No. 165 1913
Dinsdag 15 April.
27e Jaargang
1
N1EUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
liter
GHRISTEL1JK-
HISTORISCH
838.
ansknecht,
mde Meid
enstbode.
Buitenlandsch Overzicht.
PATRIMONIUM.
iddelburg,
bij een (linke
atschappijen.
geregeld aan
5 525,000.00
over de
V. S. met
ekerd be
at H 89
'delburg.
skinderenstr.
'3 Goes.
Schildersknecht
rling
ÊRUISSE,
s venpolder.
omende Knecht
ner- en metsel.
Brigdamme,
;evraagd
if vast werk, bij
e r 1 a n d.
I
IJFHOUT,
len van stonden
oi
in gaan gevraagd
ere.
>vraagd
tkkersknecht of
rling.
IAN, Brood- en
kapelle (Walch.).
nsknecht en
Metselaar, bij
-yvskerke.
DERHOUD,
Nieuwstraat.
aankomende
OK Az., Krui-
ervaring direct
zich te vervoe
WIJK, H. d. Chr.
neid
April of 1 Mei.
lelage benevens
aan Hotel des
eid
April of 1 Mei
f30 toelage,
des Pays-Bas
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
België.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Spanje.
De Balkan-Oorlog.
Souburg.
gd
e-Venrest, does.
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
15 April 1913.
De opbrengst der Rijksmiddelen in de
maand Maart was niet best. Zg bleef
drie ton beneden die van Maart 1912,
ongeveer juist de miDdere opbrengst der
successierechten. Wel brachten de in
voerrechten f 123000 meer op, het geslacht
f65000, registratie f48000, gedistilleerd,
bier en azijn, en posterijen elk ongeve er
f35000 meer op; doch hiertegenover
gingen de grondbelasting, vermogens
belasting en Huikeraccijns elk ongeveer
een ton achteruit.
Dauk zij de mooie opbrengst in Ja
nuari blijft het surplus van 1913 boven
dat van ,1912 in het eerste kwartaal
toch nog ruim een miljoen. De totale
opbrengst, bedraagt f 40,019,359,126.
Geen vorst in Europa heeft zt n leven
zoo vaak bedreigd gezien als Spanje's
koning Alfonso.
Op den dag van zijn huwelijk, toen
hij met zjjn bruid de Koningin Ina uit
de kerk naar het paleis terugreed, werd
een bom in zijn rijtuig geworpenhet
koninklijk paar kreeg echter geen letsel.
Te voren, 18 Mei 1902, was reeds een
anarchistische samenzwering tegen zgn
leven ontdekt en bekende een der zes
saamzweerders, Gabriël Lopez, dat hij
den koning had moeten doodschieten.
Den 10 Januari 1903, nieuwe aanslag,
die slechts verijdeld werd doordat de
aanrander op het verkeerde rijtuig schoot.
In December van hetzelfde jaar werd
weer een samenzwering ontdekten 23
Januari 1904 opnieuw, toen een bom
gevonden werd onder een bank nabjj de
deur van het paleis.
Op 6 April 1904, toen de Koning van
de tentoonstelling te Barcelona terug
reed, had een ontploffing plaats in het
portiek van een huis dat hij weldra
moest voorbijgaan. Drie anarchisten,
later gearresteerd, bekenden dat zij in
last hadden gehad den koning tijdens
diens verblijf te Barcelona te vermoorden.
Te Parijs werd op den koning den 1
Juni 1905 een nieuwe vergeefsche aan
slag beproefd, toen een bom naar hem
werd geworpen, welke zijne paarden en
een lakei verwondde,doch hemzelven
ongedeerd liet.
In 1908 werden voorgenomen aansla
gen verijdeld op 'skonings tochten te
Pau en Buda Pest.
Op 1 Aug. 1909, den dag waarop de
algemeens werkstaking werd uitgeroe
pen, werd tevens tot den dood van ko
ning Alfonso besloten.
De kogel, die het vorig, jaar den mi
nister Canalejas doodde, was voor den
koning bestemd geweest.
En nu, 13 Aprilj,1913,was de dood den
Vorst zoo dicht genaderd dat hg zijn
spoor op diens handschoen achterliet.
De koning heeft lachende zijn on trusts
Moeder én Vrouw gerustgesteld bg zijn
terugkeer ten paleize. Niemand echter
weet wat er in zijne ziel zal zjjn omge
gaan.
Kent hjj de woorden niet, meer nog dan
deze zullen op de ziel van dezen Vorst de
feiten indruk gemaakt hebben, dat „de
dood wenkt ieder uur".
Dat hij ei in slagen moge door oefening
van gerechtigheid het anarchistisch ge
vaar te bezwerenen het Spaansche volk
bij den ernst der tflden leere vragen naar
de oude padenja alle vorsten en volken
zich leeren buigen voor den Koning der
koningen, onder Wiens hoede alleen zfj
veilig zUn 1
De sneeuwstormen der laatste dagen
hadden het verkeer per telefoon eD
telegraaf met België zoozeer gestremd,
dat aanvankelijk de berichten omtrent
het groote feit slechts schaarsch waren.
Dit groote feit het behoeft nauwelijks
gezegd is de algemeens werkstaking,
die, tegen den 14 April aangekondigd,
als een reusachtig spook op België is
aangekomen. Feitelijk is, naar men
weet, Zaterdag de staking al hier en
daar begonnen, doch gisteren is ze zoo
danig uitgebreid, dat ze gerust met den
naam van een algemeene werkstaking
betiteld mag worden. Geen plaats van
eenig belang is er, waar niet in sommige
fabrieken of gemeentelijke bedrijven
enz. wordt gestaakt.
Men kent de reden dezer stakingzij
is niet van economischen aard, doelt
niet op lotsverbetering, hooger loon,
minder werk, maar 't is een zuiver poli
tieke staking. België kent algemeen
kiesrecht: ieder man boven de 25 heeft
een stem, maar het kiesrecht is meer
voudig -, vermogenden, intellectueelen,
sommige gezinshoofden hebben een of
meer extra stemmen. De toestand is
deze dat 993,070 kiezers één stem heb-
beD, 395,866 twee en 308,683 drie. Daar
tegen voeren de socialisten sinds jaren
strijd en zij stellen als eisch het „één
man één stem". Met hen hebben zich
de liberalen in den parlementairen strijd
vereenigd tot een „cartel" met het doel,
verandering der kieswet en afschaffing
der bevoordeeling van vermogenden te
verkrijgen, maar de /directe actie" die
gisteren begon zou uitsluitend uitgaan
van de socialistende liberalen houden
zich nu lekker schuil en willen niet
voor medeplichtigen aangezien worden.
In hoever zg dit zijn, zullen wij hier
niet besprekenwel willen wij er den
nadruk op leggen, dat het in ieder geval
'n onverantwoordelijke strijd is, op wiens
rr-kening die ook gesteld moet worden.
Hot geldt hier een machtsmiddel, dat
nimmer mag worden aangegrepen, een
moreel ongeoorloofde daad.
In een hoogst enkel geval, wanneer
de nood op z'n hoogst is en geen andere
uitweg meer mogelijk, mag tot staking
overgegaan worden. Doch slechts dan
wanneer lotsverbetering dringend nood
zakelijk is, en alle andere middelen, als
minneigk overleg, enz., gefaald hebben.
Gelukkig komen deze omstandigheden
niet meer veelvuldig voor, zoodat bij de
meeste stakingen de arbeiders een deel
van hun recht verspelen.
B{j onze Zuidelijke naburen is het een
geheel ander geval. Er is geen enkele
grond, die staking veroorloofd. Ze is
hier aangegrepen als een willekeurig
machtsmiddel en daarom geheel en al
te veroordeelen. Alle verantwoordelijk
heid treft hier de stakende arbeiders.
Gaan wij thans eens na, hoe de toe
stand in de voornaamste steden is, de
bijzonderheden ontleenende aan deN.B.C.
In Brussel begon de dag van gisteren
heel gewoon, even vreedzaam als elke
Maandagochtend. Het schijnt, dat de
stakers te Brussel vreedzatm willen
blijven. In de provincie is de toestand
minder bevredigend. En op verschillende
voorteekenen afgaande, mag vandaag in
verschillende plaatsen een uitbreiding
van de staking verwacht worden. Op
't oogenblik, dat wij dit schrijven, is het
nog moeilijk zich rekenschap te geven
van de uitbreiding der staking, daar
's Maandags gewoonlijk toch al heel wat
werklieden niet arbeiden. Over het al
gemeen zal het aantal stakers heden
belangrijk toenemen. Voor 't oogenblik
zullen wty onze lezers de ct'fers maar
besparen. De staking is over heel België
uitgebreid, in meerdere of mindere mate,
en bijna elke tak van industrie is er bg
betrokken. Alleen in West-Vlaanderen,
Limburg en Luxemburg ls de staking
geheel mislukt. Te Gent, de stad waar
Btraks de wereldtentoonstelling staat ge
opend te worden, overtreft het aantal
stakers dat der werkendm slechts In een
of twee richtingen.
Tot nog toe kan dus gelukkig gezegd
worden, dat er over het algemeen voor
beeldige rust heerscht. Slechts een paar
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
meer 10 cent.
gevallen van sabotage zijn bekend ge
worden, De eerste daad van sabotage
is ontdekt in een fabriek van marokijn-
leer in een der voorsteden van Brussel,
waar drie groote machines voor het
naaien van leer zfln beschadigd. Te
Louvière is een telegraafdraad tusscben
de stations Leval en Courcelles door
geknipt.
Overigens heeft zieh geen enkel inci
dent voorgedaan. De politie en de mili
taire macht beheerschen volkomen den
toestand. Ingrijpen is gelukkig nog niet
noodig geweest. De fabrieken, waar
gewerkt wordt, worden door soldaten
bewaakt. Overal zijn uitstekende maat
regelen getroffen. Zoo zgn te Antwerpen,
waar op 't oogenblik de staking verre
van algemeen is, alle petroleumtanks,
de houthavens, de electrische centrale,
de hydraulische kranen, een deel der
kaden en het station bezet door troepen,
burgerwacht en veldwachters.
Wat zal de dag van heden brengen f
In ieder geval een enorme uitbreiding
van de staking. En angstig vrage men
zich af, of dan nog de rust ongeiept
blijft. De partijleiders mogen er voor in
staan, doch is deze waarborg wel zoo
groot
De held van den dag is natuurlijk weer
Koning Alfons van Spanje. Bijna zou er
weei een koningsmoord in de wereldkro
nieken vermeld zjjn geworden, ware het
booze plan niet verijdeld geworden. Naast
God ls 't aan den moed en de koelbloedig-
he id van dezen jongen vorst te danken,
dat htj niet door het verraderiykejsehot
getroffen werd.
Koning Alfons van Spanje is onge
twijfeld een moedig man. Sommige
menschen kunnen hem misschien wel
eens wat roekeloos vinden, iemand met
weinig eerbied voor het decorum der
koninklijke waardigheid, ja bij tijd en
wjjle zelfs Wel eens op het kantje van
kwajongensachtig af, maar niemand zal
ontkennen, dat hij moedig is. Hjj gaat
b(j voorkeur met stormweer in zijn jacht
op zee en trotseert gaarne gevaren van
allerlei aard. Zoo versmaadt h(j het ook,
al te veel voorzorgen voor zijn veilig
heid te nemen, wanneer hjj zich in het
openbaar vertoont, hij stelt zich bijna
bloot en omdat er onder zijn volk nu
eenmaal veel anarchisten van de daad
zijn, is het gevolg van dit alles, dat hjj
het record van de aanslagen op het
leven onder de gekroonde hoofden heeft
behaald.
Bg al die aanslagen echter is de Spaan
sche koning zoo gelukkig geweest om
ongedeerd te blijven, en ook thans is hij
er afgekomen |met een zwarte streep over
zjjn witte handschoen, waar de kogel
langs is gescheerd. Ook bij dezen aanslag
heeft 's konings houding zich gekenmerkt
door groote koelbloedigheid en persoon
leken moed 1 Na het vallsn der schoten
riep hjj„Leve Spanje", besteeg vervol
gens kalm een ander paard en reed weg.
Geen wonder, dat hierop de menigte den
monarch een stormachtige ovatie bracht.
Rafael Sanchez Allegro, de aanvaller,
richtte na het mislukken van zijn plan de
revolver op zich zelf, maar men nam hem
het wapen af voor dat hg het had kunnen
afvuren. Allegro komt uit Barcelona.
Dagen te voren reeds had men geruchten
verspreid, dat een aanslag beraamd werd.
Allegro is 26 jaar oud en is van beroep
schrijnwerker. Men twijfelt niet of hg is
gezonden door een anarchistisch genoot
schap. Hg erkent anarchist te zgD.
De rekruten-parade, waarvan de koning
terugkwam, was ditmaal zeer druk be
zocht geweest, doordat er voor het eerst
Marokkaansche inboorlingen aan deelna
men. De menigte was daardoor al opge
wonden en bovendien door de geruchten,
dat er een aanslag dreigde. Na afloop van
de parade reed de koning aan het hoofd
van zgn ïgfwacht terug door de Calle
Alcala, en daar bg de eerste zgstraat zag
hg Allegro op zich toerennen en (op een
afstand van nog geen vgf meter de revol
ver op hem aanleggen. Terstond gooide de
koning zijn paard om,vandaar dat dit door
den tweeden kogel werd getroffen.
Sombere gedachte, te weteD, dat ten
slotte de koelbloedigheid hem toch niet zal
kunnen redden. Naast de groote verant-
woordeigkheid, die op de staatshoofden
rust, hangen dus Immer nog dreigende
wolken boven hunne hoofden. Het ko
ningschap dezer dagen ls zeker geen
sinecure.
Weer een stap verder. Thans hebben
de gezanten van de groote mogendheden
hun antwoord aan Gesjof overhandigd.
Dit antwoord luidt ongeveer aldus:
De mogendheden nemen er met be
vrediging kennis van dat de bondgenoo-
ten geneigd zgn om de vgandeigkheden
te staken, en antwoorden op de vier
punten van de nota der bondgenooten
als volgt:
Het eerste punt (definitieve grensaf-
bakening in Thracië) geeft geen aanlei
ding tot opmerkingen.
Wat het tweede punt betreft (Turkge
staat den bondgenooten alle eilanden in
de Egeïsche Zee af) vestigen de mogend
heden er do aandacht op, dat, aangezien
de beslissing over het lot van de eilan
den en de Egeïsche Zee den mogend
heden voorbehouden ls, dat punt slechts
kan worden aanvaard onder het voor
behoud, dat over eenige dier eilanden
neg geen besluit genomen ls.
Nopens het derde punt (de bondgenoo
ten meenen van te voren met de ont
worpen grenzen van Albanië in kennis
te moeten worden gesteld, en hopen dat
die dezelfde zullen zgn als welke zg te
Londen hebben voorgesteld), verklaren
de mogendheden zich bereid, reeds thans
den bondgenooten de Noordeigke en de
Noord-Oosteigke grens van Albanië be
kend te maken. De Zuid-Oosteigke en
de Zuideigke grens zullen den bondge
nooten worden meegedeeld, zoodra zij
zgn afgebakend.
Nopens het vierde punt (de eisch tot
het betalen van een oorlogsvergoeding
moet word8n ingewilligd. De bepaling
van het bedrag zal worden overgelaten
aan een commissie, belast met de rege
ling van de flnancieele kwesties, waar
de bondgenooten in vertegenwoordigd
zgn) zgn de mogendheden van meening,
daar de beslechting van alle fiuancieele
kwesties aan ten technische commissie
te Pargs is voorbehouden, aan welker
beraadslaging afgevaardigden van de
bondgenooten zullen deelnemen, dat er
voor het oogenblik geen aanleiding be
staat om over het beginsel van het be
talen van een oorlogsvergoeding door
Turkge van gedachten te wisselen.
Gesjof heeft deze nota een vriendschap-
peigke ontvangst bereid en het is te
verwachten, dat ook het ambteigk ant
woord vriendeigk zal uitvallen, zoodat
ook hieruit nieuwe hoop voor een spoe
dige minneigke regeling valt te putten.
Er zgn natuurigk steeds nog wel kwa
de tongen, of liever pessimistisch ge
stemde lieden, die een oplossing voors
hands niet mogeigk achten, doch bedrie
gen wg ons Diet, dan gelooven wg, dat
de onderhandelingen er goed voorstaan
en op goeden grondslag rusten.
Zelfs verwacht men reeds leder oogen
blik de afkondiging van den wapenstil
stand. Sinnen 2 of 3 dagen zullen de
vredespreliminairen door de militaire ge
volmachtigden van de Balkanstaten en
het Turksche legercommando ondertee
kend worden. Althans, wanneer wg een
betreffend telegram uit Sofia mogen ge
looven.
o
In het Oosten aanschouwt men reeds
de vrede8boden, in het Westen van den
Balkan daarentegen klinkt nog de oor
logsbazuin en blinkt nog het zwaard.
Volgens een telegram uit Cettlnje aan
de N. R. O. spreekt eeD in de dagbladen
openbaar gemaakte nota tegen, dat Mon
tenegro in de kwestie van Skoetari zal
toegeven. Ofschoon door allen verlaten,
zou Montenegro den strgd willen voort
zetten. Het moet bereid zgn geheel bg
Skoetari ten onder te gaan, maar het
wil iD ieder geval op eervolle wgze sneven.
H-Het doet ongetwgfeld pgnigkaan.dat
Montenegro, de kleinste der Balkanstaten,
die naar verhouding de zwaarste ver
liezen aan menschenlevens heeft te
betreuren, misschien met leege handen
naar huis zal worden gezonden.
Oostenrgk heeft het doorgedreven
onder de leuzeAlbanië voor de Alba-
neezenMaar hoe durft deze regeering
die leus van Albanië voor de Albaneezen
op de lippen te nemen, daar zg zelf
reeds honderd jaar lang de Montene-
grgnsche stad Cattero bezet houdt, en
nog geen aanstalten maakt om te ver
trekken? En behooren Bosnië en Her-
zegowina, door den Servischen stam
bevolkt, volgens de konsekwentles van
hare leuze niet aan Servië? Eerder
echter stort de Hofburcht ts Weenen in,
dan dat Oostenrgk er aan zou denken,
om vrgwillig afstand te doen van ge
noemde provincies.
Met afschuw denkt men dan aan het
willekeurige ingrgpen van de mogend
heden, die den vrgheidsoorlog niet
kennen, die slechts om den buit den
strgd zouden willen aanbinden.
^,Nu dreigt een geheele staat ten onder
te [gaan, dank zg het nooit verzadigde
egoïsme van enkele machtige staten.
Een internationale politiemacht stel
dat die in te voeren ware (we zien op
't ooaenblik meer bezwaren dan prof.
van Vollenhoven) zou hier ongetwg
feld ;een goed werk kunnen verrichten.
Trouwens, de geheele ingewikkelde en
verwarde Balkankwestie zou haar proef-
kongntje kunnen uitmaken.
Gistermiddag werd te Rotterdam de
twee-en-deitigste Jaarigksche Algemeene
Vergadering van het Nederlandsch Werk
lieden-Verbond „Patrimonium" geopend.
Voor de eerste maal te Rotterdam, niet
omdat Amsterdam het Verbond niet
steeds op uitnemende wgze ontving, doch
naar den wil en het besluit der vorige
Bondsvergadering was thans Rotterdam
aan de beurt.
Aan de openingsrede van den voorzit
ter, die wg in enkele van de christeigke
dagbladen opgenomen zien, ontleenen
wg het volgende
De agenda van Patrimonium brengt,
volgens gewoonte, eenige sociale wen-
schen voor de stembus der Staten-Ge
neraal, en bevat tevens een voorstel tot
vaststelling eener leiddraad voor wat
Patrimonium wenscht ten opzichte van
de Gemeenteraden.
Het mag nog wel eens herhaald wor
den, in deze dagen van splitsing en
strgd, dat „Patiimonium" daarmede geen
zelfstandige politieke houding bedoelt,
maar enkel aan de partgen der Rachter-
zgde kenbaar wenscht te maken, wat
het als leden van eece Christeigke so
ciale organisatie gewenscht voorkomt.
Dus nieuwe steun aan do coalitie?
Het is mogeigk, dat hier en daar deze
vraag gesteld is. Ken jaar geleden is
zeker in tal van onze atdeelingen deze
vraag gesteld, en ik twgfel er niet aan,
als b. v. vlak na de verwerping der
Bakkerswet, onder de leden van het
Verbond een referendum was gehouden,
over de vraag, steun aan de coalitie of
niet, de uitslag op een zeer ongunstig
oordeel zou wgzen. Dit oordeel toch bg
vele ledeD van Patrimonium, was niet
zoozeer het afkeuren van enkele stem
men tegen het ontwerp-Talma tot afschaf
fing van den Zondags- en nachtarbeid
onder bakkers, om zeer bgzondere en op
zich zelf achtbare redenen, maar meer
de ongerustheid over het feit, dat met