zich nemen.
Laagstaande Openbare-School-practij-
ken te Melissant. In de Rott. komt het
volgende ingezonden stuk voor:
Het is bekend dat te Melissant nogal
eens „geknoeid" wordt, zoowel door
ambtenaren als door het Gemeentebe
stuur.
In het vorige jaar verhoogde de Raad
het traktement van het hoofd der school,
zonder eenig verdedigbaar argument van
f 1200 tot f 1400, met de onuitgesproken
bedoeling om het subsidie niet te ver
liezen, dat volgens artikel 53 der Onder
wijswet aan noodlijdende gemeenten
wordt toegekend. (Melissant verkeert
noodig geworden, sedert de katten en de
spinnen verhuisd waren.
Het was wel een sympathieke kerel. Hij
had iets zachts en droomerigs over zich.
Gelukkig niet te veel, want slaapkoppen
kan ik niet uitstaan.
Werkelijk, mijn zusterlijke gevoelens
waren wakker geschud en ik was vol
vriendschappelijke belangstelling voor
mijn "nieuwen buurman, mijn landgenoot
met z'n zachte oogen.
Telkens als ik op mijn kamer kwam,
trad ik naar het venster en keek ik naar
den overkant. Maar, o weeMijn buur
man bleef weg en liet zich niet meer zien.
Hoogstens kon ik vermoeden, dat van de
donkere schaduw op den achtergrond een
stuk aan hem behoorde.
Een paar dagen later echter zag ik hem
in het venster liggen, en ik sloop naar het
mijne toe, om hem goeden dag te zeggen.
Doch ongelukkigerwijs viel mijn deur
door den tocht wat hard in het slot, en
weg was hij.
Langzamerhand werd het mij duidelijk,
dat ik zelf er de schuld van was, dat hij
telkens voor mij wegvluchtte. Waarom
had ik hem ook niet behoorlijk terugge
groet
Och, wij kennen de wereld wel een wei
nig, en daarom zouden wij het ons niet
n.b. in zóó noodlijdenden toestand, dat
er geen schuld bestaatDe eenige grond,
welke wij overigens voor deze salaris-
verhooging kunnen vinden is misschien
gelegen in het feit dat het hoofd der
openbare school voorzitter is der liberale
kiesvereeniging.
Ook kan de oorzaak liggen in de wijze,
waarop dat schoolhoofd zijne plichten
vervult, doch dit is door voorstanders
van Christelijk onderwijs moeilijk te
beoordeelen.
Misschien kan het volgende „offici-
eele" feit bij deze beoordeeling dienst
doen.
Eenige dagen geleden deelde de Minis
ter van Binnenlandsche Zaken door tus-
schenkomst van Gedeputeerde Staten
aan het Gemeentebestuur van Melissant
mede, dat het niet gewenscht is, „leer
lingen van 16 jaren oud op 15 Januari
mede te tellendat daarom aangedron
gen werd op spoedige afvoering van de
leerlingenlijst van deze jongelui en dat
de gewraakte handelwijze over dit jaar
nog niet van invloed zou zijn op de
Rijksuitkeeringen, die Melissant krach
tens de Lager Onderwijswet ontvangt.
De bewuste jongelui bezochten de
normaalschool te Middelhamis en nu
waren ze nog zoo aan de openbare school
te Melissant „gehecht", dat het hoofd ze
als leerlingen op 15 Januari telde en
zoodoende 't aantal juist boven de
145 wist te houden.
Men deelde ons mede, dat te Melissant
ook wel eens een gezonde leerling „ziek"
gemeld wordt, om het schoolgeld voor
ouders, die „Christelijke-School-neigin-
gen" vertoonen, niet al te zeer te laten
drukken.
Voorts vernam ik, dat vanwege het
algemeen armbestuur aan een vrouwtje
was medegedeeldZoo moedertje, het is
maar goed, dat ge uw kinderen niet
naar de Christelijke School gezonden
hebt anders had ge a.s. winter niets van
de winterbedeeling gekregen
Zoo wordt nu de natie aan de school
„gehecht".
Zoo „azen" menschen, die ons streelen
met den naam van subsidievreters of
struikroovers als roofvogels op de open
bare kassen. En dat in het vooruitzicht
op een „paganistisch" Ministerie.
(Over het spelen met leerlingen op
en van de lijst, en met onderwijzers die
al jaren overcompleet zijn, op de open
bare school, alles om maar het buiten
gewoon subsidie te mogen behouden,
zouden wij allicht ook een enkel tref
fend staaltje kunnen meedeelen. Dat
komt wel. Red. Zeeuw.)
aangetrokken hebben, maar het moest
dezen armen jongen, die juist uit een dorp
in een vreemde stad kwam en daar nu
met z'n welgemeenden groet blijft zitten,
ongetwijfeld pijnlijk aandoen. En 'twas
zeer onhartelijk en slecht van mij geweest.
Als hij zich nog maar eens wilde laten
zien en aan het venster bleef staan. Dan
zou hij uit mijn groet ontwaren, welk een
zusterlijk en moederlijk hart zoo dichtbij
voor hem klopte.
Doch hij kwam niet.
Ik had gedacht, dat er nu op de boven
verdiepingen wat meer leven zou komen,
maar het was nog niet veel beter dan
vroeger. Ik was natuurlijk zeer teleurge
steld.
Een dag of acht waren zoo voorbijge
gaan, toen op zekeren avond eindelijk een
levensteeken van den overkant werd ver
nomen. Geen woord, en geen blik, maar
muziektonen. De klanken van een viool.
Hij had de gordijnen neergelaten en het
venster gesloten, terwijl ieder verstandig
mensch met dat prachtige weer de ramen
opende.
Ofschoon het auditorium openlijk uit
gesloten was, beschouwde ik het spel toch
als een burengroet voor mij bestemd.
(Wordt vervolgd.)
