JNNË7
nk<
No. 164 1913
Maandag 14 April.
27e Jaargang
deliver,'
J
i
NIEDWSBLAD
VOOR ZEELAND
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
Binnenland.
De Balkan-Oorlog.
Uit de Provincie.
idelhurg
3 koopen.
Middelburg.
eten en Assu-
ndbrieven met
idNoord-Ame-
■te Gorinchem
lert einde Mei
andbrieven.
■enen, enz., en
we Winkelop-
op het werk
weg bij de
ypark, Hoek
urg.
o's.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
K.
1 jaar vast,
4%
den en Pijn
n Benauwd-
n, koortsige
n op dehuid,
everig'e aan
geven. Dit
én doos van
Tientje per
ingenomen,
verwijderen
nderen doen
ren Gelaats
end en met
menschelijk
limaten zijn
teerd in alle
uw- en Gal-
van eenig
en.
t. Helens,
van f 0.75
en f 10.
gist, Korte
Gebr. MUL-
nkelierby
Serookerke
LLANDER,
omburg bjj
lier, en bij
rtoom 314.
EN
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p.p1.25
Enkele nummers0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Familieberichten van 1—10 regels iedere regel
meer 10 cent.
Om de hooge belangrijkheid van het
feit, dat eindelijk ook eens een vrijzinnig
man eerljjk de Rechtsche partyen en de
Regeering geiyk geeft, en het geiyk
De Ned. terecht zegt beter nog zegt
dan een der rechtsche bladen, nemen
wy 't volgende uit De Ned. over; die er
evenzeer met groote belangstelling van
gewaagt.
Zooals men weet, heeft het feit, dat
de Tweede Kamer besloten heeft eerst
de Ziektewet te behandelen, nogal aan
leiding gegeven tot onwelwillende com
mentaren, vooral van de vryzinnige pers,
die hierin een nieuw bewys van de
„zwakheid" der rechterzijde beweerde te
zien. Ook sommige organen der rechter-
zyde toonden zich wat ontstemd.
Des te eigenaardiger is het, een oordeel
van onafhankeiyk-vryzinnige zyde te
vernemen, waarin deze agenda-regeling,
als van fijn politiek inzicht getuigend,
geprezen wordt.
Ziehier wat de heer Burger in het
politiek overzicht van het Aprilnummer
van De Beweging ervan 5egt:
„Oogenscbyniyk getuigt de voorop
stelling der Ziektewet van een onvastheid
by de regeering, die zoo opeDiyk haar
zwakheid laat zien om binnen het jaar
heeD en weer te zwaaien van het eene
naar het andere plan.
„Ondertussehen kan de schyn een
objectie! beoordeeiaar van den toestand
niet misleiden. Zelfs het gemopper van
enkele der rechtsche bladen over het
opzyde stellen der tariefwet, mag daarop
geen invloed hebben. Waar toch zonder
verzet uit de regeering of haar meerder
heid het besluit genomen is, moet het
wel op goede en overtuigende gronden
berusten.
,En inderdaad is de zwenking dan
ook zeer goed te verklaren uit de houding
der oppositie. Deze heeft toch zeerdui-
deiyk te kennen gegeven, dat zy geheel
Talma's sociale verzekering als scheur
papier beschouwt. Komt de linkersyda
na een stembusoverwinning aan het
bewind, dan zal zy het volbrachte werk
der „dwangverzekering" weer te niet
doen, om een eigen nieuw stelsel op te
bouwen.
.Noch raden van arbeid, noch premiën
voor het pensioen zullen dan ooit inge
voerd worden. Dat zou natuuriyk ge-
makkeiyker kunnen geschieden, indien
Talma's plannen slechts zoobroksgewyze
aangenomen waren, dat een uitvoering
ervan onmogelijk was. Het gaat er
echter anders uitzien, indien een geheel
systeem kant en klaar is, en op normale
wyze tot wet geworden. Er kan dan
wel aan gewyzigd en hersteld worde",
msar volledig afbreken zou zoo'n beden
kelijk effect hebbeD, en de politieke
verhoudingen zoo zeer spannen, dat een
ernstige stagnatie er 't gevolg van zou
moeten zyn.
.Dit geldt reeds voor een zuiver link-
scbe regeering, zoo die inderdaad tot
stand kwam. H9t geldt echter in nog
veel sterker mate voor een veel waar
schijnlijker zakenkabinet.
,0p die wyze bezien, is dus de jongste
zwenking te beschouwen als een verweer
tegen de eventueele anarchistische aan
slagen van de concentratie tegen 't vol
tooide wettenwerk.
//De zwenking bad bovendien het prac-
tisch voordeel dat een praatzame ob
structie wordt vermeden, die tegen de
tariefwet stellig zou zyn ondernomen,
en die nu voor de ziekteverzekering on-
waarschyniyk is geworden."
Merkwaardig is, in verband met de
herhaalde ontkenningen in politiek-vry-
zinnige bladen, dat deze onafhackeiyke
vryzinnige beoordeeiaar eene .praat
zame obstructie" der linkerzyde tegen
4e haar ongevallige tariefwet, als iets
vanzelf sprekends blijkt te beschouwen.
L.. »Ten slotte," zegt de heer Burger
.heeft de agendawijziging voor de
rechterzyde dit negatieve voordeel, dat
voor de concentratie een nieuwe moei-
lykheid ontstaat, om de regeeringstaak
te gaan aanvaarden.
Een concentratie-kabinet zal toch een
geheel ineensluitende sociale verzekering
vinden, waartegen felle principieele op
positie is gevoerd. Het geld voor de
uitvoering ervan zal echter niet beschik
baar zyn.
Wil zoo'n kabinet de wetten weer in
trekken, zoo kan dat toch nimmer an
ders geschieden, dan door ze gelijktijdig
door andere te vervangen. Dat is geen
geringe taak, omdat zulke andere wet
ten vooral niet minder, maar eer meer
aan de arbeiders zullen moeten geven.
Even moeilik is een ombouw der wet
ten op gewijzigde beginselen. Daarvoor
is een minister nocdig, die het geheele
onderwerp volledig en tot in détails be-
heerscht. Het grootste bezw aar zal
echter zyn om het geld te vinden, en
belastingwetten te ontwerpen en snel
aangenomen te krygen Iet wel ook
door de Eerste Kamer teneinde de
beloften by de verkiezingen gegeven, na
te komen.
Een concentratie-kabinet dat op dit ge
bied nalatig of onbekwaam zou blijken,
kan nimmer op een lang leven rekenen.
.Daarom ook" en men lette op de
overeenstemming tusschen ons oordeel
over deze zaak en dat van den heer
Burger, .ontstond er, by de overname
van het amendement-Duys ontsteltenis
in de concentratiekringen, zich uitende
in een heftige verontwaardiging van den
heer Goeman Borgesius. Dit was toch
een der concentratiebeloften voor de ver
kiezingen, die nu voorat door de recht
sche regeering werd vervuld. En dit
beteekende niet alleen, dat aan de lin
kerzijde een wapen in den kiesstrijd
werd ontnomen, doch daarbij dat een
latere concentratieregeering hechter ge
bonden werd aan de uitvoeiiDg der wet
Talma.
Daartoe toch behoefde zy niet langer
de tariefwet te aanvaarden. Zij had
slechts voor geld te zorgen en de ouden
van dagen waren onmiddeliyk geholpen.
Maar tevens zou zy de wet moeten in
werking stellen. Er werd dus aan een
toekomstig kakinet Tydoman of Patyn
of [wie ook, de verplichting opgelegd
snel een keuze te doen, om de veel be
klaagde arme ouden niet te laten wach
ten Of wel direct te komen met een
eigen en breed voorstel van staatspen-
sioceering, waaraan een belastingwet
moest zyn gekoppeld, dan wel Talma's
wet in te voeren.
En in beginsel mocht de concentratie
tegen dezen ongevraagden aandrang tot
spoed geen bezwaar hebben. In haar
beginselprogram toch verklaart zy zich
er voor, of laat zy in het midden welke
vormen er voor gekozen zullen worden.
Ieder, die de politiek meer dan opper
vlakkig kent, weet echter wel, dat een
concentratiekabinet zoo gauw niet ge-
reed wenschte te komen met de uit
voering der plannen.
.Zoo groot was de eensgezindheid
niet", besluit de heer Burger, „en be
lastingen verhoogen is vooral voor con-
ssrvatiefgezinden niet aangenaam of ge-
makkeiyk".
Wy zullen het by-deze aanhalingen
uit het ook verder zeer belangwekkende
artikel laten. Zelden inderdaad hebben
wy, zelfs niet in een rechtsch orgaan,
zoo duideiyk en onomwonden aange
toond gezien, hoe het totaal verpolitie-
I ken van de sociale verzekering alleen
uitgaat van de linkerzyde, en de soms
t schynbaar vreemde frontveranderingen
der rechterzyde niet anders zyn dan
een gewettigd en noodzakeiyk verweer
tegen de, door de linkerzyde aangekon
digde „anarchistische aanslagen van de
concentratie tegen het voltooide wetten
werk*.
14 April 1913.
Lxodus.
Mr. J. A. Levy heeft bedankt voor het
lidmaatschap van den Bond van Vry-
Liberalen, .omdat hy zich niet vereenigen
kan met het punt van het concentratie
program inzake de invoering van het
algemeen kiesrecht."
Les dieux s'en vont.
Van het illuster gezelschap, dat rond
den doopvont van 'i oud-geboren libei ale
telgje stond, resten er niet velen, die hun
peterschap niet openiyk verloochend heb
ben.
Na Valckenier Kips ging Van Out-
hoorn na Van Outhoorn De Louterna
De Louter Van der Vlugt; na Van der
Vlugt Van Karnebeekna Van Karne-
beek Levy.
Slechts de Tydeman's en de Tideman's
de anti-clericale elementen biyven
over om het den volke aan te zeggen.
En hoe zou het ook anders kunnen by
eene party, wier met grooten ophef aan
gekondigde zelfstandigheid zich voorna-
meiyk openbaart in het klakkeloos over
nemen van de straks nog nadrukkeiyk
verworpen voornaamste punten van het
socialistisch program
En uit wier huis voortdurend het echte
liberalisme als met bezemen wordt uit
gekeerd, om voor zyn „anticlericale"
vryzinnigheid ruimte te maken 1
Wie volgt 1 Ned.
De goden verdwijnen.
Gerust.
Dr. Slotemakër de Bruine bespreekt
in de Nederlandsche Kerkbode het besluit
der coaliseerende partyen, om art. 171
G. W. by de komende herziening onge-
wyzigd te laten.
Hy kan niet meegaan met de alge-
meene opinie, dat door dit besluit de
aanhangers der Hervormde Kerk gerust
kunnen zyn. Hy voorziet namelyk de
mogeiykheid, dat men nu toch nog door
een gewyzigde interpretatie van het arti
kel zal gaan tornen aan de positie der
Ned. Hervormde Kerk.
Die vrees komt ons volkomen hersen
schimmig voor. Overeenkomsten, zoo
leert reeds ons gewone burgeriyk recht,
verbinden niet alleen tot datgene, wat
ze letteriyk inhouden, maar bovendien
tot wat de goede trouw en de biliykheid
meebrengen.
En nu beteekent de afspraak tot het
ongewyzigd laten van art. 171 G. W.
zoo iets, dan toch zeker dit, dat wat men
pleegt te noemen de kerkeiyke kwestie
tydens den duur der afspraak zal biy ven
in den toestand, waarin zy thans ver
keert. Aan de kerkeiyke kwestie zal
niets worden gedaan, zy zal na vier jaar
nog zyn wat en waar ze nu is.
Onderstellingen als die van den geach-
ten schryver missen eiken redeiyken
grond en waren dan ook beter in de pen
gebleven.
Wat naar gewoon recht reeds geldt,
zal zeker toch ook Dog wel gelden voor
Christenmannen, die een politiek ver
bond sluiten.
Laat het met deze dwaze vrees voor
de Hervormde Kerk nu toch eens uit zyn.
Men speelt er enkel mede in de kaart
der concentratie.
Wat van haar is te wachten in dezen,
weet men.
Men heeft het van het Handelsblad
vernomen, dat subsidie te willen geven
aan eenige Kerk »struikrooverspolitiek"
is. Men kan zich, als een orgaan als het
Handelsblad zóó spreekt, gemakkeiyk
voorstellen, hoe de meer radicale en
socialistische elementen van links er
1 over denken.
Men zy dus gewaarschuwd 1
Rotterdammer.
Statistiek.
Hollandia schryft:
Het is byna te ontzettend om het te
gelooven; maar volgens de statistiek van
Schilling is het 'n feit, dat gedurende I
de 19e eeuw .twee milüoen menschen
zich van het aan God behoorende leven
hebben beroofd.
.Twee millioen menschen, die den last
des levens niet langer meenden te kun
nen dragen, een dwaling, die slechts zyn
oorsprong vindt in het feit, dat men
den weg tot de bron van alle zedeiyke
kracht niet in wil staan.
Merkwaardig is het, dat onder de zelf
moordenaars veel mirder vrouwen dan
mannen voorkomen; een pleit wellicht
voor den religieusen zin van de vróuw
en hare gelatenheid in het dragen van
smart.
Eveneens verdient het de aandacht,
dat niet alleen in de kringen der armen
en onterfden het leven te zwaar werd
om te dragen; ook te midden van stof-
feiyken overvloed woont droefheid en
ellende.
Het getal zelfmoorden neemt voortdu
rend schrikbarend toe.
Sedert 1831 is hun getal per jaar
400 pCt. gestegen, hoewel de bevolking
slechts met 60 pCt. is toegenomen.
In het Duitsche Ryk alleen bedroeg
het getal zelfmoorden in 1903 niet min
der dan 12.730; terwyi dit sehrikkeiyk
cyfer in 1881 veel lager, nameiyk 9994
was.
In goed twintig jaar dus 'n vermeer
dering van ruim 3000 gevallen.
Ook in andere landen is de misdaad
van den zelfmoord toenemende. Frank-
ryk steekt zelfs belangryk boven
Duitschland uit.
Slechts in Denemarken, Noorwegen
en Spanje neemt het aantal gevallen-af.
Vooral Noorwegen maakt in verge-
iyking met andere landen 'n gunstige
uitzondering.
Misschien wel omdat in Noorwegen
een der voornaamste oorzaken van stof-
feiyke en zedeiyke ellende is beteugeld,
dat daar het alcoholgebruik, tengevolge
van 'n machtige drankbestryding, be
langryk is verminderd.
Naar de L. C. mededeelt, zal het met
September aftredende lid van de Eerste
Kamer, mr. W J. van Weideren barori
Rengers, zich niet herkiesbaar stellen.
Kamerverkiezingen. De Rotterdam
mer meldt, dat de centrale anti-revolu
tionaire kiesvereenigiDg in het district
Brielle den heer A. Coiyn te Ryk, een
broer van den minister van oorlog, can-
didaat gesteld heeft.
Ds. H. C. Hogerzeil te Vlissingen heeft
er, zoóals onze lezers weten, voor de
candidatuur bedankt.
De jongste oorlogsberichten, of liever
vredesberichten, heffen nog maar niet de
onzekerheid op. En waar alles op ver
onderstellingen gebaseerd is, valt er
weinig van den Balkan te zeggen.
In diplomatieke kringen te Londen is
men overtuigd, dat de vredesprelimi-
nairen tusschen de Balkanstaten en
Turkye deze week onderteekend zullen
wordeD. Het communiqué der Russische
regeering. is juist op het geschikte
oogenblik verschenen om de bondge-
nooten voor overdreven verwachtingen
te waarschuwen en heeft daardoor den
politieken gezichtseinder aanmerkeiyk
opgeklaard.
De regeeringen van alle groote mogend
heden hebben de laatste nota, door de
gezantenconferentie ontworpen, goedge
keurd, zoodat zy thans officieel aan de
Balkanstaten kan worden medegedeeld.
Niet alleen in Londen, maar ook op
den Balkan zelf acht men den vrede
vry wel verzekerd. Toch zyn er nog
kringen, die de zaak niet zoo optimis
tisch opvatten en immer nog rekening
houden m( t een eventueele forceering
van d Torksche verdedigingslinie by
Tsjataldzja door de Bulgaren. Bet leger
zou dit n.l. voor een eerezaak houden.
Ook wal Albanië betreft, tast men
vrywel in het duister. Het is een feit,
dat Montenegro van Skoetari afgehouden
heeft. Dit kan wel niet anders na de
besliste houding van de mogendheden.
Doch omtrent de onderhandelingen met
Montenegro staat niets vast.
Het bericht, dat de koning bereid zou
zyn van Skoetari af te zien tegen een
schadeloosstelling van 10 millioen gulden,
wordt ODjuist genoemd, eveEeens het
bericht omtrent zyn plan om af te treden,
welk laatste bericht natuuriyk niet wei
nig opzien gebaard heeft. Hy zou n.l.
gedreigd hebben met aftreding en iniy-
ving van zyn land by Servië.
Hoewel Dog geen bevestiging van deze
geruchtmakende tyding is ontvangen,
wacht men toch met gespannen aandacht
op de dingen, die komen zullen.
Er valt natuuriyk altyd veel over de
Balkanverwikkelingen te schryven, doch
ditmaal niets, dat ons ook maar iets
verder brengt. Men oefine maar geduld.
De haven te Vlissingen.
Door Burg. en Weth. van Vlissingen
is, zooals reeds werd gemeld, een voor
stel aan den gemeenteraad gedaan tot
het aangaan van overeenkomsten met de
Kon. Maatschappy „De Schelde" enden
Staat der Nederlanden,betrt ff eDde over
name van de exploitatie der havens en
haventerreinen.
Uit de aan den gemeenteraad overge
legde concept-contricten blykt dat de
gemeente bevoegd is ter bevordering van
de door baar overgenomen exploitatie,
gedeelten van de haar in erfpacht gegeven
gronden, met de daarby behoorende ge
bouwen en inrichtingen aan derden te
verhuren of op andere wyze tydeiyk in
gebruik af te staan.
De staat waarborgt de gemeente, onder
nader door den minister van waterstaat
te stellen voorwaarden, het medegebruik
van de spouriyn op de brug over de bin
nen keer- en schutsluis, in het kanaal
door Walcheren, voor zooveel dit noodig
mocht biyken om den ten westen van
dat ikanaal bestaanden spoorweg, of de
in de toekomst bewesten dat kanaal,
door de gemeente of door derden aan te
leggen spoorwegwerken te kunnen be
nutten voor hare of hunne exploitatie.
De Staat vergunt, voor zooveel hem
aangaat, de gemeente ten behoeve van
de exploitatie der'boorden van het Ver
breed Kanaal, van het Kanaal door Wal
cheren en van de eventueel door de ge
meente daar langs te maken steigers en
aanlegplaatsen gebruik te maken van de
de sporen langs den Koningsweg van de
Dokkade of tot aan de brug over de
binnen keer- en schutsluis, met de be-
t oegdheid om aan die in mede-gebruik
gegeven sporen, verbindingssporen te
doen aansluiten met de ten westen van
den .Koningsweg gelegen voor industri
eels inrichtingen bestemde gemeente
gronden.
De Staat bedingt ten behoeve van de
maatschappy „de Schelde» het vrye en
kostelooze gebruik van een aan deeischen
van haar bedijjf voldoende spoorwegver
binding van het haar in erfpacht gegeven
gedeelte van het haventerrein, zoowel met
de ten noorden van dit terrein liggende
sporen,in x. 1 itatie by de staatsspoor, als
met het verbindingsspoor tusschen het
emplacement Vlissingen van het voorma
lige Marine-etablissement en het tydoiyk
medegebruik der wateren, ter verkryging
van een aan de eischen van haar bedryf
geheel voldoend ongehinderd verkeer te
water tusschen de onderscheidene ge
deelten harer schepeubouw- en werktui-
genfabriek.
