No. 196 1913
Vrijdag 23 Mei.
27e Jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
rt Rigasparren.
HISTORISCH
M id de I bur
Merriepaard,
sEÖoïi*
Hengstveulen,
ede Knecht,
t-Verplegers.
rdenknecht
Huishoudster,
lienstbode
GHRISTELIJK-
EERSTE BLAD.
Nierlijders.
woning met Tuin
voor een rentei
aiten Aagtekerke in1
ramen bij S. WISSE j?
Gemeente te Aagt
TCOQP~
e soorten.
SIJN,Middelburg
KOOP
ite draver, bij p. Dg
iBlande.
KOOP
kpaarden,
Kamperland.
KOOLF, Koudekerk,
erstond
arbeider gevraagd
aar, en tweedon-
Merriepaarden
FRANCKE, Domburg,
of op 1 Juli
RUISE, Dllewoutsdijk,
igd:
Is 180 per jaar, met
l'erpleging, en dienst»
alijke aanmelding bij
3HEER-DIRECTEUR.
ttober a s.
lEIjySE, te Z o u t e-
gevraagd, bij
ISDIJK, Kapelle.
ig of np,cht. Desge-
vrij.
IEÈRTENS, Dam 6.
oudster
|it den boerenstand,
lo jaar. Adres letter
firma F. P. D'flUIJ,
tijd..)
i-S
a
ifi
a!
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Helaas, dit advies heeft niet geholpen.
„Wij, modernen, hebben onder de
onderwijzers (der Openbare School)
een aantal geestverwantenWij kun
nen dus op de school een niet onbe-
tangrijken invloed uitoefenen".
Prof RAUWENHOFF. f
(Modern Hoogleeraar
RECLAMES.
INGEZONDEN STUKKEN.
9-
1MBLIK.
>rboot
3—ZIERIKZEE.
1913.
Ir g op werkdagen vm,
op Zondag 18 en 25
geen dienst.
5 op Donderdagen vm
op andere werkdagen
.5; op Zondag 18eD
nm. geen dienst.
7-- 87.ro
4 S
-V
a
JS v
"8
Ifi
O
A3
a
8.02
1.20
0.50
10.05
J1-05
jo.45
li.29
lJ.37
8.57
7 85
80S
8.13
8,20
8.37
8.3<
8.45
8.53
9.(2
9.11
9.17
9.39
9.40
S'49
9.58
10.46
nM
id vla Goch, Grefeld
ig te Goes geen
i 2.06
1 1-29
6.01
8.46
3-°S
7-15
9 43
3-5*
8.0I
4-14
8.20
4.28
8.34
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
ferwest Goes.
dit nummer bestaat uit twee bladen.
23 Mei 1913.
De spijker op den kop.
In een tweetal hoofdartikelen bespreekt
De Nederlander den «Open Brief" van
ds. v. HoogenhuiJze aan dr. de Visser
en zijne bezwaren omtrent het lot der
Nederl. Hervormde Kerk. Aan het eind
geeft bet blad dezen ex-geestverwant den
volgenden raad waarin de spijker op den
kop wordt geslagen
Maar laat ons nu ten slotte ook een
raad mogen geven aan Ds. Van Hoo-
genhuyze en aan al diegenen, die, met
hem, in den strijd der geesten alle heil
verwachten van de .Hervormde Kerk",
en al wat daar buiten staat betitelen als
„bijgeloof" en «separatie".
Ook wij meener, dat in de Her
vormde Kerk zich nog uitstekende
elementen bevinden ter bevordering
van het Christelijk element van ons
volk. Dat hebben wel al die Hervormde
onderwijzers en al die Hervormde pre
dikanten getoond, die krachtig hebben
medegewerkt, om overal christelijke
scholen te doen verrijzen, om in evan
gelisatielokalen 6d bij tal van gelegen
heden weer den Bijbel aan ons volk
bekend te maken, waarvan heele ge
deelten van ons vaderland zijn ver
vreemd. Dag in dag uit melden zich
b(J de geloovige protestanten, Christe-
lp-Historischen en Antirevolutionai
ren, collectanten aan, voorzien van
warme aanbevelingen ook van Her
vormde predikanten, om ons aan te
maner, toch ons geld ter beschikking
te stellen van die scholen, die ons
volk aan het socialisme en ongeloof
willen trachten te ontrukken. Hoe
talrijker de scholen werden, hoe groo-
ter de bijdrager, zoodat ondanks al
wat het rijk thans voor de bijzondere
school betaalt, de bijdragen der parti
culieren steeds toenemer.
Ons volk doet dat gaarne. Het draagt
dien Jast, al verlangt het Daar ver
lichting, en al begrijpt het niet, waarom
niet alle burgers in dezen op gelijken
voet worden behandeld.
Dat volk, vrienden der Hervormde
predikanten, verheugt zich natuurlijk,
dat nu eindelijk een definitieve oplos
sing in uitzicht is; dat eindelijk, na
een 80-jarigen strijd, recht, gelijk voor
allen, zal worden ingevoerd.
En ziet, nu dit alles door coallti",
d.w.z. door verstandige en voorzichtige
samenwerking, zoo ver is gekomen
nu komen tal van diezelfde Her-
vormde predikanten den vclke vertel
len van die coalitie moeten we niets
hebben, want rij is niet b|j machte
Rome en de separatie tegen te gaan
Roomschen en Kuyperianen behoo-
wn, zooveel dat In ons vermogen ligt,
te worden geweerd, zelfs ten koste
'an ons eigeD bloed. Die rechtsgelijk
heid moet derhalve maar worden uit
gesteld. Hare bestrijders moeten liever
weer aan het roer komen. En gij,
vrienden, gaat voort met uwe goede
gaven te oflerendraagt elkanders
tasten, en verblijdt u dat gij om 's Hee
ren wil onrecht lijdt, en mede moogt
arbeiden in Zijnen wijngaard.
Gelooft de heer Van Hoogenhuyze
en de »tallooze« predikanten die, naar
t" hem ter zijde staan, dat dit
«e beste weg is om de liefde des
voika voor de Qervoimde Kerk te
winnen, en zal niet menige Hervormde,
zich nog liever gaan aansluiten bij Dr.
ituyper, die, hij moge dan zijn wat
biedt in Beval een uitweg
Waarlijk, indien die heeren de Her
vormde Kerk willen dienen, laten zij
herzle8tan<1PUnt ^an no® eens Boed
Immers Id een der vorige week gehou
den vergadering van Ned. Herv. predi
kanten er waren er blijkens de stem
ming over een voorstel-Litftinck een
kleine vijftig! waren vogelen van
divei se pluimage bijeen de zuiver con
fessioneels ds. Luuring naast de ethische
v. d. Flier en de zwaar overgerefor-
meerde Kalshoven naast de moderne
Bro-kmanen in die vergadering nu
heeft ds. v. Hoogenhuyze den aanwezi
gen aangeraden mee te gaan met den
Bond van Protestanten, die bij de ver
kiezingen de Chr. socialen, de uitgetre
den Ghr. bistorischen en voorts «onder
biddend opzien* hen die den Protestan
ten het naast staan voor de Tweede
Kamer aanbeveelt.
Op de meest pakkende voois die zich
denken laat, namelijk van het bekende
sociaal democratische Stembuslied«Doe
open de „stembus, het volk sfaat er voor,
doe 't gauw, of de boel springt kapot"
deel, een onbekende poëet in «De. Fak
kel",1 een te Amsterdam verschijnend
vi ij-liberaal blad, het volgeflde Bonds
lied voor 1913 van den Nationalen Bond
van Protestantsche kiezers in Nederland*
afdrukken
In naam van OraDjeheft hoognudev&an,
Die Volk en Vorstinne verbindt,
Die hoog heft wat God voor ons land
[heeft gedaan,
Ten tijde van Alva's Bewind;
Toen Spanje zich drenkte met 't bloed
[van den Geus,
IHe streed voor de vrijheid met God tot
[zijn leus,
Om viijheid van Godsdienst, geweten,
[met kracht,
Tot Nederland's heil ons gebracht,
In naam onzer kerke heft hoog nu de
[v;ftn,
Die Rome ontneemt zijne macht,
Dat met wetten ons dreigt in ons gansche
[bestaan,
En 't Volk in zijn welvaait verkracht,
Geen Rome, geen Kuyper, in monster
verbond,
Maar God in ons hart, Zijne bulpe tot
[Bond,
Dat zij onze leus in den komenden strijd,
Zoo Rome als Kuyper ten spijt.
In naam van de vrijheid heft hoog du
[de v?&u,
Die 't knechtschap der natie verwint,
En allen eendrachtig te zamen doet gaan
Tot val van het huidig Bewind;
Dat vrijheid niet eert, onze welvaart
[bedreigt,
'n Tariefwet ons geeft en tot dwang zich
[steeds neigt,
In naam van de natie den dwang nu
[gestuit
Stemt Rome met Kuyper er uit!
Deze «Protestant" schijnt ons toe een
schalk te zijn, wien het minder om
Oranje en «God", en de Vorstinne eD de
«kerke", dan wel om den triomf van
het liberalisme te doen is. Heel rein
vinden wij zijn wapen niet. Ea weinig
kiesch is het blad dat zijn rijmelarij
opneemt met «in naam van OraDje stemt
Rome met Kuyper er uit."
De vrijzinnigheid gebruikt hier het
Oranjehuis in het eeuwjaar onzer
nationale verlossing om de natie in
twee helften te verdoelen.
Het meest stuitende is echter wel dat
op dit Bondslied straks bij de herstem
ming de socialisten op «Rome eD Kuy
per" in naam van Oranje en «onzer
kerke" zullen losgaan.
Sommige vrijzinnige volkssprekers
en Kamercandidaten lijden aan onjuist
heid van begrippen. Zoo vernamen wfl
van een die in een volksvergadering
het is de heer Otto vertelde dat de
openbare school nu een eeuw oud is.
Maar de school is altijd «openbaar* ge
weest; reeds onder de «grafelijke" re
geering was zij dit reeds, dat wil zeggen
ging zij van het gouvernement uit.
Maar de spreker verwarde openbaar met
neutraal.
Een ander het is de heer Moojen
bestreed de voorgenomen gelijkstelling
van openbaar en bijzonder onderwijs met
een bestrijding van het christelijk onder
wijs dat verdeeldheid zaait. Maar niet
van g lijkstelling van openbaar met
christelijk onderwijs strijden wfl. Die
tegenstelling bestaat niet. Immers er
zijn christelijke openbare scholen en
neutrale bijzondere scholen. Er zijn ook
al bijzondere liberale scholen. En die
zullen er nog wel meer komen, naarmate
fatsoenlijke liberalen afkeerig worden
van het optreden van socialistische
onderwijzers, zij 't ook al buiten de
si hooi. En juist nu, om mede aan derge
lijke liberale ouders de oprichting van
scholen hunner keuze mogelijk te maken
pleiten wij voor gelijkstelling van open
baar en bijzonder onderwijs. Maar deze
spreker verwarde bijzonder met chris
telijk.
Niet voor algemeen kiesrecht maar voor
de vrijheid van onderwijs voelt de natie
veelen tegen deze laatste richt zich
dan ook de strijd der vrijzinnigheid. De
sprekers hebben het aldus over de dier
bare openbare school. Alsof die gevaar
liep
Trouwens het algemeen kiesrecht wordt
zelfs door de sociaal democraten zoo wei
nig vurig begeerd, dat mr. Troelstra vol
gens het verslag in Het Volk heeft moeten
verklaren «wij hebben alleen gesproken
met ter zake kundigen en gevraagd:
waar denkt gij dat de betooging overdag
zal slagen Toen zijn alleen Amsterdam
en Rotterdam genoemd".
Daar alleen verwacht men een genoeg
zaam groot getal arbeiders die vrij zullen
vragen [of nemen ter wille van een be
tooging voor 't algemeen kiesrecht.
Waarlijk, wanneer de vrijzinnigheid
Diet de belofte van Staatspensioen
dat nooit komt! Id de vergadering
bracht, ?ij kreeg haar kiezers nooit warm
voor deze stembus.
Natuurlijk uitgezonderd de anticleri-
calen, die reeds warm zijn en derhalve
op den stembusdag gevaar loopen door
zelfontbranding te bezwijken of uit den
band te springen 1
Door de vrijzinnige pers loopt een ver
haal van een vroom schippertje die zfjn
kinderen naar eene Chr. school wilde bren-
geD, doch ten laatste ze op een openbare
school deed, en van het hoofd der schoolde
mededeeling mee kreeg dat dat eigenlijk
je ware christelijke school was, omdat
jood en roomsch en protestant ernaast
elkander op de schoolbanken zaten en
tot verdraagzame menschen norden op
geleid.
Nu, wanneer men sommige vrijzinnige
verkiezingsapostelen hoort, dan moet
men vragen op welke sGhool die dan toch
wel aan de verdraagzaamheid gekomen
zijn, die uit hunne redevoeringen spreekt.
Intusschen wij gunnen dezen men
schen gaarne de illusie der op de open
bare school meer dan op de bijzondere
aangeleerde verdraagzaamheid.
Maar er is een verdraagzaamheid, die
in den[ grond niets is dan onverschil
ligheid.
Bijvoorbeeld toen het vorig jaar in de
Israelietische Hoofdsynagoge te Araster
dam de nieuwe opperrabijn Gobits als
I rector van het Joodsch Seminarium werd
geïnstalleerd, klaagde deze:
j «De openbare zoogenaamd neutrale
school draagt voor een belaLgrijk deel
de schuld van den achteruitgang van
den godsdienstzin bij de Jcodsche jeugd."
Wij hebben den strijd niet tegen de
openbare school; w]j gunnen haar voor
standers al het bezit en genot er van.
Maar zou 't ook kunnen zijn, gelet ook
op den achteruitgang van de religie bij
de gedoopten, dat die sooit verdraagzaam
heid niet de echte is, bijvoorbeeld gelijk
de Apostel ze teekentWfl die sterk zjjn
zijn scbuldig de zwakheden der onster-
ken te dragen
Bedenkt ook wel, de moderne predikant
Hooykaas schreef Dog kort geleden in de
Liberale Nieuwe Rotterdameche Cou
rant (18 Aug. 1912): «De onderwijzers
weten, dat ik gelijk heb, als lk zeideG|j
maakt u druk tegen de orthodoxie omdat
gi) de bijzondere SGhool haat".
Dat is ook geen «verdraagzaamheid".
Vele Ohristelijk-Historischen willen
niet veel goeds booren van de Anti-Re
volutionairen. Maar dit zal men hun toch
moeten toegeven, dat zij beter verstaan
dan wij wat organisatie is. En als wij
ons beklagen over den machtigen leider
der Anti Revolutionaire partij, zouden
wij ons dan toch niet eens moeten af
vragen, of wij zei ven wel genoeg aan
het «vis unita foitior," dat ook onze
vaderen wel op de lippen maar niet in
het hart hadden, gedachtig ziJnf Vrije
bespreking is heel mooi, mits het door
eenstemmig handelen gevolgd wordt.
Men spreekt, vaak met ophef, van de
vrijheid en zelfstandigheid der Ohristelijk-
Historischen. Maar zij, die meenen hun
kracht te toonen door zich af te seheiden
van het leger, verdienen een anderen
naam dan die van vrijheidshelden.
Nederlander.
Het komt voor, dat lijders aan een
nieraandoenlng een betrekkelijk uitste
kende gezondheid schijnen te genieten.
Niettemin wordt hun bloed armer, hun
krachten nemen af, doordat het eiwit
ongestoord het lichaam kan vei laten, en
de gevaarlijke vergiften, die door de nie
ren niet verwijderd worden, ondermijnen
onverdacht het organisme.
Rugpijn, hoofptjn, een onverklaarbare
vermoeidheid, jeuking der huid zonder
sporen, een gevoel van koude in de lede
maten, krampen in de beenen f vooral
's nachts), plotseling wakker schrikken,
suizingen in de ooren, duizeligheid, ab
normaal gekleurde urine, schuimend,
voortdurende aandrang, zwellingen rond
de oogen en in de enkels kunnen de
voortwoekerende kwaal aanduiden.
Foster's Rugpijn Nieren Pillen geno
men vanaf het optreden der eerste ver
schijnselen, tasten de kwaal in haar oor
sprong aan en voorkomen noodlottige
gevolgen als waterzucht, nierstet n, uier
ontsteking, uremie (urinezuurvergifti-
ging), enz.
Te Goes verkrögb. bij de hh. de Paauw
Co.en te Middelburg bij Joh. de Roos,
Vlasmarkt K 175. Toezending geschiedt
franco na ontv. v. postwissel èi fl.75
voor één, of flO.—
voor zes doozen.
Eischtde echte Fos
ter's Rugpijn Nieren
Pillen, weigert elke
ara doos, die niet vooi-
■«I zlen is van neven-
trace ark. staand handelsmerk.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
Mijnheer de Redacteur l
In het nummer van 21 Mei der Zeeuw
lees ik in een verslag van de algemeene
vergadering van de leden der Veilings-
vereeiiigiDg «Zuid-Beveland", gehouden
te Goes op Dinsdag 20 Mei j.l., dat de
heer F. Kakebeeke zou gezegd hebben,
dat de Tuinbouwraad (lees liever de
Commissie uit den Tuinbouwraad) mij,
nadat ik de som genoemd had, waarvoor
ik bereid zou zijn mijn uitvinding be
kend te maken, in overweging zou ge
geven hebben om aan de regeering voor
te stellen aan mij tienduizend gulden
te geven, en dat ik in het minst niet
genegen was hierop in te gaan.
Ik weet niet of het verslag juist weer
geeft, ,wat de heer Kakebeeke gezegd
heeft, maar in elk geval moet ik mede-
deelen, dat mij daarvan niets bekend is.
De Oommissie heeft mij geen enkel aan
bod gedaan.
Toen ik mijn eisch bekend gemaakt
bad, maakte de voorzitter, prof. Rltzema
Bos, de opmerking, dat bij dacht, dat
de Regeering deze wel te boog zou vin
den en nadat door mij daartegen was
aangevoerd, dat, wanneer een particulier
die moest uitkeeren, men dan van te
boog kon spreken, maar waar voorzoo-
velen (door m(J werd genoemd een 10
duizendtal belanghebbenden) werd ge
handeld, bet slechts zou zijn een tiental
guldens voor elk, hetgeen door mij werd
genoemd een fooi voor een knecht, waar
op wijlen de heer D. J. van der Have te
Kapelle, verklaarde er wel f100 voor
over te hebbeD, waarmee de heer G. van
Lennep, secretaris van den Tuinbouwraad
instemde, terwijl de heer Van der Have
er nog aan toevoegde, dat hij nog wel
meer bessenkweekeis kende, die bereid
zouden zijn een dergelijke som te geven.
Ik mocht dus de onderstelling wel
maken, dat de som nog niet eens op
woog tegen de belangen, die op 't spel
stondeD. Door prof. Rltzema Bos werd
dan ook niet beweerd, dat de som te
hoog was, maar dat de Regeering die te
hoog zou vinden. Toen daarop door mij
werd gezegd, dat, wanneer de heeren
wisten, wat de Regeering niet zou willen,
ze mij zeker toch wel zouden kunnen
zeggen, wat ze dan wel wilde, waarop
de vooizitter verklaarde dit niet te weten.
Aan den heer Kakebeeke zjj tenslotte
Dog opgemerkt, dat wanneer blijkt, dat
heeren br ssenkweekers van de duizenden
die in bun zakken vloeieD, ook iets wil
len afstaaD, om die duizenden te doen
blijven vloeien, zij mfl bereid zullen vin
den mijn uitvinding onder voorwaarden
bekend te maken.
Zaken zijn nu eenmaal zaken.
Met dank, mijnheer de Redacteur,
Hoogachtend,
De uitvinder van «Gravenzegen"
A. VAN DER GRAAFF.
Biezellnge, 22 Mei 1913.
Geachte Redactie l
Allereerst mijn dank, dat u mjj inzage
gaaft van het iDgezonden stuk van «den
uitvinder van Gravenzegen".
Aan het eiDde van mijne mededeelin-
gen over verschillen e bestrijdingsmid
delen tegen meeldauw op de vergadering
van j 1. Dinsdag heb ik gezegd, dat ik
best kon begrijpen dat de heer v. d.
Gras ff voor de belaDgm van zijn eigen
beuTs opkwam, maar dat raast die be
langen nog zoovele groc tere stondende
belangen van de gemeenschap, in deze
de belangen van het kruisbessenteiénde
Nederland. Nadat ik geëindigd bad met
mijne mededeellngen, stond de heer van
L' nnep, secretaris N. T. R, op en zeide,
dat er vanwege de meeldauw-commissie
uit den N. T. R. geen bod gedaan was
voor GravenzegeD. In zooverre heeft de
heer v. d. G. derhalve gelijk. De zaak
staat nu zooDe heer v. d. Graaft is in