No, 192 1913 Maandag 19 Mei. 27e Jaargang.
NIEUWSBLAD
HISTORISeH
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Binnenland.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
19 Mai 1913.
perinnert g(j u nog de beschuldiging
in bet manifest van de concentratie „Ga-
loolsveisihillen worden aangescherpt*.
Dat zou dan geschieden door de man
nen van rech s
Msar wat ziet men nu gebeuren 1
«Protestante .i" in Eist spannen saam
om den katholiek baron v. Wijnbergen
te weren.
[.Komen de liberalen daar nu tegen op P
Wel neeD, zij maken er met inge
nomenheid melding van.
{^Zekere heer Kip, een theologisch stu
dent, houdt redevoeiingen om deRoom-
echeen Pmtestantsche geloofsverschillen
aan te scherpen.
Da liberalen moedigen hem aan door
opneming van zQn gulden woorden in
de kolommen hunner hoofdbladen. Ia
plaats van er tegen te piotestearen op
grond vau hun manifest.
-^Ia onze omgeving sleepteen vrijzinnige
verdediger van het vrijzinnige concen
tratie-manifest met de clausule over de
aanscherping door rechts van geloofs
verschillen, er ter aanschel ping vaD ge-
lojfsverseïillen zelfs de gereformeerden
en oud-gereformeerden bij, en nota bene
de predestinatie.
Gelukkig is deze „buitensporigheid"
niet door de vrijzinnige pers verheerlijkt
maar er is toch ook niet door haar tegen
geprotesteerd.
Zoo ergens dan is het hierwoorden
en daden 1
Bet Volk zegt dat bij de aanneming
van het ontwerp Ziektewet, waar alle
liberalen tegen itemden, de sociaal-demo
cratische voorstemmers zich lieten leiden
door het arbeidersbelang
Juist, de Z'ektewet was gericht op het
arbeidersbelang. Het arbeidersbelang
eisch.e de aanneming van Talma's ont
werp Ziekteverzekering.
Zoo zegt de S.O.A P.
Wat zegt de Concentratie
Dat ook de heer Lohman er tegen
heeft gestemd
Dat z]j alzoo op het kompas van den
heer Lohman heeft gezeild P
Zijnaigumenten als juist erkend heeft P
Maar waar blijft z(j dan met haar
Staatspensioneering En met de cousa-
kwentb
-
V Vrijzinnige verkiezingsredenaara (niet
allel; trachten den kiezers w(js te ma
ken dat er best een vrijzinnig kabinet
kan optreden, ook wanneer het aantal
gekozen linksche Kamerleden nog niet
wn de vijftig is Met name prof. v.
Embden (vrijz.-dem.) schreef (zie De
gereld van 2 Me„als het is 47 rechts,
concentratie en 4 S.D., dan kan er
geregeerd worden links".
Ds redeneering is te zot om er op in
te gaan.
zoo voegen zij er bij ei kan
ook een Zakenkabinet komen.
£en .cabinet d' aflalrea".
'J kabinet dat de zaken gaande
uouat. Doch waarvan minister Heems
kerk in de Kamer gezegd heeft: een
zasenkabtnet is er een dat in den regel
ae minBte zaken doet.
Ja maar, zoo zeggen deze vrijzinnige
Praters, dat zakeDkabiDet zal u toch
algemeen kiesrecht en staatspensioen
brenger.
Ook dat is mis gezien,
immers de vrijzinnig democraat L'm-
urg beeft het in een verkiezingsrede te
zaandam gezegd„Van een zakenmini-
roTF ^at verwacht) waarbij noch
rechts, noch links, een meerderheid heeft,
geen algemeen kiesrecht en ook geen
Maatspensioen ie verwachten
Roe dwaas derhalve den arbeiders w(js
te maken dat de val van dit kabinet is
8en arbeidersbelang.
Jt toch dit kabinet daD zullen de
noeralen intrekken de dioangmetten, en
daarmee derhalve ook de pensioenen
voor de zeventig-jarigen, die ze anders
zouden krijgen om en bij 1 Januari 1914
en er komt ook geen staatspensioen 1
't Verdwijnt alles en er komt voor in
de plaats niets.
Het vrijzinnige blad de Zutfensche
Courant, aan welks Daam jaren aaneen
de naam van een vrijzinnigen oud-mi-
Dister verbonden is geweest, heeft dezer
dagen naar het katholieke blad Bet
Centrum opmerkt eenige citaten uit
de Borromeus-encycliek o vergedrukt om
daarmeeja om wat daarmee P
Om daarmee de antirevolutionairen te
waarschuwen dat zij niel Roorasch mogen
worden P
Dank u voor de waarschuwing.
Indien echter de Zeeuwsche vrijzinnige
pers die citaten mocht willen overnemen,
om den antirevolutionairen in het district
Hontenlsse terug te brengen van hun
plan om weer op het aftredend Roomsche
Kamerlid Fruytier te stemmendan
kunnen wij bereids verklaren dat de
antirevolutionairen paalvast staan in
hunne overtuiging dat, ten spijt vaD
alle mogelijke Borromeus-encyclieken,
in het ware landsbelang, ook door hen,
mont en zal gestemd worden op den
heer P. F Fruytier.
Ja maar, de Zutfensche heeft ook uit-
spr ken van Calvin tegen de Mis ge
publiceerd. En dit is om de Katholieken
te overhalen om niet op de antirevolu
tionairen te stemmen.
Doch ook deze roerende waars huwing
zal den wind ingaan. Het Centrum toch
nam er bereids een loopje mea.
Maar apropos gij vrijzinnigen, gij zegt
dat g(J tegen vermenging van kerk en
pol tiek, van godsdienst en staatkunde
zflt, en opkomt, in uw concentratie
manifest althans, tegen „aanscherping
van geloofsverschillen".
Wat doet gij met uwe citaten van
Calvjjn en Borromeus anders?
Alsof onze kiezers het nog niet wisten
dat zij straks niet zullen te stemmer
hebb m op Calvijn, Borromeus en v. Hoo-
genhuqz^, maar op Blum, Frufltier en
Lohman.
Ds. v. HoogenhuiJze heeft in zijn Open
Brief aan dr. de Visser onder meer ge
zegd: „het ongeloof wensch Ik niet op
den troon te brengen en daarom beveel
ik de concentratie niet aan".
Van vrijzinnige zijde om een nadere
verklaring gevraagd heeft hij deze uit
drukking niet teruggenomen, doch er
aan toegevoegd dat al wat ongeloovig is,
links stemt.
De verklaring heeft maar half bevre
digd.
Trouwens zij was overbodig.
Immers in de uitdrukking lag niet de
b'schuldiging dat het links altegaar
ongeloovigen zijn doch alleen wat Groen
v. Prinsterer als ongeloof (en revoluth)
teekent, zoo links wint, ten troon komt.
En dat kan geen enkel vrijzinnige be-
leedigeDwant hunne b isten hebben
herhaaldelijk gepredikt dat „(wij) libe
ralen zijn kinderen der revolutie".
Maar wij kunnen er in komen, ds
v. HoogenhuiJze wordt nu links bewie
rookt, en nu ziet hij ongaarne zich den
prijs van den »nobelen* tegenstander
ontgaan.
Aan ethische zijde (de goeden niet te
na gesproken) heeft men altijd meer
gevoeld voor lof van modernen dan voor
lotgemeenschap met calvinisten of anti
revolutionairen.
Spotten.
In De Wereld ten vrijzinnig weekblad
dat de meest ontwikkelden onder de
«geloovige" liberalen politiek en letter
kundig opvoedt, komt eeD schets voor
van zekeren Siegfried„het laatste
oordeel". In dit verhaal wordt de draak
gestoken met een fijne dame die natuur
lijk De Standaard lec s*", en met haar
neet die niet naar de kerk wil en vreest
voor het laatste oordeel.
Wij zullen den vuilen inhoud van dat
verhaal aaD zijn plaats latendoch mer
ken op dat, wanneer de vrijzinnigen
aanspraak maken willen op den naam
„geloovige', zjj tegen dergelijke „schet
sen" moeten protesteeren. Óf zou niet
veeleer, nu blijkt dat niets in hem tegen
dergelijke schunnigheden reageert,
mogen vastgesteld wordt dat het geloof
van deze „geloóvigen" er een is van den
kouden grond?
Men moet namelijk weten dat In
hetzelfde nommer van De Wereld, waarin
deze profanie over het laatste oordeel
voorkomt, een „met ontsteltenis* ge
schreven protest te lezen staat van den
vrijzinnig democraat Prof. Kohnstamm
tegen de moge'lijkbeid dat ds. Hoogen
huiJze de vrijzinnigheid met „het onge
loof" zou vereenzelvigen
Nog beter.
Een Amsterdamsch vrijzinnig demo
cratisch blad klaagt dat ten gevolge der
Rotterdamsehe tak+!ek (vinding van mr.
de Jong Rotterdammer en v. Zfll
Maasbode, thans Zeelandia om een
of twee candidaten van rechts te stellen
tegen vijf vrijzinnigen, hier en daar vrij
zinnige candidaten bij de stembus gesla
gen z(jnen nu dringt het blad cp een
kieswet wijziging aan door „een volgen
de regeering* te bewerkstelligen in dien
zin dat voor elke vacature een bapaalde
candidaat moet gesteld worden 1
Wij weten het nog beter.
Voer een wettelijke verplichting voor
de stembureau! in dat alle rechtsche
stemmen van onwaarde verklaard wor
den
Politieke klaploopers.
Twee echte anti-clericalen z(jn Woens
dagavond voor de concentratie-kiezers
opgetredenmr. Tideman u:t Bloemen-
daal te Rotterdam en mr. Tydeman, het
Kamerlid, te Tiel.
De N. R. C. plaatst de verslagen van
die beide onder elkaar. Ze komen in
velerlei overeen. Maar die van mr. Ti
deman was zoo onbeduidend, zoo flauw,
zoo aan alle buman'ieit gespeend, zoo
tegen Kuyper en tegen „Rjrne*, dat het
zelfs den sociaal-democraten opviel en
een hunner woordvoerders, de heer
Spiekman, den man een fl nke afstiaf-
flog toediende.
Het Volk sluit zich als volgt er bij
aan
Allereerst zfj er op gewezen, hoe uit
deze vergadering gebleken ls, niet al
leen uit hetgeen de spreker van den
avond zeide, maar ook uit de houding
van het »intellektueele", liberale pu
bliek, welk zonderling volkje er onder
de concentratievlag mee ten oorlog
vaart. Wie dezen spreker, die toch
was gekomen om het concentratie
program te veteeiigeD, aanhoorde,
wie zag de manier waarop hij zich
uitte wanneer hij over de katholieke
kerk en over den persoon van Kuyper
kwam te spreken, en wie er op lette
hoe hij over den eigmlijkeD politieken
strijd sprak, die kon klaar en duidelijk
bemerken, dat deze heer zich omtrent
de eigenlijke sociale vraagstukken
omtrent de politieke strijdpunten, om
trent den toestand en de eischen der
ar beidei s'ilasse, absoluut niets be
kommerd!, ja, er absoluut niets van
wist. Deze heer, geroepen om voor
de groote Rotterdamsehe concentratie
te sprekeD, gezeten aan de bestuurs
tafel met de »bloem« van het Rotter
damsehe libeialisme, kletst over de
sociaal-demokratle als men van een
Llmburgschen gemeenteraads-kandi-
daat niet slechter kon verwachten.
Uit zijn repliek bleek althans, dat hij
het wel anders k&ndes te erger is
het, dat deze woordvoerder van de
concentratie, in eene vergadering onder
presidium vaD den hoofdredakteur der
„N. R. Crt., verhaaltjes staat op te
disscheD, en spookbeelden staat te
maleD, van geen zier beter gehalte als
nu en das de «N. R. Ct." uit de ka
tholieke provincie pers weet te signa-
leeren. Voor hem bestaat de strijd
slechts uit het vechten tegen Rome,
tegen de pastoors, tegen de bisschop
pen.
En het is een feit, dat een groot aan
tal „vrijzinnigen" er precies zoo over
denken. Dat bleek, toen de heer Ti
deman vertelde een aantal kranten te
hebben meegebracht, waarin, natuur
lijk, „Rome" werd uitgekleed, en de
heeren van de beurs en van den han
del, deftig gekleed, met wandelstokken,
die zich ver boven de bezoekers der
sociaal-demokratische vergaderingen
verheven wanenals kwajongens
naar voren drongen om elk zulk een
krantje, waar «Rome maar tffmtjes
de waarheid werd gezegd", machtig
te worden
En de (a. r.) Rotterdammer zegt van
dit optreden van mr. Tideman, nota bene
onder leiding van mr. v. d. Hoeven den
hoofdredacteur van de Nieuwe Rotterdam
sche Courant:
De maD, door het liberale Vaderland
om zijn „lugubere nonsens" voorgesteld
als een, voor wiens uitingen het libe
ralisme niet verantwoordelijk mocht
worden gesteld moest de Rotter
damsehe liberalen komen voorlichten.
Eq h(j heeft ze voorgelicht I
Het was een vergadering, waarvoor
ieder mensch van fatsoen zich moest
schamen.
Ooggetuigen verhalen ons, hoe op
die samenkomst een geest heerschte,
zoo laag en peïfi le, dat schier elke
gedachte over da daar vergaderden nog
te goed ls.
Onder toejuichend gejoel en getier
werd dr. Kuyper gehoond en Rome
gelasterd door een man, in wiens war
taal de verklaring voorkwam, dat het
positieve program .van het liberalisme
ligt in het concentratie-program en
het Nieuwe Testament-.
Het is begrijpelijk dat de heer Spiek
man als man van fatsoen weigerde
met dezen volksvoorlichter te debat-
teeren.
Spoedig verhalen wij onzen lezers
nog iets van de venijnigheden, waarop
deze Bloemendaalsche redenaar zijn
gehoor vergastte.
Maar bar was het.
In vroeger dagen werd iD Rotterdam
veel over het kermisz.wijn gesproken.
Dat kermiszwijn is daod.
Maar sinds Woensdag rijst de vraag,
of nu het concentratie-zwijn in Rotter
dam gaat rondwaren.
Men denke zich in adat hier een
der meest bewierookte liberale advoca
ten aan het woord was: Tideman die
Kuyper dorst aanpakkenen dat de
beste vrijzinnigen u't Rotterdam, ja uit
heel den lande bijeen waren om hem te
hooren eu toe te juichen.
Zoudt ge meenen dat die straks den
slag winnen zullen?
De kiezers, althans in Rotterdam, zul
len wel wijzer wezen om het advies van
dergelijke politieke klaploopers te volgen.
Van het Anti-Tariefwet Comité en een
teekening
Reeds vroeger hebben onze lezers kun
nen zien op welke ernstige w(jz3 het
Anti-Tariefwet Conrté den strijd tegen
het Tarief voert.
Thans heeft het de uitgavo van een
tweede gekleurde plaat tegen de Tarief-
wet bezorgd. Ditmaal van den bekenden
teekenaar Jordaan„Wacht u voor den
hond l"
Hartroerende voorstelling 1
Een van het Binnenhof losgebroken
waakhODd, die de gewraakte wet moet
voorstellen, vliegt er een man naar de
kerl.
Wanneer men er ons naar vraagt, dan
komt het ons voor, dat die teekenwoede
een vrjj zinledig bedrijf is. Waarschijn
lijk moet het een speculatie opdelicht-
geloovigheid der oppervlakkige menigte
beduiden, doch dan vergeet men, dat de
ernst op bedenkelijke wijze er bij wordt
ingebott.
Liep het niet tegen den stembusstrijd,
we zouden waarlijk Diet begrijpen, wat
de deftige liberale N:euwe R ifterdarn-
sche Courant bewoog tot bespreking van
Jordaan's «verdienstelijke" teekeningen.
Onder de rubriek Kamerverkiezingen
wordt nu zelfs daarvoor een plaats In
geruimd.
Op de strekking heeft het blad natuur
lijk niets aan te merken. Integendeel! Ons
heeft die liberale spitsvondigheid anders
niet erg getn ff >n. W(j willen dhr Jordaan
uog wel eenige ontwerpen aan de hand
doen voor zijn tendenzieuse kunstge
wrochten. Laat by b.v. nu eens de Tarief-
wet voorstellen door den leeuw of den
tijger uit A-tis, die uit bun kooi weten te
ontsnappen door den wolf, die onder de
kudde schapen een slachting houdtdoor
...ja, noemt maar wat ge wilt. Men be
hoeft waarlijk niet om gegevens verlegen
te zijn.
'tls ons dus nog niet duidelijk, waarin
de verdienste zit. Maakt misachten de uit
voering de plaat tot een stuk van groote
kunstwaarde Och n ^n, ze kan de N R.
C. zelf niet eens bekoren, 't Is volstrekt
geen werk, dat den „meester" eert.
Ieder, die dus even nadenk1-, mo^t wel
tot de slotsom komen, dat het slechts kin-
de* spel is. En daarmede tracht nu het
Anti-Ta'iefwet Comi' de massa te ver
schalken. A's het echter niet anders weet,
doet het wijs deze propaganda maar gauw
te staken. Die fl mwe oppervlakkigheden,
die zouteloc. e b^trfldiagen kunnen best
gemist worden. Trouwens, ze missen toch
alle uitwerkirg.
Kamerverkiezingen. Da VolkswilpartiJ
beveelt voor het district Oostburg den
liberalen candidaat jhr. de Muralt aan.
De chr. hist, kiesvereeniging te Om
men heeft mr. Bichon van IJselmonde
(aftr.) weder candidaat gesteld. De r.k.
kiesver. te Bus mm heelt mr. V. Rut
gers (a r. aftrcandidaat gesteld. De
chr. hist, kiesvereeniging te Amersfoort
heeft jhr. mr. van Asch van Wijek weder
candidaat gesteld. De chr. hist, kies-
vereen. te Almelo besloot de candidatuur
Aalberse (r.k. aftr.) te steunen. De
centrale antirev. kiesvereenigiüg Nederl.
en Oranje te Dordrecht heeft, naar de
D. Ct. meldt, ds. H. C Hogerzeil, te Vlis-
singen, candidaat gesteld, die de candi
datuur beeft aanvaard.
De chr. hist, kiesvereeniging te Dord
recht heeft, naar aan de Ned. wordt ge
meld, besloten de candidatuur van ds.
Hogerzeil alleen op deze voorwaarde over
te nemen, dat van antirev. zjjde aan bet
hoofdbestuur blijk wordt gegeven, dat in
een ander te betwisten district een chr.
hist, man als candidaat wordt gesteund.
Zaterdag had de opening plaats van
de Ned. afdeeling op de Gantsche Wereld
ter toonstelling. Tegen drie uur hadden
zich vele genoodigden in't N jderlandsch
paviljoen verzameld. Onze commissaris-
generaal, mr. Th. Stuart, heeft daarbjj het
woord gevoerd in de Nederlandsche taal.
Hjj legde daarbij den nadruk op wat ons
aan onze Vlaamsche stamgenooten ver
bindt, prees den durf der mannen, die deze
tentoonstelling hebben mogelijk gemaakt,
stipte in bet kort de geschiedenis der deel
neming van Nederland aan en gewaagde
van de InstemmiDg, die de commiss'e van
H. M, de Koningin mocht ondervinden.