Woensdag 28 Mei.
27e Jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
I s
iplanten,
HISTORISeH
CHRISTELIJK-
fdsknecht,
Staten-Generaal.
ddelburg. I No. 200 1913
maarten.
irweit, Qoeg
A G.yg
Kilo 65'cent.
SL per Kilo 90 ct.
IE, Seisstraat.
)5p
)Ogkabinet,
Speeltafel.
IISSE, Meubelm
d e 1 b u r g.
[ÖÖJP
ie gegarandeerd,,
I te N i e u w- e n
Jein gezin en
te koop, bij P.
Q a p i n g e (bij
>OP
|n aan de reke-
ie kalf, en een
|ran baar achtste
ïSE Sz„ Nieuw-
te koop, 15
evr. bij S. VAN
ouwer, Axel,
ïeid van den
ond gevraagd
VAN WEELE,
|ber
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
EN
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
HUIJSMAN te
logelande)
half Juni,
I
h*
c. M. NOORDHOEK.
Wy kunnen niet zeggen dat de mi
nister Heemskerk zich altyd aan dien
een rechtsche gemeente een
rechtsche burgemeester gehouden
heeft. Wy noemden indertyd Scavenisse,
Sluis en 's Gravenpolderdoch hiertegen
over staan Arnemuiden, Koudekerke,
St. Laurens, Scherpenisse, Zaamslag,
Axel, Terneuzen, Bruinisse, Duivendüke,
Sroede, Oudvossemeer, Billaud en Wis-
Ruinpaard,
lerrie met of
ferkpaard, 5
larling Ruin*
l)PPOOLSE Pa.,
hetzelfde adres
Handknecht
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cenf.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
Imheid. Adres
-STEIJNS,
\>sendaal (N. B.)
„SCH3LPS".
terdam.
,an. 16 9,— 10,80
qs. 17 9,80 10,30
oen. 1810,— 12,-
.nd. 19 6,- 1,-
yd. 20 7,— 12,-
ter.21 7,30 12,-
3.22 6,- 1,00
ian. 23 8,— 12,—
ns. 24 8,80 12,-
oen.26 9,30 10,30
nd. 26 6,30 lfS
lid 27 8,30 12,-
ster. 28 8,30 12,—
nd. 29 7,— l.3®
ian. 30 9,- 1»3°
chter een datBiC j'
el tweede getal i'
43 c) 6,35 d)
c) 7,05
5,06
i 6,35 d) h)
tea na het vertrek
UeuBea
riselen e» Neaae»
ten hoogste
aohten.
10,45 uit NeuzeD
met 31 Aug.
WISSENKERKE.
Toor ltd van den Gemeenteraad (vaca
te wijlen A. Abrahamse) steunt De
Uw de candidatuur gesteld door de
1 An:i-rev.Kiesvereeniging te Kamperland:
28 Mei 1913.
De benoeming van baron v. d. Borcb
tot burgemeester van Koudekerke heeft
Me stof opgejaagd. Deze heeren kunnen
zlcb nog maar niet indenken dat zy nu
In de minderheid zijn. En toch zal dat
moeten. Want vooral in overwegend
lecbtsche gemeenten vorderen wy, na-
tuurlp op voorwaarde van bekwaam-
I en geschiktheid, de burgemeesters
plaats op voor een man van rechts.
Immers ook een zoodanige Is volgens
art. 6 der Grondwet benoembaar.
En nu is Koudekerke in zyn meer
derheid rechts. Het is dezer dagen nog
eens aangetoond door Jonathan in ons
blad, en tegeljjk is door dezen scribent
uitgelegd hoe 'tkomt dat desondanks
de gemeenteraad grootendeels uit Libe
ralen bestaat.
Doch zoo kregen ook onder dit kabinet
overwegend linksche gemeenten hun
vrijzinnigen burgemeester, onder ande
ren: Goes, Breskens, Brouwershaven,
Udzand, Kattendyke, Renesse, Schoon-
en Zierikzee.
sar onder liberale kabinetten i
kwamen dergelijke benoemingen naar
verhouding der godsdienstige en staat-
I kundige richting der ingezetenen, wan
neer het een rechtsche gemeente gold,
o zoo zelden voor. Wél werden menig
maal in overwegend antirevolutionaire
sSfflventen liberale burgemeesters ingez et.
i sterkst sprekende staaltje is hier
Sjrooskerke (W.). Ook mogen ge
wamd wordenOostkapelle waar de
een liberaal oud-gedeputeerde
A fh'lipsland waar de zoon van een
jzinnigan minister uithetzelfdekabinet
aanbeveling deeden meerdere,
Csch vt»id?3veland'- !nkele in
iwscn Vlaanderen, en in het meeren-
niettegenstaande er ook bekwame
tsehe mannen, waaronder ook inge
ven,, gesolliciteerd haddeD.
,l ïln4en dat minister Heemskerk
wolreden'"1 dezen zeer onpartydig is
tiÜL?a? de vrözinnige pers, gelet op
bprinl blagen over een party dige
d0 rechtsche pers heeft by
'PhilirS J60 als Seroosherke en St.
touditr Is uet geklaagd, doch een-
pers doe ook <zoo?°efend' °0 vrözinnlge
AA de goede verhoudingen
Hl zfn *0 nog lang niet waar
1 zön moeten.
telling8 °P?emerkt dat de teleur-
tollipifoo °v 00 aiet Benoeming van
oud 7d 0 vertegenwoordigers van
Adriol"11 oSChe geslachten, o. a. jhr. v.
*oo aioiA gaart en jhr. v. Doorn niet
de noraK is als men uit gehonoreer-
Btrtrï zou kunnen opmaken.
%,en5jpke berichten, maar dan in
tstfiiH zin' zouden ook in tegen-
ibben 7« de vrüzinnige pers gesierd
Zy vertolken niet altyd de pu-
I ook mA u0' voorzoovei volgens deze
OP „a A8chen van rechts er een opinie
dit esmA8eA houden. Maar apropos, in
dealH a Bericht wordt meege-
Srkfl bar?n ,v" d- Borch te Koude-
I oor H, M. is benoemd in weerwil
van een andere aanbeveling door den
Commissaris der Koningin.
Kan hier schennis van een ambts
geheim in 't spel zyn
Het is toch geen regel dat ambtenaren
van dergeiyke immers officieuss
aanbevelingen kennis geven aan journa
listen
Intusschen moet deze waarheid stevig
worden vastgehouden dat de liberale
kabinetten op het punt van party dige
benoemingen een slechte reputatie
hebben.
Onder bet liberaal regime van voor
1888 waren er in de 191 gemeenten van
Zuid-Holland slechts 7 rechtsche burge
meesters, waaronder een katholieknog
voor 1901 was er geen enkel rechtsch
gedeputeerde in de overige provincies,
Z9eland uitgezonderd, maar ten laatste,
toen het naar het „doode punt" ging werd
door de liberalen een zetel aan een katho
liek ingeruimd.
Noem welk9 betrekkingen gy wilt,
curatoren, notarisseD, rechters, hoog
leeraren, hoogere en lagere ambtenaren
by den Staatsdienst, het was zoo goed
als alles liberaal.
Na 1901 (ministerie Kuyper) is hierin
verbetering gekomen. Minister Kuyper
heeft er de vrymoedigheid in gebracht.
Doch het overwicht is nog lang niet
hersteld.
V
Deze week is op de Veluwe naby
Voorthuizen een in dubbelen zin mooie
inrichting geopend, nameiyk de sticbtiDg
Landbouwopvoeding I, een leeiyke naam
voor een prachtige zaak.
De bedoeling er van is om „ter be
schikking van de regeering" gestelde
straatbengels op te voeden tot nuttige,
kan 't zyn godvruchtige mannen en
flinke landbouwers.
Het bestuur, dat te Utrecht zyn zetel
beeft, hoopt nog meerdere zulke stich
tingen in het leven te roepen. Van de
60 H.A. heidegrond, die eigendom der
stichting zyn, is reeds een tiental bun
ders in cultuur gebracht. In de inrichting
kunnen 20 jongens opgenomen worden.
Er zyn er nu nog maar vyf of zes, doch
hun getal zal helaas 1 en gelukkig
wel spoedig aangroeien.
De boeid^ry is een model. En de
overige gebouwen navenant, met gas
en waterleiding (een zuigperspomp die
het water 86 M. diep uit den bodem
haalt en tot boven in de gebouwen
brengt).
De minister Heemskerk heeft de in
richting helpen „openen" met een goed
woord. Moge zyn wersch dat het haar
goed ga vervuld worden. En wy
voegen er by, moge de zaak der helde-
ontginniDg by de regeering een steeds
weikomen steun vinden.
De Nationale Bond van Protestantsche
Kiezers is biykbaar clericaal.
Hy beveelt biykens zyn program
slechts candidates aan die willen op
komen voor het Protestantisme en de
Vaderlandsche Kerk; en besloot een
oproep te richten tot alle Protestanten,
zich wel bewust te zyn van den ernst
der tydeD, waar zy geroepen zyD, de
heilige schatten, hun overgeleverd, te
verdedigen.
Men kan wel zien dat deze mannen
niet gevormd zyn in de antirevolutionaire
school, zy toch vermengen en verwarren
op betreurenswaardige wyze in ons
goede Vaderland godsdienst, kerk en
politiek.
Maar apropos, wanneer gy mannen
moet hebben die opkomen voor de vader
landsche kerk moet ge dan niet steunen
de Bechtsche candidaten?
Immers geen minister meer dan de
Roomsche minister van financiën en de
Anti Revolutionaire minister van oorlog
hebbeu het voor die kerk opgenomen,
niet in klinkende woorden maar in klin
kende munt.
En de ministers Van Swinderen en
Talma zyn zeiven leden der .protes
tantsche" kerk.
Vrage derhalve: was het optreden van
dezen „Nationalen Bond van Protes
tantsche Kiezers" wel noodig?
Het liberale concentratie-program zegt
dat „voor directe beffingen niet mag
worden teruggedeinsd*.
Ëen uitspraak, te dwazer waar een
financiëele specialiteit als Pierson, de
liberale oud-minister, gezegd heeft dat de
grens bereikt was en de directe belastin
gen niet meer kunnen worden verhoogd 1
De lezer herinnert zich dat wy reeds
vroeger meermalen gewaarschuwd heb
ben om geen waarde te hechten aan
het marktgeschreeuw waarmee vryzin-
nigen en socialisten elkander te ïyf gaan,
want dat is al comedie. Zoo ooit, zoo
zeiden we, dan is het hiertwee joden
weten wat een bril kost!
Marktbezoekers hebben meer gehoord
van twee kooplieden die elkander schol
den en te ïyf gingen, en toch later ble
ken samen te doen om eenzelfde artikel
aan den maD te brengen.
Hier ligt ook 't geheim vanhetvyan-
dige optreden der socialisten en vryzin-
nigen. Franeker typeert de heele geschie
denis. Voor de Kamer elkaar by eerste
stemming bestoken, met de bedoeling
by de herstemming elkaar te helpen
en tegeiyk voor de Staten elkaar omhel
zende in het teederst accoord om mal
kaars candidaten te steunen.
Iets deigeiyks nu zal men overal zien
waar voor de Kamer liberale en socialisti
sche candidaten tegenover elkander staan.
In openbare vergaderingen elkaar in bet
haar gevlogen om by de herstemming
arm in arm samen tegen den man van
rechts op te trekken.
De Nederlander bevat een artikel waar
in op ditzelfde verschynsel gewezen,
doch tegeiyk de verklaring er by gege
ven wordt.
Na gewezen te hebben op wetsont
werpen door de soc. dem. party in de
Kamer mede aangenomen, gaat hy voort:
Zeker, de fractie heeft tegen de Inva-
liditeits- en Ouderdomsveizekeringswet
gestemd. Daar is echter geen propagan
distische kracht van uitgegaan; en het
was ook alzoo niet bedoeld geweest.
„De zegetocht van Troelstra toeu
by zyn bekend voorstel gedaan had,
om met één artikel uit Talma's wet
de ouden van dageu te belpeD, was
vooral berekend op de verwerping van
dat denkbeeld.
.Hoe zalvend kon hy het toen op
de vergaderingen zeggenzal het voor
stel aangenomen worden? „wy vree
zen met groote vreeze
.Het werd aanvankeiyk verworpen
en Troelstra poseerde als de miskende
redder des Vaderlands.
„Doch toen nu Duys de taak op
nieuw opvatte en straks „a bonne
mine de mauvais jeu' den Minister
dank kon zeggen voor overnemen van
het amendement, toen hield de soc.
dem. fractie zich wel veel meer goed,
dan de overige linkerzyde, die de
schrik van eene aanstaande nederlaag
om het hart sloeg doch de zin
snede een onvruchtbaar jaar voor de
party werd by die gelegenheid stevig
onderstreept.
.In het licht van deze diDgen pre
dikt de houding der 8.D A P. nu aan
genomen hei meest: zelfbehoud.
„Meer nog dan het anti-cl jricalisme,
bezielt haar thans de vrees. De vrees
voor eene voortgezette wetgeving van
Minister Talma. Het dreigt een dood
steek te worden voor het agitatie-leven
der party.
.De Vryzinnigen worden op dit punt
niet gevreesd.
.Ten eerste kan het liberalisme niet
afdoende met de „vryheid* der Man
chesterschool breken zonder zelf ten
onder te gaaD. Ten tweede hebben de
liberalen altyd te rekenen met eene
geduchte oppositie in de Tweede Ka
mer en eene sterke meerderheid zelfs
in de Eerste Kamer. Ook ln geval dat
het gelukte, de Coalitie minder dan
vyf tig zetels te doen bezetten zou
de sociale wetgeving toch ten hoogste
stilstaan.
.Zulks is voor de S.D.A.P. verreweg
verkiesiyk. Zy vindt weer het nu ge
schokte geloof, dat zy alleen by machte
is als ze maar genoeg aanhangers
krygt, om sociaal-hervormend op te
treden. Ook deze houding nu aangeno
men, kost heel wat aan inspanning.
„De beginselvaste elementen in de
party, de S.D.P. buiten de party, spelen
geducht op hun poot.
.En velen bekruipt een beklemmend
gevoel als zy denken aan de omhelzing
van de oude liberale tante, die zy in
hunne jongensjaren zoo hebben uitge
scholden en die ze nu tot Juli moeten
liefkoozen.
.Het is echter een vraag geworden
te zyn, of niet te zyn P
„Alles kan meehelpen. De kërkelyke
vrees en opwinding komt hun te stade.
.Als nu die Christeiyke arbeiders
maar
Vryzinuige bladen verwijten aan mr.
Troelstra dat hy met bet vieze beeld van
een „stinkei" den oud-Liberalen mr. Ty-
deman heeft beleedigd.
Hy heeft n;l. gezegd: Tydemanishet
stinkende ei dat de omelet der vryzinnige
concentratie bederft.
Ook ons walgt de keuze van sommige
beelden en voorbeelden, waaraan socia
listische voormannen zich schuldig
maken.
Doch geen liberaal heeft het recht
hierover te klagen.
De fijne aardigheden die vryzinnige,
somwyien zelfs adeliyke sprekers zich
veroorloven jegens een niet minder
groot man dan mr. Tydeman, zyn vry-
wat grooter in getale.
Bovendien is aan die zyde nog niet
metterdaad betreurd het droeve beeld van
de doode vlieg, hetwelk reeds in 1874
by monde van een invloedryken liberaal
zyn intrede in den lande deed, en v» aar
mede niet maar één persooD, maar de
heele Nederlandsche Christenheid met
haar stryd voor de vrye school aan de
verdrukking werd prys gegeven.
Dan moeten de minderheden maar
onderdrukt, want zy zyn de vlieg die
des apothekers zali stinkende maakt.
(Kappeyne, Rede Tweede Kamer 5 De
cember 1874).
By deze grievende taal verzinkt in 't
niet al wat consekwente geesteszonen
en kleinzonen van Kappeyne aan het
adres der vry-Liberalen uitstallen.
Het liberalisme brenge dit eerst in het
reine, eerst daarna krygt het aanspraak
op een geopend oor voor zyne opscheppe
rige protesten.
Men denke taierby ook aan de breed
uitgemeten aanklacht tegen den heerv.
Wijnbergen, den Roomschen edelman,
die zich scbynt te hebben laten ontvallen
de berispeiyke uitdrukking: alwat ca
naille is, stemt links.
Maar zyn het niet juist de Roomschen,
die, uitgezonderd dan dr. Kuyper, bet
felst en het meest lasteriyk in vryzin
nige meetings worden aangevallen, en
daarby een groote ïydzaamheid aan den
dag leggen?
Wy die ons dageiyks trachten te oefe
nen in de positie en op het standpunt
van den andersdenkende hebben ons ver
wonderd, dat by zoo groote felheid als
.Rome" dezer dagen ontmoet van „pio-
testantsche en vryzinnige zyde, het tot
heden toe onder hen nog slechts by dit
„canaille" van baron v. Wynbergen bleef,
en dan nog niet eens toegepast op de
vooraanstaanden maar op de achteraan
komenden, de moppentappers dia spotten
met een zedelykheidswet, en dergeiyke.
Brandstapels.
Er wordt weer gewerkt met de brand
stapelvrees en Rome!
Dit brengt ons de volgende aardige
anecdote te binnen.
In het district S. moest voor de Staten
een Roomsch-Katholiek worden gekozen.
Zekere bakker, die vroeger by een zeer
geacht liberaal ingezetene gediend bad
en sindsdien aan hem brood leverde,
vernam van zyn klant, dat by geen
brood meer van hem hebben wilde.
Waarom niet? vroeg hy.
Omdat gy voor lid der Staten op een
Roomsch-Katholiek stemt.
Wat voor kwaads steekt daarin
Wel, weet gy niet dat, als de Room
schen de baas worden de brandstapels
voor de deur staan?
O! dat wist ik eigeniyk niet. Maar
als dat zoo is, dan geloof ik dat ik nog
liever de Roomschen aan het bewind
zie dan u.
Hoe zoo, vroeg de liberaal.
Wel, omdat als de Roomschen er zyn
dan verbranden ze mydat gaat ten
minste gauwmaar gy wilt my den
hongerdood laten sterven; dat is nog
erger
Gelukkig dat er naast de zotheid ook
nog humor is 1
Nederlander.
EERSTE KAMER.
In de gisteravond gehouden zitting van
ons Hoogerhuls werden allereerst door
den voorzitter, den heer Schimmelpen-
ninck, enkele harteiyke woorden gewyd
ter nagedachtenis van den heer Breebaart,
die na het vertrek van mr. Rahusen wel
de nestor van de Kamer was.
Het voorstel van den voorzitter, om
de drie verzekeringswetten, Raden wet,
Invaliditeitswet en Ziektewet, reeds Don
derdag in openbare bebandeling te nemen
is met 32 tegen 12 stemmen aangenomen,
zoodat er dus kans bestaar, dat deze
wetten nog vóór de verkiezingen in het
Staatsblad geplaatst zullen worden, zy
het ook, dat deze kans gering is. In elk
geval mag men verwachten, dat de Eerste
Kamer, wier kort-zakeiyke behandeling
bekend is, met bekwamen spoed en
natuuriyk met den noodigen ernst
op dat doel zal aansturen.
En hoe moet men aan de centen ko
men, opdat deze wetten uitgevoerd kun
nen worden? Ziedaar de vraag, die de
liberale heeren met schrik en ontzetting
vervult. Dezelfde mannen, diedeuvolke
gouden bergen beloven in den vorm van
staatspensioneering. Deze belofte blyft
men maar brutaalweg handhaven, zonder
l dat ook maar een oogenblik aan de mo-
geiykheid van uitvoering gedacht wordt,
laat staan er over gesproken.
Z9ker, wanneer de wetten er zyn, moet
er naar middelen uitgezien worden, wie
ook over eeni?e maanden het bewind in
handen hebben. Een rechtsch kabinet is
aanstonds gereed met de Tariefwet, welke
reeds op behandeling wacht, en waarvoor
de schoonste argumenten pleiten. En een
linksche regeering stel, dat de Kamer
„om* gaatWel, het zy haar tot een
oorzaak van biydschap, dat dan niet een
wet betreffende staatspensioneering op
uitvoering wacht, doch de verzekerings
wet, waarvoor zonder veel hoofdbrekens
de middelen aanstonds zyn aan te wy-
zen. Zou de Tariefwet in dat geval ook
niet iets voor haar zyn Wie weet het I
Het kan gemakkeiyk verkeeren.
Heden zou de kustverdediging in de
afdeelingen onder banden genomen wor-