m, 177 1913
Dinsdag 29 April.
27e Jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
29 Aplil 1913.
Het feest der jongelingen.
Hemelvaartsdag, tegelijk den eersten
dag van Mei, trekken ook uit onze pro
vincie b(j honderden onze jongelingen
op naar de hoofdstad des lands en de
residentie, om het geboortefeest te vie
ren van een tweetal invloedrijke en rjjk
gezegende Jongelingsbonden. Het Alge
meen Nederlandsch viert zijn zestigsten
geboortedag, de Bond van J. Y. op geref.
grondslag zijn zilveren feest.
Tal van oud-leden zullen zich opma
ken om deze blijde gebeurtenissen met
de jongeren mede te vieren.
Ook w(j wenschen de jubilarissen ge
luk, en met hen de 24 duizend leden
onzer Christelijke en Gereformeerde jon-
gelingsvereenigingen. In den geest zQn
wij onder het gehoor van de wijzen en
geleerden die door hun w-ord op elk dei-
drie voor de feestelijkheden aangewezen
dagen de jubelende jongelingen zullen
bemoedigen.
De Heere onze God heeft door de
Jongelingen en de Chr. Jongelingsver-
eeniging zeer veel goeds aan Land en
Volk geschonken.
Het Nederlandsch Verbond is voor
duizenden ten zegen geweest; de Gere
formeerde Bond voor niet weinigen. On
berekenbaar is de vrucht van beider
arbeid geweest. Wat te meer geprezen
dient, dewijl die arbeid niet altijd en
overal dezelfde waardeering genoot.
Beide Bonden mogen op een rjjk en
vrèlbesteed, gezegend leven terugzien.
De jongelui, die thans staan op de
schouders hunner voorgangers, en daar
door ook meer zien dan deze, mogen
uit dit flinke bad verfrischt en versterkt
tot des levens strijd en in de volle actie
van het leven in gansch zijn omvang
terugkeeren, en aan hunne medejonge-
liugen iets van de bezieling door hen
meegebracht, mededeelen, opdat welhaast
alle jongelingen die den Eenigen Naam
kennen, dien ook metterdaad belijden.
In de Tweede Kamer k'/mt binnen
kort aan de orde het voorstel der sociaal
democratische leden om de artikelen 56,
57 en 8& der Kieswet zoodanig te wij
zigen dat niet meer van 8 tot 5 maar
van 8 tot 8 uur gelegenheid zy om te
stemmen.
Reeds meermalen is door ons op een
wijziging in dezen geest aangedrongen
daarom juichen wy dit voorstel nu ook
toe. Men is er echter niet mee klaar
waut er zijn altijd menschen die om 8
uur 's morgens al sinds een paar uur
de stad uit zijnreizende kooplieden,
ambachtslieden en arbeiders, die öfden
j|]d missen om tusschen den middag
terug te komen, óf tot zoo hooge premie
daartoe zijn te bewegen dat althans de
rechtsche partijen, en zeker ook wel de
Jinksche dezen eenvoudig laten weg
blijven.
Men was dan ook beter geholpen met
en stembus die open is van 's morgens
6 tot 's avonds 7 UUr.
bo?(o'i bez*a,ac 01 geen genoegzaam
nm fn ra? den Z&1 gevonden worden
m elkander voor zoo langdurige zittin
gen in de stembureaux te vervangen,
H are. 'e ondervangen door te bepalen
arV,n ,7»e gemeenten,' dus ook met
siecnts één stembureau, hoogstens twee
gezetenen, niet tevens raadsleden, in
stembureaux zitting kunnen nemen.
erigens verdient de Kieswet op nog
eer punten gewjjzigd te worden. Vele
tal!bö'oorbeeld kunnen maar al
vaak niet aan de stemming deelnemen.
nallDh?t kiezen van typische, het volk
pakkende beelden streeft mr. Troelstra
«r. Kuyper op zy
och is er een machtig verschil.
alb 5' Kuyper schrijft, is beschaafd;
oeeia is volkomengeen enkele uit
drukking tegen den tegenstander is
krenkend voor dezen, ook al mag worden
toegegeven dat zjj dezen zeiven wel het
meest van allen zal hebben gepakt.
Lees nu dr. Kuypers //De Meiboom in
de Kap". Op iedere bladzij strijden beeld
en woordkeus, taal en styi, vernuft en
beschaving om den voorrang en in alle
spreekt den lezer tegen het meesterschap
over de taal, hetwelk in geen onzer nog
levende staatslieden en geleerden gevon
den wordt.
Vergelijkt gfl hierbjj de politieke beel
den van mr. Troelstra, dan komt deze
bij dr. Kuyper ver achteraan.
Of mr. Troelstra het niet aardig zeggen
kanniet den spijker op den kop slaan
kan den tegenstander aar grijpen kan
in zijn consciëntie en hem zoodoende
afhouden van het kwaadniemand die
't ontkent.
Neem bijvoorbeeld zijn jongste politieke
rede te Tiel, dat broeinest van oud-libe
raal conservatisme uitgesproken; van
welke rede men het resumé lezen kan
in Het Volk van 25 dezer.
Aardig is opgemerkt door hem »het
concentratrie-program wekt wel den
schijn alsof alle liberalen klaar staan tot
verweer tegen den aanval op de liberale
grondwet, maarer is in dat
program een gaatjeer staat niet in
wij zijn tegen versterking der Eerste
K-mer.
Kaak en als niet te versmaden waar
schuwing door alle man van Hechts te
aanvaarden is ook dat korte woordOns
(der socialisten) beginsel heeft één ding
voorhet kan met cijfers worden onder
zocht. Dat kan de Openbaring nietmaar
daarom kan er ook met de openbaring
erg gezwendeld worden.
Maar leelQk en beleedigend noemen
wij daartegenover mr. Troelstra's woord
Als straks de heer Tydeman, het schurf-
tigste schaap van de concentratietiet
8tinkende ei dat de heele concentratie-
omelette bederft!
Bewonder ook zfln rondheid, en de
geniale wijze waarop hij verschillende
hatelijkheden en aardigheden als een
bloemtuiltje met disteltjes doorvlochten
weet voor te dragen.
Tegen de opmerking dat de vrij -libe
ralen wel van dien eisch versterking der
Eerste Kamer, als 't zoo ver is, zullen
afzien, stelt hy namelijk deze:
„Een indien- en Intrek-komedie dus?
BK T(jdeman, een der pienterste en nuch
terste leden der Tweede Kamer Wie
dat gelooft, heeft een kalf in het hoofd.
Er komt geen concentratie-regeering:
daar zit het hem. Die zou er eerst ko
men, als de concentratie 51 distrikten
verovert, welke heerlijke illusie voor
de dekadente vrijzinnigheidDe tijd, dat
dat mogelijk was, is laDg voorbij. Zy
zouden 17 distrikten moeten winnen.
Dat kon, als er geen socialisten waren,
en de socialisten nemen steeds meer
plaats in. Dr. Kuyper zegtwij brijgen
er zeker tiet, en hij telt er ons geen
enkele meer toe dan noodig isDe ker-
keljjken hebben zwakke distriktenmaar
verschillende daarvan komen in aan
merking om rood, niet om liberaal te
worden. Hoogstens komen de liberalen
even boven de 40."
Hier is bijna iedere volzin een gui
tigheid of een stekeligheid)?, maar over
't geheel niet ver van de waarheid. Aan
het adres der liberalen is schier iedere
party een afstraffing.
Niet minder juist zijn zijne opmer
kingen
„Als de heeren van de concentratie ons
niec vertrouwen, is dat een bewijs dat
zy zichzelf niet vertrouwen.
Herinnert u 1909. Vóór de verkiezingen
werd door de Liberale Unie de Borge-
siaanscbe kronkelformule uitgevouwen
wjj streven b(j voorkeur, in de richting,
van Staatspensioneering. Waarom is
Tydeman voor Staatspensioen? Omdat
hy is tegen dwangverzekering.
Het is geen onschuldig ding, voor de
kiezers te komen met een program, ont
leend aan het onze. Wij kunnen niet
dulden dat het wordt verknoeid. Wy
kunnen het niet laten behandelen als
een stuk papier I*
Maar dan komt op zyn beurt ook de
ruwe spotter weer boven.
Herinnerend dat om de vier jaar de
partykabinetten wisselen, debiteert hy
deze profane flauwigheid
r/Om de vier jaar wint Gods naam het,
en om de vier jaar verlieBt Gods naam
het"!
Men bemerkt het verschil. In de beel
denkeus van dr. Kuyper ligt opvoedende
kracht. Kuyper heft zyn kleyne luyden
op. Troelstra daarentegen daalt tot hen
af, zoo laag dat zyne kleederen door het
vuil hunner straten besmet worden en
de slik door hun applaus opgejaagd hem
iu 't aangezicht spat. Dat is geen opvoe
den of opheffenhet is er het tegen
deel van.
Nog een paar dagen, dan is 't Mei.
Nog zes weken dan, en de Kamerver
kiezingen zyn al afgeloopen, en is het lot
van het Rechtsche Kabinet al beslist.
Immers 3 Juni is 't verkiezing; 17
Juni stemming; 25 Juni herstemming
voor de Tweede Kamer.
Daar tusschenin komen dan nog de
stemming en na 25 Juni de herstemming
voor de Provinciale Staten. In Zeeland
resp. 20 en 27 Juni!
Den 15 Mei worden de kiezersiysten
vastgesteld, en wordt de gelegenheid
geopend om de kiezersiysten af te
schryven of gedrukte kiezersiysten te
koopen.
Besturen onzer kiesvereenigingen
hebben zich hiertoe te begeven naar de
secretarie en indien hiertegen geen be-
zw?ar bestaat te verzoeken of zy deze
ltsten mogen afschryven.
In dien tyd tusschen 15 Mei en 17
Juni legge een ieder onzer die er toe in
de gelegenheidis,naonderliDge verdeeling
der wyken, des avonds de bekende be
zoeken af, vooral by de nieuwe kiezers,
om hen te winnen voor de rechtsche
candidaten.
Geiyk de socialisten dit op zoo flinke
wyze doen voor hun candidaten.
Nu moet er geen onder ons meer
stilzitten.
De school, waaraan enz.
Ziehier een advertentie, uit de Schoon-
hovensche Courant geknipt:
Terstond gevraagdEen gehuwd Boe
renarbeider, tegen hoog loon voor vast
werk, in de Bodegravensche Meye. Huis
disponibel. Vereischtengoed kunnende
melken en 2 of meer kinderen plaatsen
op de Openbare School in de Meye.
Brieven franco, onder letter V. O., aan
den boekhandelaar T. Sanders, Bode
graven.
Biykbaar is de openbare school in de
Bodegravensche Meye noodiydend. De
vryzinnige boer, die haar aldus helpt
verzorgen, levert weer eens een staal van
de manier, waarop „de natie aan de
school wordt gehecht." En flat spreekt
dan van geesteiyke vryheid!
De opmerking is ontleend aan De
Nederlander.
In de vryzinnige bladen zyn een vier
tal briefjes gepubliceerd van ouders die
gedwongen werden hun kinderen van
de openbare school te nemen.
Een hoogst berispelijke aanranding van
de vryheid, indien bet waar is.
Edoch, het bovenstaande spreekt ook
sterk.
En te bekwamer tyd zullen wy uit
onze eigen provincie niet minder stuiten-
de staaltjes meedeelen van vryzinnige j
tirannie jegens voorstanders van christe-
ïyk onder wy s.
V s
Twee talentvolle sprekers hebben gis
teren achter de ministerstafel het woord
gevoerd. En zy hebben geboeid met hun
ernstige, aan alle minderwaardige poli
tiek gespeende redevoeringen. De belang
stelling was onverdeeld.
Ziehier wat deKameroverzichtschryver
van de liberale Nieuwe Rotterdam sche
Courant van onzen minister Goiyn
schryft
//De minister van oorlog spreekt op
rustigen toon, zakeiyk, ernstig, zonder
plotselinge en verrassende overgangen
hy is degeiyk zonder naar geestigheid te
streven en als men een enkelen keer om
zyn woorden lacht, Is het omdat hy ter
loops een leuke opmerking plaatst zonder
uit den didactischen toon te vallen."
En van onzen minister van Buitenland-
sche zaken
Minister Van Swinderen daarentegen
is byzonder bloemryk, smaakt een arti
stiek genoegen in woord- en zinspelingen,
hult den inhoud van zyn betoog in luchte
gewaden van scherts en rhetoriekmen
dient by hem voortdurend op zyn hoede
te zyn, wyi nimmer met zekerheid te
voorspellen valt, welken stormaanval of
omtrekkende beweging, diplomatieken
terugtocht of huldigende apothese de
volgende volzin brengen zal. zyn be-
laugrykste verklaringen vliegeu u als
bliksemtreinen voorbyzyn volzinnen
dartelen of rennen,
Hieronder volge kort verslag van de
eerste ministrieele rede. In de eerste
plaats herinnert de heer Coiyn er aan, dat
hy wenscht te spreken
le. over het verloop van de behandeling
van het ontwerp en de aangebrachte be
snoeiing 2e. over de beteeken is der kust-
versterking in het algemeen3e. over de
keuze van de werken die 't eerst voor uit
voering in aanmerking komen4e. over
de inrichting met koepels op open batte-
ryen 5e. over de keuze der bewapening
en 6e. over de amendementen.
De minister zet in het kort den loop van
het voorstel uiteen, en herinnert dan aan
verschillende bezwaren, die tegen het uit
stel zyn aangevoerd. De minister zet uit
een, dat dit deels gevolg was van nader
onderzoek op opmerkingen van de Kamer,
en voorts doordat de Militlewet ook zyn
en der Kamer aandacht vereischte, en
voorts waarom de Regeering op de behan
deling thans prys stelt.
Men kan wel een beau geste maken, en
zeggen, wjj willen doen wat noodig ls,
maar als men dit ontwerp niet aanneemt
dan is het gevolg, dat er niets gebeurt, en
de Regeering wil juist, dat er wit gebeurt.
Men heeft gevraagd, waar biyft de ernst
bö de Regeering nu het ontwerp van 40 op
12 millioen teruggebracht is. De minister
zal niet spreken over de marine-aanbouw,
waDt men heeft vry algemeen ingezien,
dat over den bouw van pantserschepen
niet mocht worden beraadslaagd, nu de
algemeens schepenbouw buiten het ge
ding bleef.
Maar waarom dan de 25 millioen voor
de landforten teruggebracht tot 12 milli
oen? De minister zal volkomen openhar
tig spreken. Toen hem de portefeuille van
oorlog werd aangeboden, kon spr. zich in
hoofdzaak met het kustfondsontwerp ver
eenigen. Alleen op de uitgaven voor Den
Helder wilde spr. bezuinigen en wel tot 22
millioen. Voor de fin. dekking was gere
kend op eene belasting der jaarlyksche
begrooting met 17 ton. Nu waren noodig
4lli ton voor militie en verplegiDg. Spr.
vroeg zich af, wat het meest urgent was,
en berekende, dat in 4 jaar tyds de helft
kon worden afgewerkt. Na die 4 jaar
kwam 11 ton vry,waarmee dan de 2e helft
van het kustplan kon worden uitgevoerd.
Binnen 8 jaar dus. Ook kwam in 4 jaar
tyds de stelling Amsterdam af, en kwam
ook daarvoor weer geld vry.
De Minister komt nu aan zyn tweede
punt: de beteekenis der kustverdediging
voor de defensie in het algemeen. Spre
ker onderschryft wat (de heeren Lobman
en Van Karnebeek te dezer zake hebben
gezegd, dat er tusschen landsverdediging
en neutraliteitshandhaving practisch
noch theoretisch verschil is, en met den
heer Thomson is de Min. het eens, dat
we eens en voor goed moeten loslaten
het denkbeeld, dat we ons tot een ge
concentreerde verdediging moeten bepa
len, en dat niet ons heele land te ver
dedigen zou zijn. Er is een af wy king:
het fort te Vlissingen valt buiten het
kader der vestingwet van 1874. Maar dit
fort valt zeer zeker onder het nieuwe
beginsel vau verdediging onzer lands
grenzen naar alle zyden.
De Minister zet nu uiteen, waarom
een krachtige verdediging eischt dat we
op ieder uur gevechtsvaardig zynhy
wyst er op welke gioote beteekenis een
haven in tyd van oorlog kan hebben. De
landsverdediging eischt dus dat de havens,
die voor groote schepen toegankeiyk
zyn, in staat van krachtigen tegenweer
worden gebracht. Als zulke belangryke
strategische punten beschouwt de Minis
ter Vlissingen, de Hoek van Holland,
IJmuiden en den Helder, nietDelfzyi
of de Lemmer. Een landing op de open
kust is hoogst moeiiyk, doch niet als
men een onbeschermde haven in bezit
heeft kunnen nemen. Door dus onze
havens krachtig te versterken, noodza
ken wy den vyand tot ean landing op
de open kust. Zonder basis heeft een
leger dat op de open kust landt, kans
op een volkomen ondergang. Spreker
heeft dat in Indië, waar de omstandig
heden heel anders zyn dan hier, geleerd.
Om een landings-operatie te doen slagen,
is het bezit van een haven noodzakeiyk.
Versterken we dus onze havens, en be
letten we de vermeestering ervan, dan
wordt een landing een hopelooze onder
neming.
Over de verdedigingsmiddelen in de
Schelde zegt de heer Coiyn het volgende
De forten Neuzen en Ellewoutsdyk
zyn als sperwerken te beschouwen en
liggen 17!/2 K.M. van de reede en haven
van Vlissingen. zy zyn dus niet in
staat te beveiligen wat de regeering
beveiligd wenscht. Vlissingen is altyd
bereikbaar; het heeft een uitstekende
haven,om ook by ysgang binnen te vallen,
en een uitstekende werf. Het ligt aan
het eindpunt van een spoorweg naar het
hart van ons land. Het is dus een ver-
leideiyk punt voor den vyand.
Nu is betoogd, dat als men Vlissingen
niet versterkt, de haven niet begeeriyk
wordt. Maar dat zou voor den Hoek dan
ook gelden.
Waarom dan Vlissingen niet verdedigd
met marine hulpmiddelen? Men kan
dat alleen met klein materieel, als men
in de haven een versterkt steunpunt
heeft, waar het klein materieel op kan
terugtrekken. Anders is het van te voren
tot vernietiging voorbestemd. Maar zoo
lang het fort niet in de handen van den
vyand is, zoolang is een landing op
Walcheren onmogeiyk. Als men op
Walcheren geen fort heeft, kan men
er ons veldleger niet heenzenden.
Spr. is een voorstander van de verde
diging van onze kust met klein materieel,
maar wil men met klein materieel actief
ageeren, dan kunnen wy geschikte, be-
hooriyke en versterkte uitvalspoorten
niet missen. Daarvoor komen Den Helder,
de. Goereesche gaten en Vlissingen voor
in aanmerking. Men moet dan behooriyke
torpedostations kunnen inrichten met
talryke hulpmiddelen. Vlissingen komt in
de eerste plaats voor versterking in
aanmerking, als zynde Vlissingen voor
de landsdefensie van het allergrootste
belang. Men spreke nu niet van het
wyken voor t reemde u ogendhedenmen
spreke nu riet vau zwakheid vau de
regeering, en dat zy daarom het fort te
Vlissingen wil houden.
