No, 199 1913
Dinsdag 27 Mei.
27e Jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
sen Kalfkoe,
bid
ol MM
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
MEID
M iddelb
KOOP
lakkersknecht,
ienstbode
Buitenland.
bij W. "WISSE Sz,
KOOP
rarsliggers,
mende Meid
VERSCHIJNT ZESMAAL PÉR WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Wy waarschuwen daarom de recht-
sche kiezers die dezen „kerkvoogd",
„voorzitter van den Protestantenbond",
„verdediger van onze vaderlandsche
kerk" willen hooren, dat zy zorgen voor
de noodige vrymoedigheid om tegen zyn
onwaardige strijdwyze te protesteeren.
Nog beter doen zy hem niet te gaan hoo
ren. Hy werkt met argumenten die het
oprapen niet waard zyn, die ontleend zyn
aan de bittertafelen, nu de vryzinnige
pers ze stilzwygend voorbygaat, door
ons ook niet zullen worden besproken.
De Balkan-Oorlog.
Frankrijk.
i, een aan de ret.
vijfde kalf, en 1
ber van haar achteu
JANSE Sz.,
e.
October
JAN HUIJSMaN te
(Hoogelande)
ïekiivaars,
Mz, Domburg,
;oop
Ivragen aan pakhuis,
|E, Wilhelminabaau'
e.
zich aan
letter E, bureau van
I October
KASSE, Y e ere,
of met Juli, bij
pijpe, Bruinisse,
der tegenwoordige
Jetober
1. J. KLUIJFHOUT,
Westhoek.
iet October
fed. J. L. DE TROIJE
/raagd te Middel
bnde werken. Zich
la. s. Woensdag en
1 uur 's avonds. Te
J'HUIJ, Middelburg
ben half Juni,
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
vaamheid.
|TS—Steijns,
Roosendaal (N. B.)
ast „SCH3I.Pl"
Rotterdam.
913*).
Maan. 16 9,- 10.8Ü
Dins. 17 "9,80 10,30
Woen.1810,— 12,—
Dond. 19 6,— lr
VrtJd.20 7,— 12,-
Zater.21 7,80 12,-
Zond. 22 6,— 1,
Maan. 23 8,— 12,- I
Dins. 21 8,30 12,-
Woen.25 9,30 10,88
Dond. 26 6,30 lrt
Vrjjd. 27 8,30 12,-
Zater.28 8,30 12,-
Zond.29 7,l,f„
Maan. 30 9,— 1™
|tai achter een dati»!'
ij hel tweede getn"
<-)
013.
li)3,43c) 6,35d)
4,10 c) 7,05
1,15 a) 5,06
is,43 6,35 d) h)
L'zratvs na h®t verfa®
lrk« n. Nöumx t*.
L Boriselen em NeuzeB
rkeni ten hoogste
ten wachten.
It van 10,45 uit Neuz®D I
ien tot ez met 31 Aug'
27 Mei 1913.
Etn verbetering
Ons do. van jl. Zaterdag bevatte het
volgende
De vrijzinnige Kamercandidaat Moo-
jen heeft Maandagavond den propa
gandist Da Muralt gehoord en hem
openlijk'bedankt voor zijn „schoone"
rede.
H(j voegde er de opmerking aan toe
dat een socialistische debater die rede
bad „bevuild".
Dit moet een onverdiende blaam
geweest zijn.
De Goesche Courant neemt den heer
Moojen er over onder handenen dringt
er op aan den tegenstander fatsoenlijk
te behandelen.
Vrijzinnigen en socialisten die tsr
vergadering waren stemden hiermee
in. W)j sluiten er ons gaarne bij aan.
Bovenstaande schreven wij naar aan
leiding van een door'n geacht en betrouw
baar sociaal democraat ons gedane mede-
deeling, en de openly ke bevestiging er
van. "W|j deden dit in zeer bescheiden
bewoordingen en zonder eenige politieke
bedoeling, beamende een protest onver
schillig wie de schrijver er van zou kun
nen zyn.
De eenige bedoeling lieten wij uitko
men in het volgende
kaar waarom wordt er aan die
zijde nooit geprotesteerd tegen de
grievende beleedigingen waarmee men
onze mannen vervolgt f
Wat zyn de glossen waarmee een
minderwaardig spreker dr. Kuy per be
handelt anders dan /bevuilen*
Uen springt op als een sociaal de
mocraat beleedigd wordtmaar waar
is het protest wanneer een antirevo
lutionair aan den spotlust der vrijzin
nigheid wordt overgegeven?
Hier werd gegrotesteerd tegen de be-
leedigiDg van een socialistisch tegenstan
der, waarom doet men dit aan die zijde
nooit wanneer dr. Kuyper of minister
Talma beleedigd worden.
Want wel is het waar dat de vrijzin
nige sprekers in onze omgeving die hun
,vuil« naar deze twee groote mannen
wierpen, nog niet aan hun schoenen
reiken kunnendoch dit geeft het pro-
testeerende blad geen recht om het voor
den een op te nemen, een aanwezige nog
wel,en vooi de beleediging van den ander,
keg wel een afwezige, het oor gesloten
te houden.
Nu schijnt ons kalme stukske
den toorn van den heer Moojen, den
aamercandidaat in het district Goes te
hebben opgewekt. Immers wij ontvingen
'an hem het volgende schrijven
.Aangezien u in uw nummer van 24
dezer eene voor mijn eer en goeden
uaam beleedigende en voor de zaak der
jryzinnigheid schadelijke beschouwing
hebt geplaatst, blijkbaar naar aanleiding
jan het allerschandelijkst stukje van
den heer v. Santen, dien u anders toch
nooit tot uw bondgenoot kiest, zoo ver-
«dflk ik u beleefd doch zeer dringend
myn ingezonden stuk, waarin de ware
lezing van het geval gegeven wordt,
eveneens uit de Goesche in uw courant
°ver te nemen."
Ofschoon wy meenen tot die overne
ming niet verplicht te zfln, ontleenen
*5 aan bedoeld stukske uit de Goesche
gaarne onderstaand door ds.Sieme
ns bevestigd zakelijk gedeelte
.Ieder behalve dan U en wellicht
®6hige toehoorders, die mijne beeldspraak
niet gevat hebben die mij ter verga-
vering gehoord heeft, en ook ieder, die
et op de door U in Uw stuk gebruikte
woorden, „redenaarstalent" en „eere-
Paim welke ik terecht bezigde, zal be
grepen hebben, dat mijne heele »toast*
niet over de rede des heeren Jhr. de
"bralt uit een politiek, maar uit een
schoonheidsoogpunt liep, en dat ik het
daArom bejammerde, dat de schoone
indruk daarvan verstoord werd door het
debat, eene zelfde verstoring, die menig
een gevoelt na een pikkend tooneel-
stuk door applaus. Ook de debater
zelf, de heer LindeiJer en een Goesche
partijgenoot van hem verklaarden mijne
beeldspraak en bedoeling te hebben be
grepen, al vonden zy, en ik met hen,
maar ik sprak voor de vuist het
geïncrimineerde woord, ook in den door
mij gebezigden zin, minder gelukkig
gekozen in een politieke vergadering,
waarin de gemoedstemming allicht iet
wat verhoogd is. Wanneer men nu echter
weit hoe in de politiek vergrijsde vete
ranen van diverse pluimage slag op slag
zich verspreken in de Kamer en daar
buiten, wat hier aanleiding geeft tot
„persoonlijke feiten", daar tot onophou
delijk krantengeschrijf, dan dunkt mij,
dat het geïncrimineerde woord, in den
zin als door mij gebezigd, daarbij ver
geleken, nog heel wel door den beugel
kan. Wie mij nu van jongsaf kent, zal
voeleD, dat het mij, die in eene toast-
stemming was, zelfs in den droom niet
kan opkomen iemand te beleedigen en
dan nog liefst geheel onnoodig, wantik
verklaar hier zeer gaarne openlijk, dat
de heer Lindeijer op waardige, uitnemende
en tactvolle wijze zijne argumenten tegen
over die des heeren Jhr. De Muralt ge
steld heeft, al was diens rede er ook
allerminst door verzwakt, uit een poli
tiek oogpunt beschouwd."
Wij meenen hiermede aan het ver
langen van den heer Moojen te hebben
voldaanen geven hem den raad overal
waar hij optreedt goed op zijn woorden
te passen. Volgens ons gedane betrouw
bare mededeeling moet hjj te Wolferts-
djjk gezegd hebben dat minister Talma
beter bidden kan dan wetten makeneen
oneerbiedigheid die in een vergadering,
ook voor tegenstanders toegankelijk, niet
te pas komten een onjuistheid ook,
want vele zoo niet alle vrijzinnige amb
tenaren en landbouwspecialiteiten, die
Talma kennen, bewonderen diens veel
zijdige kennis, werkkracht en wetten-
makend talent, ook al zijn zij, wat dit
laatste aangaat, het niet eens met de
strekking van al zijn ontwerpen.
Apropos, de heer Moojen heeft te
Wilbelmicadorp o.a. gezegd dat de geeste
lijken dwaDg op ouders oefenen ter be
volking der Chr. school. De waarnemende
voorzitter, toen hem om bewijs gevraagd
werd, is hem ter hulp gekomen met
verwijzing naar een (of meer) Goesche
predikanten. "Wij hebben nu den heer
Moojen een plezier gedaan; hij vrage
nu voor ons aan dien waarnemenden
voorzitter, zijn Goeschen viiend, wiens
naam wjj voorloopig verzwijgen, of deze
in ons blad zijne in het openbaar geuite
aanklacht wil waar maken. De eene
dienst is den anderen waard.
Hink zoo.
Onze (a.r.) Rotterdammer heeft nimmer
kosten nog moeite ontzien, om er zich
in te werken bij het volk. Het blad telt
dan ook in alle deelen van ons land be
langstellende lezers. Nu is er weer een
nieuwe mijlpaal op den weg van 't blad
gezetde nieuwe drukkerij is betrokken
nieuwe letter in gebruik genomen; en
in twee flksche bladen van te zamen
veertig kolommen geeft het blad een
prachtigen degelflken inhoud, en in tal
van rubrieken keur van lectuur. Het blad
is nu tien jaar oud, doch is het meeren-
deel harer zusteren, in qualiteit en
quantiteit van lectuur reeds lang voorbij
geschreden.
Da le bladzijde van het le blad wordt
ingenomen door hoofdartikel, driestarren
en Persoverzicht. Pag. 2 door „Binnen
land", „Uit den omtrek" en „Brieven uit
Indiè". De le bladzij van het 2e blad
bevat een feuilleton (een boeiend verhaal),
een vers; een Zwitsersche brief; en de
2e en 3e bladzijde Nieuws, Kerk, School,
Zending; enz.
Moge De Rotterdammer nog vele lus
trums belevenen, ook op politiek gebied,
rijke oogsten binnenhalenook bij deze
campagne.
Dr. Kuyper en de kerk.
Niet genoeg kan het herhaald worden
dat dr. Kuyper geen gevaar oplevert
voor het Hervormd kerkgenootschap.
Dat wordt wel in de vrijzinnige pers
ontkend en door vrijzinnige candidaten
en propagandisten ontkend, maar het is
een vaststaand feit dat de Hervormde
kerk niet van dr. Kuyper maar juist van
de roode kerkverdedigers gevaar te
duchten heeft.
Ds. Klomp en meer dan een schrijver
in De Nederlander hebben het onom
wonden gezegd en aangetoond dat dr.
Kuyper de Kerv. kerk niet alleen geen
kwaad doet, maar zelfs haar belangzoekt.
Daarom zouden wy alle Hervormde
menschen willen toevoegenzfjt toch
voorzichtig dat gij het liberalisme niet
de hand reikt om dat denkbeeldig ge
vaar af te weren.
Het is toch zoo als De Standaard
schrijft
Ten eerste heeft Dr. K. er steeds voor
geijverd, om de thans uitgekeerd wor
dende tractementen te kapitaliseeren, en
hierdoor dus voor altoos de rechtheb
benden te verzekeren.
Ten tweede heeft Dr. K. het plan ont
worpen, om aau de Kerken de gelegen
heid te verschaffen, op 's Rijks kosten,
een theologische faculteit aan de Rijks
universiteiten te stichten en te onder
houden, wier hoogleeraren qualiteit met
de collega's aan andere universiteiten
zouden bezitten.
En ten derde heeft Dr. K. de poging
om tot revisie van Art. 171 te geraken,
in de Grondwetscommissie ontraden.
Toch neemt dit niet weg, dat men
Dr. K., als ware hij de vogelverschrik
ker onder de Wajongpoppen, in meeting
na meetiDg, rusteloos van liberale zijde
aanvalt, en dat hieraan meedoen tal
van predikanten die geheel op de
hoogte zijn, en beter weten.
Wisten nu deze predikanten maar,
hoe fataal ze hun eigen zaak voor de
toekomst bederven. 8teeds heeft de
Stand, gewaarschuwd. We lieten niet
af, om er op te wijzen, dat het op dit
oogenblik nog mogelijk was, om, mits
men de handen ineen sloeg, zonder
schade aan het eind te komen. En van
jaar tot jaar poogden we de oogen te
openen voor het gevaar, dat de toekomst
zou opleveren, als op kerkelijk terrein
alle tractementuitkeering zou afloopen.
Die waarschuwing herhalen we ook
thans weör.
De oude heeren van het Liberalisme
gingen er altoos op uit, om de Kerk om
koud te helpen.
Oliedom nemen thans enkele predi
kanten het voor goede munt aan, dat
zelfs Joden onder de Liberalen voor de
Hervormde kerk gaan roepen.
Als ze eens wisten, wat diezelfde hee
ren ervan zeggen als ze onder malkander
zijn I
Zich vergaloppeerd.
Enkele vrijzinnige bladen hadden het
den minister van binnenlandsche zaken
kwalijk genomen, dat hij weigerde bij te
wonen de feestelijke herdenking van de
InvoeriDg (In 1863) der wet op het middel
baar onderwijs.
Thans blijkt, dat de [fout bij het hoofd
bestuur der vereeniging van leeraren zit.
Dit had namely k den minister een gedruk
te uitnoodiging gezondenwelke de mi
nister schriftelijk beantwoordde met een
verontschuldiging wegens verbiyf in het
buitenland. Een vertegenwoordiger was
niet gevraagd en lag dus biykbaar niet in
de bedoeling.
Maar er was ook verzocht om op 3 Mei
vacantie te geven aan de leerlingen der
R. H. B. S.
Doch ook hierin treft den minister geen
blaam. Immer i genoemd hoofdbestuur
heeft alleen gevraagd te bevorderen, dat
zy, die de feestvergadering wenschen by
te wonen, daarin niet door ambtsbezighe
den zonden worden bemoeiiykt.
Aangezien van zoodanige bemoeilyking
niet is gebleken, en de minister met ver
loven tot afwezigheid voor een enkelen
dag geen bemoeienis heeft, bestond er
niet de minste reden om in te grypen, vsel
minder om te doen wat niet was gevraagd
en 3 Mei tot een vacantie-dag voor de
Ryks H. B. Scholen te verklaren.
Zoodat zy, die hiervan reeds den minis
ter een politieke grief wilden maken, zich
hebben vergaloppeerd.
Onder de meest gevaarlyke verkie-
zingsredenaars in onze omgeving behoort
jhr. de Muralt.
Men kan niet alles in de krant zetten
wat die man in de vergaderingen zooat
uitbraakt. Dat doen zelfs de vryzinnige
bladen niet.
Wy zien altyd met verlangen uit naar
de liberale organen in onze omgeving
om te zien of van het door dezen heer
gesprokene precies zoo in de krant komt
als het ons was overgebracht. Maar
dat stelt ons altyd te leur.
De flauwe grappen die deze volksrede
naar debiteert, en waarmee by de vry
zinnige dames en heeren den ganschen
avond vermaakt schynen door de liberale
verslaggevers niet te worden opgetee-
kend. Zouden zy ze somwyien al te
schunnig vinden?
Het is nog niet zooveel jaren geleden
dat op een Congres der S.D.A.P. de vol
gende comedie vertoond werd.
Tusschen Troelstra en Gorter boterde
het in de laatste maanden niet. Er was
principieel verschil openbaar geworden
in den boezem der party en een scheu
ring tusschen marxisten en revisionisten
dreigde.
Op het Congres werd de stryd voort
gezet, o.a. door Troelstra in een rede
met een slot-peroratie, waarby hy om
te bewyzen dat hy en Gorter nog vrien
den waren dezen uitnoodigde hem op
het podium een hand te komen geven.
Gorter kwam van zyn plaats en reikte
zyn grooten opponent de hand onder
daverend applaus der schaTe.
Een der jongste avonden nu hebben
deze twee oude vrienden elkander weer
ontmoet in een openbare vergadering.
En weer hebben zy het met elkander
aan den stok gehad. Maar de slot-apo-
theose was eenigszins anders. Nu geen
comedie, maar werkeiykheid, tragische
werkeiykheid, waarby geen handdrukken
maar scheldwoorden werden gewisseld;
en de handenklappende broederB in bak
keleiende broeders waren verkeerd.
Troelstra had nameiyk gesproken over
„het internationaal militarisme", geen
toevallig gekozen onderwerp. Na afloop
trad zyn oude vriend Gorter met hem
in het kryt en werden wederzyds hate-
ïykheden gewisseld. Gorters rede werd
herhaaldeiyk door gehuil onderbroken.
Maar ook Troelstra in zyn repliek kreeg
op eenmaal zoodanig den wind van voren
dat hy zyn repliek moest staken.
Hem werd toegeroependat is infaam;
waarop een ander riep: houd je kop
dicht, en het lawaai derwys onstuimig
werd dat de voorzitter de vergadering
sluiten moest. Scheldend eu schreeuwend
en malkaar de deur uitwerkend verlieten
de oude broeders, nu in S.D.P. en S.D.A.P.
uiteen, de zaal om op straat de ruzie
voort te zetten.
Het is eigenaardig, en het komt ook
in dezen stryd weer uit, de naaste
broeders, vrienden en buren hebben de
ernstigste geschillen en zyn daarby het
minst verzoeniyk en het wreedst.
S.D.A.P. en S.D.P., S.D.AP. en Vry-
zinnig democraat leveren beurtelings
hiervoor het bewys.
Als liefde vervalt in haat
Serviè elscht nog maar steeds herzie
ning van het verdrag met Bulgarije. Eu
Bulgarye blyft daarentegen vasthouden
aan de handhaving van het verdrag en
weigert herziening. Aldus de laatste ty-
ding omtrent de Servisch-Bulgaarsche
verschillen. Er is dus niet veel te zibn
van den goeden wil dezer staten, om
spoedig tot een goede oplossing te komen.
De Servische regeering is van meening
dat het verdrag met Bulgarye niet meer
bestaat, om de eenvoudige rede, dat de
Bulgaren de voornaamste bepalingen
daarvan niet zyn nagekomen.
Daarom wil ze thans, dat buiten alle
scheidsrechteriyke uitspraak om, een
nieuwe overeenkomst nopens de gebieds-
verdeeling worde gesloten op den grond
slag van de gebeurtenissen tydens den
oorlog, de strydkrachten, die Servië en
Bulgarye in het vuur hebben gebracht
en de verkregen resultaten.
Het waB te voorzien, dat de verdeeling
van den buit tusschen de overwinnende
Balkanstaten moeiiykheden zou opleve
ren. Doch zoo ernstige verhouding had
men zich nauweiyks kunnen denken. De
egoïstische elementen komen nu wel
duideiyk aan het licht.
Een bericht uit Bulgaarsche bron be
weert, dat de laatste gevechten by de
Angista hebben bewezen, dat het den
Grieken te doen is om de belangrykste
punten van den spoorweg naar Bulgarye
te bemachtigen. Het moge al dan niet op
waarheid berusten, 't is geen wonder,
dat Bulgarye, versterkt in zyn kwaad
denkende meening, zyn hart verhardt en
een allesbehalve tegemoetkomende hou
ding aanneemt.
Meer. vernamen wy niet omtrent de
gespannen verhoudingen tusschen de
oude bondgenooten. Moge de vindingryke
diplomatie een uitweg vinden, die aan de
broedertwisten wedra een einde maakt.
Dan zal er een zucht van verlichting door
Europa gaan.
Het anti-militarisme viert hoogty in
Frankryk. De driejarige dienstplicht heeft
heel wat harten warm gemaakt en met
een oproerlgen geest vervuld. De toestand,
zooals die op heden is, is nog lang niet
rooskleurig en de justitie en politie pogen
er klaarheid in te brengen, hetgeen be-
grypeiykerwys nog al arbeid en bezwaren
medebrengt.
De N. R. C. bevat de volgende byzon-
derheden over de bemoeiingen van de
autoriteiten
Te Parys en in 88 andere steden van
Frankryk zyn gisteren huiszoekingen
verricht in bureaux van anti-militaria-
tische, revolutionaire en syndicalistische
vereenigingen en kranten en by een aan
tal volksmenners. Men noemde van offi-
cieele z(jde den oogst zeer ryk, maar
ais men de officieele feitelijke inlichtingen
over den vondst nagaat, is deze «rijkdom,
slechts wyze van spreken, want iets
nieuws schynt de klopjacht niet opge
leverd te hebben. Al hetgeen men gister-
