No. 195 1913
Donderdag 22 Mei.
27e Jaargang.
NIEÜWSBLAD
VOOR ZEELAND
leid
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
riepaard,
Zierikzee
Knecht,
rplegers.
iknecht
(houdster
(houdster,
stbode
OP
Buitenland.
Binnenland.
Uit £e Provincie.
idelburg
e koopen.
DOF
raver, bij P. DE
d e.
iÖP
iarden,
ro3P
gstveulen,
rKing zijnde
Brbestaan geeft.
|en gedeelte der
Bvestigd blijven,
letter Z Boekh.
1 Juli
LIK.
10 per jaar, met
;ing, en dienst-
[aanmelding by
a s.
3E, te Z o u t 6'
praagd
Lnecht,
lid te N i e u w
1GHT.
een Smids-
i een paard kan
ISCHOOLMEES-
1 a n d.
aan
loon, bij J. C.
11 s.
aer
leg, Koudekerke
[stond,
[eisje,
lij eene alleen-
pesche Courant.
DU
igd, bij
nacht. Desge-
ITENS, Dam 6.
IDE.
[raagt te Goes
itbode,
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Of de openbare dan wel de bijzon
dere school hoofdzaak zal zijn, is een
vraag, die niet de wetgever beslist,
maar de vrije maatschappij, welke naar
eigen goedvinden aan de eene of.aan
de andere de voorkeur geeft.
Prof. BUYS.
(De Grondwet, II blz 774.)
De Balkan-Oorlog.
Frankrijk.
Middelburg. Gisteren werd in het ge
bouw der Venenlging aan de Veerscbe
Singel de algem. vergader'ng gehouden
van de Ver. Kinderzorg, onder voorzit
terschap van ds. De Ligt. Aanwezig
waren S6 afgevaardigden, 22 leden en 5
dames voor de huishouding. Biyk9ns het
jaarverslag waren er 109 kinderen ver
pleegd in de inrichting en 6 in gezinnen.
De rekening van den penningmeester
werd goedgekeurd, en mej. Sprenger
bracht verslag uit over de huishouding.
In het nieuwe gebouw werd een gedenk
steen onthuld, welke als inschrift draagt
Lucas X «Vrede zy deze huize.* By deze
plechtigheid zongen de kinderen een lied
en hield ds. De Ligt een toespraak. De
aftredende bestuursleden de heerenDe
Ligt, Snoep, De Voogd en Blankert wer-
kTP"
Werkpaard,
envolder.
iperl and.
Koudek&rke
i, Zieriksee.
3, Ellewoutsdijk.
t-DIPvECTEUR.
ICHAART,
srij, bij C. VAN
JK, Kap el le.
In kan omgaan,
iw BONTHUIS,
[e-Verwest, Goes-
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers„0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels ƒ1.—, iedere regel
meer 10 cent.
ff De opgaaf van den spoordienst
komt in dit nommer voor op de gebrui
kelijke plaats.
D». Knap, Hervormd predikant te
Groningen, heeft in onze antirevolutio
naire Nieuwe Provinciale Groninger Cou
rant een belangrijk artikel geschreven.
Eerst constateert hy, dat links met de
leuze: .zwart er onder* eensgezind
optrekt.
Vaar dan komt hy op de moeilijkheid,
die sommige protestantscho Christenen
hebben om rechts te steunen, vanwege
de saam werking met Rome.
Hierover scbrfjft hy aldus:
yüenigszins and rs staat het onder
degenen, die de toepassing der Christe
lijke rechtsbeginselen op zich zelve niet
verwerpelijk achter, maar er in 't afge
trokkens zelfs een zegen voor land en
volk in zien. Er zjjn er onder hen die
werkelijk in hun geweteD bezwaard z{jn
over het samengaan met Bome in de
politiek. Hun bedenkiDgen ontleenen zjj
veelal aan het gevleugeld woord, dat de
Christelijke partijen met Rome op één
gemeenschappellJken geloofswortel stoe
len, want dat is een uitlating, waarmede
zt) zich als zonen van het protestantis
me niet kunnen vereenigen, nu niet en
nooit; hebben zy niet tachtig jaren voor
't verwerven van consciëntie-vrijheid ge
streden en is ons volk niet eerst groot
geworden door de gezegende reformatie
Zeker, men kan er niet zco dadelijk
toe komen z|Jn steun aan de Christelijke
regeering te onthouden en dan feitelijk
naar het liberale kamp over te loopen.
Men voelt onder de emstig-gezinden ook
wel, dat de belangen van geloof en kerk
in liberale handen toch ook niet zoo
heel veilig zyn. En men huivert er voor
terug een toestand in het leven te helpen
roepen, waar by de sociaal-demc craten den
doorslag in het parlement zouden kunnen
geven, Dameiyk voor het lang niet onwaar
schijnlijke geval, dat noch de coalitie,
noch de concentratie een meerderheid in
de Tweede Kamer verkreeg. Maar hoe
weinig men zich geneigd voelt mede te
werken aan het scheppen van zoo pijn
lijke situatie by velen is die afkeer toch
niet sterk genoeg om hun de antipathie
jegens den gemeenschappeiyken geloofs
wortel te doen overwinnen. Gaarne meet
hien dan de werkeiyk bestaande verschil
len van confessioneelen aard tusschen
Bome en het protestantisme in 't breede
n'f, verschillen, die volstrekt niet alleen
Wn de oppervlakte liggen, maar tot zelfs
wezen van het zaligmakend geloof
taken, en, nietwaar, dan ligt de vraag
'ooi de hand, wat band van gemeenschap
ons nog aan Rome hecht, en of het geen
'erloochening van ons allerheiligste goed
is Log van een gemeenschappeiyken
tortel te spreken
"tl toeenen hiermede de bezwaren,
°oalg men ze vooral in de Ned. Herv.
pk kon hooren eeriyk te hebben weder
gegeven. Zy zyn ons in dien vorm meer-
™«enzoowel schrifteiyk a's mondeling,
oorgelegd en daarom rekenen wy het
ns ten plicht het onze by te dragen om
■ot verheldering van denkbeelden tege-
n enverdere begripsverwarring te
kejpen voorkomen.
Hoe hebben wy dan de uitlating aan-
w n. i Ben gemeenschappeiyken geloofs-
ortel te verstaan De volksmond ver-
waart haar als een conditie aan Rome
ri~.e?D verzwakking van het standpunt,
door de kerken <*er reformatie ie ge
nomen wordt. Raadpleegt men echter
no werken van den man, d'e dit gezegde
8 wereldt inzond en het komt ons
ö°or' Bat dit de éénig-juiste weg is
on konat men tot een gansch andere
a*nw^e en vindt in Be gewraakte uit-
een waarheid, die in haar een-
ouaigheid door niemand ter wereld
weersproken kan worden.
De zaak ligt nameiyk aldus.
Elke kerk wordt aan haar beiydenis
gekend. Zy drukt daarin haar geloofs
overtuiging uit ?n aangezien deze by de
onderscheiden Christeiyke kerken op lang
Diet alle punten geiyk is, zyn er in den
loop des tyds evenveel confessies ont
staan als er afdeelingen der Chiisfeiyke
kerk zyn. Zoo hebben de Luthersche,
Gereformeerde, Grieksch-Katholieke en
Roomsch Katholieke kerken elk een
eigen geloofsbeiyden's Legt men deze
naast elkaar, om ze onderling te verge
lijken, dan springen de kapitale verschil
punten zelfs den ongeoefende aanstonds
in het oog, en voornameiyk is de af
stand tusschen de Gereformeerde- en
Roomsche confessie, groot, dat men
l 6g de reformatorische worsteling zegent
waardoor het klare licht weder op den
kandelaar geplaatst werd.
Vraagt men nu verder op welke wyze
deze vele Ghristeiyke confessies ontstaan
zyn, dan geeft de historie hierop een
ondubbelzinnig antwoord. Zy vinden alle
hun gemeenschappeiyk uitgangspunt in
de Apostolische Geloofsheiydenis der
twaalf artikelen. Alle genoemde kerken,
waarby wy ook de Armenische nog kun
nen voegen, aanvaarden, éénparig dit
Apostolisch symbool. Waar zy onderling
in verschillen, het is in de Dadere uit
werking, die soms veel gelykt op een
verminkiDg van de funiamenteele waar
heden, die in de twaalf artikelen zyn
neergelegd. Doch wie genoeg historischen
zin heeft om door de eeuwen heen tot
op de beginselen door te dringeD, ziet
in de twaalf artikelen de bron, waaruit
de confessioneels wateren geweld zyn,
om zich straks in tal van armen te
verdeelenhy ziet er, om het veel ge
smade beeld te gebruikeD, den gemeen
schappeiyken wortel in, waaruit in later
tyd de vele geloofsbelijdenissen opge
bloeid zyn. Tegen de feiten der geschie
denis valt niet te spreken. En wat men
ook zegge, hoe men ook smale, en welke
averechtsche voorstelling men ook van
de zaak moge geveD, de waarheid laat
zich nu eenmaal Diet wegcyferen
Grieksch-Katholieke, Roomsch Katholie
ke, Luthersche, Gereformeerde en Arme
nische, ja, ook de sectarische Christenen,
stoelen allen s^m op één gemeenschap
peiyken geloofswortel, en zy zullen dat
blijven doen zoolang één dier groepen
zich niet losscheurt van de Apostolische
gelocfsbeiydetis, die door allen erkend
wordt.
Eén in uitgangspunt of wortel, maar
hooger op verdeeld in een veelheid van op-
vattingen, die elkaar soms lynrecht weer
spreken, ziedaar de nuchtere feiten in het
licht der historie, ziedaar de eenvoudige
uitlegging van 't gevleugelde woord, dat,
voor zcover ons bekend is, nooit anders
bedoeld werd, maar dat wy geven het
toe wegens zyn pittige kortheid mis
verstand kan wekken.
Men kan die eenheid in den wortel tot
op zekere hoogte betreuren, een ieder be-
houde in dit opzicht zyne volledige vry-
heid, maar het is niet mog?iyk haar te
loochenen. Men kan er zich echter ook
over verbiyden met het oog opdehope-
looze verdeeldheid der Christelyke kerk,
want hoever de onderscheiden gemeen
schappen uiteengaan, er ligt dan toch op
den bodem nog een fundament, dat ze
onderling verbindt, en er komt althans
nog iets in uit van de eenheid der alge
meens Christelyke kerk, die wy belyden.
Ten slotte zy hier nog herinnerd aan
het sprekende feit, dat zelfs de felste
tegenstanders van den gemeenschappe
iyken wortel, voor zoovelen zy bedienaren
des Goddeiyken Woords zyn, die ge
wraakte eenheid in uitgangspunt prak
tisch erkennen en eerbiedigen. Immers,
wanneer een kindeken in de Roomsche
kerk gedoopt is en het gezin komt straks
tot het protestantisme over, dan denkt
geen hunner er aan den Heiligen Doop
nrgmaals te bedienen. De erkenning van
den Heiligen Doop, die niet alleen door de
Roomsche, maar ook door de andere af
deelingen der Chrstelyke kerk bediend is,
sluit vanzelf de beiydenis in, dat cr één
bssis aan lillen gemeen is, één geloofs-
wortel, waaróp zy al te sa&m stoelen.
J. J. KNAP, Ned. Herv. Pred.
22 Mei 1913.
De merkwaardige bondgenoot.
Mr. Tideman (niet le verwarren met
het Kamerlid) is als bondgenoot althans
door de Rotterdamsche llbdia'en Inge
haald. Blijkens Le Nederlander van 28
April is by de vroegere revolutionair
van De Nieuwe Gidt, de schryver van
//Het boek der verdommenis*en biy-
kens hetgeen wy (zie een vorig no) van
hem vernamen is hy de papenvreter by
uitnemendheid. Wy zyn benieuwd of de
vryzinnigen hem niet eens in het district
Hontenisse zullen te hulp roepen tegen
Fruytierj dat is ook zoo'n paapsche
koppensneller.
Toch verdient bet de aandacht dat
deze zelfde felle Rome-bestryder dezer
dagen in een meeting tj Utrecht heeft
verklaard, dat de kennis omtrent Rome
by de meeste Nederlanders ontbreekt;
«men meende met die macht voorgoed
te hebben afgedaan; maar men zal nooit
met die macht geheel afdoen, omdat het
gezagsprincipe, door Rome vertegenwoor
digd, in de samenleving nimmer zal
kunnen worden gemist".
Wanneer de courantenverslagen juist
zyn waarvoor wy altyd meenen te
moeten waarschuwen dan is dit een
merkwaardige verklaring van dezen
merkwaardigen vrijzinnigen franc tirail
leur in dienst van de vrijzinnigen.
De politieke bietebauwa.
Op de liberale meetings krygen we
weer de oude vei tooning van allerlei
bietebauws zooals onze oude kinderwe
reld ze kende, zooals ze in de Wajong-
spelen voorkomen, en zooals de oude
Amerikanen en Anamieten ze in hun
voorvechters te zien gaven.
Om bang te makeD, liet men zulke
voorvechters dan vooropgaan. Meest reus
achtig groote kerels. Met zwarte mom
bakkes voor. Hooge rieten op den kop.
Puntige messan en dolken aan heel het
lichaam. Doodskoppen aan de schouders
gehangen. Echte vog al verschrikkers, om
de gewone vechters bang te maken, en
zoo door de linie te breken Goliath zal
dan ook wel zoo'n heer geweest zyn.
Meest waren ze nog bullebakken er by,
die een geweldige keel konden opzetten,
of sissen konden als een slang.
Natuuriyk doen onze politieke biete
bauws dit alles in woorden af, maar toch
in zulke voorstellingen, dat ge er een
kind mee naar bed zoudt jagen. Heel
Richts een kiioelend heir van landver
raders en vermomde huichelaars. De
Babau-Dajaks voeren zulk soort boemans
in hun Maskerdancers ten tooneele.
Wie dit nu voor 't eerst aanhoort en
gebeuren ziet, wordt wel even bang, en
denkt, lieve help, nu is alles verloren!
Als 't zoo toegaat, zyn we weg
Maar heel anders is de gewaarwording,
als men op ouder jaren datzelfde spel
van nabjj tien, twaalf verkiezingen heeft
aangezien.
Nog pas in 1909 was 't precies zoo, en
wat ander effect had 't dan dat we met
vlag en wimpel 't haalden niet alleen,
maar met onzen bult schier verlegen
zaten.
Laat daarom ook nu geen onzer zieh
door deze Wajoug-vertooningen van
striek of van zyn stuk laten brengen.
Ook wat by zulk een klucht vertoond
wordt, kan wel eens een oogenblik bang
maken maar zoo zy t ge niet weer op
straat, of ge lacht om de komedie die
u weer vertoond is.
En zoo gaat 't ook ons Antirevolutio
naire volk. Het kan er haast niet inko
men, hoe verstandige menscben zich in
het publiek op hun meetings zoo klein
aanstellen, maar op 17 Juni gaan ze
allen trouw naar de stembus, en zf
stemmen al. één man den onzerzijds hun
aanbevolen candidaat. Standaard.
Het ontwerp der wyzigingen, welke
de verbonden Balkanstaten in het voor-
loopig vredesverdrag wenschen te zien
aangebracht, is gistermiddag aau min's-
ter Grey te Londen overhandigd.
Worden deze voorwaarden aanvaard
de boudgenooten verwachten niet
anders en meenen, dat er geen bezwaar
tegen kan zyn dan zal het verdrag
spoei'g ge teekend worden.
In Turksche regeeringskringen eu ook
in de Turksche pers heerscht groote
onverschilligheid over den langzamen
gang der vredesonderhandelingen te
Londen nopens den voorloopigen vrede
en de daarmede samenhangende vertra
ging der werkzaamheden van de fin an-
ciëele commissie te Parys.
Daar de manschappen, die nog onder
de wapenen zyn, toch niet meer aan
den veldarbeid voor den oogst van dit
jaar kunnen deelnemen, haast de regee
ring zich niet ze naar huis te zenden.
Integendeel komen nog dagelyks nieuwe
troepen uit het oosten van Klein-Azië
en de Arabische provinciën aan. Het
meerendeel dezer troepen is twee maan
den onderweg geweest en nog niet onder
den invloed van de politiek. Het zyn
flinke, krachtige mannen, die naar Taja-
taldzja en San Stefano worden gezonden,
niet omdat men een hervatting der vy-
andeiykheden met het Bulgaarsche leger
vreest, doch veeleer om daar een tegen
wicht te vormen tegen de troepen die
veiknocht zyn aan de militaire party,
welke voornemens scbynt de tegenwoor
dige regeering omver te werpen.
Ook komt nog voortdurend nieuw ge
schut uit Oostenrijk Hongarye en Frank-
itJk aan. Het wordt óf naar Tsjataldzja
gezonden, óf in de tweede verdedigings
linie van Konstantinopel opgesteld.
De wet op den driejarigen dienstplicht
in ^Frankrijk lokt reeds veel verzet uit.
Het valt niet to ontkennen, dat de toe
komst in verband hiermede er niet zoo
rooskleurig uitziet.
Weliswaar worden alle oproerige be
wegingen onder de militairen zoo spoedig
mogeiyk den kop ingedrukt, doch met
dit al kan men nog niet op verbetering
ran den geest wyzen.
Nu weer heeft de politie in een koffie
huis te Toul circulaires gevondeu, waariu
de soldaten worden opgewekt zich te
verzetten tegen de wet op den driejarigen
dienstplicht, een doorn in veler oog.
Dinsdagavond hebben enkele artille
risten getracht een betooging tegen het
onder de wapenen houden der lichting
op touw te zetten. Zy slaakten ver
schillende kreten, doch gingen uiteen
toen een onderofficier tusschenbeide
kwam. J
Wel was op het uur van appél alles
weer rustig, maar voor hoe lang?
Vooral onder de gehuwde soldaten was
de ontevredenheid groot. Ook schynen 1
alle relletjes weer te zyn voorbereid door
het beruchte revolutionaire comi'é ln
Parys. De oproerlingen zongéh steeds
de internationale. Generaal Peau is uit
Parys naar Belfast vertrokken, hy gaat
ook nsar Toul, om een streng onderzoek
in te stellen. De regeering heeft ver
klaard, dat zy de schuldigen streng zou
straffen.
Het ziet er overigens nog niet naar
uit, dat alle revolutionaire elementen
spoedig geweeid zullen zyn.
Het rapport over de wet van driejaar
zal aan het eind van deze week ver-
schynen. De minister van oorlog zal de
Kamer vragen het wetsontwerp onmid-
deliyk na het verschynen van het rapport
ln behandeling te nemen. Men verwacht,
dat dit 27 of 29 dezer het geval zal zyn.
Kamerverkiezingen. De r. k. kiesver-
eeniging te Middelburg en de chr. hist,
kiesver. te Vllrslngen besloten de can-
didatuur Blum in het district Middel
burg te steunen. De N. R. C. schryft,
dat de a. r. kiesver. te Groningen be
sloot den door de cbr. hist, kiesv. ta
stallen candidaat (hoogstwaarschyniyk
jhr. mr. A. F. de Savornin Lohm£D)
over te nemen. De candidaat dei
rechterzyde in Rotterdam I zal zyn de
heer B. J. Gerretson, chr. bist, en in
district V mr. A. de JoDg, a. r. wet
houder. De centrale F. r. kiesveree-
niging te Ede heeft candidaat gesteld
mr. A. baron van Heeckeren van Keil,
burgemeester van Ede, die deze candi-
datuur heeft aanvaard.
B. en W. van Rottrrdam hebben
thans by den gemeenteraad een voorstel
Ingediend tot den bouw van een nieuw
stadhuis, zulks aau de hand van het
rapport van de jury voor den bouw van
het nieuwe stadhuis eu het advies van
de raadhuiscommissie.
Benoemd tot vertegenwoordiger der
Nederlandsche regeering op de byeen-
komst der internationale commissie voor
congressen van landbouwvereenigingen,
welke in 1913 te Gent zal plaats hebbeu,
de heer K. J. A. G. baron Collot d'Es-
cury, voorzitter van den Algemeenen
Nederlandschen Zuivelbond.
Militie intpectie. Ingevolge het be
paalde in art. 83, vierde lid, van Militie-
besluit II, zouden de voor korte oefening
ingeiyfde miliciens der lichting van 1912,
behoorende tot de regimenten infanterie
en tot de compagnieën hospitaalsoldaten,
die op 16 Juni voor het biy vend gedeelte
in werkeiyken dienst moeten komen,
in dit jaar moeten deelnemen aan het
jaariyksch onderzoek van de verlofgan
gers der militie te land, voor zooveel
dat onderzoek ->éór dien datum wordt
gehouden. De minister van oorlog heeft
thai a den commissarissen der Koningin
in de onderscheidene provinciën verzocht,
bedoelde miliciens van het by wonen van
het in dit jaar te houden onderzoek
verschoond te doen blyven.
De bond van brievengaarders in
Nederland zal zyn alg. vergadering hou
den op 26 en 27 Mei te den Haag.
