No. 212 1913
Woensdag 11 Juni.
27e jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
D
a
B
0
B
B
B
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Tweede Blad
LOHMAN.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Inlichtingen.
Het onderste puntje zwart maken,
indien gij voor onzen candidaat
zijt,
S t e 3ii To 11 j t
een lid der Tweede Kamer
8 t e m b i 1 j
een lid der Tweede Kamer,
In het Kiedistrict GOES,
e t
middelburg
g.
moojen
j. g.
de savornin
lohman
Candidaten
Jhr. Mr. A. F. DE SAVORNIN
LOHMAN.
Denk hier vooral om.
DE SAVORNIN LOHMAN
MOOJEN GEEN M00IEN.
Kiezers op de eilanden
Thoien en St. Philipsland.
S t e joa. "biljet
één lid voor de Provinciale Staten
In het Kiesdistrict THOLEN
op Vrijdag 13 Juni 1913.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels ƒ1.—, iedere regel
meer 10 cent.
1°. Gj) hebt een oproeplngs-
kaart ont vang-en, daar gaat
ii mee naar liet Gemeente
huis waar het stembureau
zit en u ontvangt daar van
het stembureau een stem-
kaart, en dan gaat gij naar
den lessenaar waar ge met
een potlood, dat daar hangt
het puntje voor den naam
van uw candldaat zwart
maakt.
Wie zijn oproeplngskaart
kwijt Is, kan op de secre
tarie gratis een andere be
komen.
3°. Wie zich vergist heelt
door een verkeerden can
dldaat zwart te maken, of
een kras of een naam op
zijn stemkaart sekreet, die
kan aan het stembureau een
andere kaart in ruil krij
gen voor de onbruikbaar
gemaakte.
4°. De stembus is open van
8 tot 6 uur.
Wanneer g|j uw stemkaart krijgt van
den burgemeester aan 't stembureau,
dan ziet h|j er zoo uit als hier neer
staat
voor de verkiezing van
In het Kiesdistrict GOES,
op Dinsdag 17 Juni -1913.
Aan
wijzing
dgr
keuze.
NAMEN.
Voorletters.
MIDDELBURG
G.
MOOJEN
J. G.
DE SAVORNIN
LOHMAN
Jhr. Mr.
A. F.
stJ ÜU net onderste puntje hebt
wart gemaakt, en u het biijet iD de
us zult doen, ziet dan goed toe, want
oan moet het er zoo uitzien.
voor de verkieziDg van
Aan
wijzing
der
keuze
NAMEN
Voorletters
Jhr. Mr.
a. f.
De candidaten zflnG. Middelburg
van de S.D.A.P.J. G. Moojen, van de
Vrijzinnige concentratie; en jhr. mr.
A. F. de Savornin Lohman.
De Zeeuw komt als alle vier jaren weer
een het district doorgewandeld om alle
kiezers van rechts den raad te geven
niet te stemmen op den candidaat der
S.D.AP., en ook Diet op den candidaat
der vrijzinnig-democraten enz. maar op
den oud-minister, den minister van staat,
den leider der christel|jk-historische
unie, den woordvoerder der coalitie, den
vriend van den werkman, den lieveling
van het district Goes, den beproefden
christen-staatsman
Vergaderingen, toespraken, waarheden,
vergissingen, 'tis alles aan de orde van
den dag. Zjj zullen hun uitwerking op het
ontvlambaar gemoed vooral van de jon
geren onder de kiezers niet missen.
Van v/ijzinnige z|jde is er ontzaglijk
hard gewerkt met vergaderingen doch
niet dat middel zal de grootste aanwinst
gebracht hebben.
Het zijn niet de ernstigste kiezers, die
in den regel de vrijzinnige zalen vullen.
Dat doet meestal het gemengd publiek,
dat van aardigheden houdt, gaarne steek
spelen bijwoont, op de gratis vertooning
van een warm debat, dat de stukken er
afvliegen gestald isen liefst zoo dikwijls
mogei|jk in de handen klapt ot stampt
met de voeten.
Van dit alles evenwel is de rustige
kiezer niet gediend. H|j ziet met ons het
nut er niet van in om zich al veertien
dagen van te voren warm te maken, zjjn
naaste uit te schelden of z|jn warme
zomeravonduren na wèl volbrachte dag
taak, avond voor avond te gaan slijten
in een gelagkamer oftewel gelachkamer.
Ja, de beslist Christelijk historische kie
zer is er zelfs afkeerig van, vooral wanneer
hjj moet luisteren naar eenj aankomend
jongmensch in de politiek die het kabinet
staat uit te schelden of smalend spreekt
van „een biddenden Talma" zooals de
Kamercandidaat Moojen, en allerlei malle
argumenten staat te gobruiken,o.a. dat b|j
de wetenschappelijke is zooveel bekwa
mer als hun candidaat.
Nog eens vele christenmenschen zien
van het bijwonen van dergelijke snert-
vergaderiDgen het nut niet in. ZQ bl|jven
liever thuis, wachten op de stille voor
lichting van hun courant, en trekken
op den stemdag kalmpjes naar de stem
bus.
Aan dergelijke goede vrienden reiken
w|j de hand.
Maar nu z|jn er anderen, die niet op ver
gaderingen komen uit politieke loomheid;
en dit is niet te prijzen. De kiezer behoort
wei degelijk af en toe eens kennis te
komen nemen van hetgeen bekende en
geachte geestverwanten als vrucht van
studie en ervaring hun te zeggen hebben.
Wie dit niet doet, en tevens verzuimt
z|jn verkiezingscourant te lezen, die mist
daardoor veel, al was 't alleen maar de
stof om met anderen een degelijk ge
sprek te voeren.
Daarom z|j aan onze vrienden op Tho-
len, Zuid- en jNoord-Bsveland ernstig de
aandacht gevraagd voor dezulken.
Dezulken moeten door huisbezoek ge
wonnen worden. Dat is het eenige middel
om hen tot het vervullen van hun bur
gerplicht te nopen.
Dtarom driDgea w|j er op aan dat
men dit huisbezoek met beleid doe. Ge
schiedt het met tact, dan mogen daar
van goede vruchten verwacht wordep.
Te meer, omdat w|j het voorrecht hebben
in den heer
een candidaat te bezitten, van wien
boekdeelen te schrijven zouden z|jn
die door gesprek of geschrift, door be
zoek of ontmoeting, hetzij in, of buiten
bet district Aan zeer velen onzer bekend
is, en door niet minderen bemind wordt.
Zoowel op Tholen en Noord-Beveland
als op Zuid-Beveland kent men den heer
Lohman. H|j heeft in den loop der jaren
ongeveer alle dorpen van z|jn district
bezocht, en h|j heeft gelukkig geen ver
gelijkend examen noodig, en nog minder
om als Jan Klaassen zich te laten ver-
toonen. In nagenoeg iedere gemeente
kent men hem. En men weet dat de
Koningin geen trouwer dienaar, het
district geen bekwamer vertegenwoor
diger, de werkman geen wirmer vriend,
en de waarheid geen oprechter belijder
kan hebben dan den heer
En daarom verwachten w(j ook dat
zeer velen hem weer zullen stemmen.
Wfl ontvingen vah ds. Bramer het
volgende schrijven
Op den debatavond van Donderdag 29
Mei te Heinkenszand gehouden, cri-
tiseerde de heer Moojen, Indisch Amb
tenaar en Vrijzinnig candidaat der Tweede
Kamer in 't district Goes,' in z|jn rede,
die sou handelen over een b'/s-jarige
Christelijke regeering, o.a. ook de be
noeming van Prof. H. Visscher te Utrecht
onder het ministerie Kuyper. Deze had
volgens spreker niet benoemd mogen
worden. En de gronden hiervoor! Wel
licht, omdat h|j behoort tot de Geref.
Kerkt
Neen, want h|j is belijdend lid der
Herv. Kerk. Omdat h|j onbekwaam is?
De heer M. heeft niet geprobeerd dit
aan te tooneD.
Omdat b|jMaar neen, ge raadt
het in tienen niet. Omdat het volgens
den heer Moojen „zoon rare man* was.
Dit zeggen u reeds ,zijn lange haren"
die aan Simson doen denken. Maar bo
vendien zoü spreker het der vergadering
eens even duidelijk maken, door een
klein verhaaltje. (Ja waarljjk, 't was
klein, 't was min.) Ongeveer op de
volgende wflze werd dit gedaan
„Ge moet n.l. weten, geachte verga
dering, die professor is dominee geweest
in de Ned. Herv. Kerk te Delft. Ja, ja,
'k ken hem goed dien dominee. Welnu,
h|j was dan destijds te Delft. Nu ge
schiedde het in die dagen, dat een meisje
uit z(Jn gemeente buiten echtmoeder
werd. Een in droevig feit
Maar nog erger is wat daarna ge
schiedde. Want toen die moeder haar
kind wilde laten doopen en daartoe aan
den voet van den preekstoel zat, toen
zeide die domineem|Jn tong wei
gert schier hel uit te spreken, doch om
u te bewijzen, dat zulk een man toch
waarlijk geen professor had mogen
wordeD, moet ik het wel zeggeD, hoe
gaarne ik het anders ook verzweeg (de
heer Moojen is n.l. orthodox in den gods-
diest) toen zeide h|j tot haarHoer,
sta op! Ontzettend, niet waar ver
gadering
Hce geheel anders gedroeg Jezus zich
tegenover de overspelige vrouw. Welnu,
wat dunkt u, had die man nu professor
mogen worden P Is die nu bekwaam om
studenten op t6 leiden tot het predik
ambt? Immers neen I" Zoo was het be
wijs dus geleverd.
Terstond, m|jDheer de redacteur, heb
ik den heer Moojen gevraagd of hij voor
de waarheid hiervan instond. Want al
is het, dat men volgens de H. S. zulk
een gevallene met bovengenoemden naam
kan aanduiden en dit in 't spraakge-
biuik van het volk ook meermalen ge-
Daarvan ls ons bij onderzoek niets
gebleken. Red.
schiedt, zoo geloofde ik geeD oogenblik,
dat bovengenoemde predikant in de kerk
aldus zou gehandeld hebben.
Doch ten aanhoore van ganseh de
vergadering bevestigde de spreker alles
nog eens plechtig.
Zóó en niet anders was het geschied.
Ik heb toen luidde gezegd: „die zaak
zal onderzocht worden." Welnu, 'k heb
me daartoe tot prof. Visscher gewend,
hem gansch de kwestie voorgelegd. En
nu ontving ik van Z. H. G. ten ant
woord een schrijven terug, waaraan ik
het volgende ontleen,
Weleerw. Zeergel. Heer.
In antwoord op uw schrijven diene,
dat ik geen mynheer Moojen ken, m|j
niet herinner ooit; iemand van dien
naam te hebben gezien of geboord. Als
h|j nu liberaal candidaat is, zal h|j, aan
genomen dat b|j in Delft gewoond heeft,
zeker wel niet behoord hebben tot hen,
die m|jne prediking volgden en m|j dus
ook wel ulet zoo goed keunen ala h|j
voorgeeft.
Indien hij mij kende, dan zou hij het
niet gezegd hebben, daar hfl dan weten
zou, dat [zulke uitdrukkingen in lijn
rechten strijd zijn met mijne overtuiging.
In zulk een geval zal ik ongetwijfeld
de gemeente vermaand hebben wiet uit
de hoogte op de zondares neer te zien,
door er op te w|jzen, zooals ik m|J her
inner wel eens gedaan te hebben, dat
hoeren en tollenaren u zullen voorgaan in
Gods Koninkrijk
Het doet m|j denken aan Matthëus
26:61a
Hoogachtend, Uw dw. dn-,
J. VISSCHER.
Utrecht, 31 Mei 1913.
P.S. U kunt met dezen brief doen,
wat U goeddunkt.
Ziehier, mijnheer de redacteur, het
resultaat van m|jn onderzoek. Juist zoo
als ik bet me had voorgesteld. kAcht
me verplicht door middel van de pers de
kiezers hiermee in kennis te stellen.
Is het niet diep treurig, dat op zulk
een wijze de politieke strijd vergiftigd
wordt Maar ook is het niet een teeken
van zwakheid, dat men aldus handelt P
Inplaats van de wetten, die onder het
ö'/a-jarige bewind van het Christelijk
Ministerie-Heemskerk tot stand kwamen
(en dat zijn er nog al eenige i) te bespre
ken, worden allerlei bakerpraatjes, ver
dichtselen, mythen en legenden uitgevent
en voor echte munt uitgegeven.
Vooral de heer Moojen is »n deze wijze
van strijd voeren zeer sterk gebleken.
B()na geheel z|jn rede bestond uit be-
wijsloozt beschuldigingen, valsche voor
stellingen en verdachtmakingen.
Zóó zoekt by de massa op z|jn hand
te kr|jgen.
Zóó probeert h|j voor eigen verkiezing
stemmen te werven.
Zóó licht h|j de kiezers voor.
Zóó tracht b|j z|jne hoorders „in de
luren te leggen».
Dat h|j, die geacht wil worden voor
de belangen van de Ned. Herv. Kerk op
te komen, aldus een geacht, g6ëerd en
gelietd predikant dier kerk op deze w(jze
smaadt en diens goeden naam tracht
aan te randen dat is minder. HHet
doel heiligt blijkbaar de middelen".
Alleen maar, de heer Moojen vergeet,
dat h|J hier wiet in lndië isdat h|j
niet met Dajakkers en Chineezen maar
met Zeeuwen te doen beeft; dat men
althans van hem, die zich cp zjjn
Zeeuwsch bloed beroept tegenover dat
van den heer Lohman, wiens wieg in
het koele Noorden stond, bevestiging
verwacht van de zoo geliefde spreuk
„Goed Zeeuw, goed rond', ziehier één
van de vele onzinnige beweringen (op
de vergadering ontzenuwde ik reeds een
aantal andere) een weinig nadei ge
toetst, belicht en weerlegd.
Waarlijk, 't wordt moeilijk dit alles
maar aan onkunde bfj den heer M. te
bleven wjjten. Op 29 Mei heb ik nog
van geen „kwade trouw» gesproken,
zooals de verslaggever van de Goesche
Courant me in den mond legt. 'k Heb
toen gezegd, dat iemand die zelf zoo
slecht met de zaken op de hoogte bleekte
zijn, de kiezers niet goed kon inlichten.
Doch in een geval als dit, blijkt ,de
goede trouw zoek". Dit is welbewust,
opzettelijk De lezer vuile de z.i.
juiste woorden Self maar In. Moge ik
den heer Moojen op z|jn verdere poli
tieke reis mogen meegeven, het bekende
r|jmpje:
Al is de leugeu nog zoo snel
De waarheid achterhaalt haar wel.
Tenminste hier in Nederland. Hoe het
in lndië is, weet ik niet. Gelukkig dat
er in Zeeland nog vele vrijzinnigen z(jn,
die ook in het politiek debat van »eerlijk
spelt houden, en die oordeelen, dat wie
tot boven omschreven middelen z|jn
toevlucht neemt, zichzelven verlaagt en
zijn positie verzwakt.
17 Juni moge dit den heer Moojen
leeren
'kZend dit bericht aan de redacties
van Goesche Courant en Zeeuw ter op
name, in de stille hoop, dat z|j heide
gaarne meehelpen de waarheid aan het
licht te breDgen, en een geacht eerzaam
burger van valschen smaad te reinigen.
Immers dit is de heerlijke roeping der pers.
Tevens zullen de lezers verstaan, welke
I,de begrijpelijke redenen" z|jn, (waarvan
de Goesche Courant sprak) waarom ik
niet geuegen was nog eens met den heer
Moojen te Heinkenszand in het strijdperk
te treden.
U dankend voor de verleende gast
vrijheid, verblijf ik, hoogachtend,
Uw dnr.,
Ds. P. W. BRAMER,
Heinkenszand, 6 Juni 1913.
P.S. Andere Zeeuwsche bladen, o.a.
die een verslagje van den debatavond
bevatten, worden verzocht dit schrijven
over te nemen.
Den 13 Juni, dus a.s. Vrijdag wordt g|j
aan de stembus m uwe gemeente ver
wacht om uw stem uit te brengen voor
een lid der Provinciale Staten.
De keuze is tusschen tweezoodat het
reeds b|j eerste stemming ral beslist z|jn.
Wie dus a.s. Vrijdag thuis blijft heeft niet
aan de overwinning van z|jn candidaat
meegewerkten zal zich derhalve maar
half in den uitslag kunnen verheugen.
Maar wie is onze candidaat
Wij beginnen met u een stembiljet voor
te teekenen.
De stemkaart zal er ongeveer zoo uit
zien
voor da verkiezing van
Aan
wijzing
der
keuze.
NAMEN
Voorletters
BRINKMAN
L. R.
DE
CASEMBROOT
Jhr. Mr.
E. A. 0.
G|j gaat met dit stembiljet in het stern-
kotje en maakt daar als u voor Brinkman
zijt, de witte stip in het blokje, dat voor
Brinkman z|jn naam staat, zwart; dus
dan moet.het er zóó uitzien
